| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
7. அனுஸயயமகங்
7. Anusayayamakaṃ
பரிச்சே²த³பரிச்சி²ன்னுத்³தே³ஸவாரவண்ணனா
Paricchedaparicchinnuddesavāravaṇṇanā
1. இதா³னி தேஸஞ்ஞேவ மூலயமகே தே³ஸிதானங் குஸலாதி³த⁴ம்மானங் லப்³ப⁴மானவஸேன ஏகதே³ஸங் ஸங்க³ண்ஹித்வா ஸங்கா²ரயமகானந்தரங் தே³ஸிதஸ்ஸ அனுஸயயமகஸ்ஸ அத்த²வண்ணனா ஹோதி. தத்த² பாளிவவத்தா²னங் தாவ வேதி³தப்³ப³ங் – இமஸ்மிஞ்ஹி அனுஸயயமகே க²ந்த⁴யமகாதீ³ஸு விய தே³ஸனங் அகத்வா அஞ்ஞேன நயேன பாளிதே³ஸனா கதா. கத²ங்? பட²மங் தாவ பரிச்சே²த³தோ, உத்³தே³ஸதோ, உப்பத்திட்டா²னதோதி தீஹாகாரேஹி அனுஸயே க³ஹாபேதுங் பரிச்சே²த³வாரோ, பரிச்சி²ன்னுத்³தே³ஸவாரோ, உப்பத்திட்டா²னவாரோதி, தயோ வாரா தே³ஸிதா. ததோ ஸத்தன்னங் மஹாவாரானங் வஸேன அனுஸயே யோஜெத்வா யமகதே³ஸனா கதா. தத்த² ஸத்தானுஸயாதி அயங் ‘‘ஸத்தேவ, ந ததோ உத்³த⁴ங், ந ஹெட்டா²’’தி க³ணனபரிச்சே²தே³ன பரிச்சி²ந்தி³த்வா அனுஸயானங் தே³ஸிதத்தா பரிச்சே²த³வாரோ நாம. காமராகா³னுஸயோ…பே॰… அவிஜ்ஜானுஸயோதி அயங் பரிச்சே²த³வாரேன பரிச்சி²ன்னானங் நாமமத்தங் உத்³தி³ஸித்வா ‘‘இமே நாம தே’’தி தே³ஸிதத்தா பரிச்சி²ன்னுத்³தே³ஸவாரோ நாம. கத்த² காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி…பே॰… எத்த² அவிஜ்ஜானுஸயோ அனுஸேதீதி அயங் ‘‘இமேஸு நாம டா²னேஸு இமே அனுஸயா அனுஸெந்தி’’தி ஏவங் தேஸங்யேவ உப்பத்திட்டா²னஸ்ஸ தே³ஸிதத்தா உப்பத்திட்டா²னவாரோ நாம.
1. Idāni tesaññeva mūlayamake desitānaṃ kusalādidhammānaṃ labbhamānavasena ekadesaṃ saṅgaṇhitvā saṅkhārayamakānantaraṃ desitassa anusayayamakassa atthavaṇṇanā hoti. Tattha pāḷivavatthānaṃ tāva veditabbaṃ – imasmiñhi anusayayamake khandhayamakādīsu viya desanaṃ akatvā aññena nayena pāḷidesanā katā. Kathaṃ? Paṭhamaṃ tāva paricchedato, uddesato, uppattiṭṭhānatoti tīhākārehi anusaye gahāpetuṃ paricchedavāro, paricchinnuddesavāro, uppattiṭṭhānavāroti, tayo vārā desitā. Tato sattannaṃ mahāvārānaṃ vasena anusaye yojetvā yamakadesanā katā. Tattha sattānusayāti ayaṃ ‘‘satteva, na tato uddhaṃ, na heṭṭhā’’ti gaṇanaparicchedena paricchinditvā anusayānaṃ desitattā paricchedavāro nāma. Kāmarāgānusayo…pe… avijjānusayoti ayaṃ paricchedavārena paricchinnānaṃ nāmamattaṃ uddisitvā ‘‘ime nāma te’’ti desitattā paricchinnuddesavāro nāma. Kattha kāmarāgānusayo anuseti…pe… ettha avijjānusayo anusetīti ayaṃ ‘‘imesu nāma ṭhānesu ime anusayā anusenti’’ti evaṃ tesaṃyeva uppattiṭṭhānassa desitattā uppattiṭṭhānavāro nāma.
யேஸங் பன ஸத்தன்னங் மஹாவாரானங் வஸேன அனுஸயே யோஜெத்வா யமகதே³ஸனா கதா, தேஸங் இமானி நாமானி – அனுஸயவாரோ, ஸானுஸயவாரோ, பஜஹனவாரோ, பரிஞ்ஞாவாரோ, பஹீனவாரோ, உப்பஜ்ஜனவாரோ தா⁴துவாரோதி. தேஸு பட²மோ அனுஸயவாரோ. ஸோ அனுலோமபடிலோமனயவஸேன து³விதோ⁴ ஹோதி.
Yesaṃ pana sattannaṃ mahāvārānaṃ vasena anusaye yojetvā yamakadesanā katā, tesaṃ imāni nāmāni – anusayavāro, sānusayavāro, pajahanavāro, pariññāvāro, pahīnavāro, uppajjanavāro dhātuvāroti. Tesu paṭhamo anusayavāro. So anulomapaṭilomanayavasena duvidho hoti.
தத்த² அனுலோமனயே ‘‘யஸ்ஸ அனுஸேதி, யத்த² அனுஸேதி, யஸ்ஸ யத்த² அனுஸேதீ’’தி புக்³க³லோகாஸதது³ப⁴யவஸேன தயோ அந்தரவாரா ஹொந்தி. தேஸு பட²மே புக்³க³லவாரே ‘‘யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதி; யஸ்ஸ வா பன படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி; யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ மானானுஸயோ, தி³ட்டா²னுஸயோ, விசிகிச்சா²னுஸயோ, ப⁴வராகா³னுஸயோ, அவிஜ்ஜானுஸயோ அனுஸேதி. யஸ்ஸ வா பன அவிஜ்ஜானுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி காமராகா³னுஸயமூலகானி ச² யமகானி. புன அக³ஹிதக்³க³ஹணவஸேன படிகா⁴னுஸயமூலகானி பஞ்ச, மானானுஸயமூலகானி சத்தாரி, தி³ட்டா²னுஸயமூலகானி தீணி, விசிகிச்சா²னுஸயமூலகானி த்³வே, ப⁴வராகா³னுஸயமூலகங் ஏகந்தி ஏவங் ஸப்³பா³னிபி ஏகமூலகானி ஏகவீஸதி. புன ‘‘யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ ச படிகா⁴னுஸயோ ச அனுஸெந்தீ’’தி ஏவங் ஆக³தானி து³கமூலகானி பஞ்ச, திகமூலகானி சத்தாரி, சதுக்கமூலகானி தீணி, பஞ்சகமூலகானி த்³வே, ச²க்கமூலகங் ஏகந்தி அபரானிபி பன்னரஸ ஹொந்தி. தானி புரிமேஹி ஏகவீஸதியா ஸத்³தி⁴ங் ச²த்திங்ஸாதி புக்³க³லவாரே ச²த்திங்ஸ யமகானி. ததா² ஓகாஸவாரே, ததா² புக்³க³லோகாஸவாரேதி ஸப்³பா³னிபி அனுலோமனயே அட்ட²ஸதங் யமகானி. ததா² படிலோமனயேதி அனுஸயவாரே ஸோளஸாதி⁴கானி த்³வே யமகஸதானி, ததோ தி³கு³ணா புச்சா², ததோ தி³கு³ணா அத்தா² ச வேதி³தப்³பா³. யதா² செத்த², ஏவங் ஸானுஸயவாரோ, பஜஹனவாரோ, பரிஞ்ஞாவாரோ, பஹீனவாரோ, உப்பஜ்ஜனவாரோதி இமேஸம்பி பஞ்சன்னங் வாரானங், ஏகேகஸ்மிங் யமகக³ணனா; யமகதி³கு³ணா புச்சா², புச்சா²தி³கு³ணா ச அத்தா² வேதி³தப்³பா³. அயங் பனெத்த² புரிமேஸு தீஸு வாரேஸு விஸேஸோ. ஓகாஸவாரே ‘‘யத்த² தத்தா²’’தி அவத்வா யதோ ததோதி நிஸ்ஸக்கவசனேன தே³ஸனா கதா. ஸேஸங் தாதி³ஸமேவ.
Tattha anulomanaye ‘‘yassa anuseti, yattha anuseti, yassa yattha anusetī’’ti puggalokāsatadubhayavasena tayo antaravārā honti. Tesu paṭhame puggalavāre ‘‘yassa kāmarāgānusayo anuseti, tassa paṭighānusayo anuseti; yassa vā pana paṭighānusayo anuseti, tassa kāmarāgānusayo anuseti; yassa kāmarāgānusayo anuseti, tassa mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo anuseti. Yassa vā pana avijjānusayo anuseti, tassa kāmarāgānusayo anusetī’’ti kāmarāgānusayamūlakāni cha yamakāni. Puna agahitaggahaṇavasena paṭighānusayamūlakāni pañca, mānānusayamūlakāni cattāri, diṭṭhānusayamūlakāni tīṇi, vicikicchānusayamūlakāni dve, bhavarāgānusayamūlakaṃ ekanti evaṃ sabbānipi ekamūlakāni ekavīsati. Puna ‘‘yassa kāmarāgānusayo ca paṭighānusayo ca anusentī’’ti evaṃ āgatāni dukamūlakāni pañca, tikamūlakāni cattāri, catukkamūlakāni tīṇi, pañcakamūlakāni dve, chakkamūlakaṃ ekanti aparānipi pannarasa honti. Tāni purimehi ekavīsatiyā saddhiṃ chattiṃsāti puggalavāre chattiṃsa yamakāni. Tathā okāsavāre, tathā puggalokāsavāreti sabbānipi anulomanaye aṭṭhasataṃ yamakāni. Tathā paṭilomanayeti anusayavāre soḷasādhikāni dve yamakasatāni, tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthā ca veditabbā. Yathā cettha, evaṃ sānusayavāro, pajahanavāro, pariññāvāro, pahīnavāro, uppajjanavāroti imesampi pañcannaṃ vārānaṃ, ekekasmiṃ yamakagaṇanā; yamakadiguṇā pucchā, pucchādiguṇā ca atthā veditabbā. Ayaṃ panettha purimesu tīsu vāresu viseso. Okāsavāre ‘‘yattha tatthā’’ti avatvā yato tatoti nissakkavacanena desanā katā. Sesaṃ tādisameva.
யோ பனாயங் ஸப்³ப³பச்சி²மோ தா⁴துவாரோ நாம, ஸோ புச்சா²வாரோ, விஸ்ஸஜ்ஜனாவாரோதி த்³விதா⁴ டி²தோ. தஸ்ஸ புச்சா²வாரே காமதா⁴துயா சுதஸ்ஸ காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸாதி வத்வா ‘‘காமதா⁴துங் வா பன உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ காமதா⁴துயா சுதஸ்ஸா’’தி ந வுத்தங். கிங் காரணா? அத்த²விஸேஸாபா⁴வதோ. த்³வேபி ஹி ஏதா புச்சா² ஏகத்தா²யேவ, தஸ்மா ஏகேகஸ்மா யமகா ஏகேகமேவ புச்ச²ங் புச்சி²த்வா ஸப்³ப³புச்சா²வஸானே புச்சா²னுக்கமேனேவ ‘‘காமதா⁴துயா சுதஸ்ஸ காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ கஸ்ஸசி ஸத்த அனுஸயா அனுஸெந்தீ’’திஆதி³னா நயேன விஸ்ஸஜ்ஜனங் கதங்.
