Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā

    ၃-၄. အနုရုဒ္ဓတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ

    3-4. Anuruddhattheraapadānavaṇṇanā

    သုမေဓံ ဘဂဝန္တာဟန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော အနုရုဒ္ဓတ္ထေရသ္သ အပဒာနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိဘဝသမ္ပန္နေ ကုဋုမ္ဗိကကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဝယပ္ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ဝိဟာရံ ဂန္တ္ဝာ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရာ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယမ္ပိ တံ ဒာနံ ပတ္ထေတ္ဝာ သတသဟသ္သဘိက္ခုပရိဝာရသ္သ ဘဂဝတော သတ္တာဟံ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေတ္ဝာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဘဂဝတော ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ဥတ္တမာနိ ဝတ္ထာနိ ဒတ္ဝာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိသ္သ အနန္တရာယေန သမိဇ္ဈနဘာဝံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အနာဂတေ ဂောတမသ္သ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနေ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ အဂ္ဂော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဗ္ယာကာသိ။ သောပိ တတ္ထ ပုညာနိ ကရောန္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္တယောဇနိကေ ကနကထူပေ ဗဟုကံသပာတိယော ဒီပရုက္ခေဟိ ဒီပကပလ္လိကာဟိ စ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏသ္သ ဥပနိသ္သယော ဟောတူ’’တိ ဥဠာရံ ဒီပပူဇံ အကာသိ။ ဧဝံ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗာရာဏသိယံ ကုဋုမ္ဗိကဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ နိဋ္ဌိတေ ယောဇနိကေ ကနကထူပေ ဗဟုကံသပာတိယော သပ္ပိမဏ္ဍသ္သ ပူရေတ္ဝာ မဇ္ဈေ စ ဧကေကံ ဂုဠပိဏ္ဍံ ဌပေတ္ဝာ မုခဝဋ္ဋိယာ မုခဝဋ္ဋိံ ဖုသာပေန္တော စေတိယံ ပရိက္ခိပာပေသိ။ အတ္တနာ ဂဟိတကံသပာတိံ သပ္ပိမဏ္ဍသ္သ ပူရေတ္ဝာ သဟသ္သဝဋ္ဋိယော ဇာလာပေတ္ဝာ သီသေ ဌပေတ္ဝာ သဗ္ဗရတ္တိံ စေတိယံ အနုပရိယာယိ။

    Sumedhaṃbhagavantāhantiādikaṃ āyasmato anuruddhattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle vibhavasampanne kuṭumbikakule nibbatti. Vayappatto ekadivasaṃ vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ suṇanto satthārā ekaṃ bhikkhuṃ dibbacakkhukānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ dānaṃ patthetvā satasahassabhikkhuparivārassa bhagavato sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā sattame divase bhagavato bhikkhusaṅghassa ca uttamāni vatthāni datvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyena samijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate gotamassa sammāsambuddhassa sāsane dibbacakkhukānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi. Sopi tattha puññāni karonto satthari parinibbute sattayojanike kanakathūpe bahukaṃsapātiyo dīparukkhehi dīpakapallikāhi ca ‘‘dibbacakkhuñāṇassa upanissayo hotū’’ti uḷāraṃ dīpapūjaṃ akāsi. Evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ kuṭumbikagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute niṭṭhite yojanike kanakathūpe bahukaṃsapātiyo sappimaṇḍassa pūretvā majjhe ca ekekaṃ guḷapiṇḍaṃ ṭhapetvā mukhavaṭṭiyā mukhavaṭṭiṃ phusāpento cetiyaṃ parikkhipāpesi. Attanā gahitakaṃsapātiṃ sappimaṇḍassa pūretvā sahassavaṭṭiyo jālāpetvā sīse ṭhapetvā sabbarattiṃ cetiyaṃ anupariyāyi.

