| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
ចូឡសង្គាមំ
Cūḷasaṅgāmaṃ
អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា
Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
៣៦៥. តត្រ ហីតិ តស្មិំ សន្និបាតេ។ អត្តបច្ចត្ថិកាតិ លជ្ជិបេសលស្ស ចោទកបាបគរហីបុគ្គលស្ស អនត្ថកាមា វេរីបុគ្គលា។ សាសនបច្ចត្ថិកាតិ អត្តនោ អនាចារានុគុណំ ពុទ្ធវចនំ បកាសេន្តោ តណ្ហាគតិកា, ទិដ្ឋិគតិកា ច។ អជ្ឈោគាហេត្វាតិ អលជ្ជិអភិភវនវសេន សង្ឃមជ្ឈំ បវិសិត្វា។ សោ សង្គាមាវចរោតិ សោ ចោទកោ សង្គាមាវចរោ នាម។ ទិដ្ឋសុតមុតម្បិ រាជកថាទិកន្តិ ទិដ្ឋសុតវសេនេវ រាជចោរាទិកថំ, មុតវសេនបិ អន្នាទិកថញ្ច អកថេន្តេនាតិ យោជេតព្ពំ។ កប្បិយាកប្បិយនិស្សិតា វាតិអាទីសុ រូបារូបបដិច្ឆេទបទេន សកលអភិធម្មត្ថបិដកត្តំ ទស្សេតិ។ សមថាចារាទីហិ បដិសំយុត្តន្តិ សកលសុត្តន្តបិដកត្តំ។ តត្ថ សមថាចារោ នាម សមថភាវនាក្កមោ។ តថា វិបស្សនាចារោ។ ឋាននិសជ្ជវត្តាទិនិស្សិតាតិ សង្ឃមជ្ឈាទីសុ គរុចិត្តីការំ បច្ចុបដ្ឋបេត្វា ឋានាទិក្កមនិស្សិតា ចេវ ចុទ្ទសមហាវត្តាទិវត្តនិស្សិតា ច, អាទិ-សទ្ទេន អប្បិច្ឆតាទិនិស្សិតា ចាតិ អត្ថោ។ បញ្ហេ ឧប្បន្នេតិ កេនចិ ឧប្បន្នេ បញ្ហេ បុច្ឆិតេ។ ឥទញ្ច ឧបលក្ខណមត្តំ, យំ កិញ្ចិ ឧបដ្ឋិតំ ធម្មំ ភាសស្សូតិ អធិប្បាយោ។
365.Tatrahīti tasmiṃ sannipāte. Attapaccatthikāti lajjipesalassa codakapāpagarahīpuggalassa anatthakāmā verīpuggalā. Sāsanapaccatthikāti attano anācārānuguṇaṃ buddhavacanaṃ pakāsento taṇhāgatikā, diṭṭhigatikā ca. Ajjhogāhetvāti alajjiabhibhavanavasena saṅghamajjhaṃ pavisitvā. So saṅgāmāvacaroti so codako saṅgāmāvacaro nāma. Diṭṭhasutamutampi rājakathādikanti diṭṭhasutavaseneva rājacorādikathaṃ, mutavasenapi annādikathañca akathentenāti yojetabbaṃ. Kappiyākappiyanissitā vātiādīsu rūpārūpapaṭicchedapadena sakalaabhidhammatthapiṭakattaṃ dasseti. Samathācārādīhi paṭisaṃyuttanti sakalasuttantapiṭakattaṃ. Tattha samathācāro nāma samathabhāvanākkamo. Tathā vipassanācāro. Ṭhānanisajjavattādinissitāti saṅghamajjhādīsu garucittīkāraṃ paccupaṭṭhapetvā ṭhānādikkamanissitā ceva cuddasamahāvattādivattanissitā ca, ādi-saddena appicchatādinissitā cāti attho. Pañhe uppanneti kenaci uppanne pañhe pucchite. Idañca upalakkhaṇamattaṃ, yaṃ kiñci upaṭṭhitaṃ dhammaṃ bhāsassūti adhippāyo.