Yo panāyaṃ sabbapacchimo dhātuvāro nāma, so pucchāvāro, vissajjanāvāroti dvidhā ṭhito. Tassa pucchāvāre kāmadhātuyā cutassa kāmadhātuṃ upapajjantassāti vatvā ‘‘kāmadhātuṃ vā pana upapajjantassa kāmadhātuyā cutassā’’ti na vuttaṃ. Kiṃ kāraṇā? Atthavisesābhāvato. Dvepi hi etā pucchā ekatthāyeva, tasmā ekekasmā yamakā ekekameva pucchaṃ pucchitvā sabbapucchāvasāne pucchānukkameneva ‘‘kāmadhātuyā cutassa kāmadhātuṃ upapajjantassa kassaci satta anusayā anusentī’’tiādinā nayena vissajjanaṃ kataṃ.
தத்த² ‘‘காமதா⁴துயா சுதஸ்ஸ காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ, ரூபதா⁴துங், அரூபதா⁴துங், நகாமதா⁴துங், நரூபதா⁴துங் நஅரூபதா⁴துங் , உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸா’’தி ச² ஸுத்³தி⁴கபுச்சா²; ‘‘நகாமதா⁴துங், நஅரூபதா⁴துங், நரூபதா⁴துங்; நஅரூபதா⁴துங், நகாமதா⁴துங், நரூபதா⁴துங், உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸா’’தி திஸ்ஸோ மிஸ்ஸகா புச்சா² சாதி காமதா⁴துமூலகா நவ அனுலோமபுச்சா² ஹொந்தி. ததா² ரூபதா⁴துமூலகா நவ, அரூபதா⁴துமூலகா நவாதி ஸத்தவீஸதி அனுலோமபுச்சா² ஹொந்தி. ததா² நகாமதா⁴துனரூபதா⁴துனஅரூபதா⁴துமூலகா ஸத்தவீஸதி படிலோமபுச்சா². புன ‘‘நகாமதா⁴துயா, நஅரூபதா⁴துயா, நரூபதா⁴துயா, நஅரூபதா⁴துயா, நகாமதா⁴துயா, நஅரூபதா⁴துயா’’தி ஸத்தவீஸதி து³கமூலகா புச்சா²தி ஸப்³பா³பி ஸம்பிண்டி³தா ஏகாஸீதி புச்சா² ஹொந்தி. தாஸங் வஸேனெத்த² விஸ்ஸஜ்ஜனங் கதந்தி இத³ங் தா⁴துவாரே பாளிவவத்தா²னங். ஏவங் தாவ ஸகலேபி அனுஸயயமகே பாளிவவத்தா²னமேதங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Tattha ‘‘kāmadhātuyā cutassa kāmadhātuṃ upapajjantassa, rūpadhātuṃ, arūpadhātuṃ, nakāmadhātuṃ, narūpadhātuṃ naarūpadhātuṃ , upapajjantassā’’ti cha suddhikapucchā; ‘‘nakāmadhātuṃ, naarūpadhātuṃ, narūpadhātuṃ; naarūpadhātuṃ, nakāmadhātuṃ, narūpadhātuṃ, upapajjantassā’’ti tisso missakā pucchā cāti kāmadhātumūlakā nava anulomapucchā honti. Tathā rūpadhātumūlakā nava, arūpadhātumūlakā navāti sattavīsati anulomapucchā honti. Tathā nakāmadhātunarūpadhātunaarūpadhātumūlakā sattavīsati paṭilomapucchā. Puna ‘‘nakāmadhātuyā, naarūpadhātuyā, narūpadhātuyā, naarūpadhātuyā, nakāmadhātuyā, naarūpadhātuyā’’ti sattavīsati dukamūlakā pucchāti sabbāpi sampiṇḍitā ekāsīti pucchā honti. Tāsaṃ vasenettha vissajjanaṃ katanti idaṃ dhātuvāre pāḷivavatthānaṃ. Evaṃ tāva sakalepi anusayayamake pāḷivavatthānametaṃ veditabbaṃ.
ஆதி³தோ பட்டா²ய பனெத்த² யங் யங் அனுத்தானங், தத்த² தத்த² அயங் வினிச்ச²யகதா² – அனுஸயாதி கேனட்டே²ன அனுஸயா? அனுஸயனட்டே²ன. கோ ஏஸ அனுஸயனட்டோ² நாமாதி? அப்பஹீனட்டோ². ஏதே ஹி அப்பஹீனட்டே²ன தஸ்ஸ தஸ்ஸ ஸந்தானே அனுஸெந்தி நாம, தஸ்மா அனுஸயாதி வுச்சந்தி. அனுஸெந்தீதி அனுரூபங் காரணங் லபி⁴த்வா உப்பஜ்ஜந்தீதி அத்தோ². அதா²பி ஸியா – அனுஸயனட்டோ² நாம அப்பஹீனாகாரோ. அப்பஹீனாகாரோ ச உப்பஜ்ஜதீதி வத்துங் ந யுஜ்ஜதி, தஸ்மா ந அனுஸயா உப்பஜ்ஜந்தீதி . தத்ரித³ங் படிவசனங் – அப்பஹீனாகாரோ அனுஸயோ, அனுஸயோதி பன அப்பஹீனட்டே²ன தா²மக³தகிலேஸோ வுச்சதி. ஸோ சித்தஸம்பயுத்தோ ஸாரம்மணோ ஸப்பச்சயட்டே²ன ஸஹேதுகோ ஏகந்தாகுஸலோ அதீதோபி ஹோதி அனாக³தோபி பச்சுப்பன்னோபி, தஸ்மா உப்பஜ்ஜதீதி வத்துங் யுஜ்ஜதி.
Ādito paṭṭhāya panettha yaṃ yaṃ anuttānaṃ, tattha tattha ayaṃ vinicchayakathā – anusayāti kenaṭṭhena anusayā? Anusayanaṭṭhena. Ko esa anusayanaṭṭho nāmāti? Appahīnaṭṭho. Ete hi appahīnaṭṭhena tassa tassa santāne anusenti nāma, tasmā anusayāti vuccanti. Anusentīti anurūpaṃ kāraṇaṃ labhitvā uppajjantīti attho. Athāpi siyā – anusayanaṭṭho nāma appahīnākāro. Appahīnākāro ca uppajjatīti vattuṃ na yujjati, tasmā na anusayā uppajjantīti . Tatridaṃ paṭivacanaṃ – appahīnākāro anusayo, anusayoti pana appahīnaṭṭhena thāmagatakileso vuccati. So cittasampayutto sārammaṇo sappaccayaṭṭhena sahetuko ekantākusalo atītopi hoti anāgatopi paccuppannopi, tasmā uppajjatīti vattuṃ yujjati.
தத்ரித³ங் பமாணங் – அபி⁴த⁴ம்மே தாவ கதா²வத்து²ஸ்மிங் (கதா²॰ 554 ஆத³யோ) ‘‘அனுஸயா அப்³யாகதா, அனுஸயா அஹேதுகா, அனுஸயா சித்தவிப்பயுத்தா’’தி ஸப்³பே³ வாதா³ படிஸேதி⁴தா. படிஸம்பி⁴தா³மக்³கே³ (படி॰ ம॰ 3.21) ‘‘பச்சுப்பன்னே கிலேஸே பஜஹதீ’’தி புச்ச²ங் கத்வா அனுஸயானங் பச்சுப்பன்னபா⁴வஸ்ஸ அத்தி²தாய ‘‘தா²மக³தானுஸயங் பஜஹதீ’’தி வுத்தங். த⁴ம்மஸங்க³ஹே பன மோஹஸ்ஸ பத³பா⁴ஜனே ‘‘அவிஜ்ஜானுஸயோ அவிஜ்ஜாபரியுட்டா²னங் அவிஜ்ஜாலங்கீ³ மோஹோ அகுஸலமூலங், அயங் தஸ்மிங் ஸமயே மோஹோ ஹோதீ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 390) அகுஸலசித்தேன ஸத்³தி⁴ங் அவிஜ்ஜானுஸயஸ்ஸ உப்பன்னபா⁴வோ வுத்தோ. இமஸ்மிங்யேவ அனுஸயயமகே ஸத்தன்னங் மஹாவாரானங் அஞ்ஞதரஸ்மிங் உப்பஜ்ஜனவாரே ‘‘யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதி³ வுத்தங். தஸ்மா ‘‘அனுஸெந்தீதி அனுரூபங் காரணங் லபி⁴த்வா உப்பஜ்ஜந்தீ’’தி யங் வுத்தங், தங் இமினா தந்திப்பமாணேன ஸுவுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். யம்பி ‘‘சித்தஸம்பயுத்தோ ஸாரம்மணோ’’திஆதி³ வுத்தங், தம்பி ஸுவுத்தமேவ. அனுஸயோ ஹி நாமேஸ பரினிப்ப²ன்னோ சித்தஸம்பயுத்தோ அகுஸலத⁴ம்மோதி நிட்ட²மெத்த² க³ந்தப்³ப³ங். காமராகா³னுஸயோதிஆதீ³ஸு காமராகோ³ ச ஸோ அப்பஹீனட்டே²ன அனுஸயோ சாதி காமராகா³னுஸயோ. ஸேஸபதே³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
Tatridaṃ pamāṇaṃ – abhidhamme tāva kathāvatthusmiṃ (kathā. 554 ādayo) ‘‘anusayā abyākatā, anusayā ahetukā, anusayā cittavippayuttā’’ti sabbe vādā paṭisedhitā. Paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 3.21) ‘‘paccuppanne kilese pajahatī’’ti pucchaṃ katvā anusayānaṃ paccuppannabhāvassa atthitāya ‘‘thāmagatānusayaṃ pajahatī’’ti vuttaṃ. Dhammasaṅgahe pana mohassa padabhājane ‘‘avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ, ayaṃ tasmiṃ samaye moho hotī’’ti (dha. sa. 390) akusalacittena saddhiṃ avijjānusayassa uppannabhāvo vutto. Imasmiṃyeva anusayayamake sattannaṃ mahāvārānaṃ aññatarasmiṃ uppajjanavāre ‘‘yassa kāmarāgānusayo uppajjati, tassa paṭighānusayo uppajjatī’’tiādi vuttaṃ. Tasmā ‘‘anusentīti anurūpaṃ kāraṇaṃ labhitvā uppajjantī’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ iminā tantippamāṇena suvuttanti veditabbaṃ. Yampi ‘‘cittasampayutto sārammaṇo’’tiādi vuttaṃ, tampi suvuttameva. Anusayo hi nāmesa parinipphanno cittasampayutto akusaladhammoti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Kāmarāgānusayotiādīsu kāmarāgo ca so appahīnaṭṭhena anusayo cāti kāmarāgānusayo. Sesapadesupi eseva nayo.
பரிச்சே²த³பரிச்சி²ன்னுத்³தே³ஸவாரவண்ணனா.
Paricchedaparicchinnuddesavāravaṇṇanā.
உப்பத்திட்டா²னவாரவண்ணனா
Uppattiṭṭhānavāravaṇṇanā
2. இதா³னி தேஸங் உப்பத்திட்டா²னங் பகாஸேதுங் கத்த² காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதீதிஆதி³மாஹ. தத்த² காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸூதி காமாவசரபூ⁴மியங் ஸுகா²ய ச உபெக்கா²ய சாதி த்³வீஸு வேத³னாஸு. எத்த² காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதீதி இமாஸு த்³வீஸு வேத³னாஸு உப்பஜ்ஜதி. ஸோ பனேஸ அகுஸலவேத³னாஸு ஸஹஜாதவஸேன ஆரம்மணவஸேன சாதி த்³வீஹாகாரேஹி அனுஸேதி. அகுஸலாய ஸுகா²ய வேத³னாய சேவ உபெக்கா²ய வேத³னாய ச ஸஹஜாதோபி ஹுத்வா உப்பஜ்ஜதி. தா வேத³னா ஆரம்மணங் கத்வாபி உப்பஜ்ஜதீதி அத்தோ². அவஸேஸா பன காமாவசரகுஸலவிபாககிரியவேத³னா ஆரம்மணமேவ கத்வா உப்பஜ்ஜதி. காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸயமானோ சேஸ தாஹி வேத³னாஹி ஸம்பயுத்தேஸு ஸஞ்ஞாஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணேஸுபி அனுஸேதியேவ. ந ஹி ஸக்கா வேத³னாஸு அனுஸயமானேன தங்ஸம்பயுத்தேஹி ஸஞ்ஞாதீ³ஹி ஸத்³தி⁴ங் அஸஹஜாதேன வா ப⁴விதுங், தங்ஸம்பயுத்தே வா ஸஞ்ஞாத³யோ ஆரம்மணங் அகத்வா உப்பஜ்ஜிதுங். ஏவங் ஸந்தேபி பன யஸ்மா இமா த்³வே வேத³னாவ ஸாதஸந்தஸுக²த்தா அஸ்ஸாத³ட்டே²ன காமராகா³னுஸயஸ்ஸ உப்பத்தியா ஸேஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஸு பதா⁴னா, தஸ்மா ‘‘த்³வீஸு வேத³னாஸு எத்த² காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி வுத்தங், ஓளாரிகவஸேன ஹி போ³த⁴னெய்யே ஸுக²ங் போ³தே⁴துந்தி.