    ဧဝံ တသ္မိမ္ပိ အတ္တဘာဝေ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတ္ဝာ တတော စုတော အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ ဗာရာဏသိယံယေဝ ဒုဂ္ဂတကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, ‘‘အန္နဘာရော’’တိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော သုမနသေဋ္ဌိသ္သ နာမ ဂေဟေ ကမ္မံ ကရောန္တော ဇီဝတိ။ ဧကဒိဝသံ သော ဥပရိဋ္ဌံ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ဂန္ဓမာဒနပဗ္ဗတတော အာကာသေနာဂန္တ္ဝာ ဗာရာဏသီနဂရဒ္ဝာရေ ဩတရိတ္ဝာ စီဝရံ ပာရုပိတ္ဝာ နဂရေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ပတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္တနော အတ္ထာယ ဌပိတံ ဘာဂဘတ္တံ ပတ္တေ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသ္သ ဒာတုကာမော အာရဘိ။ ဘရိယာပိသ္သ အတ္တနော ဘာဂဘတ္တဉ္စ တတ္ထေဝ ပက္ခိပိ။ သော တံ နေတ္ဝာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသ္သ ဟတ္ထေ ဌပေသိ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓော တံ ဂဟေတ္ဝာ အနုမောဒနံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ တံ ဒိဝသံ သုမနသေဋ္ဌိသ္သ ဆတ္တေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ – ‘‘အဟော ဒာနံ, ပရမဒာနံ, ဥပရိဋ္ဌေ သုပ္ပတိဋ္ဌိတ’’န္တိ မဟာသဒ္ဒေန အနုမောဒိ။ တံ သုတ္ဝာ သုမနသေဋ္ဌိ – ‘‘ဧဝံ ဒေဝတာယ အနုမောဒိတံ ဣဒမေဝ ဥတ္တမဒာန’’န္တိ စိန္တေတ္ဝာ တတ္ထ ပတ္တိံ ယာစိ။ အန္နဘာရော ပန တသ္သ ပတ္တိံ အဒာသိ။ တေန ပသန္နစိတ္တော သုမနသေဋ္ဌိ တသ္သ သဟသ္သံ ဒတ္ဝာ ‘‘ဣတော ပဋ္ဌာယ တုယ္ဟံ သဟတ္ထေန ကမ္မကရဏကိစ္စံ နတ္ထိ, ပတိရူပံ ဂေဟံ ကတ္ဝာ နိစ္စံ ဝသာဟီ’’တိ အာဟ။

    Evaṃ tasmimpi attabhāve yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devaloke nibbattitvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto anuppanne buddhe bārāṇasiyaṃyeva duggatakule nibbatti, ‘‘annabhāro’’tissa nāmaṃ ahosi. So sumanaseṭṭhissa nāma gehe kammaṃ karonto jīvati. Ekadivasaṃ so upariṭṭhaṃ nāma paccekabuddhaṃ nirodhasamāpattito vuṭṭhāya gandhamādanapabbatato ākāsenāgantvā bārāṇasīnagaradvāre otaritvā cīvaraṃ pārupitvā nagare piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso pattaṃ gahetvā attano atthāya ṭhapitaṃ bhāgabhattaṃ patte pakkhipitvā paccekabuddhassa dātukāmo ārabhi. Bhariyāpissa attano bhāgabhattañca tattheva pakkhipi. So taṃ netvā paccekabuddhassa hatthe ṭhapesi. Paccekabuddho taṃ gahetvā anumodanaṃ katvā pakkāmi. Taṃ divasaṃ sumanaseṭṭhissa chatte adhivatthā devatā – ‘‘aho dānaṃ, paramadānaṃ, upariṭṭhe suppatiṭṭhita’’nti mahāsaddena anumodi. Taṃ sutvā sumanaseṭṭhi – ‘‘evaṃ devatāya anumoditaṃ idameva uttamadāna’’nti cintetvā tattha pattiṃ yāci. Annabhāro pana tassa pattiṃ adāsi. Tena pasannacitto sumanaseṭṭhi tassa sahassaṃ datvā ‘‘ito paṭṭhāya tuyhaṃ sahatthena kammakaraṇakiccaṃ natthi, patirūpaṃ gehaṃ katvā niccaṃ vasāhī’’ti āha.