កុលបទេសោ នាម ខត្តិយាទិជាតិយម្បិ កាសិករាជកុលាទិកុលវិសេសោ។ ឯតមេវាហ ‘‘កុលបទេសោ ខត្តិយកុលាទិវសេនេវ វេទិតព្ពោ’’តិ។ សន្និបាតមណ្ឌលេតិ អត្តនោ អនុវិជ្ជមានប្បការំ សង្ឃស្ស ញាបនត្ថំ ឧដ្ឋាយ សង្ឃសន្និបាតមជ្ឈេ ឥតោ ចិតោ ច បរេសំ មុខំ ឱលោកេន្តេន ន ចរិតព្ពំ។ យថានិសិន្នេនេវ ធម្មវិនយានុគុណំ វិនិច្ឆយំ យថា សព្ពេ សុណន្តិ, តថា វត្តព្ពន្តិ អត្ថោ។
Kulapadeso nāma khattiyādijātiyampi kāsikarājakulādikulaviseso. Etamevāha ‘‘kulapadeso khattiyakulādivaseneva veditabbo’’ti. Sannipātamaṇḍaleti attano anuvijjamānappakāraṃ saṅghassa ñāpanatthaṃ uṭṭhāya saṅghasannipātamajjhe ito cito ca paresaṃ mukhaṃ olokentena na caritabbaṃ. Yathānisinneneva dhammavinayānuguṇaṃ vinicchayaṃ yathā sabbe suṇanti, tathā vattabbanti attho.
បាឡិយំ អចណ្ឌិកតេនាតិ អកតចណ្ឌភាវេន, អផរុសេនាតិ អត្ថោ។ ‘‘ហិតានុកម្បិនា’’តិ ឯតេន មេត្តាបុព្ពភាគោ វុត្តោ។ ‘‘ការុណិកេន ភវិតព្ព’’ន្តិ ឥមិនា អប្បនាប្បត្តករុណា វុត្តា។ ‘‘ហិតបរិសក្កិនា’’តិ ឥមិនា ករុណាបុព្ពភាគោ។ តេនាហ ‘‘ករុណា ច ករុណាបុព្ពភាគោ ច ឧបដ្ឋាបេតព្ពោតិ អយំ បទទ្វយេបិ អធិប្បាយោ’’តិ។ លជ្ជិយាតិ លជ្ជិនី។
Pāḷiyaṃ acaṇḍikatenāti akatacaṇḍabhāvena, apharusenāti attho. ‘‘Hitānukampinā’’ti etena mettāpubbabhāgo vutto. ‘‘Kāruṇikena bhavitabba’’nti iminā appanāppattakaruṇā vuttā. ‘‘Hitaparisakkinā’’ti iminā karuṇāpubbabhāgo. Tenāha ‘‘karuṇā ca karuṇāpubbabhāgo ca upaṭṭhāpetabboti ayaṃ padadvayepi adhippāyo’’ti. Lajjiyāti lajjinī.
អនុយោគវត្តំ កថាបេត្វាតិ ‘‘កាលេន វក្ខាមី’’តិអាទិនា (បរិ. ៣៦២) វុត្តវត្តំ។ អនុយុញ្ជនាចារក្កមេនេវ អនុយុញ្ជនំ អនុយោគវត្តំ នាម, តំ កថាបេត្វា តេនេវ កមេន អនុយុញ្ជាបេត្វាតិ អត្ថោ។ ឧជុមទ្ទវេនាតិ ឯត្ថ អជ្ឈាហរិតព្ពបទំ ទស្សេតិ ‘‘ឧបចរិតព្ពោ’’តិ។ ‘‘ធម្មេសុ ច បុគ្គលេសុ ចា’’តិ ឥទំ ‘‘មជ្ឈត្តេន ភវិតព្ព’’ន្តិ បកតេន សម្ពន្ធិតព្ពន្តិ អាហ ‘‘ធម្មេសុ ច បុគ្គលេសុ ច…បេ.… មជ្ឈត្តោតិ វេទិតព្ពោ’’តិ។ យញ្ហិ យត្ថ កត្ថចិ កត្តព្ពំ, តំ តត្ថ អតិក្កមន្តោ មជ្ឈត្តោ នាម ន ហោតិ, ធម្មេសុ ច គារវោ កត្តព្ពោ។ បុគ្គលេសុ បន មេត្តាភាវេន បក្ខបាតគារវោ។ តស្មា ឥមំ វិធិំ អនតិក្កន្តោវ តេសុ មជ្ឈត្តោតិ វេទិតព្ពោ។
Anuyogavattaṃkathāpetvāti ‘‘kālena vakkhāmī’’tiādinā (pari. 362) vuttavattaṃ. Anuyuñjanācārakkameneva anuyuñjanaṃ anuyogavattaṃ nāma, taṃ kathāpetvā teneva kamena anuyuñjāpetvāti attho. Ujumaddavenāti ettha ajjhāharitabbapadaṃ dasseti ‘‘upacaritabbo’’ti. ‘‘Dhammesu ca puggalesu cā’’ti idaṃ ‘‘majjhattena bhavitabba’’nti pakatena sambandhitabbanti āha ‘‘dhammesu ca puggalesu ca…pe… majjhattoti veditabbo’’ti. Yañhi yattha katthaci kattabbaṃ, taṃ tattha atikkamanto majjhatto nāma na hoti, dhammesu ca gāravo kattabbo. Puggalesu pana mettābhāvena pakkhapātagāravo. Tasmā imaṃ vidhiṃ anatikkantova tesu majjhattoti veditabbo.
