| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā |
ចូឡសង្គាមោ
Cūḷasaṅgāmo
អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា
Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
៣៦៥. ចូឡសង្គាមេ សង្គាមាវចរេន ភិក្ខុនាតិ សង្គាមោ វុច្ចតិ អធិករណវិនិច្ឆយត្ថាយ សង្ឃសន្និបាតោ។ តត្រ ហិ អត្តបច្ចត្ថិកា ចេវ សាសនបច្ចត្ថិកា ច ឧទ្ធម្មំ ឧព្ពិនយំ សត្ថុ សាសនំ ទីបេន្តា សមោសរន្តិ វេសាលិកា វជ្ជិបុត្តកា វិយ។ យោ ភិក្ខុ តេសំ បច្ចត្ថិកានំ លទ្ធិំ មទ្ទិត្វា សកវាទទីបនត្ថាយ តត្ថ អវចរតិ, អជ្ឈោគាហេត្វា វិនិច្ឆយំ បវត្តេតិ, សោ សង្គាមាវចរោ នាម យសត្ថេរោ វិយ។ តេន សង្គាមាវចរេន ភិក្ខុនា សង្ឃំ ឧបសង្កមន្តេន នីចចិត្តេន សង្ឃោ ឧបសង្កមិតព្ពោ។ នីចចិត្តេនាតិ មានទ្ធជំ និបាតេត្វា និហតមានចិត្តេន។ រជោហរណសមេនាតិ បាទបុញ្ឆនសមេន; យថា រជោហរណស្ស សំកិលិដ្ឋេ វា អសំកិលិដ្ឋេ វា បាទេ បុញ្ឆិយមានេ នេវ រាគោ ន ទោសោ; ឯវំ ឥដ្ឋានិដ្ឋេសុ អរជ្ជន្តេន អទុស្សន្តេនាតិ អត្ថោ។ យថាបតិរូបេ អាសនេតិ យថាបតិរូបំ អាសនំ ញត្វា អត្តនោ បាបុណនដ្ឋានេ ថេរានំ ភិក្ខូនំ បិដ្ឋិំ អទស្សេត្វា និសីទិតព្ពំ។ អនានាកថិកេនាតិ នានាវិធំ តំ តំ អនត្ថកថំ អកថេន្តេន។ អតិរច្ឆានកថិកេនាតិ ទិដ្ឋសុតមុតម្បិ រាជកថាទិកំ តិរច្ឆានកថំ អកថេន្តេន។ សាមំ វា ធម្មោ ភាសិតព្ពោតិ សង្ឃសន្និបាតដ្ឋានេ កប្បិយាកប្បិយនិស្សិតា វា រូបារូបបរិច្ឆេទសមថាចារវិបស្សនាចារដ្ឋាននិសជ្ជវត្តាទិនិស្សិតា វា កថា ធម្មោ នាម។ ឯវរូបោ ធម្មោ សយំ វា ភាសិតព្ពោ, បរោ វា អជ្ឈេសិតព្ពោ។ យោ ភិក្ខុ តថារូបិំ កថំ កថេតុំ បហោតិ, សោ វត្តព្ពោ – ‘‘អាវុសោ សង្ឃមជ្ឈម្ហិ បញ្ហេ ឧប្បន្នេ ត្វំ កថេយ្យាសី’’តិ។ អរិយោ វា តុណ្ហីភាវោ នាតិមញ្ញិតព្ពោតិ អរិយា តុណ្ហី និសីទន្តា ន ពាលបុថុជ្ជនា វិយ និសីទន្តិ។ អញ្ញតរំ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វាវ និសីទន្តិ។ ឥតិ កម្មដ្ឋានមនសិការវសេន តុណ្ហីភាវោ អរិយោ តុណ្ហីភាវោ នាម, សោ នាតិមញ្ញិតព្ពោ, កិំ កម្មដ្ឋានានុយោគេនាតិ នាវជានិតព្ពោ; អត្តនោ បតិរូបំ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វាវ និសីទិតព្ពន្តិ អត្ថោ។
365. Cūḷasaṅgāme saṅgāmāvacarena bhikkhunāti saṅgāmo vuccati adhikaraṇavinicchayatthāya saṅghasannipāto. Tatra hi attapaccatthikā ceva sāsanapaccatthikā ca uddhammaṃ ubbinayaṃ satthu sāsanaṃ dīpentā samosaranti vesālikā vajjiputtakā viya. Yo bhikkhu tesaṃ paccatthikānaṃ laddhiṃ madditvā sakavādadīpanatthāya tattha avacarati, ajjhogāhetvā vinicchayaṃ pavatteti, so saṅgāmāvacaro nāma yasatthero viya. Tena saṅgāmāvacarena bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamantena nīcacittena saṅgho upasaṅkamitabbo. Nīcacittenāti mānaddhajaṃ nipātetvā nihatamānacittena. Rajoharaṇasamenāti pādapuñchanasamena; yathā rajoharaṇassa