2. Idāni tesaṃ uppattiṭṭhānaṃ pakāsetuṃ kattha kāmarāgānusayo anusetītiādimāha. Tattha kāmadhātuyā dvīsu vedanāsūti kāmāvacarabhūmiyaṃ sukhāya ca upekkhāya cāti dvīsu vedanāsu. Ettha kāmarāgānusayo anusetīti imāsu dvīsu vedanāsu uppajjati. So panesa akusalavedanāsu sahajātavasena ārammaṇavasena cāti dvīhākārehi anuseti. Akusalāya sukhāya vedanāya ceva upekkhāya vedanāya ca sahajātopi hutvā uppajjati. Tā vedanā ārammaṇaṃ katvāpi uppajjatīti attho. Avasesā pana kāmāvacarakusalavipākakiriyavedanā ārammaṇameva katvā uppajjati. Kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anusayamāno cesa tāhi vedanāhi sampayuttesu saññāsaṅkhāraviññāṇesupi anusetiyeva. Na hi sakkā vedanāsu anusayamānena taṃsampayuttehi saññādīhi saddhiṃ asahajātena vā bhavituṃ, taṃsampayutte vā saññādayo ārammaṇaṃ akatvā uppajjituṃ. Evaṃ santepi pana yasmā imā dve vedanāva sātasantasukhattā assādaṭṭhena kāmarāgānusayassa uppattiyā sesasampayuttadhammesu padhānā, tasmā ‘‘dvīsu vedanāsu ettha kāmarāgānusayo anusetī’’ti vuttaṃ, oḷārikavasena hi bodhaneyye sukhaṃ bodhetunti.
நனு சேஸ ஆரம்மணவஸேன அனுஸயமானோ ந கேவலங் இமாஸு த்³வீஸு வேத³னாஸு சேவ வேத³னாஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஸு ச அனுஸேதி, இட்டே²ஸு பன ரூபாதீ³ஸுபி அனுஸேதியேவ. வுத்தம்பி சேதங் விப⁴ங்க³ப்பகரணே (விப⁴॰ 816) ‘‘யங் லோகே பியரூபங் ஸாதரூபங், எத்த² ஸத்தானங் காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி இமஸ்மிம்பி பகரணே அனுஸயவாரஸ்ஸ படிலோமனயே வுத்தங். ‘‘யத்த² காமராகா³னுஸயோ நானுஸேதி தத்த² தி³ட்டா²னுஸயோ நானுஸேதீதி து³க்கா²ய வேத³னாய ரூபதா⁴துயா அரூபதா⁴துயா எத்த² காமராகா³னுஸயோ நானுஸேதி, நோ ச தத்த² தி³ட்டா²னுஸயோ நானுஸேதி. அபரியாபன்னே எத்த² காமராகா³னுஸயோ ச நானுஸேதி, தி³ட்டா²னுஸயோ ச நானுஸேதீ’’தி. எத்த² ஹி து³க்க²வேத³னாய சேவ ரூபதா⁴துஆதீ³ஸு ச நானுஸேதீதி வுத்தத்தா ஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மங் து³க்க²வேத³னங் ஸஓகாஸே ரூபாரூபாவசரத⁴ம்மே நவ ச, லோகுத்தரத⁴ம்மே ட²பெத்வா அவஸேஸேஸு ரூபஸத்³த³க³ந்த⁴ரஸபொ²ட்ட²ப்³பே³ஸு அனுஸேதீதி வுத்தங் ஹோதி. தங் இத⁴ கஸ்மா ந வுத்தந்தி? அனோளாரிகத்தா. ஹெட்டா² வுத்தனயேன ஹி வேத³னானஞ்ஞேவ ஓளாரிகத்தா இமேஸங் பன அனோளாரிகத்தா ஏதேஸு ரூபாதீ³ஸு அனுஸேதீதி ந வுத்தங், அத்த²தோ பன லப்³ப⁴தி. தஸ்மா ஏதேஸுபி காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதியேவாதி வேதி³தப்³போ³. ந ஹி ஸத்தா² ஸப்³ப³ங் ஸப்³ப³த்த² கதே²தி. போ³த⁴னெய்யஸத்தானங் பன வஸேன கத்த²சி யங் லப்³ப⁴தி, தங் ஸப்³ப³ங் கதே²தி, கத்த²சி ந கதே²தி. ததா² ஹி அனேன கத்த²சி தி³ட்டா²னுஸயோ அனுஸேதீதி புச்சி²த்வா ‘‘ஸப்³ப³ஸக்காயபரியாபன்னேஸு த⁴ம்மேஸு எத்த² தி³ட்டா²னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி யங் லப்³ப⁴தி தங் ஸப்³ப³ங் கதி²தங். அபரஸ்மிங் டா²னே விஸ்ஸஜ்ஜந்தேன ‘‘ரூபதா⁴துயா அரூபதா⁴துயா எத்த² விசிகிச்சா²னுஸயோ ச மானானுஸயோ ச தி³ட்டா²னுஸயோ ச அனுஸெந்தி, காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு எத்த² விசிகிச்சா²னுஸயோ ச காமராகா³னுஸயோ ச மானானுஸயோ ச தி³ட்டா²னுஸயோ ச அனுஸெந்தி, து³க்கா²ய வேத³னாய எத்த² விசிகிச்சா²னுஸயோ ச படிகா⁴னுஸயோ ச தி³ட்டா²னுஸயோ ச அவிஜ்ஜானுஸயோ ச அனுஸெந்தீ’’தி யங் லப்³ப⁴தி தங் ஸப்³ப³ங் அகதெ²த்வா ரூபதா⁴துஅரூபதா⁴தூஹி ஸத்³தி⁴ங் திஸ்ஸோ வேத³னாவ கதி²தா. வேத³னாஸம்பயுத்தா பன அரூபத⁴ம்மா, ஸப்³ப³ஞ்ச ரூபங் ந கதி²தங். கிஞ்சாபி ந கதி²தங், தி³ட்டா²னுஸயோ பனெத்த² அனுஸேதியேவ. ஏவமேவ கிஞ்சாபி இத⁴ ரூபாதி³இட்டா²ரம்மணங் ந கதி²தங், காமராகா³னுஸயோ பனெத்த² அனுஸேதியேவாதி. ஏவங் தாவ காமராகா³னுஸயஸ்ஸ அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Nanu cesa ārammaṇavasena anusayamāno na kevalaṃ imāsu dvīsu vedanāsu ceva vedanāsampayuttadhammesu ca anuseti, iṭṭhesu pana rūpādīsupi anusetiyeva. Vuttampi cetaṃ vibhaṅgappakaraṇe (vibha. 816) ‘‘yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anusetī’’ti imasmimpi pakaraṇe anusayavārassa paṭilomanaye vuttaṃ. ‘‘Yattha kāmarāgānusayo nānuseti tattha diṭṭhānusayo nānusetīti dukkhāya vedanāya rūpadhātuyā arūpadhātuyā ettha kāmarāgānusayo nānuseti, no ca tattha diṭṭhānusayo nānuseti. Apariyāpanne ettha kāmarāgānusayo ca nānuseti, diṭṭhānusayo ca nānusetī’’ti. Ettha hi dukkhavedanāya ceva rūpadhātuādīsu ca nānusetīti vuttattā sasampayuttadhammaṃ dukkhavedanaṃ saokāse rūpārūpāvacaradhamme nava ca, lokuttaradhamme ṭhapetvā avasesesu rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbesu anusetīti vuttaṃ hoti. Taṃ idha kasmā na vuttanti? Anoḷārikattā. Heṭṭhā vuttanayena hi vedanānaññeva oḷārikattā imesaṃ pana anoḷārikattā etesu rūpādīsu anusetīti na vuttaṃ, atthato pana labbhati. Tasmā etesupi kāmarāgānusayo anusetiyevāti veditabbo. Na hi satthā sabbaṃ sabbattha katheti. Bodhaneyyasattānaṃ pana vasena katthaci yaṃ labbhati, taṃ sabbaṃ katheti, katthaci na katheti. Tathā hi anena katthaci diṭṭhānusayo anusetīti pucchitvā ‘‘sabbasakkāyapariyāpannesu dhammesu ettha diṭṭhānusayo anusetī’’ti yaṃ labbhati taṃ sabbaṃ kathitaṃ. Aparasmiṃ ṭhāne vissajjantena ‘‘rūpadhātuyā arūpadhātuyā ettha vicikicchānusayo ca mānānusayo ca diṭṭhānusayo ca anusenti, kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu ettha vicikicchānusayo ca kāmarāgānusayo ca mānānusayo ca diṭṭhānusayo ca anusenti, dukkhāya vedanāya ettha vicikicchānusayo ca paṭighānusayo ca diṭṭhānusayo ca avijjānusayo ca anusentī’’ti yaṃ labbhati taṃ sabbaṃ akathetvā rūpadhātuarūpadhātūhi saddhiṃ tisso vedanāva kathitā. Vedanāsampayuttā pana arūpadhammā, sabbañca rūpaṃ na kathitaṃ. Kiñcāpi na kathitaṃ, diṭṭhānusayo panettha anusetiyeva. Evameva kiñcāpi idha rūpādiiṭṭhārammaṇaṃ na kathitaṃ, kāmarāgānusayo panettha anusetiyevāti. Evaṃ tāva kāmarāgānusayassa anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
படிகா⁴னுஸயஸ்ஸ பன ‘‘து³க்கா²ய வேத³னாயா’’தி வசனதோ த்³வே தோ³மனஸ்ஸவேத³னா காயவிஞ்ஞாணஸம்பயுத்தா து³க்க²வேத³னாதி திஸ்ஸோ வேத³னா அனுஸயனட்டா²னங். ஸோ பனேஸ தோ³மனஸ்ஸவேத³னாஸு ஸஹஜாதவஸேன ஆரம்மணவஸேன சாதி த்³வீஹாகாரேஹி அனுஸேதி. அவஸேஸது³க்க²வேத³னாய பன ஆரம்மணவஸேனேவ அனுஸேதி. தாஸு வேத³னாஸு அனுஸயமானோ சேஸ தாஹி ஸம்பயுத்தேஸு ஸஞ்ஞாக்க²ந்தா⁴தீ³ஸுபி அனுஸேதியேவ. யாய ஹி வேத³னாய ஏஸ ஸஹஜாதோ, தங்ஸம்பயுத்தேஹி ஸஞ்ஞாதீ³ஹிபி ஸஹஜாதோவ. யா ச வேத³னா ஆரம்மணங் கரோதி, தாஹி ஸம்பயுத்தே ஸஞ்ஞாத³யோபி கரோதியேவ. ஏவங் ஸந்தேபி பன யஸ்மா து³க்க²வேத³னாவ அஸாதது³க்க²வேத³யிதத்தா நிரஸ்ஸாத³ட்டே²ன படிகா⁴னுஸயஸ்ஸ உப்பத்தியா ஸேஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஸு அதி⁴கா; தஸ்மா ‘‘து³க்கா²ய வேத³னாய எத்த² படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி வுத்தங், ஓளாரிகவஸேன ஹி போ³த⁴னெய்யே ஸுக²ங் போ³தே⁴துந்தி.
