Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
అపలోకనకమ్మకథా
Apalokanakammakathā
౪౯౫-౬. తత్థాతి చతూసు కమ్మేసు. ఏత్థాతి ఓసారణాదిపాఠే. పదసిలిట్ఠతాయాతి లోకే పదానం సిలిట్ఠభావతో. తత్థాతి ఓసారణాదీసు పఞ్చసు. కణ్టకసామణేరస్స యా సా దణ్డకమ్మనాసనా అత్థి, సా నిస్సారణాతి యోజనా. ‘‘మిచ్ఛాదిట్ఠికో హోతీ’’తి వత్వా తమేవత్థం దస్సేతుం ‘‘అన్తగ్గాహికాయ దిట్ఠియా సమన్నాగతో’’తి వుత్తం. మిచ్ఛాదిట్ఠి హి లిఙ్గనాసనాయ కారణం హోతి. సోతి సామణేరో, ‘‘నిస్సజ్జాపేతబ్బో’’తి పదే కారితకమ్మం, వుత్తకమ్మం వా. తం లద్ధిన్తి ధాతుకమ్మం, అవుత్తకమ్మం వా. కిన్తి కాతబ్బన్తి ఆహ ‘‘ఏవఞ్చ పన కమ్మం కాతబ్బ’’న్తి.
495-6.Tatthāti catūsu kammesu. Etthāti osāraṇādipāṭhe. Padasiliṭṭhatāyāti loke padānaṃ siliṭṭhabhāvato. Tatthāti osāraṇādīsu pañcasu. Kaṇṭakasāmaṇerassa yā sā daṇḍakammanāsanā atthi, sā nissāraṇāti yojanā. ‘‘Micchādiṭṭhiko hotī’’ti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ ‘‘antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato’’ti vuttaṃ. Micchādiṭṭhi hi liṅganāsanāya kāraṇaṃ hoti. Soti sāmaṇero, ‘‘nissajjāpetabbo’’ti pade kāritakammaṃ, vuttakammaṃ vā. Taṃ laddhinti dhātukammaṃ, avuttakammaṃ vā. Kinti kātabbanti āha ‘‘evañca pana kammaṃ kātabba’’nti.
కాతబ్బాకారం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సఙ్ఘం భన్తే’’తిఆది. యం సహసేయ్యం లభన్తీతి యోజనా. తస్సాతి సహసేయ్యస్స. అలాభాయాతి అలాభత్థాయ. ‘‘చర పిరే వినస్సా’’తి ఇమినా నిస్సారణాకారం దస్సేతి. అత్థో పనస్స హేట్ఠా వుత్తోయేవ.
Kātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghaṃ bhante’’tiādi. Yaṃ sahaseyyaṃ labhantīti yojanā. Tassāti sahaseyyassa. Alābhāyāti alābhatthāya. ‘‘Cara pire vinassā’’ti iminā nissāraṇākāraṃ dasseti. Attho panassa heṭṭhā vuttoyeva.
సోతి సమణేరో, ఓసారేతబ్బోతి సమ్బన్ధో.
Soti samaṇero, osāretabboti sambandho.
స్వాయన్తి సో అయం సామణేరో, అచ్చయం దేసేతీతి సమ్బన్ధో. సోరతోతి సున్దరలద్ధియం రతో, దులద్ధితో వా సుట్ఠు ఓరతో. యథా పురేతి యథా పుబ్బే రుచ్చతి, తథాతి యోజనా. కాయసమ్భోగసామగ్గిదానన్తి కాయేన చ సమ్భోగేన చ సామగ్గియా దానం.
Svāyanti so ayaṃ sāmaṇero, accayaṃ desetīti sambandho. Soratoti sundaraladdhiyaṃ rato, duladdhito vā suṭṭhu orato. Yathā pureti yathā pubbe ruccati, tathāti yojanā. Kāyasambhogasāmaggidānanti kāyena ca sambhogena ca sāmaggiyā dānaṃ.