saṃkiliṭṭhe vā asaṃkiliṭṭhe vā pāde puñchiyamāne neva rāgo na doso; evaṃ iṭṭhāniṭṭhesu arajjantena adussantenāti attho. Yathāpatirūpe āsaneti yathāpatirūpaṃ āsanaṃ ñatvā attano pāpuṇanaṭṭhāne therānaṃ bhikkhūnaṃ piṭṭhiṃ adassetvā nisīditabbaṃ. Anānākathikenāti nānāvidhaṃ taṃ taṃ anatthakathaṃ akathentena. Atiracchānakathikenāti diṭṭhasutamutampi rājakathādikaṃ tiracchānakathaṃ akathentena. Sāmaṃ vā dhammo bhāsitabboti saṅghasannipātaṭṭhāne kappiyākappiyanissitā vā rūpārūpaparicchedasamathācāravipassanācāraṭṭhānanisajjavattādinissitā vā kathā dhammo nāma. Evarūpo dhammo sayaṃ vā bhāsitabbo, paro vā ajjhesitabbo. Yo bhikkhu tathārūpiṃ kathaṃ kathetuṃ pahoti, so vattabbo – ‘‘āvuso saṅghamajjhamhi pañhe uppanne tvaṃ katheyyāsī’’ti. Ariyo vā tuṇhībhāvo nātimaññitabboti ariyā tuṇhī nisīdantā na bālaputhujjanā viya nisīdanti. Aññataraṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva nisīdanti. Iti kammaṭṭhānamanasikāravasena tuṇhībhāvo ariyo tuṇhībhāvo nāma, so nātimaññitabbo, kiṃ kammaṭṭhānānuyogenāti nāvajānitabbo; attano patirūpaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva nisīditabbanti attho.
ន ឧបជ្ឈាយោ បុច្ឆិតព្ពោតិ ‘‘កោ នាមោ តុយ្ហំ ឧបជ្ឈាយោ’’តិ ន បុច្ឆិតព្ពោ។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។ ន ជាតីតិ ‘‘ខត្តិយជាតិយោ ត្វំ ព្រាហ្មណជាតិយោ’’តិ ឯវំ ជាតិ ន បុច្ឆិតព្ពា។ ន អាគមោតិ ‘‘ទីឃភាណកោសិ ត្វំ មជ្ឈិមភាណកោ’’តិ ឯវំ អាគមោ ន បុច្ឆិតព្ពោ។ កុលបទេសោតិ ខត្តិយកុលាទិវសេនេវ វេទិតព្ពោ។ អត្រស្ស បេមំ វា ទោសោ វាតិ អត្រ បុគ្គលេ ឯតេសំ ការណានំ អញ្ញតរវសេន បេមំ វា ភវេយ្យ ទោសោ វា។
Na upajjhāyo pucchitabboti ‘‘ko nāmo tuyhaṃ upajjhāyo’’ti na pucchitabbo. Esa nayo sabbattha. Na jātīti ‘‘khattiyajātiyo tvaṃ brāhmaṇajātiyo’’ti evaṃ jāti na pucchitabbā. Na āgamoti ‘‘dīghabhāṇakosi tvaṃ majjhimabhāṇako’’ti evaṃ āgamo na pucchitabbo. Kulapadesoti khattiyakulādivaseneva veditabbo. Atrassa pemaṃ vā doso vāti atra puggale etesaṃ kāraṇānaṃ aññataravasena pemaṃ vā bhaveyya doso vā.
នោ បរិសកប្បិកេនាតិ បរិសកប្បកេន បរិសានុវិធាយកេន ន ភវិតព្ពំ; យំ បរិសាយ រុច្ចតិ, តទេវ ចេតេត្វា កប្បេត្វា ន កថេតព្ពន្តិ អត្ថោ។ ន ហត្ថមុទ្ទា ទស្សេតព្ពាតិ កថេតព្ពេ ច អកថេតព្ពេ ច សញ្ញាជននត្ថំ ហត្ថវិការោ ន កាតព្ពោ។
No parisakappikenāti parisakappakena parisānuvidhāyakena na bhavitabbaṃ; yaṃ parisāya ruccati, tadeva cetetvā kappetvā na kathetabbanti attho. Na hatthamuddā dassetabbāti kathetabbe ca akathetabbe ca saññājananatthaṃ hatthavikāro na kātabbo.