Paṭighānusayassa pana ‘‘dukkhāya vedanāyā’’ti vacanato dve domanassavedanā kāyaviññāṇasampayuttā dukkhavedanāti tisso vedanā anusayanaṭṭhānaṃ. So panesa domanassavedanāsu sahajātavasena ārammaṇavasena cāti dvīhākārehi anuseti. Avasesadukkhavedanāya pana ārammaṇavaseneva anuseti. Tāsu vedanāsu anusayamāno cesa tāhi sampayuttesu saññākkhandhādīsupi anusetiyeva. Yāya hi vedanāya esa sahajāto, taṃsampayuttehi saññādīhipi sahajātova. Yā ca vedanā ārammaṇaṃ karoti, tāhi sampayutte saññādayopi karotiyeva. Evaṃ santepi pana yasmā dukkhavedanāva asātadukkhavedayitattā nirassādaṭṭhena paṭighānusayassa uppattiyā sesasampayuttadhammesu adhikā; tasmā ‘‘dukkhāya vedanāya ettha paṭighānusayo anusetī’’ti vuttaṃ, oḷārikavasena hi bodhaneyye sukhaṃ bodhetunti.
நனு சேஸ ஆரம்மணவஸேன அனுஸயமானோ ந கேவலங் து³க்க²வேத³னாய சேவ தங்ஸம்பயுத்தத⁴ம்மேஸு ச அனுஸேதி, அனிட்டே²ஸு பன ரூபாதீ³ஸுபி அனுஸேதியேவ? வுத்தம்பி சேதங் விப⁴ங்க³ப்பகரணே (விப⁴॰ 816) ‘‘யங் லோகே அப்பியரூபங் அஸாதரூபங், எத்த² ஸத்தானங் படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி இமஸ்மிம்பி பகரணே அனுஸயவாரஸ்ஸ படிலோமனயே வுத்தங் – ‘‘காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு எத்த² படிகா⁴னுஸயோ நானுஸேதி, நோ ச தத்த² காமராகா³னுஸயோ நானுஸேதி. ரூபதா⁴துயா அரூபதா⁴துயா அபரியாபன்னே எத்த² படிகா⁴னுஸயோ ச நானுஸேதி, காமராகா³னுஸயோ ச நானுஸேதீ’’தி. எத்த² ஹி த்³வீஸு காமாவசரவேத³னாஸு சேவ ரூபதா⁴துஆதீ³ஸு ச நானுஸேதீதி வுத்தத்தா ஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மா த்³வே வேத³னா ஸஓகாஸே ரூபாரூபாவசரத⁴ம்மே நவ ச, லோகுத்தரத⁴ம்மே ட²பெத்வா அவஸேஸேஸு ரூபாதீ³ஸு அனுஸேதீதி வுத்தங் ஹோதி . தங் இத⁴ கஸ்மா ந வுத்தந்தி? அனோளாரிகத்தா. ஹெட்டா² வுத்தனயேன ஹி து³க்க²வேத³னாய ஏவ ஓளாரிகத்தா இமேஸங் பன அனோளாரிகத்தா ஏதேஸு ரூபாதீ³ஸு அனுஸேதீதி ந வுத்தங். அத்த²தோ பன லப்³ப⁴தி, தஸ்மா ஏதேஸுபி படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதியேவாதி வேதி³தப்³போ³.
Nanu cesa ārammaṇavasena anusayamāno na kevalaṃ dukkhavedanāya ceva taṃsampayuttadhammesu ca anuseti, aniṭṭhesu pana rūpādīsupi anusetiyeva? Vuttampi cetaṃ vibhaṅgappakaraṇe (vibha. 816) ‘‘yaṃ loke appiyarūpaṃ asātarūpaṃ, ettha sattānaṃ paṭighānusayo anusetī’’ti imasmimpi pakaraṇe anusayavārassa paṭilomanaye vuttaṃ – ‘‘kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu ettha paṭighānusayo nānuseti, no ca tattha kāmarāgānusayo nānuseti. Rūpadhātuyā arūpadhātuyā apariyāpanne ettha paṭighānusayo ca nānuseti, kāmarāgānusayo ca nānusetī’’ti. Ettha hi dvīsu kāmāvacaravedanāsu ceva rūpadhātuādīsu ca nānusetīti vuttattā sasampayuttadhammā dve vedanā saokāse rūpārūpāvacaradhamme nava ca, lokuttaradhamme ṭhapetvā avasesesu rūpādīsu anusetīti vuttaṃ hoti . Taṃ idha kasmā na vuttanti? Anoḷārikattā. Heṭṭhā vuttanayena hi dukkhavedanāya eva oḷārikattā imesaṃ pana anoḷārikattā etesu rūpādīsu anusetīti na vuttaṃ. Atthato pana labbhati, tasmā etesupi paṭighānusayo anusetiyevāti veditabbo.
கிங் பன இதரா த்³வே வேத³னா இட்டா²ரம்மணங் வா படிக⁴ஸ்ஸ ஆரம்மணங் ந ஹொந்தீதி? நோ ந ஹொந்தி. பரிஹீனஜ்ஜா²னஸ்ஸ விப்படிஸாரவஸேன ஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மா தா வேத³னா ஆரப்³ப⁴ தோ³மனஸ்ஸங் உப்பஜ்ஜதி. இட்டா²ரம்மணஸ்ஸ ச படிலத்³த⁴ஸ்ஸ விபரிணாமங் வா அப்படிலத்³த⁴ஸ்ஸ அப்படிலாப⁴ங் வா ஸமனுஸ்ஸரதோபி தோ³மனஸ்ஸங் உப்பஜ்ஜதி. தோ³மனஸ்ஸமத்தமேவ பன தங் ஹோதி, ந படிகா⁴னுஸயோ. படிகா⁴னுஸயோ ஹி அனிட்டா²ரம்மணே படிஹஞ்ஞனவஸேன உப்பன்னோ தா²மக³தோ கிலேஸோ, தஸ்மா எத்த² தோ³மனஸ்ஸேன ஸத்³தி⁴ங் படிகோ⁴ உப்பன்னோபி அத்தனோ படிக⁴கிச்சங் அகரணபா⁴வேன ஏவ படிகா⁴னுஸயோ ந ஹோதி அப்³போ³ஹாரிகத்தங் க³ச்ச²தி. யதா² ஹி பாணாதிபாதசேதனாய ஸத்³தி⁴ங் உப்பன்னோபி ப்³யாபாதோ³ மனோகம்மங் நாம ந ஹோதி அப்³போ³ஹாரிகத்தங் க³ச்ச²தி, ஏவங் படிகா⁴னுஸயோ ந ஹோதி, அப்³போ³ஹாரிகத்தங் க³ச்ச²தி. வுத்தம்பி சேதங் ஏகச்சங் இட்டா²ரம்மணங் நெக்க²ம்மஸிதம்பி வா தோ³மனஸ்ஸங் ஸந்தா⁴ய ‘‘யங் ஏவரூபங் தோ³மனஸ்ஸங் படிக⁴ங் தேன பஜஹதி ந தத்த² படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.465). ஏவங் படிகா⁴னுஸயஸ்ஸ அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Kiṃ pana itarā dve vedanā iṭṭhārammaṇaṃ vā paṭighassa ārammaṇaṃ na hontīti? No na honti. Parihīnajjhānassa vippaṭisāravasena sasampayuttadhammā tā vedanā ārabbha domanassaṃ uppajjati. Iṭṭhārammaṇassa ca paṭiladdhassa vipariṇāmaṃ vā appaṭiladdhassa appaṭilābhaṃ vā samanussaratopi domanassaṃ uppajjati. Domanassamattameva pana taṃ hoti, na paṭighānusayo. Paṭighānusayo hi aniṭṭhārammaṇe paṭihaññanavasena uppanno thāmagato kileso, tasmā ettha domanassena saddhiṃ paṭigho uppannopi attano paṭighakiccaṃ akaraṇabhāvena eva paṭighānusayo na hoti abbohārikattaṃ gacchati. Yathā hi pāṇātipātacetanāya saddhiṃ uppannopi byāpādo manokammaṃ nāma na hoti abbohārikattaṃ gacchati, evaṃ paṭighānusayo na hoti, abbohārikattaṃ gacchati. Vuttampi cetaṃ ekaccaṃ iṭṭhārammaṇaṃ nekkhammasitampi vā domanassaṃ sandhāya ‘‘yaṃ evarūpaṃ domanassaṃ paṭighaṃ tena pajahati na tattha paṭighānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465). Evaṃ paṭighānusayassa anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
மானானுஸயஸ்ஸ பன ‘‘காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸூ’’திஆதி³வசனதோ த்³வே காமாவசரவேத³னா ரூபாரூபதா⁴துயோ சாதி இத³ங் திவித⁴ங் அனுஸயனட்டா²னங். தஸ்ஸ அகுஸலாஸு வேத³னாஸு காமராகா³னுஸயஸ்ஸ விய ஸஹஜாதானுஸயதா வேதி³தப்³பா³. ஸஸம்பயுத்தத⁴ம்மாஸு பன ஸப்³பா³ஸுபி காமாவசராஸு ஸுக²அது³க்க²மஸுக²வேத³னாஸு ரூபாரூபதா⁴தூஸு ச ஆரம்மணவஸேனேவ அனுஸேதி. அனுஸயவாரஸ்ஸ பன படிலோமனயே ‘‘து³க்கா²ய வேத³னாய அபரியாபன்னே எத்த² காமராகா³னுஸயோ ச நானுஸேதி, மானானுஸயோ ச நானுஸேதீ’’தி வுத்தத்தா ட²பெத்வா து³க்க²வேத³னஞ்சேவ நவவித⁴ங் லோகுத்தரத⁴ம்மஞ்ச ஸேஸரூபாரூபத⁴ம்மேஸுபி அயங் அனுஸேதியேவாதி. ஏவங் மானானுஸயஸ்ஸ அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Mānānusayassa pana ‘‘kāmadhātuyā dvīsu vedanāsū’’tiādivacanato dve kāmāvacaravedanā rūpārūpadhātuyo cāti idaṃ tividhaṃ anusayanaṭṭhānaṃ. Tassa akusalāsu vedanāsu kāmarāgānusayassa viya sahajātānusayatā veditabbā. Sasampayuttadhammāsu pana sabbāsupi kāmāvacarāsu sukhaadukkhamasukhavedanāsu rūpārūpadhātūsu ca ārammaṇavaseneva anuseti. Anusayavārassa pana paṭilomanaye ‘‘dukkhāya vedanāya apariyāpanne ettha kāmarāgānusayo ca nānuseti, mānānusayo ca nānusetī’’ti vuttattā ṭhapetvā dukkhavedanañceva navavidhaṃ lokuttaradhammañca sesarūpārūpadhammesupi ayaṃ anusetiyevāti. Evaṃ mānānusayassa anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
தி³ட்டா²னுஸயவிசிகிச்சா²னுஸயா பன கேவலங் லோகுத்தரத⁴ம்மெஸ்வேவ நானுஸெந்தி. தேபூ⁴மகேஸு பன ஸப்³பே³ஸுபி அனுஸெந்தியேவ. தேன வுத்தங் – ‘‘ஸப்³ப³ஸக்காயபரியாபன்னேஸு த⁴ம்மேஸு எத்த² தி³ட்டா²னுஸயோ அனுஸேதி, எத்த² விசிகிச்சா²னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி. தத்த² ஸப்³ப³ஸக்காயபரியாபன்னேஸூதி ஸங்ஸாரவட்டனிஸ்ஸிதட்டே²ன ஸக்காயபரியாபன்னேஸு ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸூதி அத்தோ². தத்த² பனேதே பஞ்சஸு சித்துப்பாதே³ஸு ஸஹஜாதானுஸயனவஸேன அனுஸெந்தி. தே வா பன பஞ்ச சித்துப்பாதே³ அஞ்ஞே வா தேபூ⁴மகத⁴ம்மே ஆரப்³ப⁴ பவத்திகாலே ஆரம்மணானுஸயனவஸேன அனுஸெந்தீதி. ஏவங் தி³ட்டா²னுஸயவிசிகிச்சா²னுஸயானங் அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Diṭṭhānusayavicikicchānusayā pana kevalaṃ lokuttaradhammesveva nānusenti. Tebhūmakesu pana sabbesupi anusentiyeva. Tena vuttaṃ – ‘‘sabbasakkāyapariyāpannesu dhammesu ettha diṭṭhānusayo anuseti, ettha vicikicchānusayo anusetī’’ti. Tattha sabbasakkāyapariyāpannesūti saṃsāravaṭṭanissitaṭṭhena sakkāyapariyāpannesu sabbadhammesūti attho. Tattha panete pañcasu cittuppādesu sahajātānusayanavasena anusenti. Te vā pana pañca cittuppāde aññe vā tebhūmakadhamme ārabbha pavattikāle ārammaṇānusayanavasena anusentīti. Evaṃ diṭṭhānusayavicikicchānusayānaṃ anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