ఏవన్తిఆది నిగమనం. యస్మా పన బ్రహ్మదణ్డో పఞ్చసతికక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౪౪౫) ఛన్నస్సేవ పఞ్ఞత్తో, తస్మా తస్సేవ దాతబ్బోతి ఆహ ‘‘న కేవల’’న్తిఆది. ఏసాతి బ్రహ్మదణ్డో, అఞ్ఞోపి యో భిక్ఖు విహరతి, తస్సపి దాతబ్బోతి సమ్బన్ధో. కిన్తి దాతబ్బోతి ఆహ ‘‘ఏవఞ్చ పన దాతబ్బో’’తి. దాతబ్బాకారం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సఙ్ఘమజ్ఝే’’తిఆది.
Evantiādi nigamanaṃ. Yasmā pana brahmadaṇḍo pañcasatikakkhandhake (cūḷava. 445) channasseva paññatto, tasmā tasseva dātabboti āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Esāti brahmadaṇḍo, aññopi yo bhikkhu viharati, tassapi dātabboti sambandho. Kinti dātabboti āha ‘‘evañca pana dātabbo’’ti. Dātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghamajjhe’’tiādi.
యం వచనం ఇచ్ఛేయ్య, తం వచనన్తి యోజనా. ఖమాపేన్తస్సాతి సఙ్ఘం ఖమాపేన్తస్స తస్స భిక్ఖుస్సాతి యోజనా.
Yaṃ vacanaṃ iccheyya, taṃ vacananti yojanā. Khamāpentassāti saṅghaṃ khamāpentassa tassa bhikkhussāti yojanā.
పటిసఙ్ఖాతి పటిసఙ్ఖాయ, ఞాణేన పచ్చవేక్ఖిత్వాతి అత్థో.
Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya, ñāṇena paccavekkhitvāti attho.
యన్తి అవన్దియకమ్మం, అనుఞ్ఞాతన్తి సమ్బన్ధో. కేన అనుఞ్ఞాతన్తి ఆహ ‘‘భగవతా’’తి. కిస్మిం ఖన్ధకే అనుఞ్ఞాతన్తి ఆహ ‘‘భిక్ఖునిక్ఖన్ధకే’’తి. కేసు వత్థూసు అనుఞ్ఞాతన్తి ఆహ ‘‘తేన ఖో పన…పే॰… ఇమేసు వత్థూసూ’’తి (చూళవ॰ ౪౧౧). కిం కత్వా అనుఞ్ఞాతన్తి ఆహ ‘‘దుక్కటం పఞ్ఞపేత్వా’’తి. కిన్తి అనుఞ్ఞాతన్తి ఆహ ‘‘అనుజానామి…పే॰… కాతబ్బో’’తి. తస్సాతి అవన్దియస్స. ‘‘న ఓసారణాదీనీ’’తి ఇమినా ఏవసద్దస్స ఛడ్డేతబ్బత్థం దస్సేతి. తస్సాతి కమ్మలక్ఖణభూతస్స అవన్దియస్స. తత్థేవాతి భిక్ఖునిక్ఖన్ధకేయేవ. నన్తి కమ్మలక్ఖణం. ఇధాపీతి పరివారే కమ్మవగ్గేపి.
Yanti avandiyakammaṃ, anuññātanti sambandho. Kena anuññātanti āha ‘‘bhagavatā’’ti. Kismiṃ khandhake anuññātanti āha ‘‘bhikkhunikkhandhake’’ti. Kesu vatthūsu anuññātanti āha ‘‘tena kho pana…pe… imesu vatthūsū’’ti (cūḷava. 411). Kiṃ katvā anuññātanti āha ‘‘dukkaṭaṃ paññapetvā’’ti. Kinti anuññātanti āha ‘‘anujānāmi…pe… kātabbo’’ti. Tassāti avandiyassa. ‘‘Na osāraṇādīnī’’ti iminā evasaddassa chaḍḍetabbatthaṃ dasseti. Tassāti kammalakkhaṇabhūtassa avandiyassa. Tatthevāti bhikkhunikkhandhakeyeva. Nanti kammalakkhaṇaṃ. Idhāpīti parivāre kammavaggepi.
అపాసాదికన్తి అపసాదావహం, అపసాదజనకం వా.