អត្ថំ អនុវិធិយន្តេនាតិ វិនិច្ឆយបដិវេធមេវ សល្លក្ខេន្តេន ‘‘ឥទំ សុត្តំ ឧបលព្ភតិ, ឥមស្មិំ វិនិច្ឆយេ ឥទំ វក្ខាមី’’តិ ឯវំ បរិតុលយន្តេន និសីទិតព្ពន្តិ អត្ថោ។ ន ច អាសនា វុដ្ឋាតព្ពន្តិ ន អាសនា វុដ្ឋាយ សន្និបាតមណ្ឌលេ វិចរិតព្ពំ, វិនយធរេ ឧដ្ឋិតេ សព្ពា បរិសា ឧដ្ឋហតិ។ ន វីតិហាតព្ពន្តិ ន វិនិច្ឆយោ ហាបេតព្ពោ។ ន កុម្មគ្គោ សេវិតព្ពោតិ ន អាបត្តិ ទីបេតព្ពា។ អសាហសិកេន ភវិតព្ពន្តិ ន សហសាការិនា ភវិតព្ពំ; សហសា ទុរុត្តវចនំ ន កថេតព្ពន្តិ អត្ថោ។ វចនក្ខមេនាតិ ទុរុត្តវាចំ ខមនសីលេន។ ហិតបរិសក្កិនាតិ ហិតេសិនា ហិតគវេសិនា ករុណា ច ករុណាបុព្ពភាគោ ច ឧបដ្ឋាបេតព្ពោតិ អយំ បទទ្វយេបិ អធិប្បាយោ។ អនសុរុត្តេនាតិ ន អសុរុត្តេន។ អសុរុត្តំ វុច្ចតិ វិគ្គាហិកកថាសង្ខាតំ អសុន្ទរវចនំ; តំ ន កថេតព្ពន្តិ អត្ថោ។ អត្តា បរិគ្គហេតព្ពោតិ ‘‘វិនិច្ឆិនិតុំ វូបសមេតុំ សក្ខិស្សាមិ នុ ខោ នោ’’តិ ឯវំ អត្តា បរិគ្គហេតព្ពោ; អត្តនោ បមាណំ ជានិតព្ពន្តិ អត្ថោ។ បរោ បរិគ្គហេតព្ពោតិ ‘‘លជ្ជិយា នុ ខោ អយំ បរិសា, សក្កា សញ្ញាបេតុំ ឧទាហុ នោ’’តិ ឯវំ បរោ បរិគ្គហេតព្ពោ។
Atthaṃ anuvidhiyantenāti vinicchayapaṭivedhameva sallakkhentena ‘‘idaṃ suttaṃ upalabbhati, imasmiṃ vinicchaye idaṃ vakkhāmī’’ti evaṃ paritulayantena nisīditabbanti attho. Na ca āsanā vuṭṭhātabbanti na āsanā vuṭṭhāya sannipātamaṇḍale vicaritabbaṃ, vinayadhare uṭṭhite sabbā parisā uṭṭhahati. Na vītihātabbanti na vinicchayo hāpetabbo. Na kummaggo sevitabboti na āpatti dīpetabbā. Asāhasikena bhavitabbanti na sahasākārinā bhavitabbaṃ; sahasā duruttavacanaṃ na kathetabbanti attho. Vacanakkhamenāti duruttavācaṃ khamanasīlena. Hitaparisakkināti hitesinā hitagavesinā karuṇā ca karuṇāpubbabhāgo ca upaṭṭhāpetabboti ayaṃ padadvayepi adhippāyo. Anasuruttenāti na asuruttena. Asuruttaṃ vuccati viggāhikakathāsaṅkhātaṃ asundaravacanaṃ; taṃ na kathetabbanti attho. Attā pariggahetabboti ‘‘vinicchinituṃ vūpasametuṃ sakkhissāmi nu kho no’’ti evaṃ attā pariggahetabbo; attano pamāṇaṃ jānitabbanti attho. Paro pariggahetabboti ‘‘lajjiyā nu kho ayaṃ parisā, sakkā saññāpetuṃ udāhu no’’ti evaṃ paro pariggahetabbo.