ப⁴வராகா³னுஸயோ பன கிஞ்சாபி தி³ட்டி²விப்பயுத்தேஸு சதூஸு சித்தேஸு உப்பஜ்ஜனதோ ஸஹஜாதானுஸயனவஸேன ‘‘காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸேதீ’’தி வத்தப்³போ³ ப⁴வெய்ய. காமதா⁴துயங் பனேஸ த்³வீஹி வேத³னாஹி ஸத்³தி⁴ங் உப்பஜ்ஜமானோபி ரூபாரூபாவசரத⁴ம்மமேவ படிலப⁴தி. காமதா⁴துயா பரியாபன்னங் ஏகத⁴ம்மம்பி ஆரம்மணங் ந கரோதி, தஸ்மா ஆரம்மணானுஸயனவஸேன நியமங் கத்வா ‘‘ரூபதா⁴துயா அரூபதா⁴துயா எத்த² ப⁴வராகா³னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி வுத்தங். அபிச ராகோ³ நாமேஸ காமராக³ப⁴வராக³வஸேன து³விதோ⁴. தத்த² காமராகோ³ காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸேதீதி வுத்தோ. ஸசே பன ப⁴வராகோ³பி காமராகோ³ விய ஏவங் வுச்செய்ய, காமராகே³ன ஸத்³தி⁴ங் தே³ஸனா ஸங்கிண்ணா விய ப⁴வெய்யாதி ராக³கிலேஸங் த்³விதா⁴ பி⁴ந்தி³த்வா காமராக³தோ ப⁴வராக³ஸ்ஸ விஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ம்பி ஏவங் தே³ஸனா கதாதி. ஏவங் ப⁴வராகா³னுஸயஸ்ஸ அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
Bhavarāgānusayo pana kiñcāpi diṭṭhivippayuttesu catūsu cittesu uppajjanato sahajātānusayanavasena ‘‘kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anusetī’’ti vattabbo bhaveyya. Kāmadhātuyaṃ panesa dvīhi vedanāhi saddhiṃ uppajjamānopi rūpārūpāvacaradhammameva paṭilabhati. Kāmadhātuyā pariyāpannaṃ ekadhammampi ārammaṇaṃ na karoti, tasmā ārammaṇānusayanavasena niyamaṃ katvā ‘‘rūpadhātuyā arūpadhātuyā ettha bhavarāgānusayo anusetī’’ti vuttaṃ. Apica rāgo nāmesa kāmarāgabhavarāgavasena duvidho. Tattha kāmarāgo kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anusetīti vutto. Sace pana bhavarāgopi kāmarāgo viya evaṃ vucceyya, kāmarāgena saddhiṃ desanā saṃkiṇṇā viya bhaveyyāti rāgakilesaṃ dvidhā bhinditvā kāmarāgato bhavarāgassa visesadassanatthampi evaṃ desanā katāti. Evaṃ bhavarāgānusayassa anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
அவிஜ்ஜானுஸயோ பன ஸப்³பே³ஸுபி தேபூ⁴மகத⁴ம்மேஸு அனுஸேதி. தேன வுத்தங் ‘‘ஸப்³ப³ஸக்காயபரியாபன்னேஸு த⁴ம்மேஸு எத்த² அவிஜ்ஜானுஸயோ அனுஸேதீ’’தி. தஸ்ஸ த்³வாத³ஸஸு சித்துப்பாதே³ஸு ஸஹஜாதானுஸயதா வேதி³தப்³பா³. ஆரம்மணகரணவஸேன பன ந கிஞ்சி தேபூ⁴மகத⁴ம்மங் ஆரப்³ப⁴ ந பவத்ததீதி. ஏவங் அவிஜ்ஜானுஸயஸ்ஸ அனுஸயனட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங். அயங் தாவ பரிச்சே²த³வாரபரிச்சி²ன்னுத்³தே³ஸவாரஉப்பத்திட்டா²னவாரேஸு வினிச்ச²யகதா².
Avijjānusayo pana sabbesupi tebhūmakadhammesu anuseti. Tena vuttaṃ ‘‘sabbasakkāyapariyāpannesu dhammesu ettha avijjānusayo anusetī’’ti. Tassa dvādasasu cittuppādesu sahajātānusayatā veditabbā. Ārammaṇakaraṇavasena pana na kiñci tebhūmakadhammaṃ ārabbha na pavattatīti. Evaṃ avijjānusayassa anusayanaṭṭhānaṃ veditabbaṃ. Ayaṃ tāva paricchedavāraparicchinnuddesavārauppattiṭṭhānavāresu vinicchayakathā.
உப்பத்திட்டா²னவாரவண்ணனா.
Uppattiṭṭhānavāravaṇṇanā.
மஹாவாரோ
Mahāvāro
1. அனுஸயவாரவண்ணனா
1. Anusayavāravaṇṇanā
3. ஸத்தன்னங் பன மஹாவாரானங் பட²மே அனுஸயவாரே யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதீதி எத்த² யதே³தங் ‘‘ஆமந்தா’’தி படிவசனங் தி³ன்னங், தங் து³த்³தி³ன்னங் விய கா²யதி. கஸ்மா? காமராக³படிகா⁴னங் ஏகக்க²ணே அனுப்பத்திதோ. யதா² ஹி ‘‘யஸ்ஸ மனாயதனங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ த⁴ம்மாயதனங் உப்பஜ்ஜதீதி ‘ஆமந்தா’, அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸானங் உப்பாத³க்க²ணே தேஸங் காயஸங்கா²ரோ ச உப்பஜ்ஜதி, வசீஸங்கா²ரோ ச உப்பஜ்ஜதீ’’திஆதீ³ஸு மனாயதனத⁴ம்மாயதனானி காயஸங்கா²ரவசீஸங்கா²ரா ச ஏகக்க²ணே உப்பஜ்ஜந்தி, ந ததா² காமராக³படிகா⁴. காமராகோ³ ஹி அட்ட²ஸு லோப⁴ஸஹக³தசித்துப்பாதே³ஸு உப்பஜ்ஜதி. படிகோ⁴ த்³வீஸு தோ³மனஸ்ஸஸஹக³தேஸூதி, நத்தி² நேஸங் ஏகக்க²ணே உப்பத்தி; தஸ்மா எத்த² ‘நோ’தி படிஸேதோ⁴ கத்தப்³போ³ ஸியா. தங் அகத்வா பன ‘ஆமந்தா’தி படிவசனஸ்ஸ தி³ன்னத்தா ஹெட்டா²யமகேஸு விய எத்த² க²ணபச்சுப்பன்னவஸேன வத்தமானவோஹாரங் அக்³க³ஹெத்வா அஞ்ஞதா² க³ஹேதப்³போ³.
3. Sattannaṃ pana mahāvārānaṃ paṭhame anusayavāre yassa kāmarāgānusayo anuseti, tassa paṭighānusayo anusetīti ettha yadetaṃ ‘‘āmantā’’ti paṭivacanaṃ dinnaṃ, taṃ duddinnaṃ viya khāyati. Kasmā? Kāmarāgapaṭighānaṃ ekakkhaṇe anuppattito. Yathā hi ‘‘yassa manāyatanaṃ uppajjati, tassa dhammāyatanaṃ uppajjatīti ‘āmantā’, assāsapassāsānaṃ uppādakkhaṇe tesaṃ kāyasaṅkhāro ca uppajjati, vacīsaṅkhāro ca uppajjatī’’tiādīsu manāyatanadhammāyatanāni kāyasaṅkhāravacīsaṅkhārā ca ekakkhaṇe uppajjanti, na tathā kāmarāgapaṭighā. Kāmarāgo hi aṭṭhasu lobhasahagatacittuppādesu uppajjati. Paṭigho dvīsu domanassasahagatesūti, natthi nesaṃ ekakkhaṇe uppatti; tasmā ettha ‘no’ti paṭisedho kattabbo siyā. Taṃ akatvā pana ‘āmantā’ti paṭivacanassa dinnattā heṭṭhāyamakesu viya ettha khaṇapaccuppannavasena vattamānavohāraṃ aggahetvā aññathā gahetabbo.
கத²ங்? அப்பஹீனவஸேன. அப்பஹீனதஞ்ஹி ஸந்தா⁴ய அயங் ‘‘அனுஸேதீ’’தி வத்தமானவோஹாரோ வுத்தோ, ந க²ணபச்சுப்பன்னதங். யஸ்மா ச அப்பஹீனதங் ஸந்தா⁴ய வுத்தோ, தஸ்மா ‘‘யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அனுஸேதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ அனுஸேதீ’’தி புச்சா²ய யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அப்பஹீனோ, ந அனுப்பத்தித⁴ம்மதங் ஆபாதி³தோ, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோபி அப்பஹீனோதி ஏவமத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. யஸ்மா ச தேஸு யஸ்ஸேகோ அப்பஹீனோ, தஸ்ஸ இதரோபி அப்பஹீனோவ ஹோதி, தஸ்மா ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தங். யதி³ ஏவங், யங் உபரி உப்பஜ்ஜனவாரே ‘யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ உப்பஜ்ஜதீ’தி புச்சி²த்வா ‘ஆமந்தா’தி வுத்தங்; தத்த² கத²ங் அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³தி? தத்தா²பி அப்பஹீனவஸேனேவ உப்பத்திபச்சயே ஸதி உப்பத்தியா அனிவாரிதவஸேன வா. யதா² ஹி சித்தகம்மாதீ³னி ஆரபி⁴த்வா அபரினிட்டி²தகம்மந்தா சித்தகாராத³யோ தேஸங் கம்மந்தானங் அகரணக்க²ணேபி மித்தஸுஹஜ்ஜாதீ³ஹி தி³ட்ட²தி³ட்ட²ட்டா²னே ‘‘இமேஸு தி³வஸேஸு கிங் கரோதா²’’தி வுத்தா, ‘‘சித்தகம்மங் கரோம, கட்ட²கம்மங் கரோமா’’தி வத³ந்தி. தே கிஞ்சாபி தஸ்மிங் க²ணே ந கரொந்தி அவிச்சி²ன்னகம்மந்தத்தா பன கதக²ணஞ்ச கத்தப்³ப³க²ணஞ்ச உபாதா³ய கரொந்தியேவ நாம ஹொந்தி. ஏவமேவ யம்ஹி ஸந்தானே அனுஸயா அப்பஹீனா, யம்ஹி வா பன நேஸங் ஸந்தானே உப்பத்திபச்சயே ஸதி உப்பத்தி அனிவாரிதா, தத்த² அனுப்பஜ்ஜனக்க²ணேபி உப்பன்னபுப்³ப³ஞ்சேவ காலந்தரே உப்பஜ்ஜனகஞ்ச உபாதா³ய யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ படிகா⁴னுஸயோ உப்பஜ்ஜதியேவ நாமாதி ஏவமத்தோ² வேதி³தப்³போ³. இதோ பரேஸுபி ஏவரூபேஸு விஸ்ஸஜ்ஜனேஸு ஏஸேவ நயோ. நோ ச தஸ்ஸாதி இத³ங் அனாகா³மிஸ்ஸ காமராக³ப்³யாபாதா³னங் அனவஸேஸதோ பஹீனத்தா வுத்தங். திண்ணங் புக்³க³லானந்தி புது²ஜ்ஜனஸோதாபன்னஸகதா³கா³மீனங். த்³வின்னங் புக்³க³லானந்தி ஸோதாபன்னஸகதா³கா³மீனங். பரதோபி ஏவரூபேஸு டா²னேஸு ஏஸேவ நயோ.