Apāsādikanti apasādāvahaṃ, apasādajanakaṃ vā.
తతోతి అవన్దియకరణతో. ఇమన్తి భిక్ఖుం. వన్దియన్తి వన్దితబ్బం, వన్దనం వా.
Tatoti avandiyakaraṇato. Imanti bhikkhuṃ. Vandiyanti vanditabbaṃ, vandanaṃ vā.
ఏత్థాతి అపలోకనకమ్మే, భిక్ఖునిసఙ్ఘమూలకం కత్వా పఞ్ఞత్తన్తి యోజనా. భిక్ఖుసఙ్ఘస్సాపీతి పిసద్దో న భిక్ఖునిసఙ్ఘస్సేవాతి దస్సేతి. పనసద్దో సమ్భావనత్థో, తథా భిక్ఖునిసఙ్ఘమూలకం పఞ్ఞత్తమ్పీతి అత్థో, లభితబ్బభావం విత్థారేన దస్సేన్తో ఆహ ‘‘యం హీ’’తిఆది. యం అపలోకనకమ్మం కరోతీతి యోజనా. అప్పమత్తకవిస్సజ్జకేన పన దాతబ్బానీతి సమ్బన్ధో. తేసన్తి సూచిఆదీనం. సోయేవాతి అప్పమత్తకవిస్సజ్జకోయేవ. తతోతి అప్పమత్తకతో. తత్థాతి సేనాసనక్ఖన్ధకవణ్ణనాయం (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౩౨౧). వుత్తప్పకారం గిలానభేసజ్జమ్పీతి సమ్బన్ధో. యోపి చాతి భిక్ఖుపి చ హోతీతి సమ్బన్ధో. తస్స దాతబ్బాతి సమ్బన్ధో. తత్రుప్పాదతోతి తస్మిం మహావాసే ఉప్పాదపచ్చయతో, గహేత్వాతి సమ్బన్ధో. ‘‘పేసలస్సా’’తిఆదినా దుస్సీలాదీనం దాతుం న వట్టతీతి దస్సేతి.
Etthāti apalokanakamme, bhikkhunisaṅghamūlakaṃ katvā paññattanti yojanā. Bhikkhusaṅghassāpīti pisaddo na bhikkhunisaṅghassevāti dasseti. Panasaddo sambhāvanattho, tathā bhikkhunisaṅghamūlakaṃ paññattampīti attho, labhitabbabhāvaṃ vitthārena dassento āha ‘‘yaṃ hī’’tiādi. Yaṃ apalokanakammaṃ karotīti yojanā. Appamattakavissajjakena pana dātabbānīti sambandho. Tesanti sūciādīnaṃ. Soyevāti appamattakavissajjakoyeva. Tatoti appamattakato. Tatthāti senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 321). Vuttappakāraṃ gilānabhesajjampīti sambandho. Yopi cāti bhikkhupi ca hotīti sambandho. Tassa dātabbāti sambandho. Tatruppādatoti tasmiṃ mahāvāse uppādapaccayato, gahetvāti sambandho. ‘‘Pesalassā’’tiādinā dussīlādīnaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti dasseti.
జగ్గాపేతుం వట్టతీతి ఏత్థ అపుచ్ఛిత్వా జగ్గాపేతుం వట్టతీతి ఆహ ‘‘అయం భిక్ఖూ’’తిఆది. ఓదిస్సాతి ఉద్దిసిత్వా.
Jaggāpetuṃ vaṭṭatīti ettha apucchitvā jaggāpetuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘ayaṃ bhikkhū’’tiādi. Odissāti uddisitvā.
ఆసనఘరం వాతి పటిమాఘరం వా, కారకో మనుస్సోతి సమ్బన్ధో. ఉపనిక్ఖేపతో గహేత్వాతి సమ్బన్ధో. సఙ్ఘికేనపీతి పిసద్దో న కేవలం చేతియస్స ఉపనిక్ఖేపేనేవ, అథ ఖో సఙ్ఘికేనపీతి దస్సేతి.