    ယသ္မာ နိရောဓသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတသ္သ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသ္သ ဒိန္နပိဏ္ဍပာတော တံ ဒိဝသမေဝ ဥဠာရဝိပာကော ဟောတိ, တသ္မာ သုမနသေဋ္ဌိ ရညော သန္တိကံ ဂစ္ဆန္တော တံ ဂဟေတ္ဝာ အဂမာသိ။ ရာဇာ ပန တံ အာဒရဝသေန ဩလောကေသိ။ သေဋ္ဌိ – ‘‘မဟာရာဇ, အယံ ဩလောကေတဗ္ဗယုတ္တောယေဝာ’’တိ ဝတ္ဝာ တဒာ တေန ကတကမ္မံ အတ္တနာပိသ္သ သဟသ္သဒိန္နဘာဝဉ္စ ကထေသိ။ တံ သုတ္ဝာ ရာဇာ တသ္သ တုသ္သိတ္ဝာ သဟသ္သံ ဒတ္ဝာ ‘‘အသုကသ္မိံ ဌာနေ ဂေဟံ ကတ္ဝာ ဝသာဟီ’’တိ ဂေဟဋ္ဌာနမသ္သ အာဏာပေသိ။ တသ္သ တံ ဌာနံ သောဓာပေန္တသ္သ မဟန္တာ မဟန္တာ နိဓိကုမ္ဘိယော ဥဋ္ဌဟိံသု။ သော တာ ဒိသ္ဝာ ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ သဗ္ဗံ ဓနံ ဥဒ္ဓရာပေတ္ဝာ ရာသိကတံ ဒိသ္ဝာ – ‘‘ဧတ္တကံ ဓနံ ဣမသ္မိံ နဂရေ ကသ္သ ဂေဟေ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘န ကသ္သစိ, ဒေဝာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အယံ အန္နဘာရော ဣမသ္မိံ နဂရေ မဟာဓနသေဋ္ဌိ နာမ ဟောတူ’’တိ တံ ဒိဝသမေဝ တသ္သ သေဋ္ဌိဆတ္တံ ဥသ္သာပေသိ။

    Yasmā nirodhasamāpattito vuṭṭhitassa paccekabuddhassa dinnapiṇḍapāto taṃ divasameva uḷāravipāko hoti, tasmā sumanaseṭṭhi rañño santikaṃ gacchanto taṃ gahetvā agamāsi. Rājā pana taṃ ādaravasena olokesi. Seṭṭhi – ‘‘mahārāja, ayaṃ oloketabbayuttoyevā’’ti vatvā tadā tena katakammaṃ attanāpissa sahassadinnabhāvañca kathesi. Taṃ sutvā rājā tassa tussitvā sahassaṃ datvā ‘‘asukasmiṃ ṭhāne gehaṃ katvā vasāhī’’ti gehaṭṭhānamassa āṇāpesi. Tassa taṃ ṭhānaṃ sodhāpentassa mahantā mahantā nidhikumbhiyo uṭṭhahiṃsu. So tā disvā rañño ārocesi. Rājā sabbaṃ dhanaṃ uddharāpetvā rāsikataṃ disvā – ‘‘ettakaṃ dhanaṃ imasmiṃ nagare kassa gehe atthī’’ti pucchi. ‘‘Na kassaci, devā’’ti. ‘‘Tena hi ayaṃ annabhāro imasmiṃ nagare mahādhanaseṭṭhi nāma hotū’’ti taṃ divasameva tassa seṭṭhichattaṃ ussāpesi.