Kathaṃ? Appahīnavasena. Appahīnatañhi sandhāya ayaṃ ‘‘anusetī’’ti vattamānavohāro vutto, na khaṇapaccuppannataṃ. Yasmā ca appahīnataṃ sandhāya vutto, tasmā ‘‘yassa kāmarāgānusayo anuseti, tassa paṭighānusayo anusetī’’ti pucchāya yassa kāmarāgānusayo appahīno, na anuppattidhammataṃ āpādito, tassa paṭighānusayopi appahīnoti evamattho daṭṭhabbo. Yasmā ca tesu yasseko appahīno, tassa itaropi appahīnova hoti, tasmā ‘‘āmantā’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ, yaṃ upari uppajjanavāre ‘yassa kāmarāgānusayo uppajjati, tassa paṭighānusayo uppajjatī’ti pucchitvā ‘āmantā’ti vuttaṃ; tattha kathaṃ attho gahetabboti? Tatthāpi appahīnavaseneva uppattipaccaye sati uppattiyā anivāritavasena vā. Yathā hi cittakammādīni ārabhitvā apariniṭṭhitakammantā cittakārādayo tesaṃ kammantānaṃ akaraṇakkhaṇepi mittasuhajjādīhi diṭṭhadiṭṭhaṭṭhāne ‘‘imesu divasesu kiṃ karothā’’ti vuttā, ‘‘cittakammaṃ karoma, kaṭṭhakammaṃ karomā’’ti vadanti. Te kiñcāpi tasmiṃ khaṇe na karonti avicchinnakammantattā pana katakhaṇañca kattabbakhaṇañca upādāya karontiyeva nāma honti. Evameva yamhi santāne anusayā appahīnā, yamhi vā pana nesaṃ santāne uppattipaccaye sati uppatti anivāritā, tattha anuppajjanakkhaṇepi uppannapubbañceva kālantare uppajjanakañca upādāya yassa kāmarāgānusayo uppajjati, tassa paṭighānusayo uppajjatiyeva nāmāti evamattho veditabbo. Ito paresupi evarūpesu vissajjanesu eseva nayo. No ca tassāti idaṃ anāgāmissa kāmarāgabyāpādānaṃ anavasesato pahīnattā vuttaṃ. Tiṇṇaṃ puggalānanti puthujjanasotāpannasakadāgāmīnaṃ. Dvinnaṃ puggalānanti sotāpannasakadāgāmīnaṃ. Paratopi evarūpesu ṭhānesu eseva nayo.
14. ஓகாஸவாரஸ்ஸ பட²மது³தியபுச்சா²ஸு யஸ்மா காமராகா³னுஸயோ காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸேதி, படிகா⁴னுஸயோ து³க்க²வேத³னாய; தஸ்மா ‘நோ’தி படிஸேதோ⁴ கதோ. ததியபுச்சா²யங் உபி⁴ன்னம்பி காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸயனதோ ‘ஆமந்தா’தி படிவசனங் தி³ன்னங். ரூபதா⁴துஅரூபதா⁴துயா பன மானானுஸயஸ்ஸ காமராகா³னுஸயேன ஸத்³தி⁴ங் அஸாதா⁴ரணங் உப்பத்திட்டா²னங். தஸ்மா நோ ச தத்த² காமராகா³னுஸயோதி வுத்தங். இமினா நயேன ஸப்³பே³ஸங் உப்பத்திட்டா²னவாரங் ஓலோகெத்வா ஸாதா⁴ரணாஸாதா⁴ரணங் உப்பத்திட்டா²னங் வேதி³தப்³ப³ங்.
14. Okāsavārassa paṭhamadutiyapucchāsu yasmā kāmarāgānusayo kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anuseti, paṭighānusayo dukkhavedanāya; tasmā ‘no’ti paṭisedho kato. Tatiyapucchāyaṃ ubhinnampi kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anusayanato ‘āmantā’ti paṭivacanaṃ dinnaṃ. Rūpadhātuarūpadhātuyā pana mānānusayassa kāmarāgānusayena saddhiṃ asādhāraṇaṃ uppattiṭṭhānaṃ. Tasmā no ca tattha kāmarāgānusayoti vuttaṃ. Iminā nayena sabbesaṃ uppattiṭṭhānavāraṃ oloketvā sādhāraṇāsādhāraṇaṃ uppattiṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
20. து³கமூலகபுச்சா²யங் யஸ்மா காமராக³படிகா⁴னுஸயா நாபி ஏகஸ்மிங் டா²னே உப்பஜ்ஜந்தி, ந ஏகங் த⁴ம்மங் ஆரம்மணங் கரொந்தி, தஸ்மா நத்தீ²தி படிக்கே²போ கதோ. அயஞ்ஹெத்த² அதி⁴ப்பாயோ. யஸ்மிங் இமே த்³வே அனுஸயா அனுஸயெய்யுங், தங் டா²னமேவ நத்தி². தஸ்மா ‘‘கத்த² மானானுஸயோ அனுஸேதீ’’தி அயங் புச்சா² அபுச்சா²யேவாதி. அஞ்ஞேஸுபி ஏவரூபேஸு ஏஸேவ நயோ.
20. Dukamūlakapucchāyaṃ yasmā kāmarāgapaṭighānusayā nāpi ekasmiṃ ṭhāne uppajjanti, na ekaṃ dhammaṃ ārammaṇaṃ karonti, tasmā natthīti paṭikkhepo kato. Ayañhettha adhippāyo. Yasmiṃ ime dve anusayā anusayeyyuṃ, taṃ ṭhānameva natthi. Tasmā ‘‘kattha mānānusayo anusetī’’ti ayaṃ pucchā apucchāyevāti. Aññesupi evarūpesu eseva nayo.
27. புக்³க³லோகாஸவாரே சதுன்னந்தி புது²ஜ்ஜனஸோதாபன்னஸகதா³கா³மிஅனாகா³மீனங்.
27. Puggalokāsavāre catunnanti puthujjanasotāpannasakadāgāmianāgāmīnaṃ.
36. படிலோமனயே யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ நானுஸேதீதி அயங் புச்சா² அனாகா³மிங் க³ஹெத்வா புச்ச²தி.
36. Paṭilomanaye yassa kāmarāgānusayo nānusetīti ayaṃ pucchā anāgāmiṃ gahetvā pucchati.
56. த்³வின்னங் புக்³க³லானங் ஸப்³ப³த்த² காமராகா³னுஸயோ நானுஸேதீதி அனாகா³மிஅரஹந்தானங். காமதா⁴துயா தீஸு வேத³னாஸூதி ச வேத³னாக்³க³ஹணேன வேத³னாஸம்பயுத்தகானம்பி தேஸங் வத்தா²ரம்மணானம்பீதி ஸப்³பே³ஸம்பி காமாவசரத⁴ம்மானங் க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங். அயங் அனுஸயவாரே வினிச்ச²யகதா².
56. Dvinnaṃpuggalānaṃ sabbattha kāmarāgānusayonānusetīti anāgāmiarahantānaṃ. Kāmadhātuyā tīsu vedanāsūti ca vedanāggahaṇena vedanāsampayuttakānampi tesaṃ vatthārammaṇānampīti sabbesampi kāmāvacaradhammānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Ayaṃ anusayavāre vinicchayakathā.
அனுஸயவாரவண்ணனா.
Anusayavāravaṇṇanā.
2. ஸானுஸயவாரவண்ணனா
2. Sānusayavāravaṇṇanā
66-131. ஸானுஸயவாரே பன யோ காமராகா³னுஸயேன ஸானுஸயோதி யதா² ஏகந்தரிகஜராதி³ரோகே³ன ஆபா³தி⁴கோ யாவ தம்ஹா ரோகா³ ந முச்சதி, தாவ தஸ்ஸ ரோக³ஸ்ஸ அனுப்பத்திக்க²ணேபி ஸரோகோ³யேவ நாம ஹோதி. ஏவங் ஸஸங்கிலேஸஸ்ஸ வட்டகா³மிஸத்தஸ்ஸ யாவ அரியமக்³கே³ன அனுஸயா ஸமுக்³கா⁴தங் ந க³ச்ச²ந்தி, தாவ தேஸங் அனுஸயானங் அனுப்பத்திக்க²ணேபி ஸானுஸயோயேவ நாம ஹோதி. ஏவரூபங் ஸானுஸயதங் ஸந்தா⁴ய ‘ஆமந்தா’தி வுத்தங். ஸேஸமெத்த² அனுஸயவாரஸதி³ஸமேவ.
66-131. Sānusayavāre pana yo kāmarāgānusayena sānusayoti yathā ekantarikajarādirogena ābādhiko yāva tamhā rogā na muccati, tāva tassa rogassa anuppattikkhaṇepi sarogoyeva nāma hoti. Evaṃ sasaṃkilesassa vaṭṭagāmisattassa yāva ariyamaggena anusayā samugghātaṃ na gacchanti, tāva tesaṃ anusayānaṃ anuppattikkhaṇepi sānusayoyeva nāma hoti. Evarūpaṃ sānusayataṃ sandhāya ‘āmantā’ti vuttaṃ. Sesamettha anusayavārasadisameva.
ஓகாஸவாரே பன ‘‘ரூபதா⁴துயா அரூபதா⁴துயா எத்த² மானானுஸயேன ஸானுஸயோ’’தி வுத்தே தாஸு தா⁴தூஸு புக்³க³லஸ்ஸ ஸானுஸயதா பஞ்ஞாயெய்ய, அனுஸயஸ்ஸ உப்பத்திட்டா²னங் ந பஞ்ஞாயெய்ய. அனுஸயஸ்ஸ ச உப்பத்திட்டா²னத³ஸ்ஸனத்த²ங் அயங் வாரோ ஆரத்³தோ⁴, தஸ்மா ததோ மானானுஸயேன ஸானுஸயோதி வுத்தங். ஏவஞ்ஹி ஸதி ததோ தா⁴துத்³வயதோ உப்பன்னேன மானானுஸயேன ஸானுஸயோதி அனுஸயஸ்ஸ உப்பத்திட்டா²னங் த³ஸ்ஸிதங் ஹோதி. இமஸ்ஸ பன பஞ்ஹஸ்ஸ அத்தே² அவுத்தே ஆதி³பஞ்ஹஸ்ஸ அத்தோ² பாகடோ ந ஹோதீதி பட²மங் ந வுத்தோ, தஸ்மா ஸோ ஏவங் வேதி³தப்³போ³. யதோ காமராகா³னுஸயேனாதி யதோ உப்பன்னேன காமராகா³னுஸயேன ஸானுஸயோ, கிங் ஸோ ததோ உப்பன்னேன படிகா⁴னுஸயேனபி ஸானுஸயோதி? யஸ்மா பனேதே த்³வே ஏகஸ்மா டா²னா நுப்பஜ்ஜந்தி; தஸ்மா ‘‘நோ’’தி படிஸேதோ⁴ கதோ. அரஹா ஸப்³ப³த்தா²தி அரஹா ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு உப்பஜ்ஜனகேன கேனசி அனுஸயேன நிரானுஸயோதி. இமினா அத்த²வஸேன நிப்பதே³ஸட்டா²னேஸு பு⁴ம்மவசனமேவ கதந்தி. இமினா உபாயேன ஸப்³ப³த்த² அத்த²வினிச்ச²யோ வேதி³தப்³போ³தி.