Āsanagharaṃ vāti paṭimāgharaṃ vā, kārako manussoti sambandho. Upanikkhepato gahetvāti sambandho. Saṅghikenapīti pisaddo na kevalaṃ cetiyassa upanikkhepeneva, atha kho saṅghikenapīti dasseti.
యాపనమత్తం అలభన్తేహి కరోన్తేహీతి యోజనా, పరిభుఞ్జన్తేహి హుత్వాతి సమ్బన్ధో. ‘‘వత్తం కరోమా’’తిఆదినా ‘‘యాపనమత్త’’న్తి పదస్స అత్థం దస్సేతి. విహారే రోపితా యే ఫలరుక్ఖాతి యోజనా. యేసన్తి రుక్ఖానం. తేసూతి రుక్ఖేసు. యే పనాతి రుక్ఖా పన, అపరిగ్గహితా హోన్తీతి సమ్బన్ధో. తం పనాతి అపలోకనకమ్మం పన. సలాకం గణ్హన్తి ఏత్థాతి సలాకగ్గం, ఠానం. ‘‘యాగగ్గభత్తగ్గ’’ఇతి ఏత్థాపి ఏసేవ నయో. ఉపోసథగ్గేతి ఉపోసథస్స గహణట్ఠానే, ఉపోసథగేహేతి అత్థో. తత్థాతి ఉపోసథగ్గే. తన్తి అపలోకనకమ్మం.
Yāpanamattaṃ alabhantehi karontehīti yojanā, paribhuñjantehi hutvāti sambandho. ‘‘Vattaṃ karomā’’tiādinā ‘‘yāpanamatta’’nti padassa atthaṃ dasseti. Vihāre ropitā ye phalarukkhāti yojanā. Yesanti rukkhānaṃ. Tesūti rukkhesu. Ye panāti rukkhā pana, apariggahitā hontīti sambandho. Taṃ panāti apalokanakammaṃ pana. Salākaṃ gaṇhanti etthāti salākaggaṃ, ṭhānaṃ. ‘‘Yāgaggabhattagga’’iti etthāpi eseva nayo. Uposathaggeti uposathassa gahaṇaṭṭhāne, uposathageheti attho. Tatthāti uposathagge. Tanti apalokanakammaṃ.
యం మూలతచపత్తఅఙ్కురపుప్ఫఫలఖాదనీయాదీతి యోజనా. అన్తోసీమాయాతి అన్తో ఉపచారసీమాయ.
Yaṃ mūlatacapattaaṅkurapupphaphalakhādanīyādīti yojanā. Antosīmāyāti anto upacārasīmāya.
సుకతమేవాతి సఙ్ఘేన కతమేవ. ఉపోసథదివసేతి నిదస్సనమత్తం యస్మిం కస్మించి దివసేపి కతత్తా.
Sukatamevāti saṅghena katameva. Uposathadivaseti nidassanamattaṃ yasmiṃ kasmiṃci divasepi katattā.
ఫలవారేనాతి రుక్ఖానం ఫలగహణవారేన. రుక్ఖా ధరన్తీతి రుక్ఖా తిట్ఠన్తి, సంవిజ్జన్తి వా . యేహీతి భిక్ఖూహి రోపితా, హోన్తీతి సమ్బన్ధో. సా ఏవ కతికాతి పుబ్బే కతా సా ఏవ కతికా, అఞ్ఞా కతికా న కాతబ్బాతి అధిప్పాయో.
Phalavārenāti rukkhānaṃ phalagahaṇavārena. Rukkhā dharantīti rukkhā tiṭṭhanti, saṃvijjanti vā . Yehīti bhikkhūhi ropitā, hontīti sambandho. Sā eva katikāti pubbe katā sā eva katikā, aññā katikā na kātabbāti adhippāyo.
అఞ్ఞస్మిం విహారేతి రుక్ఖానం ఠితవిహారతో అఞ్ఞస్మిం విహారే. తేసన్తి రుక్ఖానం, సామీతి సమ్బన్ధో. యేపీతి రుక్ఖాపి, రోపితాతి సమ్బన్ధో. అఞ్ఞతో ఠానతోతి యోజనా. తేసూతి రుక్ఖేసు. ఏత్థాతి విహారే. తేహి పనాతి పరివేణసామికేహి భిక్ఖూహి పన. దసభాగన్తి దసమభాగం. ‘‘ఏసేవ నయో’’తి ఇమినా దసభాగం దత్వాతి అత్థం అతిదిసతి.