៣៦៦. សំសន្ទនត្ថន្តិ អាបត្តិ វា អនាបត្តិ វាតិ សំសយេ ជាតេ សំសន្ទិត្វា និច្ឆយករណត្ថំ វុត្តន្តិ អធិប្បាយោ។ អត្ថទស្សនាយាតិ សាធេតព្ពស្ស អាបត្តាទិឧបមេយ្យត្ថស្ស ចោទកចុទិតកេ អត្តនោ បដិញ្ញាយ ឯវ សរូបវិភាវនត្ថំ។ អត្ថោ ជានាបនត្ថាយាតិ ឯវំ វិភាវិតោ អត្ថោ ចោទកចុទិតកសង្ឃានំ ញាបនត្ថាយ និជ្ឈាបនត្ថាយ, សម្បដិច្ឆាបនត្ថាយាតិ អត្ថោ។ បុគ្គលស្ស ឋបនត្ថាយាតិ ចោទកចុទិតកេ អត្តនោ បដិញ្ញាយ ឯវ អាបត្តិយំ, អនាបត្តិយំ វា បតិដ្ឋាបនត្ថាយ។ សារណត្ថាយាតិ បមុដ្ឋសរាបនត្ថាយ។ សវចនីយករណត្ថាយាតិ ទោសេ សារិតេបិ សម្បដិច្ឆិត្វា បដិកម្មំ អករោន្តស្ស សវចនីយករណត្ថាយ។ ‘‘ន តេ អបសាទេតព្ពា’’តិ ឥទំ អធិប្បេតត្ថទស្សនំ។ តត្ថ អវិសំវាទកដ្ឋានេ ឋិតា ឯវ ន អបសាទេតព្ពា, ន ឥតរេតិ ទដ្ឋព្ពំ។
366.Saṃsandanatthanti āpatti vā anāpatti vāti saṃsaye jāte saṃsanditvā nicchayakaraṇatthaṃ vuttanti adhippāyo. Atthadassanāyāti sādhetabbassa āpattādiupameyyatthassa codakacuditake attano paṭiññāya eva sarūpavibhāvanatthaṃ. Attho jānāpanatthāyāti evaṃ vibhāvito attho codakacuditakasaṅghānaṃ ñāpanatthāya nijjhāpanatthāya, sampaṭicchāpanatthāyāti attho. Puggalassa ṭhapanatthāyāti codakacuditake attano paṭiññāya eva āpattiyaṃ, anāpattiyaṃ vā patiṭṭhāpanatthāya. Sāraṇatthāyāti pamuṭṭhasarāpanatthāya. Savacanīyakaraṇatthāyāti dose sāritepi sampaṭicchitvā paṭikammaṃ akarontassa savacanīyakaraṇatthāya. ‘‘Na te apasādetabbā’’ti idaṃ adhippetatthadassanaṃ. Tattha avisaṃvādakaṭṭhāne ṭhitā eva na apasādetabbā, na itareti daṭṭhabbaṃ.