Okāsavāre pana ‘‘rūpadhātuyā arūpadhātuyā ettha mānānusayena sānusayo’’ti vutte tāsu dhātūsu puggalassa sānusayatā paññāyeyya, anusayassa uppattiṭṭhānaṃ na paññāyeyya. Anusayassa ca uppattiṭṭhānadassanatthaṃ ayaṃ vāro āraddho, tasmā tato mānānusayena sānusayoti vuttaṃ. Evañhi sati tato dhātudvayato uppannena mānānusayena sānusayoti anusayassa uppattiṭṭhānaṃ dassitaṃ hoti. Imassa pana pañhassa atthe avutte ādipañhassa attho pākaṭo na hotīti paṭhamaṃ na vutto, tasmā so evaṃ veditabbo. Yato kāmarāgānusayenāti yato uppannena kāmarāgānusayena sānusayo, kiṃ so tato uppannena paṭighānusayenapi sānusayoti? Yasmā panete dve ekasmā ṭhānā nuppajjanti; tasmā ‘‘no’’ti paṭisedho kato. Arahā sabbatthāti arahā sabbadhammesu uppajjanakena kenaci anusayena nirānusayoti. Iminā atthavasena nippadesaṭṭhānesu bhummavacanameva katanti. Iminā upāyena sabbattha atthavinicchayo veditabboti.
ஸானுஸயவாரவண்ணனா.
Sānusayavāravaṇṇanā.
3. பஜஹனவாரவண்ணனா
3. Pajahanavāravaṇṇanā
132-197. பஜஹனவாரே பஜஹதீதி தேன தேன மக்³கே³ன பஹானபரிஞ்ஞாவஸேன பஜஹதி, ஆயதிங் அனுப்பத்தித⁴ம்மதங் ஆபாதே³தி. ஆமந்தாதி அனாகா³மீமக்³க³ட்ட²ங் ஸந்தா⁴ய படிவசனங். ததே³கட்ட²ங் பஜஹதீதி பஹானேகட்ட²தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். நோதி அரஹத்தமக்³க³ட்ட²ங் ஸந்தா⁴ய படிஸேதோ⁴.
132-197. Pajahanavāre pajahatīti tena tena maggena pahānapariññāvasena pajahati, āyatiṃ anuppattidhammataṃ āpādeti. Āmantāti anāgāmīmaggaṭṭhaṃ sandhāya paṭivacanaṃ. Tadekaṭṭhaṃ pajahatīti pahānekaṭṭhataṃ sandhāya vuttaṃ. Noti arahattamaggaṭṭhaṃ sandhāya paṭisedho.
யதோ காமராகா³னுஸயங் பஜஹதீதி யதோ உப்பஜ்ஜனகங் காமராகா³னுஸயங் பஜஹதீதி அத்தோ². அட்ட²மகோதி அரஹத்தப²லட்ட²தோ பட்டா²ய பச்சோரோஹனக³ணனாய க³ணியமானோ ஸோதாபத்திமக்³க³ட்டோ² அட்ட²மகோ நாம. த³க்கி²ணெய்யக³ணனாய ஹி அரஹா அக்³க³த³க்கி²ணெய்யத்தா பட²மோ, அரஹத்தமக்³க³ட்டோ² து³தியோ, அனாகா³மீ ததியோ…பே॰… ஸோதாபத்திமக்³க³ட்டோ² அட்ட²மோ. ஸோ இத⁴ ‘‘அட்ட²மகோ’’தி வுத்தோ. நாமஸஞ்ஞாயேவ வா ஏஸா தஸ்ஸாதி. அனாகா³மிமக்³க³ஸமங்கி³ஞ்ச அட்ட²மகஞ்ச ட²பெத்வா அவஸேஸாதி ஸத்³தி⁴ங் புது²ஜ்ஜனேன ஸெக்கா²ஸெக்கா². தேஸு ஹி புது²ஜ்ஜனோ பஹானபரிஞ்ஞாய அபா⁴வேன நப்பஜஹதி. ஸேஸா தேஸங் அனுஸயானங் பஹீனத்தா. த்³வின்னங் மக்³க³ஸமங்கீ³னந்தி த்³வே மக்³க³ஸமங்கி³னோ ட²பெத்வாதி அத்தோ². இமினா நயேன ஸப்³ப³த்த² வினிச்ச²யோ வேதி³தப்³போ³தி.
Yato kāmarāgānusayaṃ pajahatīti yato uppajjanakaṃ kāmarāgānusayaṃ pajahatīti attho. Aṭṭhamakoti arahattaphalaṭṭhato paṭṭhāya paccorohanagaṇanāya gaṇiyamāno sotāpattimaggaṭṭho aṭṭhamako nāma. Dakkhiṇeyyagaṇanāya hi arahā aggadakkhiṇeyyattā paṭhamo, arahattamaggaṭṭho dutiyo, anāgāmī tatiyo…pe… sotāpattimaggaṭṭho aṭṭhamo. So idha ‘‘aṭṭhamako’’ti vutto. Nāmasaññāyeva vā esā tassāti. Anāgāmimaggasamaṅgiñca aṭṭhamakañca ṭhapetvā avasesāti saddhiṃ puthujjanena sekkhāsekkhā. Tesu hi puthujjano pahānapariññāya abhāvena nappajahati. Sesā tesaṃ anusayānaṃ pahīnattā. Dvinnaṃ maggasamaṅgīnanti dve maggasamaṅgino ṭhapetvāti attho. Iminā nayena sabbattha vinicchayo veditabboti.
பஜஹனவாரவண்ணனா.
Pajahanavāravaṇṇanā.
4. பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா
4. Pariññāvāravaṇṇanā
198-263. பரிஞ்ஞாவாரே பரிஜானாதீதி தீஹி பரிஞ்ஞாஹி பரிஜானாதி. ஸேஸமெத்த² ஹெட்டா² வுத்தனயமேவ. அயம்பி ஹி வாரோ பஜஹனவாரோ விய மக்³க³ட்டா²னஞ்ஞேவ வஸேன விஸ்ஸஜ்ஜிதோதி.
198-263. Pariññāvāre parijānātīti tīhi pariññāhi parijānāti. Sesamettha heṭṭhā vuttanayameva. Ayampi hi vāro pajahanavāro viya maggaṭṭhānaññeva vasena vissajjitoti.
பரிஞ்ஞாவாரவண்ணனா.
Pariññāvāravaṇṇanā.
5. பஹீனவாரவண்ணனா
5. Pahīnavāravaṇṇanā
264-274. பஹீனவாரே ப²லட்ட²வஸேனேவ தே³ஸனா ஆரத்³தா⁴. அனாகா³மிஸ்ஸ ஹி உபோ⁴பேதே அனுஸயா பஹீனா, தஸ்மா ‘‘ஆமந்தா’’தி வுத்தங்.
264-274. Pahīnavāre phalaṭṭhavaseneva desanā āraddhā. Anāgāmissa hi ubhopete anusayā pahīnā, tasmā ‘‘āmantā’’ti vuttaṃ.
275-296. ஓகாஸவாரே யத்த² காமராகா³னுஸயோ பஹீனோ தத்த² படிகா⁴னுஸயோ பஹீனோதி புச்சி²த்வா ந வத்தப்³போ³ பஹீனோதி வா அப்பஹீனோதி வாதி வுத்தங் தங் கஸ்மாதி? உப்பத்திட்டா²னஸ்ஸ அஸாதா⁴ரணத்தா. அஞ்ஞங் ஹி காமராகா³னுஸயஸ்ஸ உப்பத்திட்டா²னங், அஞ்ஞங் படிகா⁴னுஸயஸ்ஸ. அபா⁴விதமக்³க³ஸ்ஸ ச யத்த² அனுஸயோ உப்பஜ்ஜதி, மக்³கே³ பா⁴விதே தத்தே²வ ஸோ பஹீனோ நாம ஹோதி . தத்த² யஸ்மா நேவ காமராகா³னுஸயட்டா²னே படிகா⁴னுஸயோ உப்பஜ்ஜதி, ந படிகா⁴னுஸயட்டா²னே காமராகா³னுஸயோ, தஸ்மா தத்த² ஸோ பஹீனோதி வா அப்பஹீனோதி வா ந வத்தப்³போ³. ஸோ ஹி யஸ்மிங் அத்தனோ உப்பத்திட்டா²னே காமராகா³னுஸயோ பஹீனோ, தஸ்மிங் அப்பஹீனத்தா தத்த² பஹீனோதி ந வத்தப்³போ³. யங் காமராகா³னுஸயஸ்ஸ உப்பத்திட்டா²னங், தஸ்மிங் அட்டி²தத்தா தத்த² அப்பஹீனோதி ந வத்தப்³போ³.
275-296. Okāsavāre yattha kāmarāgānusayo pahīno tattha paṭighānusayo pahīnoti pucchitvā na vattabbo pahīnoti vā appahīnoti vāti vuttaṃ taṃ kasmāti? Uppattiṭṭhānassa asādhāraṇattā. Aññaṃ hi kāmarāgānusayassa uppattiṭṭhānaṃ, aññaṃ paṭighānusayassa. Abhāvitamaggassa ca yattha anusayo uppajjati, magge bhāvite tattheva so pahīno nāma hoti . Tattha yasmā neva kāmarāgānusayaṭṭhāne paṭighānusayo uppajjati, na paṭighānusayaṭṭhāne kāmarāgānusayo, tasmā tattha so pahīnoti vā appahīnoti vā na vattabbo. So hi yasmiṃ attano uppattiṭṭhāne kāmarāgānusayo pahīno, tasmiṃ appahīnattā tattha pahīnoti na vattabbo. Yaṃ kāmarāgānusayassa uppattiṭṭhānaṃ, tasmiṃ aṭṭhitattā tattha appahīnoti na vattabbo.
யத்த² காமராகா³னுஸயோ பஹீனோ, தத்த² மானானுஸயோ பஹீனோதி எத்த² பன ஸாதா⁴ரணட்டா²னங் ஸந்தா⁴ய ஆமந்தாதி வுத்தங். காமராகா³னுஸயோ ஹி காமதா⁴துயா த்³வீஸு வேத³னாஸு அனுஸேதி. மானானுஸயோ தாஸு சேவ ரூபாரூபதா⁴தூஸு ச. ஸோ ட²பெத்வா அஸாதா⁴ரணட்டா²னங் ஸாதா⁴ரணட்டா²னே தேன ஸத்³தி⁴ங் பஹீனோ நாம ஹோதி. தஸ்மா ‘ஆமந்தா’தி வுத்தங். இமினா நயேன ஸப்³ப³ஸ்மிம்பி ஓகாஸவாரே பஹீனதா ச நவத்தப்³ப³தா ச வேதி³தப்³பா³. ‘நத்தீ²’தி ஆக³தட்டா²னேஸு பன ஹெட்டா² வுத்தஸதி³ஸோவ வினிச்ச²யோ. புக்³க³லோகாஸவாரோ, ஓகாஸவாரக³திகோயேவ.
Yattha kāmarāgānusayo pahīno, tattha mānānusayo pahīnoti ettha pana sādhāraṇaṭṭhānaṃ sandhāya āmantāti vuttaṃ. Kāmarāgānusayo hi kāmadhātuyā dvīsu vedanāsu anuseti. Mānānusayo tāsu ceva rūpārūpadhātūsu ca. So ṭhapetvā asādhāraṇaṭṭhānaṃ sādhāraṇaṭṭhāne tena saddhiṃ pahīno nāma hoti. Tasmā ‘āmantā’ti vuttaṃ. Iminā nayena sabbasmimpi okāsavāre pahīnatā ca navattabbatā ca veditabbā. ‘Natthī’ti āgataṭṭhānesu pana heṭṭhā vuttasadisova vinicchayo. Puggalokāsavāro, okāsavāragatikoyeva.