Aññasmiṃ vihāreti rukkhānaṃ ṭhitavihārato aññasmiṃ vihāre. Tesanti rukkhānaṃ, sāmīti sambandho. Yepīti rukkhāpi, ropitāti sambandho. Aññato ṭhānatoti yojanā. Tesūti rukkhesu. Etthāti vihāre. Tehi panāti pariveṇasāmikehi bhikkhūhi pana. Dasabhāganti dasamabhāgaṃ. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā dasabhāgaṃ datvāti atthaṃ atidisati.
సమ్భావనీయభిక్ఖునోతి సీలసుతాదీహి సమ్భావనీయస్స భిక్ఖునో. తత్థాతి పోరాణవిహారే. మూలేతి పుబ్బే, ఆదికాలేతి అత్థో. నిక్కుక్కుచ్చేనాతి ‘‘అభాజితమిద’’న్తి కుక్కుచ్చవిరహేన. ఖియ్యనమత్తమేవ తన్తి తం ఖియ్యనం ఖియ్యనమత్తమేవ, న సామణేరానం ఖియ్యనం రుహతీతి అత్థో.
Sambhāvanīyabhikkhunoti sīlasutādīhi sambhāvanīyassa bhikkhuno. Tatthāti porāṇavihāre. Mūleti pubbe, ādikāleti attho. Nikkukkuccenāti ‘‘abhājitamida’’nti kukkuccavirahena. Khiyyanamattameva tanti taṃ khiyyanaṃ khiyyanamattameva, na sāmaṇerānaṃ khiyyanaṃ ruhatīti attho.
పనసరుక్ఖన్తి కణ్టకీఫలరుక్ఖం. అయం సామీచీతి అయం భాజేత్వా ఖాదనం అనుధమ్మతా. ఖాయితన్తి ఖాదితం. ద్విన్నం తిణ్ణం కతికపటిప్పస్సమ్భనం నయేన ఞాతుం సక్కుణేయ్యత్తా తం అదస్సేత్వా ఏకస్సేవ కతికపటిప్పస్సమ్భనం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఏకభిక్ఖుకే పనా’’తిఆది. పురిమకతికాతి ‘‘యథాసుఖం పరిభుఞ్జితుం రుచ్చతీ’’తి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౪౯౫-౪౯౬) పురే కతా కతికా. తేసన్తి సామణేరానం, ఫాతికమ్మన్తి సమ్బన్ధో. భాజేత్వాతి సామణేరానం భాజేత్వా. ఇమినా సామణేరానం ఫాతికమ్మం న దాతబ్బమ్పి భాగం భాజేతబ్బన్తి దస్సేతి.
Panasarukkhanti kaṇṭakīphalarukkhaṃ. Ayaṃ sāmīcīti ayaṃ bhājetvā khādanaṃ anudhammatā. Khāyitanti khāditaṃ. Dvinnaṃ tiṇṇaṃ katikapaṭippassambhanaṃ nayena ñātuṃ sakkuṇeyyattā taṃ adassetvā ekasseva katikapaṭippassambhanaṃ dassento āha ‘‘ekabhikkhuke panā’’tiādi. Purimakatikāti ‘‘yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496) pure katā katikā. Tesanti sāmaṇerānaṃ, phātikammanti sambandho. Bhājetvāti sāmaṇerānaṃ bhājetvā. Iminā sāmaṇerānaṃ phātikammaṃ na dātabbampi bhāgaṃ bhājetabbanti dasseti.
సామన్తగామేహీతి ఆసన్నగామేహి, ఆగన్త్వాతి సమ్బన్ధో. ఏకం అమ్బం ఏకం లబుజన్తి యోజనా. అదియ్యమానే దోసే దస్సితే దియ్యమానే ఆనిసంసమ్పి అత్థతో ఞాతబ్బన్తి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అదియ్యమానే హీ’’తిఆది.