ចោទកោ បរិគ្គហេតព្ពោតិ ‘‘ធម្មចោទកោ នុ ខោ នោ’’តិ ឯវំ បរិគ្គហេតព្ពោ។ ចុទិតកោ បរិគ្គហេតព្ពោតិ ‘‘ធម្មចុទិតកោ នុ ខោ នោ’’តិ ឯវំ បរិគ្គហេតព្ពោ។ អធម្មចោទកោ បរិគ្គហេតព្ពោតិ តស្ស បមាណំ ជានិតព្ពំ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ វុត្តំ អហាបេន្តេនាតិ ចោទកចុទិតកេហិ វុត្តវចនំ អហាបេន្តេន។ អវុត្តំ អបកាសេន្តេនាតិ អនោសដំ វត្ថុំ អប្បកាសេន្តេន។ មន្ទោ ហាសេតព្ពោតិ មន្ទោ មោមូហោ បគ្គណ្ហិតព្ពោ, ‘‘ននុ ត្វំ កុលបុត្តោ’’តិ ឧត្តេជេត្វា អនុយោគវត្តំ កថាបេត្វា តស្ស អនុយោគោ គណ្ហិតព្ពោ។ ភីរូ អស្សាសេតព្ពោតិ យស្ស សង្ឃមជ្ឈំ វា គណមជ្ឈំ វា អនោសដបុព្ពត្តា សារជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ, តាទិសោ ‘‘មា ភាយិ, វិស្សដ្ឋោ កថេហិ, មយំ តេ ឧបត្ថម្ភា ភវិស្សាមា’’តិ វត្វាបិ អនុយោគវត្តំ កថាបេតព្ពោ។ ចណ្ឌោ និសេធេតព្ពោតិ អបសាទេតព្ពោ តជ្ជេតព្ពោ។ អសុចិ វិភាវេតព្ពោតិ អលជ្ជិំ បកាសេត្វា អាបត្តិំ ទេសាបេតព្ពោ។ ឧជុមទ្ទវេនាតិ យោ ភិក្ខុ ឧជុ សីលវា កាយវង្កាទិរហិតោ, សោ មទ្ទវេនេវ ឧបចរិតព្ពោ។ ធម្មេសុ ច បុគ្គលេសុ ចាតិ ឯត្ថ យោ ធម្មគរុកោ ហោតិ ន បុគ្គលគរុកោ, អយមេវ ធម្មេសុ ច បុគ្គលេសុ ច មជ្ឈត្តោតិ វេទិតព្ពោ។
Codako pariggahetabboti ‘‘dhammacodako nu kho no’’ti evaṃ pariggahetabbo. Cuditako pariggahetabboti ‘‘dhammacuditako nu kho no’’ti evaṃ pariggahetabbo. Adhammacodako pariggahetabboti tassa pamāṇaṃ jānitabbaṃ. Sesesupi eseva nayo. Vuttaṃahāpentenāti codakacuditakehi vuttavacanaṃ ahāpentena. Avuttaṃ apakāsentenāti anosaṭaṃ vatthuṃ appakāsentena. Mando hāsetabboti mando momūho paggaṇhitabbo, ‘‘nanu tvaṃ kulaputto’’ti uttejetvā anuyogavattaṃ kathāpetvā tassa anuyogo gaṇhitabbo. Bhīrū assāsetabboti yassa saṅghamajjhaṃ vā gaṇamajjhaṃ vā anosaṭapubbattā sārajjaṃ uppajjati, tādiso ‘‘mā bhāyi, vissaṭṭho kathehi, mayaṃ te upatthambhā bhavissāmā’’ti vatvāpi anuyogavattaṃ kathāpetabbo. Caṇḍo nisedhetabboti apasādetabbo tajjetabbo. Asuci vibhāvetabboti alajjiṃ pakāsetvā āpattiṃ desāpetabbo. Ujumaddavenāti yo bhikkhu uju sīlavā kāyavaṅkādirahito, so maddaveneva upacaritabbo. Dhammesu ca puggalesu cāti ettha yo dhammagaruko hoti na puggalagaruko, ayameva dhammesu ca puggalesu ca majjhattoti veditabbo.