    သော သေဋ္ဌိ ဟုတ္ဝာ ယာဝဇီဝံ ကလ္ယာဏကမ္မံ ကတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တော, ဒီဃရတ္တံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရိတ္ဝာ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပဇ္ဇနကကာလေ ကပိလဝတ္ထုနဂရေ သုက္ကောဒနသက္ကသ္သ ဂေဟေ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟိ။ တသ္သ ဇာတသ္သ အနုရုဒ္ဓောတိ နာမံ အကံသု။ သော မဟာနာမသက္ကသ္သ ကနိဋ္ဌဘာတာ ဘဂဝတော စူဠပိတု ပုတ္တော ပရမသုခုမာလော မဟာပုညော အဟောသိ။ သုဝဏ္ဏပာတိယံယေဝ စသ္သ ဘတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အထသ္သ မာတာ ဧကဒိဝသံ ‘‘မမ ပုတ္တော နတ္ထီတိ ပဒံ န ဇာနာတိ, တံ ဇာနာပေသ္သာမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဧကံ သုဝဏ္ဏပာတိံ တုစ္ဆကံယေဝ အညာယ သုဝဏ္ဏပာတိယာ ပိဒဟိတ္ဝာ တသ္သ ပေသေသိ, အန္တရာမဂ္ဂေ ဒေဝတာ တံ, ဒိဗ္ဗပူဝေဟိ ပူရေသုံ။ ဧဝံ မဟာပုညော တိဏ္ဏံ ဥတူနံ အနုစ္ဆဝိကေသု တီသု ပာသာဒေသု အလင္ကတနာဋကိတ္ထီဟိ ပရိဝုတော ဒေဝော ဝိယ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိ။

    So seṭṭhi hutvā yāvajīvaṃ kalyāṇakammaṃ katvā devaloke nibbatto, dīgharattaṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato uppajjanakakāle kapilavatthunagare sukkodanasakkassa gehe paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassa jātassa anuruddhoti nāmaṃ akaṃsu. So mahānāmasakkassa kaniṭṭhabhātā bhagavato cūḷapitu putto paramasukhumālo mahāpuñño ahosi. Suvaṇṇapātiyaṃyeva cassa bhattaṃ uppajji. Athassa mātā ekadivasaṃ ‘‘mama putto natthīti padaṃ na jānāti, taṃ jānāpessāmī’’ti cintetvā ekaṃ suvaṇṇapātiṃ tucchakaṃyeva aññāya suvaṇṇapātiyā pidahitvā tassa pesesi, antarāmagge devatā taṃ, dibbapūvehi pūresuṃ. Evaṃ mahāpuñño tiṇṇaṃ utūnaṃ anucchavikesu tīsu pāsādesu alaṅkatanāṭakitthīhi parivuto devo viya mahāsampattiṃ anubhavi.

    အမ္ဟာကမ္ပိ ဗောဓိသတ္တော တသ္မိံ သမယေ တုသိတပုရာ စဝိတ္ဝာ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇသ္သ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အနုက္ကမေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဧကူနတိံသ ဝသ္သာနိ အဂာရမဇ္ဈေ ဝသိတ္ဝာ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတ္ဝာ အနုက္ကမေန ပဋိဝိဒ္ဓသဗ္ဗညုတညာဏော ဗောဓိမဏ္ဍေ သတ္တသတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတ္ဝာ ဣသိပတနေ မိဂဒာယေ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတ္ဝာ လောကာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော ရာဇဂဟံ ဂန္တ္ဝာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟာသိ။ တဒာ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇာ – ‘‘ပုတ္တော ကိရ မေ ရာဇဂဟံ အနုပ္ပတ္တော; ဂစ္ဆထ, ဘဏေ, မမ ပုတ္တံ အာနေထာ’’တိ သဟသ္သသဟသ္သပရိဝာရေ ဒသ အမစ္စေ ပေသေသိ။ တေ သဗ္ဗေ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗဇိံသု။ တေသု ဥဒာယိတ္ထေရေန စာရိကာဂမနံ အာယာစိတော ဘဂဝာ ဝီသတိသဟသ္သခီဏာသဝပရိဝုတော ရာဇဂဟတော နိက္ခမိတ္ဝာ ကပိလဝတ္ထုပုရံ ဂန္တ္ဝာ ဉာတိသမာဂမေ အနေကာနိ ပာဋိဟာရိယာနိ ဒသ္သေတ္ဝာ ပာဋိဟာရိယဝိစိတ္တံ ဓမ္မဒေသနံ ကထေတ္ဝာ မဟာဇနံ အမတပာနံ ပာယေတ္ဝာ ဒုတိယဒိဝသေ ပတ္တစီဝရမာဒာယ နဂရဒ္ဝာရေ ဌတ္ဝာ ‘‘ကိံ နု ခော ကုလနဂရံ အာဂတာနံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓာနံ အာစိဏ္ဏ’’န္တိ အာဝဇ္ဇမာနော ‘‘သပဒာနံ ပိဏ္ဍာယ စရဏံ အာစိဏ္ဏ’’န္တိ ဉတ္ဝာ သပဒာနံ ပိဏ္ဍာယ စရတိ။ ရာဇာ ‘‘ပုတ္တော တေ ပိဏ္ဍာယ စရတီ’’တိ သုတ္ဝာ တုရိတတုရိတော အာဂန္တ္ဝာ အန္တရဝီထိယံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ အတ္တနော နိဝေသနံ ပဝေသေတ္ဝာ မဟန္တံ သက္ကာရသမ္မာနံ အကာသိ။ ဘဂဝာ တတ္ထ ကတ္တဗ္ဗံ ဉာတိသင္ဂဟံ ကတ္ဝာ ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ ကပိလဝတ္ထုနဂရတော မလ္လရဋ္ဌေ စာရိကံ စရမာနော အနုပိယမ္ဗဝနံ ပာပုဏိ။