Sāmantagāmehīti āsannagāmehi, āgantvāti sambandho. Ekaṃ ambaṃ ekaṃ labujanti yojanā. Adiyyamāne dose dassite diyyamāne ānisaṃsampi atthato ñātabbanti dassento āha ‘‘adiyyamāne hī’’tiādi.
గణ్హన్తానం మనుస్సానన్తి సమ్బన్ధో. తతోతి కతికవత్తట్ఠపనతో. న వత్తబ్బాతి ఫలదానకులదూసకత్తా న వత్తబ్బా. కిన్తి ఆచిక్ఖితబ్బన్తి ఆహ ‘‘నాళికేరాదీనీ’’తిఆది. అనువిచరిత్వాతి పదానమనుక్కమేన విచరిత్వా. ఉపడ్ఢభాగోతి భిక్ఖూనం లద్ధభాగతో ఉపడ్ఢో భాగో. అపలోకేత్వాతి సఙ్ఘం ఆపుచ్ఛిత్వా.
Gaṇhantānaṃ manussānanti sambandho. Tatoti katikavattaṭṭhapanato. Na vattabbāti phaladānakuladūsakattā na vattabbā. Kinti ācikkhitabbanti āha ‘‘nāḷikerādīnī’’tiādi. Anuvicaritvāti padānamanukkamena vicaritvā. Upaḍḍhabhāgoti bhikkhūnaṃ laddhabhāgato upaḍḍho bhāgo. Apaloketvāti saṅghaṃ āpucchitvā.
మగ్గగమియసత్థవాహోతి మగ్గం గమికో సత్థవాహో. సోతి బలక్కారేన గహేత్వా ఖాదన్తో. ఛాయాదీనన్తిఆదిసద్దేన ఆరామవనాని సఙ్గహేతబ్బాని. సచే అత్థీతి సచే అత్థో అత్థి. ఫలభరితాతి ఫలేన పరిపుణ్ణా. ‘‘ఫలభారితా’’తిపి పాఠో. ఫలసఙ్ఖాతేన భారేన సమన్నాగతాతి అత్థో. అపచ్చాసీసన్తేనాతి తేసం సన్తికా దానపటిదానం అపచ్చాసీసన్తేన. పుబ్బే వుత్తమేవాతి పుబ్బే సఙ్ఘికట్ఠానే ‘‘కుద్ధో హి సో’’తిఆదినా వుత్తమేవ. ఏత్థాతి పుగ్గలికట్ఠానే.
Maggagamiyasatthavāhoti maggaṃ gamiko satthavāho. Soti balakkārena gahetvā khādanto. Chāyādīnantiādisaddena ārāmavanāni saṅgahetabbāni. Sace atthīti sace attho atthi. Phalabharitāti phalena paripuṇṇā. ‘‘Phalabhāritā’’tipi pāṭho. Phalasaṅkhātena bhārena samannāgatāti attho. Apaccāsīsantenāti tesaṃ santikā dānapaṭidānaṃ apaccāsīsantena. Pubbe vuttamevāti pubbe saṅghikaṭṭhāne ‘‘kuddho hi so’’tiādinā vuttameva. Etthāti puggalikaṭṭhāne.
తన్తి ఫలారామం. సోతి పటిబలో భిక్ఖు. భారియం కమ్మన్తి జగ్గనకమ్మం భారియం. ఏత్తకేనాతి తతియభాగఉపడ్ఢభాగమత్తేన. సబ్బం ఫలారామన్తి సమ్బన్ధో. మూలభాగన్తి పఠమభాగం. ‘‘దసభాగమత్త’’న్తి ఇమినా తదత్థం దస్సేతి. దత్వాతి సఙ్ఘస్స దత్వా. సోతి భిక్ఖు. అకతావాసన్తి పుబ్బే అకతం నవం సేనాసనం. ఆరామన్తి సఙ్ఘస్స ఆరామం. తేహిపీతి నిస్సితకేహిపి. పిసద్దో ఆచరియం అపేక్ఖతి. తేసన్తి నిస్సితకానం. జగ్గితకాలేతి జగ్గితానం రుక్ఖానం పుప్ఫఫలభరితకాలే. జగ్గనకాలేతి జగ్గనమత్తకాలే, జగ్గనమత్తమేవ, న జగ్గనకారణా కిఞ్చి పుప్ఫం వా ఫలం వా హోతి, తస్మిం కాలేతి అత్థో. ‘‘బహు’’న్తిఆదినా వారేతబ్బాకారం దస్సేతి.