៣៦៦. សុត្តំ សំសន្ទនត្ថាយាតិអាទីសុ តេន ច បន ឯវំ សព្រហ្មចារីនំ បិយមនាបគរុភាវនីយេន អនុវិជ្ជកេន សមុទាហដេសុ សុត្តាទីសុ សុត្តំ សំសន្ទនត្ថាយ; អាបត្តានាបត្តីនំ សំសន្ទនត្ថន្តិ វេទិតព្ពំ។ ឱបម្មំ និទស្សនត្ថាយាតិ ឱបម្មំ អត្ថទស្សនត្ថាយ។ អត្ថោ វិញ្ញាបនត្ថាយាតិ អត្ថោ ជានាបនត្ថាយ។ បដិបុច្ឆា ឋបនត្ថាយាតិ បុច្ឆា បុគ្គលស្ស ឋបនត្ថាយ។ ឱកាសកម្មំ ចោទនត្ថាយាតិ វត្ថុនា វា អាបត្តិយា វា ចោទនត្ថាយ។ ចោទនា សារណត្ថាយាតិ ទោសាទោសំ សរាបនត្ថាយ។ សារណា សវចនីយត្ថាយាតិ ទោសាទោសសារណា សវចនីយករណត្ថាយ។ សវចនីយំ បលិពោធត្ថាយាតិ សវចនីយំ ‘‘ឥមម្ហា អាវាសា បរំ មា បក្កមី’’តិ ឯវំ បលិពោធត្ថាយ។ បលិពោធោ វិនិច្ឆយត្ថាយាតិ វិនិច្ឆយំ បាបនត្ថាយ។ វិនិច្ឆយោ សន្តីរណត្ថាយាតិ ទោសាទោសំ សន្តីរណត្ថាយ តុលនត្ថាយ។ សន្តីរណំ ឋានាដ្ឋានគមនត្ថាយាតិ អាបត្តិអនាបត្តិគរុកលហុកាបត្តិជាននត្ថាយ ។ សង្ឃោ សម្បរិគ្គហសម្បដិច្ឆនត្ថាយាតិ វិនិច្ឆយសម្បដិគ្គហណត្ថាយ ច; សុវិនិច្ឆិតទុព្ពិនិច្ឆិតភាវជាននត្ថាយ ចាតិ អត្ថោ។ បច្ចេកដ្ឋាយិនោ អវិសំវាទកដ្ឋាយិនោតិ ឥស្សរិយាធិបច្ចជេដ្ឋកដ្ឋានេ ច អវិសំវាទកដ្ឋានេ ច ឋិតា; ន តេ អបសាទេតព្ពាតិ អត្ថោ។
366.Suttaṃ saṃsandanatthāyātiādīsu tena ca pana evaṃ sabrahmacārīnaṃ piyamanāpagarubhāvanīyena anuvijjakena samudāhaṭesu suttādīsu suttaṃ saṃsandanatthāya; āpattānāpattīnaṃ saṃsandanatthanti veditabbaṃ. Opammaṃ nidassanatthāyāti opammaṃ atthadassanatthāya. Attho viññāpanatthāyāti attho jānāpanatthāya. Paṭipucchā ṭhapanatthāyāti pucchā puggalassa ṭhapanatthāya. Okāsakammaṃ codanatthāyāti vatthunā vā āpattiyā vā codanatthāya. Codanā sāraṇatthāyāti dosādosaṃ sarāpanatthāya. Sāraṇā savacanīyatthāyāti dosādosasāraṇā savacanīyakaraṇatthāya. Savacanīyaṃ palibodhatthāyāti savacanīyaṃ ‘‘imamhā āvāsā paraṃ mā pakkamī’’ti evaṃ palibodhatthāya. Palibodho vinicchayatthāyāti vinicchayaṃ pāpanatthāya. Vinicchayo santīraṇatthāyāti dosādosaṃ santīraṇatthāya tulanatthāya. Santīraṇaṃ ṭhānāṭṭhānagamanatthāyāti āpattianāpattigarukalahukāpattijānanatthāya . Saṅgho sampariggahasampaṭicchanatthāyāti vinicchayasampaṭiggahaṇatthāya ca; suvinicchitadubbinicchitabhāvajānanatthāya cāti attho. Paccekaṭṭhāyino avisaṃvādakaṭṭhāyinoti issariyādhipaccajeṭṭhakaṭṭhāne ca avisaṃvādakaṭṭhāne ca ṭhitā; na te apasādetabbāti attho.