    Amhākampi bodhisatto tasmiṃ samaye tusitapurā cavitvā suddhodanamahārājassa aggamahesiyā kucchimhi nibbattitvā anukkamena vuddhippatto ekūnatiṃsa vassāni agāramajjhe vasitvā mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā anukkamena paṭividdhasabbaññutaññāṇo bodhimaṇḍe sattasattāhaṃ vītināmetvā isipatane migadāye dhammacakkaṃ pavattetvā lokānuggahaṃ karonto rājagahaṃ gantvā veḷuvane vihāsi. Tadā suddhodanamahārājā – ‘‘putto kira me rājagahaṃ anuppatto; gacchatha, bhaṇe, mama puttaṃ ānethā’’ti sahassasahassaparivāre dasa amacce pesesi. Te sabbe ehibhikkhupabbajjāya pabbajiṃsu. Tesu udāyittherena cārikāgamanaṃ āyācito bhagavā vīsatisahassakhīṇāsavaparivuto rājagahato nikkhamitvā kapilavatthupuraṃ gantvā ñātisamāgame anekāni pāṭihāriyāni dassetvā pāṭihāriyavicittaṃ dhammadesanaṃ kathetvā mahājanaṃ amatapānaṃ pāyetvā dutiyadivase pattacīvaramādāya nagaradvāre ṭhatvā ‘‘kiṃ nu kho kulanagaraṃ āgatānaṃ sabbabuddhānaṃ āciṇṇa’’nti āvajjamāno ‘‘sapadānaṃ piṇḍāya caraṇaṃ āciṇṇa’’nti ñatvā sapadānaṃ piṇḍāya carati. Rājā ‘‘putto te piṇḍāya caratī’’ti sutvā turitaturito āgantvā antaravīthiyaṃ dhammaṃ sutvā attano nivesanaṃ pavesetvā mahantaṃ sakkārasammānaṃ akāsi. Bhagavā tattha kattabbaṃ ñātisaṅgahaṃ katvā rāhulakumāraṃ pabbājetvā nacirasseva kapilavatthunagarato mallaraṭṭhe cārikaṃ caramāno anupiyambavanaṃ pāpuṇi.

    တသ္မိံ သမယေ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇာ သာကိယဂဏံ သန္နိပာတေတ္ဝာ အာဟ – ‘‘သစေ မမ ပုတ္တော အဂာရံ အဇ္ဈာဝသိသ္သ, ရာဇာ အဘဝိသ္သ စက္ကဝတ္တီ သတ္တရတနသမ္ပန္နော ခတ္တိယဂဏပရိဝာရော, နတ္တာပိ မေ ရာဟုလကုမာရော ခတ္တိယဂဏေန သဒ္ဓိံ တံ ပရိဝာရေတ္ဝာ အစရိသ္သ, တုမ္ဟေပိ ဧတမတ္ထံ ဇာနာထ။ ဣဒာနိ ပန မမ ပုတ္တော ဗုဒ္ဓော ဇာတော, ခတ္တိယာဝာသ္သ ပရိဝာရာ ဟောန္တု, တုမ္ဟေ ဧကေကကုလတော ဧကေကံ ဒာရကံ ဒေထာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ဒ္ဝေအသီတိသဟသ္သခတ္တိယကုမာရာ ပဗ္ဗဇိံသု။