Tanti phalārāmaṃ. Soti paṭibalo bhikkhu. Bhāriyaṃ kammanti jagganakammaṃ bhāriyaṃ. Ettakenāti tatiyabhāgaupaḍḍhabhāgamattena. Sabbaṃ phalārāmanti sambandho. Mūlabhāganti paṭhamabhāgaṃ. ‘‘Dasabhāgamatta’’nti iminā tadatthaṃ dasseti. Datvāti saṅghassa datvā. Soti bhikkhu. Akatāvāsanti pubbe akataṃ navaṃ senāsanaṃ. Ārāmanti saṅghassa ārāmaṃ. Tehipīti nissitakehipi. Pisaddo ācariyaṃ apekkhati. Tesanti nissitakānaṃ. Jaggitakāleti jaggitānaṃ rukkhānaṃ pupphaphalabharitakāle. Jagganakāleti jagganamattakāle, jagganamattameva, na jagganakāraṇā kiñci pupphaṃ vā phalaṃ vā hoti, tasmiṃ kāleti attho. ‘‘Bahu’’ntiādinā vāretabbākāraṃ dasseti.
ఫాతికమ్మేన జగ్గన్తో న అత్థీతి యోజనా. అనాపుచ్ఛిత్వావాతి సఙ్ఘం అనపలోకేత్వావ. ఇతీతి ఏవం.
Phātikammena jagganto na atthīti yojanā. Anāpucchitvāvāti saṅghaṃ anapaloketvāva. Itīti evaṃ.
ఞత్తికమ్మట్ఠానభేదే పన ఏవం వినిచ్ఛయో వేదితబ్బోతి యోజనా. ఓసారేతి సఙ్ఘమజ్ఝం పవేసేతి ఇమాయ ఞత్తియాతి ఓసారణా.
Ñattikammaṭṭhānabhede pana evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Osāreti saṅghamajjhaṃ paveseti imāya ñattiyāti osāraṇā.
నిస్సారియతి సఙ్ఘతో బహి కరియతి ఇమాయాతి నిస్సారణా. ఞత్తి ఉపోసథో నామాతి ఇదం కారణూపచారవసేన వుత్తం. తేనాహ ‘‘ఉపోసథకమ్మవసేన ఠపితా’’తి. ఏసేవ నయో ఞత్తిపవారణా నామాతి ఏత్థాపి.
Nissāriyati saṅghato bahi kariyati imāyāti nissāraṇā. Ñatti uposatho nāmāti idaṃ kāraṇūpacāravasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘uposathakammavasena ṭhapitā’’ti. Eseva nayo ñattipavāraṇā nāmāti etthāpi.
అనుసాసేయ్యాతిఆదినా పఠమపురిసఏయ్యవిభత్తివసేన ఠపితా ఞత్తి అత్తనా పరం సమ్మనితుం ఠపితా ఞత్తి నామ. అనుసాసేయ్యన్తిఆదినా ఉత్తమపురిసఏయ్యంవిభత్తివసేన ఠపితా ఞత్తి అత్తనావ అత్తానం సమ్మనితుం ఠపితా ఞత్తి నామ. అత్తనావ అత్తా వా పరో వా సమ్మనియతి ఇమాయ ఞత్తియాతి సమ్ముతి. నిస్సట్ఠపత్తచీవరాదీని దీయన్తి అనేనాతి దానం, ఞత్తి. వచ్చం అనపేక్ఖిత్వా వాచకస్స నియతనపుంసకలిఙ్గత్తా నపుంసకలిఙ్గవసేన వుత్తం.