297-307. படிலோமனயே யஸ்ஸ காமராகா³னுஸயோ அப்பஹீனோதி புது²ஜ்ஜனஸோதாபன்னஸகதா³கா³மிவஸேன புச்ச²தி. கிஞ்சாபி ஹி இமே த்³வே அனுஸயா புது²ஜ்ஜனதோ பட்டா²ய யாவ அனாகா³மிமக்³க³ட்டா² ச²ன்னங் புக்³க³லானங் அப்பஹீனா. இத⁴ பன பரதோ ‘‘திண்ணங் புக்³க³லானங் த்³வின்னங் புக்³க³லான’’ந்திஆதி³வசனதோ மக்³க³ட்டா² அனதி⁴ப்பேதா, தஸ்மா புது²ஜ்ஜனஸோதாபன்னஸகதா³கா³மினோவ ஸந்தா⁴ய ‘ஆமந்தா’தி வுத்தங். த்³வின்னங் புக்³க³லானந்தி ஸோதாபன்னஸகதா³கா³மீனங். இமினா நயேன புக்³க³லவாரே வினிச்ச²யோ வேதி³தப்³போ³.
297-307. Paṭilomanaye yassa kāmarāgānusayo appahīnoti puthujjanasotāpannasakadāgāmivasena pucchati. Kiñcāpi hi ime dve anusayā puthujjanato paṭṭhāya yāva anāgāmimaggaṭṭhā channaṃ puggalānaṃ appahīnā. Idha pana parato ‘‘tiṇṇaṃ puggalānaṃ dvinnaṃ puggalāna’’ntiādivacanato maggaṭṭhā anadhippetā, tasmā puthujjanasotāpannasakadāgāminova sandhāya ‘āmantā’ti vuttaṃ. Dvinnaṃ puggalānanti sotāpannasakadāgāmīnaṃ. Iminā nayena puggalavāre vinicchayo veditabbo.
308-329. ஓகாஸவாரபுக்³க³லோகாஸவாரா பன ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³தி.
308-329. Okāsavārapuggalokāsavārā pana heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāti.
பஹீனவாரவண்ணனா.
Pahīnavāravaṇṇanā.
6. உப்பஜ்ஜனவாரவண்ணனா
6. Uppajjanavāravaṇṇanā
330. உப்பஜ்ஜனவாரோ அனுஸயவாரஸதி³ஸோயேவ.
330. Uppajjanavāro anusayavārasadisoyeva.
7. தா⁴துபுச்சா²வாரவண்ணனா
7. Dhātupucchāvāravaṇṇanā
332-340. தா⁴துவாரஸ்ஸ புச்சா²வாரே தாவ கதி அனுஸயா அனுஸெந்தீதி கதி அனுஸயா ஸந்தானங் அனுக³தா ஹுத்வா ஸயந்தி. கதி அனுஸயா நானுஸெந்தீதி கதி அனுஸயா ஸந்தானங் ந அனுக³தா ஹுத்வா ஸயந்தி. கதி அனுஸயா ப⁴ங்கா³தி கதி அனுஸயா அனுஸெந்தி நானுஸெந்தீதி ஏவங் விப⁴ஜிதப்³பா³தி அத்தோ². ஸேஸமெத்த² யங் வத்தப்³ப³ங் ஸியா, தங் ஹெட்டா² பாளிவவத்தா²னே வுத்தமேவ.
332-340. Dhātuvārassa pucchāvāre tāva kati anusayā anusentīti kati anusayā santānaṃ anugatā hutvā sayanti. Kati anusayā nānusentīti kati anusayā santānaṃ na anugatā hutvā sayanti. Kati anusayā bhaṅgāti kati anusayā anusenti nānusentīti evaṃ vibhajitabbāti attho. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ heṭṭhā pāḷivavatthāne vuttameva.
7. தா⁴துவிஸ்ஸஜ்ஜனாவாரவண்ணனா
7. Dhātuvissajjanāvāravaṇṇanā
341-349. நித்³தே³ஸவாரே பனஸ்ஸ கஸ்ஸசி ஸத்த அனுஸயா அனுஸெந்தீதி புது²ஜ்ஜனவஸேன வுத்தங். கஸ்ஸசி பஞ்சாதி ஸோதாபன்னஸகதா³கா³மிவஸேன வுத்தங். தேஸஞ்ஹி தி³ட்டா²னுஸயோ ச விசிகிச்சா²னுஸயோ ச பஹீனாதி பஞ்சேவ அனுஸெந்தி. தத்த² யதா² அனுஸயவாரே ‘‘அனுஸெந்தீ’’தி பத³ஸ்ஸ உப்பஜ்ஜந்தீதி அத்தோ² க³ஹிதோ, ஏவமித⁴ ந க³ஹேதப்³போ³. கஸ்மா? தஸ்மிங் க²ணே அனுப்பஜ்ஜனதோ. காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ ஹி விபாகசித்தஞ்சேவ கம்மஸமுட்டா²னரூபஞ்ச உப்பஜ்ஜதி, அகுஸலசித்தங் நத்தி². அனுஸயா ச அகுஸலசித்தக்க²ணே உப்பஜ்ஜந்தி, ந விபாகசித்தக்க²ணேதி தஸ்மிங் க²ணே அனுப்பஜ்ஜனதோ ததா² அத்தோ² ந க³ஹேதப்³போ³. கத²ங் பன க³ஹேதப்³போ³தி? யதா² லப்³ப⁴தி ததா² க³ஹேதப்³போ³. கத²ஞ்ச லப்³ப⁴தி? அப்பஹீனட்டே²ன. யதா² ஹி ராக³தோ³ஸமோஹானங் அப்பஹீனத்தா. குஸலாப்³யாகதசித்தஸமங்கீ³ புக்³க³லோ ‘‘ஸராகோ³ ஸதோ³ஸோ ஸமோஹோ’’தி வுச்சதி, ஏவங் மக்³க³பா⁴வனாய அப்பஹீனத்தா படிஸந்தி⁴க்க²ணேபி தஸ்ஸ தஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ தே தே அனுஸயா அனுஸெந்தீதி வுச்சந்தி. ந கேவலஞ்ச வுச்சந்தி, அப்பஹீனத்தா பன தே அனுஸெந்தியேவ நாமாதி வேதி³தப்³பா³.
341-349. Niddesavāre panassa kassaci satta anusayā anusentīti puthujjanavasena vuttaṃ. Kassaci pañcāti sotāpannasakadāgāmivasena vuttaṃ. Tesañhi diṭṭhānusayo ca vicikicchānusayo ca pahīnāti pañceva anusenti. Tattha yathā anusayavāre ‘‘anusentī’’ti padassa uppajjantīti attho gahito, evamidha na gahetabbo. Kasmā? Tasmiṃ khaṇe anuppajjanato. Kāmadhātuṃ upapajjantassa hi vipākacittañceva kammasamuṭṭhānarūpañca uppajjati, akusalacittaṃ natthi. Anusayā ca akusalacittakkhaṇe uppajjanti, na vipākacittakkhaṇeti tasmiṃ khaṇe anuppajjanato tathā attho na gahetabbo. Kathaṃ pana gahetabboti? Yathā labbhati tathā gahetabbo. Kathañca labbhati? Appahīnaṭṭhena. Yathā hi rāgadosamohānaṃ appahīnattā. Kusalābyākatacittasamaṅgī puggalo ‘‘sarāgo sadoso samoho’’ti vuccati, evaṃ maggabhāvanāya appahīnattā paṭisandhikkhaṇepi tassa tassa puggalassa te te anusayā anusentīti vuccanti. Na kevalañca vuccanti, appahīnattā pana te anusentiyeva nāmāti veditabbā.
அனுஸயா ப⁴ங்கா³ நத்தீ²தி யஸ்ஸ ஹி யோ அனுஸேதி, ஸோ அனுஸேதியேவ; யோ நானுஸேதி, ஸோ நானுஸேதியேவ. அயங் அனுஸேதி ச நானுஸேதி ச, அயங் ஸியா அனுஸேதி ஸியா நானுஸேதீதி, ஏவங் விப⁴ஜிதப்³போ³ அனுஸயோ நாம நத்தி². ரூபதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ கஸ்ஸசி தயோதி அனாகா³மிவஸேன வுத்தங். தஸ்ஸ ஹி காமராக³படிக⁴தி³ட்டி²விசிகிச்சா²னுஸயா சத்தாரோபி அனவஸேஸதோ பஹீனா. இதரே தயோவ அப்பஹீனா. தேன வுத்தங் – ‘‘கஸ்ஸசி தயோ அனுஸயா அனுஸெந்தீ’’தி.
Anusayā bhaṅgā natthīti yassa hi yo anuseti, so anusetiyeva; yo nānuseti, so nānusetiyeva. Ayaṃ anuseti ca nānuseti ca, ayaṃ siyā anuseti siyā nānusetīti, evaṃ vibhajitabbo anusayo nāma natthi. Rūpadhātuṃ upapajjantassa kassaci tayoti anāgāmivasena vuttaṃ. Tassa hi kāmarāgapaṭighadiṭṭhivicikicchānusayā cattāropi anavasesato pahīnā. Itare tayova appahīnā. Tena vuttaṃ – ‘‘kassaci tayo anusayā anusentī’’ti.
ந காமதா⁴துந்தி காமதா⁴துயா படிஸித்³த⁴த்தா ஸேஸா த்³வே தா⁴துயோ உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸாதி அத்தோ². ஸத்தே வாதி யஸ்மா அரியஸாவகஸ்ஸ ரூபதா⁴துயா சுதஸ்ஸ காமதா⁴துயங் உபபத்தி நாம நத்தி², புது²ஜ்ஜனஸ்ஸேவ ஹோதி, தஸ்மா ஸத்தேவாதி நியமெத்வா வுத்தங். ‘‘அரூபதா⁴துயா சுதஸ்ஸ காமதா⁴துங் உபபஜ்ஜந்தஸ்ஸ ஸத்தேவா’’தி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. ரூபதா⁴துயா உபபத்தி நத்தீ²தி கஸ்மா நத்தி²? உபபத்தினிப்பா²த³கஸ்ஸ ரூபாவசரஜ்ஜா²னஸ்ஸ அபா⁴வா. ஸோ ஹி ஸப்³ப³ஸோ ரூபஸஞ்ஞானங் ஸமதிக்கமா தங் தா⁴துங் உபபன்னோதி நாஸ்ஸ தத்த² ரூபாவசரஜ்ஜா²னங் அத்தி². தத³பா⁴வா ரூபதா⁴துயங் உபபத்தி நத்தீ²தி வேதி³தப்³பா³. அரூபதா⁴துயா சுதஸ்ஸ ந காமதா⁴துந்தி எத்த² அரூபதா⁴துயேவ அதி⁴ப்பேதா. இமினா நயேன ஸப்³ப³விஸ்ஸஜ்ஜனேஸு அத்தோ² வேதி³தப்³போ³தி.
Nakāmadhātunti kāmadhātuyā paṭisiddhattā sesā dve dhātuyo upapajjantassāti attho. Sattevāti yasmā ariyasāvakassa rūpadhātuyā cutassa kāmadhātuyaṃ upapatti nāma natthi, puthujjanasseva hoti, tasmā sattevāti niyametvā vuttaṃ. ‘‘Arūpadhātuyā cutassa kāmadhātuṃ upapajjantassa sattevā’’ti etthāpi eseva nayo. Rūpadhātuyā upapatti natthīti kasmā natthi? Upapattinipphādakassa rūpāvacarajjhānassa abhāvā. So hi sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā taṃ dhātuṃ upapannoti nāssa tattha rūpāvacarajjhānaṃ atthi. Tadabhāvā rūpadhātuyaṃ upapatti natthīti veditabbā. Arūpadhātuyā cutassa na kāmadhātunti ettha arūpadhātuyeva adhippetā. Iminā nayena sabbavissajjanesu attho veditabboti.
தா⁴துவாரவண்ணனா.
Dhātuvāravaṇṇanā.
அனுஸயயமகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Anusayayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / யமகபாளி • Yamakapāḷi / 7. அனுஸயயமகங் • 7. Anusayayamakaṃ