    Tasmiṃ samaye suddhodanamahārājā sākiyagaṇaṃ sannipātetvā āha – ‘‘sace mama putto agāraṃ ajjhāvasissa, rājā abhavissa cakkavattī sattaratanasampanno khattiyagaṇaparivāro, nattāpi me rāhulakumāro khattiyagaṇena saddhiṃ taṃ parivāretvā acarissa, tumhepi etamatthaṃ jānātha. Idāni pana mama putto buddho jāto, khattiyāvāssa parivārā hontu, tumhe ekekakulato ekekaṃ dārakaṃ dethā’’ti. Evaṃ vutte ekappahāreneva dveasītisahassakhattiyakumārā pabbajiṃsu.

    တသ္မိံ သမယေ မဟာနာမော သက္ကော ကုဋုမ္ဗသာမိကော, သော အတ္တနော ကနိဋ္ဌံ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတရဟိ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, အဘိညာတာ အဘိညာတာ သက္ယကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ, အမ္ဟာကဉ္စ ကုလာ နတ္ထိ ကောစိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, တေန ဟိ တ္ဝံ ဝာ ပဗ္ဗဇာဟိ, အဟံ ဝာ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ။ တံ သုတ္ဝာ အနုရုဒ္ဓော ဃရာဝာသေ ရုစိံ အကတ္ဝာ အတ္တသတ္တမော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ တသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာနုက္ကမော သင္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ. ၃၃၀ အာဒယော) အာဂတောယေဝ။ ဧဝံ အနုပိယံ ဂန္တ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတေသု ပန တေသု တသ္မိံယေဝ အန္တောဝသ္သေ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရော အရဟတ္တံ ပာပုဏိ, အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော ဒိဗ္ဗစက္ခုံ နိဗ္ဗတ္တေသိ, ဒေဝဒတ္တော အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေသိ, အာနန္ဒတ္ထေရော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ, ဘဂုတ္ထေရော စ ကိမိလတ္ထေရော စ ပစ္ဆာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိံသု။ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ထေရာနံ အတ္တနော အတ္တနော အာဂတဋ္ဌာနေသု ပုဗ္ဗပတ္ထနာဘိနီဟာရော အာဝိ ဘဝိသ္သတိ။ အယံ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော ဓမ္မသေနာပတိသ္သ သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ စေတိယရဋ္ဌေ ပာစီနဝံသဒာယံ ဂန္တ္ဝာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တော သတ္တ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ဝိတက္ကေသိ, အဋ္ဌမေ ကိလမတိ။ သတ္ထာ ‘‘အနုရုဒ္ဓော အဋ္ဌမေ မဟာပုရိသဝိတက္ကေ ကိလမတီ’’တိ ဉတ္ဝာ ‘‘တသ္သ သင္ကပ္ပံ ပူရေသ္သာမီ’’တိ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓာသနေ နိသိန္နော အဋ္ဌမံ မဟာပုရိသဝိတက္ကံ ပူရေတ္ဝာ စတုပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမပဋိမဏ္ဍိတံ မဟာအရိယဝံသပဋိပဒံ ကထေတ္ဝာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတ္ဝာ ဘေသကလာဝနမေဝ ဂတော။