ឥទានិ យេ មន្ទា មន្ទពុទ្ធិនោ ឯវំ វទេយ្យុំ ‘‘វិនយោ នាម កិមត្ថាយា’’តិ តេសំ វចនោកាសបិទហនត្ថមត្តំ ទស្សេតុំ វិនយោ សំវរត្ថាយាតិអាទិមាហ។ តត្ថ វិនយោ សំវរត្ថាយាតិ សកលាបិ វិនយបញ្ញត្តិ កាយវចីទ្វារសំវរត្ថាយ។ អាជីវវិសុទ្ធិបរិយោសានស្ស សីលស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិ; បច្ចយោ ហោតីតិ អត្ថោ។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។ អបិចេត្ថ អវិប្បដិសារោតិ បាបបុញ្ញានំ កតាកតវសេន ចិត្តវិប្បដិសារាភាវោ។ បាមុជ្ជន្តិ ទុព្ពលា តរុណបីតិ។ បីតីតិ ពលវា ពហលបីតិ។ បស្សទ្ធីតិ កាយចិត្តទរថបដិប្បស្សទ្ធិ។ សុខន្តិ កាយិកចេតសិកសុខំ។ តញ្ហិ ទុវិធម្បិ សមាធិស្ស ឧបនិស្សយបច្ចយោ ហោតិ។ សមាធីតិ ចិត្តេកគ្គតា។ យថាភូតញាណទស្សនន្តិ តរុណវិបស្សនា; ឧទយព្ពយញាណស្សេតំ អធិវចនំ។ ចិត្តេកគ្គតា ហិ តរុណវិបស្សនាយ ឧបនិស្សយបច្ចយោ ហោតិ។ និព្ពិទាតិ សិខាបត្តា វុដ្ឋានគាមិនិពលវវិបស្សនា។ វិរាគោតិ អរិយមគ្គោ។ វិមុត្តីតិ អរហត្តផលំ។ ចតុព្ពិធោបិ ហិ អរិយមគ្គោ អរហត្តផលស្ស ឧបនិស្សយបច្ចយោ ហោតិ។ វិមុត្តិញាណទស្សនន្តិ បច្ចវេក្ខណាញាណំ។ វិមុត្តិញាណទស្សនំ អនុបាទាបរិនិព្ពានត្ថាយាតិ អបច្ចយបរិនិព្ពានត្ថាយ។ អបច្ចយបរិនិព្ពានស្ស ហិ តំ បច្ចយោ ហោតិ, តស្មិំ អនុប្បត្តេ អវស្សំ បរិនិព្ពាយិតព្ពតោតិ។ ឯតទត្ថា កថាតិ អយំ វិនយកថា នាម ឯតទត្ថា។ មន្តនាតិ វិនយមន្តនា ឯវ។ ឧបនិសាតិ អយំ ‘‘វិនយោ សំវរត្ថាយា’’តិអាទិកា បរម្បរបច្ចយតាបិ ឯតទត្ថាយ។ សោតាវធានន្តិ ឥមិស្សា បរម្បរបច្ចយកថាយ សោតាវធានំ។ ឥមំ កថំ សុត្វា យំ ឧប្បជ្ជតិ ញាណំ, តម្បិ ឯតទត្ថាយ។ យទិទំ អនុបាទា ចិត្តស្ស វិមោក្ខោតិ យោ អយំ ចតូហិ ឧបាទានេហិ អនុបាទិយិត្វា ចិត្តស្ស អរហត្តផលសង្ខាតោ វិមោក្ខោ, សោបិ ឯតទត្ថាយ; អបច្ចយបរិនិព្ពានត្ថាយ ឯវាតិ អត្ថោ។
Idāni ye mandā mandabuddhino evaṃ vadeyyuṃ ‘‘vinayo nāma kimatthāyā’’ti tesaṃ vacanokāsapidahanatthamattaṃ dassetuṃ vinayo saṃvaratthāyātiādimāha. Tattha vinayo saṃvaratthāyāti sakalāpi vinayapaññatti kāyavacīdvārasaṃvaratthāya. Ājīvavisuddhipariyosānassa sīlassa upanissayo hoti; paccayo hotīti attho. Esa nayo sabbattha. Apicettha avippaṭisāroti pāpapuññānaṃ katākatavasena cittavippaṭisārābhāvo. Pāmujjanti dubbalā taruṇapīti. Pītīti balavā bahalapīti. Passaddhīti kāyacittadarathapaṭippassaddhi. Sukhanti kāyikacetasikasukhaṃ. Tañhi duvidhampi samādhissa upanissayapaccayo hoti. Samādhīti cittekaggatā. Yathābhūtañāṇadassananti taruṇavipassanā; udayabbayañāṇassetaṃ adhivacanaṃ. Cittekaggatā hi taruṇavipassanāya upanissayapaccayo hoti. Nibbidāti sikhāpattā vuṭṭhānagāminibalavavipassanā. Virāgoti ariyamaggo. Vimuttīti arahattaphalaṃ. Catubbidhopi hi ariyamaggo arahattaphalassa upanissayapaccayo hoti. Vimuttiñāṇadassananti