| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੭. ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
੨੩੦. ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਅਫਾਸੁਕਕਾਲੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅવਿਰਾਧਿਤਨ੍ਤਿ ਅવਿਰਜ੍ਝਨਕਂ। ਯਦਿ વਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ, ਯਦਿ વਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਅવਿਰਜ੍ਝਨਕਂ, ਤਂ ਤਂਯੇવ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਝਾਨਮੇવਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਜ੍ਝਾਨਮੇવ, ‘‘ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਯੇવ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
230.Upasaṅkamitvāevamāhaṃsūti vuttaṃ upasaṅkamanakāraṇaṃ dassento, ‘‘tassa upāsakassa aphāsukakālo ahosī’’ti āha. Avirādhitanti avirajjhanakaṃ. Yadi vā te dhammā nānatthā, yadi vā ekatthā, yaṃ tattha avirajjhanakaṃ, taṃ taṃyeva paṭibhātūti yojanā. Jhānamevāti appamāṇajjhānameva, ‘‘cetovimuttī’’ti pana vuttattā cittekaggatāyeva evaṃ vuccatīti upāsakassa adhippāyo.
੨੩੧. ਯਾવਤਾ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਕਾਲੇ ਛਾਯਾ ਫਰਤਿ, ਨਿવਾਤੇ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ ਏਕਰੁਕ੍ਖਮੂਲਪ੍ਪਮਾਣਟ੍ਠਾਨਂ। ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾਤਿ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਸਿਣ…ਪੇ॰… વਿਹਰਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਆਭੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ। ਕਾਮਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਆਭੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾ ਸਿਯਾ ਸੋ ਆਭੋਗੋ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਹਗ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਾਸਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਸਤਿਪਿ ਕੇਨਚਿ વਿਸੇਸੇਨ ਅਭੇਦੇ વਿਸਯਾਦਿਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ વਡ੍ਢਤਿ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਭਾવਤੋ। ਪਥવੀਕਸਿਣਾਦੀਨਂ વਿਯ ਆਕਾਸਭਾવਨਾਯ ਉਗ੍ਘਾਟਨਂ ਨ ਜਾਯਤਿ। ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ। ਚੁਦ੍ਦਸવਿਧੇਨ ਪਰਿਦਮਨਾਭਾવਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਪਾਦਕਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਗ੍ਘਾਟਸ੍ਸੇવ ਅਭਾવਤੋ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਾਦਕਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਕਮ੍ਮવਟ੍ਟਭਾવੇਨ ਕਿਲੇਸવਟ੍ਟવਿਪਾਕવਟ੍ਟਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વਟ੍ਟਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੋ વਟ੍ਟਪਾਦਕਤਾ। ਉਪਪਜ੍ਜਨવਸੇਨੇવ ਤਂ ਤਂ ਭવਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਭવੋਕ੍ਕਮਨਾਨਿ। ਦੁਤਿਯਨਯਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਉਗ੍ਘਾਟਨਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਨਤੋ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੋਪਰਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇવ વਿਸੇਸੋ। ਏવਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾવਡ੍ਢਨਨਿਮਿਤ੍ਤવਡ੍ਢਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ। ਨਾਨਤ੍ਥਾਤਿ ਨਾਨਾਸਭਾવਾ। ਏવਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਮਹਗ੍ਗਤਸਦ੍ਦવਚਨੀਯਤਾਯ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋਪਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਕ੍ਖਮਾਨਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਕਸਿਣਝਾਨਤੋવ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾਤਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਥ વਾ ਮਹਗ੍ਗਤਗਹਣੇਨੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਤੋ।
231. Yāvatā majjhanhike kāle chāyā pharati, nivāte paṇṇāni patanti, ettāvatā ‘‘rukkhamūla’’nti vuccatīti evaṃ vuttaṃ ekarukkhamūlappamāṇaṭṭhānaṃ. Kasiṇanimittena ottharitvāti kasiṇārammaṇaṃ jhānaṃ samāpajjanto tasmiṃ kasiṇa…pe… viharatīti vutto. Ābhogo natthi jhānakkhaṇe. Kāmaṃ samāpattikkhaṇe ābhogo natthi tato pana pubbe vā siyā so ābhogo, tampi sandhāya mahaggatanti keci. Idāni tāsaṃ cetovimuttīnaṃ satipi kenaci visesena abhede visayādito labbhamānabhedaṃ dassetuṃ, ‘‘etthā’’tiādi vuttaṃ. Nimittaṃ na vaḍḍhati vaḍḍhetabbassa nimittasseva abhāvato. Pathavīkasiṇādīnaṃ viya ākāsabhāvanāya ugghāṭanaṃ na jāyati. Tāni jhānānīti brahmavihārajjhānāni. Cuddasavidhena paridamanābhāvato abhiññānaṃ pādakāni na honti. Nimittugghāṭasseva abhāvato arūpajjhānānaṃ anadhiṭṭhānatāya nirodhassa pādakāni na hontīti. Kammavaṭṭabhāvena kilesavaṭṭavipākavaṭṭānaṃ tiṇṇaṃ vaṭṭānaṃ paccayabhāvo vaṭṭapādakatā. Upapajjanavaseneva taṃ taṃ bhavaṃ okkamati etehīti bhavokkamanāni. Dutiyanayassa vuttavipariyāyena attho veditabbo. Ugghāṭanassa labbhanato arūpajjhānopari samatikkamo hotīti ayameva viseso. Evanti yathāvuttena nimittāvaḍḍhananimittavaḍḍhanādippakārena. Nānatthāti nānāsabhāvā. Evanti appamāṇamahaggatasaddavacanīyatāya nānābyañjanā. Kāmañcettha appamāṇasamāpattitopi nīharitvā vakkhamānabhavūpapattikāraṇaṃ dassetuṃ sakkā, aṭṭhakathāyaṃ pana kasiṇajhānatova nīharitvā yojanā katāti tathā vuttaṃ. Atha vā mahaggatagahaṇenettha appamāṇāti vuttabrahmavihārānampi saṅgaho veditabbo tassā samaññāya ubhayesampi sādhāraṇabhāvato.