Anusāseyyātiādinā paṭhamapurisaeyyavibhattivasena ṭhapitā ñatti attanā paraṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Anusāseyyantiādinā uttamapurisaeyyaṃvibhattivasena ṭhapitā ñatti attanāva attānaṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Attanāva attā vā paro vā sammaniyati imāya ñattiyāti sammuti. Nissaṭṭhapattacīvarādīni dīyanti anenāti dānaṃ, ñatti. Vaccaṃ anapekkhitvā vācakassa niyatanapuṃsakaliṅgattā napuṃsakaliṅgavasena vuttaṃ.
ఆపత్తి పటిగ్గణ్హియతి అనేనాతి పటిగ్గహో.
Āpatti paṭiggaṇhiyati anenāti paṭiggaho.
పటిముఖం ఉపరి కడ్ఢియతి ఇమాయాతి పచ్చుక్కడ్ఢనా.
Paṭimukhaṃ upari kaḍḍhiyati imāyāti paccukkaḍḍhanā.
కమ్మమేవాతి లక్ఖియతి అనేనాతి కమ్మలక్ఖణం.
Kammamevāti lakkhiyati anenāti kammalakkhaṇaṃ.
‘‘తథా’’తి పదేన ‘‘కమ్మలక్ఖణం నామా’’తి పదం అతిదిసతి. తతోతి సబ్బసఙ్గాహికఞత్తితో. పరా ద్వే ఞత్తియో కమ్మలక్ఖణం నామాతి యోజనా. ఇతీతిఆది నిగమనం.
‘‘Tathā’’ti padena ‘‘kammalakkhaṇaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati. Tatoti sabbasaṅgāhikañattito. Parā dve ñattiyo kammalakkhaṇaṃ nāmāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ఞత్తిదుతియకమ్మట్ఠానభేదే ఓసారణాదీనం విసేసం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘వడ్ఢస్స లిచ్ఛవినో’’తిఆది. సీమాసమ్ముతి చాతిఆదినా యోజనా కాతబ్బా.
Ñattidutiyakammaṭṭhānabhede osāraṇādīnaṃ visesaṃ dassento āha ‘‘vaḍḍhassa licchavino’’tiādi. Sīmāsammuti cātiādinā yojanā kātabbā.
యా పన ద్వే ఞత్తిదుతియకమ్మవాచా వుత్తాతి యోజనా. ఇతీతిఆది నిగమనం.
Yā pana dve ñattidutiyakammavācā vuttāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ఞత్తిచతుత్థకమ్మట్ఠానభేదే యోజనానయో పాకటోయేవ.
Ñatticatutthakammaṭṭhānabhede yojanānayo pākaṭoyeva.
౪౯౭. చతువగ్గకరణే కమ్మేతిఆదికాయ దేసనాయ సమ్బన్ధం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఇతి కమ్మాని చా’’తిఆది. తత్థ ఇతీతి ఏవం దస్సేత్వాతి సమ్బన్ధో. తస్సత్థోతి తస్స ‘‘చతువగ్గకరణే కమ్మే’’తిఆదివచనస్స అత్థో వేదితబ్బోతి సమ్బన్ధో.
497.Catuvaggakaraṇe kammetiādikāya desanāya sambandhaṃ dassento āha ‘‘iti kammāni cā’’tiādi. Tattha itīti evaṃ dassetvāti sambandho. Tassatthoti tassa ‘‘catuvaggakaraṇe kamme’’tiādivacanassa attho veditabboti sambandho.
ఇతి కమ్మవగ్గవణ్ణనాయ యోజనా సమత్తా.
Iti kammavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / పరివారపాళి • Parivārapāḷi / ౧. కమ్మవగ్గో • 1. Kammavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / పరివార-అట్ఠకథా • Parivāra-aṭṭhakathā / అపలోకనకమ్మకథా • Apalokanakammakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / అపలోకనకమ్మకథావణ్ణనా • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / అపలోకనకమ్మకథావణ్ణనా • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / అపలోకనకమ్మకథావణ్ణనా • Apalokanakammakathāvaṇṇanā