    Tasmiṃ samaye mahānāmo sakko kuṭumbasāmiko, so attano kaniṭṭhaṃ anuruddhaṃ sakkaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘‘etarahi, tāta anuruddha, abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti, amhākañca kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, tena hi tvaṃ vā pabbajāhi, ahaṃ vā pabbajissāmī’’ti. Taṃ sutvā anuruddho gharāvāse ruciṃ akatvā attasattamo agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Tassa pabbajjānukkamo saṅghabhedakakkhandhake (cūḷava. 330 ādayo) āgatoyeva. Evaṃ anupiyaṃ gantvā pabbajitesu pana tesu tasmiṃyeva antovasse bhaddiyatthero arahattaṃ pāpuṇi, anuruddhatthero dibbacakkhuṃ nibbattesi, devadatto aṭṭha samāpattiyo nibbattesi, ānandatthero sotāpattiphale patiṭṭhāsi, bhagutthero ca kimilatthero ca pacchā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Tesaṃ sabbesampi therānaṃ attano attano āgataṭṭhānesu pubbapatthanābhinīhāro āvi bhavissati. Ayaṃ anuruddhatthero dhammasenāpatissa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā cetiyaraṭṭhe pācīnavaṃsadāyaṃ gantvā samaṇadhammaṃ karonto satta mahāpurisavitakke vitakkesi, aṭṭhame kilamati. Satthā ‘‘anuruddho aṭṭhame mahāpurisavitakke kilamatī’’ti ñatvā ‘‘tassa saṅkappaṃ pūressāmī’’ti tattha gantvā paññattavarabuddhāsane nisinno aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ pūretvā catupaccayasantosabhāvanārāmapaṭimaṇḍitaṃ mahāariyavaṃsapaṭipadaṃ kathetvā ākāse uppatitvā bhesakalāvanameva gato.

    ထေရော တထာဂတေ ဂတမတ္တေယေဝ တေဝိဇ္ဇော မဟာခီဏာသဝော ဟုတ္ဝာ ‘‘သတ္ထာ မယ္ဟံ မနံ ဇာနိတ္ဝာ အာဂန္တ္ဝာ အဋ္ဌမံ မဟာပုရိသဝိတက္ကံ ပူရေတ္ဝာ အဒာသိ, သော စ မေ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော’’တိ ဗုဒ္ဓာနံ ဓမ္မဒေသနံ အတ္တနော စ ပဋိဝေဓဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ဣမာ ဥဒာနဂာထာ အဘာသိ –

    Thero tathāgate gatamatteyeva tevijjo mahākhīṇāsavo hutvā ‘‘satthā mayhaṃ manaṃ jānitvā āgantvā aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ pūretvā adāsi, so ca me manoratho matthakaṃ patto’’ti buddhānaṃ dhammadesanaṃ attano ca paṭivedhadhammaṃ ārabbha imā udānagāthā abhāsi –

    ‘‘မမ သင္ကပ္ပမညာယ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော။

    ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    မနောမယေန ကာယေန၊ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင္ကမိ။

    Manomayena kāyena, iddhiyā upasaṅkami.

    ‘‘ယဒာ မေ အဟု သင္ကပ္ပော၊ တတော ဥတ္တရိ ဒေသယိ။

    ‘‘Yadā me ahu saṅkappo, tato uttari desayi;

    နိပ္ပပဉ္စရတော ဗုဒ္ဓော၊ နိပ္ပပဉ္စမဒေသယိ။

    Nippapañcarato buddho, nippapañcamadesayi.

    ‘‘တသ္သာဟံ ဓမ္မမညာယ၊ ဝိဟာသိံ သာသနေ ရတော။

    ‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

    တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။ (ထေရဂာ. ၉၀၁-၉၀၃)။

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. (theragā. 901-903);

    အထ နံ အပရဘာဂေ သတ္ထာ ဇေတဝနေ မဟာဝိဟာရေ ဝိဟရန္တော ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ ဘိက္ခူနံ အနုရုဒ္ဓော အဂ္ဂော’’တိ (အ. နိ. ၁.၁၉၂) အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