paccavekkhaṇāñāṇaṃ. Vimuttiñāṇadassanaṃ anupādāparinibbānatthāyāti apaccayaparinibbānatthāya. Apaccayaparinibbānassa hi taṃ paccayo hoti, tasmiṃ anuppatte avassaṃ parinibbāyitabbatoti. Etadatthā kathāti ayaṃ vinayakathā nāma etadatthā. Mantanāti vinayamantanā eva. Upanisāti ayaṃ ‘‘vinayo saṃvaratthāyā’’tiādikā paramparapaccayatāpi etadatthāya. Sotāvadhānanti imissā paramparapaccayakathāya sotāvadhānaṃ. Imaṃ kathaṃ sutvā yaṃ uppajjati ñāṇaṃ, tampi etadatthāya. Yadidaṃ anupādā cittassa vimokkhoti yo ayaṃ catūhi upādānehi anupādiyitvā cittassa arahattaphalasaṅkhāto vimokkho, sopi etadatthāya; apaccayaparinibbānatthāya evāti attho.
៣៦៧. អនុយោគវត្តគាថាសុ បឋមគាថា វុត្តត្ថា ឯវ។
367. Anuyogavattagāthāsu paṭhamagāthā vuttatthā eva.
វត្ថុំ វិបត្តិំ អាបត្តិំ, និទានំ អាការអកោវិទោ បុព្ពាបរំ ន ជានាតីតិ ‘‘វត្ថុ’’ន្តិអាទីនិ ‘‘ន ជានាតី’’តិ បទេន សម្ពន្ធោ។ ‘‘អកោវិទោ’’តិ បទស្ស ‘‘ស វេ តាទិសកោ’’តិ ឥមិនា សម្ពន្ធោ។ តស្មា អយមេត្ថ យោជនា – យោ ភិក្ខុ បារាជិកាទីនំ វត្ថុំ ន ជានាតិ, ចតុព្ពិធំ វិបត្តិំ ន ជានាតិ, សត្តវិធំ អាបត្តិំ ន ជានាតិ, ‘‘ឥទំ សិក្ខាបទំ អសុកស្មិំ នាម នគរេ បញ្ញត្ត’’ន្តិ ឯវំ និទានំ ន ជានាតិ, ‘‘ឥទំ បុរិមវចនំ ឥទំ បច្ឆិមវចន’’ន្តិ បុព្ពាបរំ ន ជានាតិ, ‘‘ឥទំ កតំ ឥទំ អកត’’ន្តិ កតាកតំ ន ជានាតិ។ សមេន ចាតិ តេនេវ បុព្ពាបរំ អជាននស្ស សមេន អញ្ញាណេន, ‘‘កតាកតំ ន ជានាតី’’តិ វុត្តំ ហោតិ; ឯវំ តាវ នជានាតិ-បទេន សទ្ធិំ សម្ពន្ធោ វេទិតព្ពោ។ យំ បនេតំ ‘‘អាការអកោវិទោ’’តិ វុត្តំ, តត្ថ អាការអកោវិទោតិ ការណាការណេ អកោវិទោ។ ឥតិ យ្វាយំ វត្ថុអាទីនិបិ ន ជានាតិ, អាការស្ស ច អកោវិទោ, ស វេ តាទិសកោ ភិក្ខុ អបដិក្ខោតិ វុច្ចតិ។
Vatthuṃ vipattiṃ āpattiṃ, nidānaṃ ākāraakovido pubbāparaṃ na jānātīti ‘‘vatthu’’ntiādīni ‘‘na jānātī’’ti padena sambandho. ‘‘Akovido’’ti padassa ‘‘sa ve tādisako’’ti iminā sambandho. Tasmā ayamettha yojanā – yo bhikkhu pārājikādīnaṃ vatthuṃ na jānāti, catubbidhaṃ vipattiṃ na jānāti, sattavidhaṃ āpattiṃ na jānāti, ‘‘idaṃ sikkhāpadaṃ asukasmiṃ nāma nagare paññatta’’nti evaṃ nidānaṃ na jānāti, ‘‘idaṃ purimavacanaṃ idaṃ pacchimavacana’’nti pubbāparaṃ na jānāti, ‘‘idaṃ kataṃ idaṃ akata’’nti katākataṃ na jānāti. Samena cāti teneva pubbāparaṃ ajānanassa samena aññāṇena, ‘‘katākataṃ na jānātī’’ti vuttaṃ hoti; evaṃ tāva najānāti-padena saddhiṃ sambandho veditabbo. Yaṃ panetaṃ ‘‘ākāraakovido’’ti vuttaṃ, tattha ākāraakovidoti kāraṇākāraṇe akovido. Iti yvāyaṃ vatthuādīnipi na jānāti, ākārassa ca akovido, sa ve tādisako bhikkhu apaṭikkhoti vuccati.