੨੩੨. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਸਤਿਪਿ ਤਥਾਰੂਪੇ ਆਭੋਗੇ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾਤਿ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਸਿਣਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸਿਣવਡ੍ਢਨવਸੇਨ ਬਹੁਲੀਕਾਰਸਮ੍ਭવਤੋ ਸਿਯਾ ਝਾਨਸ੍ਸ ਬਲવਤਰਤਾ, ਤਦਭਾવੇ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲਤਾ, ਆਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾਯ ਪਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੋਧਨੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਸੁਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾવਤਾਯ ਏવ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਪਭਾਪਿ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾવ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘વਣ੍ਣੋ…ਪੇ॰… ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਚਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਨਯੋ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਕਸਿਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਭਾવੇਨ વਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਅਨੁਰੂਪਤਾਯ વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਭਾਮਣ੍ਡਲਕਮ੍ਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਮੇવ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਿਪੁਲਪਰਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਿਪੁਲਭਾવੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ। ਸੇਸਂ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਨਯੇਸੁ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਠਮਦੁਤਿਯਨਯੇਸੁ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇવ।
232.Evaṃvuttoti asatipi tathārūpe ābhoge ‘‘parittābhāti pharitvā adhimuccitvā viharatī’’ti vutto. Appamāṇaṃ katvā kasiṇaṃ vaḍḍhentassa kasiṇavaḍḍhanavasena bahulīkārasambhavato siyā jhānassa balavataratā, tadabhāve ca dubbalatā, āciṇṇavasitāya pana paccanīkadhammānaṃ sammā aparisodhane vattabbameva natthīti pañcahākārehi jhānassa appaguṇataṃ dassento, ‘‘suppamatte vā’’tiādimāha. Jhānassa appānubhāvatāya eva tannimittā pabhāpi appatarā aparisuddhāva hotīti āha – ‘‘vaṇṇo…pe… saṃkiliṭṭho cā’’ti. Dutiyanayo vuttavipariyāyena veditabbo. Tatthāpi kasiṇassa parittabhāvena vaṇṇassa parittatā, parittārammaṇāya anurūpatāya vā nimittaṃ pabhāmaṇḍalakampi parittameva siyāti adhippāyo. Vipulaparikammanti vipulabhāvena parikammaṃ. Sesaṃ tatiyacatutthanayesu vattabbaṃ paṭhamadutiyanayesu vuttasadisameva.
વਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਪੀਤਂ ਯਦਿ ਲੋਹਿਤਂ ਯਦਿ વਾ ਓਦਾਤਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰવਣ੍ਣਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਆਭਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤવਿਪੁਲਤਾવਸੇਨ ਪਭਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਅਚ੍ਚਿਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਸ੍ਸ ਦੀਘਾਦਿવਸੇਨ વੇਮਤ੍ਤਤਾ। ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਰਤਿવਸੇਨ ਨਿવਿਸਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Vaṇṇanānattanti yadi pītaṃ yadi lohitaṃ yadi vā odātanti sarīravaṇṇanānattaṃ. Ābhānānattanti parittavipulatāvasena pabhāya nānattaṃ. Accinānattanti tejodhātussa dīghādivasena vemattatā. Abhinivisantīti abhirativasena nivisanti nisīdanti tiṭṭhanti. Tenāha ‘‘vasantī’’ti.
੨੩੪. ਆਭਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਆਭਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਭਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਤਦਙ੍ਗੇਨਾਤਿ વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਮਾਣਤਾਯ ਚ ਆਭਾਕਾਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਮੇવਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿ। ਕਾਯਾਲਸਿਯਭਾવੋ ਤਨ੍ਦੀਆਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਯਿਤਤਾ।
234. Ābhanti dibbantīti ābhāti āha ‘‘ābhāsampannā’’ti. Tadaṅgenāti vā tassā parittatāya appamāṇatāya ca ābhākāraṇaṃ, taṃ pana atthato bhavūpapattikāraṇamevāti āha – ‘‘tassā bhavūpapattiyā aṅgenā’’ti. Kāyālasiyabhāvo tandīādīnaṃ hetubhūtā kāyassa vitthāyitatā.
੨੩੫. ਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਮਹਾਸਾવਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ વਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿ, વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਥੇਰਗਾਥਾਸੁ। ਅવੋਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਞ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਭવੇਸੁ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਸਞ੍ਚਰਣਂ ਮਮ, ਸਞ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
235.Pāramiyoti mahāsāvakasaṃvattanikā sāvakapāramiyo pūrento. Brahmaloketi brahmattabhāve, brahmaloke vā uppattiṃ paṭilabhi, vuttampi cetaṃ theragāthāsu. Avokiṇṇanti aññehi asammissanti attho. Pubbe sañcaritanti atītabhavesu jātivasena sañcaraṇaṃ mama, sañcaritanti taṃ mamassāti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Anuruddhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੭. ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Anuruddhasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