អប្បច្ចយបរិនិព្ពានត្ថាយាតិ អាយតិំ បដិសន្ធិយា អការណភូតបរិនិព្ពានត្ថាយ។ បរិនិព្ពានញ្ហិ នាម ខីណាសវានំ សព្ពបច្ឆិមា ចុតិចិត្តកម្មជរូបសង្ខាតា ខន្ធា, តេ ច សព្ពាការតោ សមុច្ឆិន្នានុសយតាយ បុនព្ភវាយ អនន្តរាទិបច្ចយា ន ហោន្តិ អញ្ញេហិ ច តណ្ហាទិបច្ចយេហិ វិរហិតត្តា។ តស្មា ‘‘អប្បច្ចយបរិនិព្ពាន’’ន្តិ វុច្ចតិ។ តន្តិ វិមុត្តិញាណទស្សនំ។ តេនេវាហ ‘‘តស្មិ’’ន្តិ។ វិនយមន្តនាតិ វិនយវិនិច្ឆយោ។ សោតាវធានន្តិ សោតស្ស ឱទហនំ, សវនន្តិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘យំ ឧប្បជ្ជតិ ញាណ’’ន្តិ។ យថាវុត្តាយ វិនយសំវរាទិការណបរម្បរាយ វិមុត្តិយា ឯវ បធានត្តា សា បុន ចិត្តស្ស វិមោក្ខោតិ ឧទ្ធដោតិ អាហ ‘‘អរហត្តផលសង្ខាតោ វិមោក្ខោ’’តិ។ អថ វា យោ យំ កិញ្ចិ ធម្មំ អនុបាទិយិត្វា បរិនិព្ពានវសេន ចិត្តស្ស ចិត្តសន្តតិយា, តប្បដិពទ្ធកម្មជរូបសន្តតិយា ច វិមោក្ខោ វិមុច្ចនំ អបុនប្បវត្តិវសេន វិគមោ, ឯតទត្ថាយ ឯតស្ស វិគមស្សត្ថាយ ឯវាតិ ឯវំ និគមនវសេនបេត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Appaccayaparinibbānatthāyāti āyatiṃ paṭisandhiyā akāraṇabhūtaparinibbānatthāya. Parinibbānañhi nāma khīṇāsavānaṃ sabbapacchimā cuticittakammajarūpasaṅkhātā khandhā, te ca sabbākārato samucchinnānusayatāya punabbhavāya anantarādipaccayā na honti aññehi ca taṇhādipaccayehi virahitattā. Tasmā ‘‘appaccayaparinibbāna’’nti vuccati. Tanti vimuttiñāṇadassanaṃ. Tenevāha ‘‘tasmi’’nti. Vinayamantanāti vinayavinicchayo. Sotāvadhānanti sotassa odahanaṃ, savananti attho. Tenāha ‘‘yaṃ uppajjati ñāṇa’’nti. Yathāvuttāya vinayasaṃvarādikāraṇaparamparāya vimuttiyā eva padhānattā sā puna cittassa vimokkhoti uddhaṭoti āha ‘‘arahattaphalasaṅkhāto vimokkho’’ti. Atha vā yo yaṃ kiñci dhammaṃ anupādiyitvā parinibbānavasena cittassa cittasantatiyā, tappaṭibaddhakammajarūpasantatiyā ca vimokkho vimuccanaṃ apunappavattivasena vigamo, etadatthāya etassa vigamassatthāya evāti evaṃ nigamanavasenapettha attho veditabbo.
៣៦៧. អនុយោគវត្តគាថាសុ កុសលេន ពុទ្ធិមតាតិ សម្មាសម្ពុទ្ធេន។ កតន្តិ និព្ពត្តិតំ, បកាសិតន្តិ អត្ថោ។ តេនេវាតិអាទីសុ តេនេវ កតាកតស្ស អជាននេវ បុព្ពាបរំ អជាននស្ស, អញ្ញស្សបិ ភិក្ខុនោ យំ កតាកតំ ហោតិ, តម្បិ ន ជានាតីតិ អត្ថោ។ អត្តនោ សទិសាយាតិ យថាវុត្តេហិ ទោសេហិ យុត្តតាយ អត្តនា សទិសាយ។
367. Anuyogavattagāthāsu kusalena buddhimatāti sammāsambuddhena. Katanti nibbattitaṃ, pakāsitanti attho. Tenevātiādīsu teneva katākatassa ajānaneva pubbāparaṃ ajānanassa, aññassapi bhikkhuno yaṃ katākataṃ hoti, tampi na jānātīti attho. Attano sadisāyāti yathāvuttehi dosehi yuttatāya attanā sadisāya.
អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. អនុវិជ្ជកស្សបដិបត្តិ • 1. Anuvijjakassapaṭipatti
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / សង្គាមទ្វយវណ្ណនា • Saṅgāmadvayavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អនុវិជ្ជកស្សបដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassapaṭipattivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / អនុវិជ្ជកស្ស បដិបត្តិវណ្ណនា • Anuvijjakassa paṭipattivaṇṇanā