កម្មញ្ច អធិករណញ្ចាតិ ឥមេសម្បិ បទានំ ‘‘ន ជានាតី’’តិ បទេនេវ សម្ពន្ធោ។ អយំ បនេត្ថ យោជនា – តថេវ ឥតិ យ្វាយំ កម្មញ្ច ន ជានាតិ, អធិករណញ្ច ន ជានាតិ, សត្តប្បការេ សមថេ ចាបិ អកោវិទោ, រាគាទីហិ បន រត្តោ ទុដ្ឋោ ច មូឡ្ហោ ច, ភយេន ភយា គច្ឆតិ, សម្មោហេន មោហា គច្ឆតិ, រត្តត្តា បន ទុដ្ឋត្តា ច ឆន្ទា ទោសា ច គច្ឆតិ, បរំ សញ្ញាបេតុំ អសមត្ថតាយ ន ច សញ្ញត្តិកុសលោ, ការណាការណទស្សនេ អសមត្ថតាយ និជ្ឈត្តិយា ច អកោវិទោ អត្តនោ សទិសាយ បរិសាយ លទ្ធត្តា លទ្ធបក្ខោ, ហិរិយា បរិពាហិរត្តា អហិរិកោ, កាឡកេហិ កម្មេហិ សមន្នាគតត្តា កណ្ហកម្មោ, ធម្មាទរិយបុគ្គលាទរិយានំ អភាវតោ អនាទរោ, ស វេ តាទិសកោ ភិក្ខុ អបដិក្ខោតិ វុច្ចតិ, ន បដិក្ខិតព្ពោ ន ឱលោកេតព្ពោ, ន សម្មន្និត្វា ឥស្សរិយាធិបច្ចជេដ្ឋកដ្ឋានេ ឋបេតព្ពោតិ អត្ថោ។ សុក្កបក្ខគាថានម្បិ យោជនានយោ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពោតិ។
Kammañca adhikaraṇañcāti imesampi padānaṃ ‘‘na jānātī’’ti padeneva sambandho. Ayaṃ panettha yojanā – tatheva iti yvāyaṃ kammañca na jānāti, adhikaraṇañca na jānāti, sattappakāre samathe cāpi akovido, rāgādīhi pana ratto duṭṭho ca mūḷho ca, bhayena bhayā gacchati, sammohena mohā gacchati, rattattā pana duṭṭhattā ca chandā dosā ca gacchati, paraṃ saññāpetuṃ asamatthatāya na ca saññattikusalo, kāraṇākāraṇadassane asamatthatāya nijjhattiyā ca akovido attano sadisāya parisāya laddhattā laddhapakkho, hiriyā paribāhirattā ahiriko, kāḷakehi kammehi samannāgatattā kaṇhakammo, dhammādariyapuggalādariyānaṃ abhāvato anādaro, sa ve tādisako bhikkhu apaṭikkhoti vuccati, na paṭikkhitabbo na oloketabbo, na sammannitvā issariyādhipaccajeṭṭhakaṭṭhāne ṭhapetabboti attho. Sukkapakkhagāthānampi yojanānayo vuttanayeneva veditabboti.
ចូឡសង្គាមវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Cūḷasaṅgāmavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. អនុវិជ្ជកស្សបដិបត្តិ • 1. Anuvijjakassapaṭipatti
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / សង្គាមទ្វយវណ្ណនា • Saṅgāmadvayavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អនុវិជ្ជកស្សបដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassapaṭipattivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