    Atha naṃ aparabhāge satthā jetavane mahāvihāre viharanto ‘‘dibbacakkhukānaṃ bhikkhūnaṃ anuruddho aggo’’ti (a. ni. 1.192) aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ၄၂၁. ဧဝံ သော ဘဂဝတော သန္တိကာ ဒိဗ္ဗစက္ခုကာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနံ လဘိတ္ဝာ အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ သရိတ္ဝာ သောမနသ္သဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒာနံ ပကာသေန္တော သုမေဓံ ဘဂဝန္တာဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုန္ဒရာ ဥပဋ္ဌာပနပညာ မဂ္ဂဖလပညာ ဝိပသ္သနာပညာ စတုပဋိသမ္ဘိဒာဒိသင္ခာတာ မေဓာ ယသ္သ ဘဂဝတော သော သုမေဓော, တံ သုမေဓံ ဘာဂ္ယသမ္ပန္နတ္တာ ဘဂဝန္တံ လောကသ္သ ဇေဋ္ဌံ သေဋ္ဌံ ပဓာနဘူတံ သံသာရတော ပဌမံ နိဂ္ဂတံ နရာနံ အာသဘံ ပုရေစာရိကံ ဝူပကဋ္ဌံ ဝိဝေကဘူတံ ဂဏသင္ဂဏိကာရာမတော အပဂတံ ဝိဟရန္တံ အဟံ အဒ္ဒသန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

    421. Evaṃ so bhagavato santikā dibbacakkhukānaṃ aggaṭṭhānaṃ labhitvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento sumedhaṃ bhagavantāhantiādimāha. Tattha sundarā upaṭṭhāpanapaññā maggaphalapaññā vipassanāpaññā catupaṭisambhidādisaṅkhātā medhā yassa bhagavato so sumedho, taṃ sumedhaṃ bhāgyasampannattā bhagavantaṃ lokassa jeṭṭhaṃ seṭṭhaṃ padhānabhūtaṃ saṃsārato paṭhamaṃ niggataṃ narānaṃ āsabhaṃ purecārikaṃ vūpakaṭṭhaṃ vivekabhūtaṃ gaṇasaṅgaṇikārāmato apagataṃ viharantaṃ ahaṃ addasanti sambandho.

    ၄၂၂. သဗ္ဗဓမ္မာနံ သယမေဝ ဗုဒ္ဓတ္တာ သမ္ဗုဒ္ဓံ, ဥပဂန္တ္ဝာန သမီပံ ဂန္တ္ဝာတိ အတ္ထော။ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာနာတိ ဒသင္ဂုလိပုဋံ မုဒ္ဓနိ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

    422. Sabbadhammānaṃ sayameva buddhattā sambuddhaṃ, upagantvāna samīpaṃ gantvāti attho. Añjaliṃ paggahetvānāti dasaṅgulipuṭaṃ muddhani katvāti attho. Sesaṃ uttānatthameva.

    ၄၃၀. ဒိဝာ ရတ္တိဉ္စ ပသ္သာမီတိ တဒာ ဒေဝလောကေ စ မနုသ္သလောကေ စ ဥပ္ပန္နကာလေ မံသစက္ခုနာ သမန္တတော ယောဇနံ ပသ္သာမီတိ အတ္ထော။

    430.Divā rattiñca passāmīti tadā devaloke ca manussaloke ca uppannakāle maṃsacakkhunā samantato yojanaṃ passāmīti attho.

    ၄၃၁. သဟသ္သလောကံ ဉာဏေနာတိ ပညာစက္ခုနာ သဟသ္သစက္ကဝာဠံ ပသ္သာမီတိ အတ္ထော။ သတ္ထု သာသနေတိ ဣဒာနိ ဂောတမသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ။ ဒီပဒာနသ္သ ဒီပပူဇာယ ဣဒံ ဖလံ, ဣမိနာ ဖလေန ဒိဗ္ဗစက္ခုံ အနုပ္ပတ္တော ပဋိလဒ္ဓော ဥပ္ပာဒေသိန္တိ အတ္ထော။

    431.Sahassalokaṃ ñāṇenāti paññācakkhunā sahassacakkavāḷaṃ passāmīti attho. Satthu sāsaneti idāni gotamassa bhagavato sāsane. Dīpadānassa dīpapūjāya idaṃ phalaṃ, iminā phalena dibbacakkhuṃ anuppatto paṭiladdho uppādesinti attho.

    အနုရုဒ္ဓတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

    Anuruddhattheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / အပဒာနပာဠိ • Apadānapāḷi / ၃-၄. အနုရုဒ္ဓတ္ထေရအပဒာနံ • 3-4. Anuruddhattheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact