| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
អបលោកនកម្មកថា
Apalokanakammakathā
៤៩៥-៦. តត្ថាតិ ចតូសុ កម្មេសុ។ ឯត្ថាតិ ឱសារណាទិបាឋេ។ បទសិលិដ្ឋតាយាតិ លោកេ បទានំ សិលិដ្ឋភាវតោ។ តត្ថាតិ ឱសារណាទីសុ បញ្ចសុ។ កណ្ដកសាមណេរស្ស យា សា ទណ្ឌកម្មនាសនា អត្ថិ, សា និស្សារណាតិ យោជនា។ ‘‘មិច្ឆាទិដ្ឋិកោ ហោតី’’តិ វត្វា តមេវត្ថំ ទស្សេតុំ ‘‘អន្តគ្គាហិកាយ ទិដ្ឋិយា សមន្នាគតោ’’តិ វុត្តំ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិ ហិ លិង្គនាសនាយ ការណំ ហោតិ។ សោតិ សាមណេរោ, ‘‘និស្សជ្ជាបេតព្ពោ’’តិ បទេ ការិតកម្មំ, វុត្តកម្មំ វា។ តំ លទ្ធិន្តិ ធាតុកម្មំ, អវុត្តកម្មំ វា។ កិន្តិ កាតព្ពន្តិ អាហ ‘‘ឯវញ្ច បន កម្មំ កាតព្ព’’ន្តិ។
495-6.Tatthāti catūsu kammesu. Etthāti osāraṇādipāṭhe. Padasiliṭṭhatāyāti loke padānaṃ siliṭṭhabhāvato. Tatthāti osāraṇādīsu pañcasu. Kaṇṭakasāmaṇerassa yā sā daṇḍakammanāsanā atthi, sā nissāraṇāti yojanā. ‘‘Micchādiṭṭhiko hotī’’ti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ ‘‘antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato’’ti vuttaṃ. Micchādiṭṭhi hi liṅganāsanāya kāraṇaṃ hoti. Soti sāmaṇero, ‘‘nissajjāpetabbo’’ti pade kāritakammaṃ, vuttakammaṃ vā. Taṃ laddhinti dhātukammaṃ, avuttakammaṃ vā. Kinti kātabbanti āha ‘‘evañca pana kammaṃ kātabba’’nti.
កាតព្ពាការំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សង្ឃំ ភន្តេ’’តិអាទិ។ យំ សហសេយ្យំ លភន្តីតិ យោជនា។ តស្សាតិ សហសេយ្យស្ស។ អលាភាយាតិ អលាភត្ថាយ។ ‘‘ចរ បិរេ វិនស្សា’’តិ ឥមិនា និស្សារណាការំ ទស្សេតិ។ អត្ថោ បនស្ស ហេដ្ឋា វុត្តោយេវ។
Kātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghaṃ bhante’’tiādi. Yaṃ sahaseyyaṃ labhantīti yojanā. Tassāti sahaseyyassa. Alābhāyāti alābhatthāya. ‘‘Cara pire vinassā’’ti iminā nissāraṇākāraṃ dasseti. Attho panassa heṭṭhā vuttoyeva.
សោតិ សមណេរោ, ឱសារេតព្ពោតិ សម្ពន្ធោ។
Soti samaṇero, osāretabboti sambandho.
ស្វាយន្តិ សោ អយំ សាមណេរោ, អច្ចយំ ទេសេតីតិ សម្ពន្ធោ។ សោរតោតិ សុន្ទរលទ្ធិយំ រតោ, ទុលទ្ធិតោ វា សុដ្ឋុ ឱរតោ។ យថា បុរេតិ យថា បុព្ពេ រុច្ចតិ, តថាតិ យោជនា។ កាយសម្ភោគសាមគ្គិទានន្តិ កាយេន ច សម្ភោគេន ច សាមគ្គិយា ទានំ។
Svāyanti so ayaṃ sāmaṇero, accayaṃ desetīti sambandho. Soratoti sundaraladdhiyaṃ rato, duladdhito vā suṭṭhu orato. Yathā pureti yathā pubbe ruccati, tathāti yojanā. Kāyasambhogasāmaggidānanti kāyena ca sambhogena ca sāmaggiyā dānaṃ.
ឯវន្តិអាទិ និគមនំ។ យស្មា បន ព្រហ្មទណ្ឌោ បញ្ចសតិកក្ខន្ធកេ (ចូឡវ. ៤៤៥) ឆន្នស្សេវ បញ្ញត្តោ, តស្មា តស្សេវ ទាតព្ពោតិ អាហ ‘‘ន កេវល’’ន្តិអាទិ។ ឯសាតិ ព្រហ្មទណ្ឌោ, អញ្ញោបិ យោ ភិក្ខុ វិហរតិ, តស្សបិ ទាតព្ពោតិ សម្ពន្ធោ។ កិន្តិ ទាតព្ពោតិ អាហ ‘‘ឯវញ្ច បន ទាតព្ពោ’’តិ។ ទាតព្ពាការំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សង្ឃមជ្ឈេ’’តិអាទិ។
Evantiādi nigamanaṃ. Yasmā pana brahmadaṇḍo pañcasatikakkhandhake (cūḷava. 445) channasseva paññatto, tasmā tasseva dātabboti āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Esāti brahmadaṇḍo, aññopi yo bhikkhu viharati, tassapi dātabboti sambandho. Kinti dātabboti āha ‘‘evañca pana dātabbo’’ti. Dātabbākāraṃ dassento āha ‘‘saṅghamajjhe’’tiādi.
យំ វចនំ ឥច្ឆេយ្យ, តំ វចនន្តិ យោជនា។ ខមាបេន្តស្សាតិ សង្ឃំ ខមាបេន្តស្ស តស្ស ភិក្ខុស្សាតិ យោជនា។
Yaṃ vacanaṃ iccheyya, taṃ vacananti yojanā. Khamāpentassāti saṅghaṃ khamāpentassa tassa bhikkhussāti yojanā.
បដិសង្ខាតិ បដិសង្ខាយ, ញាណេន បច្ចវេក្ខិត្វាតិ អត្ថោ។
Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya, ñāṇena paccavekkhitvāti attho.
យន្តិ អវន្ទិយកម្មំ, អនុញ្ញាតន្តិ សម្ពន្ធោ។ កេន អនុញ្ញាតន្តិ អាហ ‘‘ភគវតា’’តិ។ កិស្មិំ ខន្ធកេ អនុញ្ញាតន្តិ អាហ ‘‘ភិក្ខុនិក្ខន្ធកេ’’តិ។ កេសុ វត្ថូសុ អនុញ្ញាតន្តិ អាហ ‘‘តេន ខោ បន…បេ.… ឥមេសុ វត្ថូសូ’’តិ (ចូឡវ. ៤១១)។ កិំ កត្វា អនុញ្ញាតន្តិ អាហ ‘‘ទុក្កដំ បញ្ញបេត្វា’’តិ។ កិន្តិ អនុញ្ញាតន្តិ អាហ ‘‘អនុជានាមិ…បេ.… កាតព្ពោ’’តិ។ តស្សាតិ អវន្ទិយស្ស។ ‘‘ន ឱសារណាទីនី’’តិ ឥមិនា ឯវសទ្ទស្ស ឆឌ្ឌេតព្ពត្ថំ ទស្សេតិ។ តស្សាតិ កម្មលក្ខណភូតស្ស អវន្ទិយស្ស។ តត្ថេវាតិ ភិក្ខុនិក្ខន្ធកេយេវ។ នន្តិ កម្មលក្ខណំ។ ឥធាបីតិ បរិវារេ កម្មវគ្គេបិ។
Yanti avandiyakammaṃ, anuññātanti sambandho. Kena anuññātanti āha ‘‘bhagavatā’’ti. Kismiṃ khandhake anuññātanti āha ‘‘bhikkhunikkhandhake’’ti. Kesu vatthūsu anuññātanti āha ‘‘tena kho pana…pe… imesu vatthūsū’’ti (cūḷava. 411). Kiṃ katvā anuññātanti āha ‘‘dukkaṭaṃ paññapetvā’’ti. Kinti anuññātanti āha ‘‘anujānāmi…pe… kātabbo’’ti. Tassāti avandiyassa. ‘‘Na osāraṇādīnī’’ti iminā evasaddassa chaḍḍetabbatthaṃ dasseti. Tassāti kammalakkhaṇabhūtassa avandiyassa. Tatthevāti bhikkhunikkhandhakeyeva. Nanti kammalakkhaṇaṃ. Idhāpīti parivāre kammavaggepi.
អបាសាទិកន្តិ អបសាទាវហំ, អបសាទជនកំ វា។
Apāsādikanti apasādāvahaṃ, apasādajanakaṃ vā.
តតោតិ អវន្ទិយករណតោ។ ឥមន្តិ ភិក្ខុំ។ វន្ទិយន្តិ វន្ទិតព្ពំ, វន្ទនំ វា។
Tatoti avandiyakaraṇato. Imanti bhikkhuṃ. Vandiyanti vanditabbaṃ, vandanaṃ vā.
ឯត្ថាតិ អបលោកនកម្មេ, ភិក្ខុនិសង្ឃមូលកំ កត្វា បញ្ញត្តន្តិ យោជនា។ ភិក្ខុសង្ឃស្សាបីតិ បិសទ្ទោ ន ភិក្ខុនិសង្ឃស្សេវាតិ ទស្សេតិ។ បនសទ្ទោ សម្ភាវនត្ថោ, តថា ភិក្ខុនិសង្ឃមូលកំ បញ្ញត្តម្បីតិ អត្ថោ, លភិតព្ពភាវំ វិត្ថារេន ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘យំ ហី’’តិអាទិ។ យំ អបលោកនកម្មំ ករោតីតិ យោជនា។ អប្បមត្តកវិស្សជ្ជកេន បន ទាតព្ពានីតិ សម្ពន្ធោ។ តេសន្តិ សូចិអាទីនំ។ សោយេវាតិ អប្បមត្តកវិស្សជ្ជកោយេវ។ តតោតិ អប្បមត្តកតោ។ តត្ថាតិ សេនាសនក្ខន្ធកវណ្ណនាយំ (ចូឡវ. អដ្ឋ. ៣២១)។ វុត្តប្បការំ គិលានភេសជ្ជម្បីតិ សម្ពន្ធោ។ យោបិ ចាតិ ភិក្ខុបិ ច ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ តស្ស ទាតព្ពាតិ សម្ពន្ធោ។ តត្រុប្បាទតោតិ តស្មិំ មហាវាសេ ឧប្បាទបច្ចយតោ, គហេត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘បេសលស្សា’’តិអាទិនា ទុស្សីលាទីនំ ទាតុំ ន វដ្ដតីតិ ទស្សេតិ។
Etthāti apalokanakamme, bhikkhunisaṅghamūlakaṃ katvā paññattanti yojanā. Bhikkhusaṅghassāpīti pisaddo na bhikkhunisaṅghassevāti dasseti. Panasaddo sambhāvanattho, tathā bhikkhunisaṅghamūlakaṃ paññattampīti attho, labhitabbabhāvaṃ vitthārena dassento āha ‘‘yaṃ hī’’tiādi. Yaṃ apalokanakammaṃ karotīti yojanā. Appamattakavissajjakena pana dātabbānīti sambandho. Tesanti sūciādīnaṃ. Soyevāti appamattakavissajjakoyeva. Tatoti appamattakato. Tatthāti senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 321). Vuttappakāraṃ gilānabhesajjampīti sambandho. Yopi cāti bhikkhupi ca hotīti sambandho. Tassa dātabbāti sambandho. Tatruppādatoti tasmiṃ mahāvāse uppādapaccayato, gahetvāti sambandho. ‘‘Pesalassā’’tiādinā dussīlādīnaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti dasseti.
ជគ្គាបេតុំ វដ្ដតីតិ ឯត្ថ អបុច្ឆិត្វា ជគ្គាបេតុំ វដ្ដតីតិ អាហ ‘‘អយំ ភិក្ខូ’’តិអាទិ។ ឱទិស្សាតិ ឧទ្ទិសិត្វា។
Jaggāpetuṃ vaṭṭatīti ettha apucchitvā jaggāpetuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘ayaṃ bhikkhū’’tiādi. Odissāti uddisitvā.
អាសនឃរំ វាតិ បដិមាឃរំ វា, ការកោ មនុស្សោតិ សម្ពន្ធោ។ ឧបនិក្ខេបតោ គហេត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ សង្ឃិកេនបីតិ បិសទ្ទោ ន កេវលំ ចេតិយស្ស ឧបនិក្ខេបេនេវ, អថ ខោ សង្ឃិកេនបីតិ ទស្សេតិ។
Āsanagharaṃ vāti paṭimāgharaṃ vā, kārako manussoti sambandho. Upanikkhepato gahetvāti sambandho. Saṅghikenapīti pisaddo na kevalaṃ cetiyassa upanikkhepeneva, atha kho saṅghikenapīti dasseti.
យាបនមត្តំ អលភន្តេហិ ករោន្តេហីតិ យោជនា, បរិភុញ្ជន្តេហិ ហុត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘វត្តំ ករោមា’’តិអាទិនា ‘‘យាបនមត្ត’’ន្តិ បទស្ស អត្ថំ ទស្សេតិ។ វិហារេ រោបិតា យេ ផលរុក្ខាតិ យោជនា។ យេសន្តិ រុក្ខានំ។ តេសូតិ រុក្ខេសុ។ យេ បនាតិ រុក្ខា បន, អបរិគ្គហិតា ហោន្តីតិ សម្ពន្ធោ។ តំ បនាតិ អបលោកនកម្មំ បន។ សលាកំ គណ្ហន្តិ ឯត្ថាតិ សលាកគ្គំ, ឋានំ។ ‘‘យាគគ្គភត្តគ្គ’’ឥតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ ឧបោសថគ្គេតិ ឧបោសថស្ស គហណដ្ឋានេ, ឧបោសថគេហេតិ អត្ថោ។ តត្ថាតិ ឧបោសថគ្គេ។ តន្តិ អបលោកនកម្មំ។
Yāpanamattaṃ alabhantehi karontehīti yojanā, paribhuñjantehi hutvāti sambandho. ‘‘Vattaṃ karomā’’tiādinā ‘‘yāpanamatta’’nti padassa atthaṃ dasseti. Vihāre ropitā ye phalarukkhāti yojanā. Yesanti rukkhānaṃ. Tesūti rukkhesu. Ye panāti rukkhā pana, apariggahitā hontīti sambandho. Taṃ panāti apalokanakammaṃ pana. Salākaṃ gaṇhanti etthāti salākaggaṃ, ṭhānaṃ. ‘‘Yāgaggabhattagga’’iti etthāpi eseva nayo. Uposathaggeti uposathassa gahaṇaṭṭhāne, uposathageheti attho. Tatthāti uposathagge. Tanti apalokanakammaṃ.
យំ មូលតចបត្តអង្កុរបុប្ផផលខាទនីយាទីតិ យោជនា។ អន្តោសីមាយាតិ អន្តោ ឧបចារសីមាយ។
Yaṃ mūlatacapattaaṅkurapupphaphalakhādanīyādīti yojanā. Antosīmāyāti anto upacārasīmāya.
សុកតមេវាតិ សង្ឃេន កតមេវ។ ឧបោសថទិវសេតិ និទស្សនមត្តំ យស្មិំ កស្មិំចិ ទិវសេបិ កតត្តា។
Sukatamevāti saṅghena katameva. Uposathadivaseti nidassanamattaṃ yasmiṃ kasmiṃci divasepi katattā.
ផលវារេនាតិ រុក្ខានំ ផលគហណវារេន។ រុក្ខា ធរន្តីតិ រុក្ខា តិដ្ឋន្តិ, សំវិជ្ជន្តិ វា ។ យេហីតិ ភិក្ខូហិ រោបិតា, ហោន្តីតិ សម្ពន្ធោ។ សា ឯវ កតិកាតិ បុព្ពេ កតា សា ឯវ កតិកា, អញ្ញា កតិកា ន កាតព្ពាតិ អធិប្បាយោ។
Phalavārenāti rukkhānaṃ phalagahaṇavārena. Rukkhā dharantīti rukkhā tiṭṭhanti, saṃvijjanti vā . Yehīti bhikkhūhi ropitā, hontīti sambandho. Sā eva katikāti pubbe katā sā eva katikā, aññā katikā na kātabbāti adhippāyo.
អញ្ញស្មិំ វិហារេតិ រុក្ខានំ ឋិតវិហារតោ អញ្ញស្មិំ វិហារេ។ តេសន្តិ រុក្ខានំ, សាមីតិ សម្ពន្ធោ។ យេបីតិ រុក្ខាបិ, រោបិតាតិ សម្ពន្ធោ។ អញ្ញតោ ឋានតោតិ យោជនា។ តេសូតិ រុក្ខេសុ។ ឯត្ថាតិ វិហារេ។ តេហិ បនាតិ បរិវេណសាមិកេហិ ភិក្ខូហិ បន។ ទសភាគន្តិ ទសមភាគំ។ ‘‘ឯសេវ នយោ’’តិ ឥមិនា ទសភាគំ ទត្វាតិ អត្ថំ អតិទិសតិ។
Aññasmiṃ vihāreti rukkhānaṃ ṭhitavihārato aññasmiṃ vihāre. Tesanti rukkhānaṃ, sāmīti sambandho. Yepīti rukkhāpi, ropitāti sambandho. Aññato ṭhānatoti yojanā. Tesūti rukkhesu. Etthāti vihāre. Tehi panāti pariveṇasāmikehi bhikkhūhi pana. Dasabhāganti dasamabhāgaṃ. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā dasabhāgaṃ datvāti atthaṃ atidisati.
សម្ភាវនីយភិក្ខុនោតិ សីលសុតាទីហិ សម្ភាវនីយស្ស ភិក្ខុនោ។ តត្ថាតិ បោរាណវិហារេ។ មូលេតិ បុព្ពេ, អាទិកាលេតិ អត្ថោ។ និក្កុក្កុច្ចេនាតិ ‘‘អភាជិតមិទ’’ន្តិ កុក្កុច្ចវិរហេន។ ខិយ្យនមត្តមេវ តន្តិ តំ ខិយ្យនំ ខិយ្យនមត្តមេវ, ន សាមណេរានំ ខិយ្យនំ រុហតីតិ អត្ថោ។
Sambhāvanīyabhikkhunoti sīlasutādīhi sambhāvanīyassa bhikkhuno. Tatthāti porāṇavihāre. Mūleti pubbe, ādikāleti attho. Nikkukkuccenāti ‘‘abhājitamida’’nti kukkuccavirahena. Khiyyanamattameva tanti taṃ khiyyanaṃ khiyyanamattameva, na sāmaṇerānaṃ khiyyanaṃ ruhatīti attho.
បនសរុក្ខន្តិ កណ្ដកីផលរុក្ខំ។ អយំ សាមីចីតិ អយំ ភាជេត្វា ខាទនំ អនុធម្មតា។ ខាយិតន្តិ ខាទិតំ។ ទ្វិន្នំ តិណ្ណំ កតិកបដិប្បស្សម្ភនំ នយេន ញាតុំ សក្កុណេយ្យត្តា តំ អទស្សេត្វា ឯកស្សេវ កតិកបដិប្បស្សម្ភនំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ឯកភិក្ខុកេ បនា’’តិអាទិ។ បុរិមកតិកាតិ ‘‘យថាសុខំ បរិភុញ្ជិតុំ រុច្ចតី’’តិ (បរិ. អដ្ឋ. ៤៩៥-៤៩៦) បុរេ កតា កតិកា។ តេសន្តិ សាមណេរានំ, ផាតិកម្មន្តិ សម្ពន្ធោ។ ភាជេត្វាតិ សាមណេរានំ ភាជេត្វា។ ឥមិនា សាមណេរានំ ផាតិកម្មំ ន ទាតព្ពម្បិ ភាគំ ភាជេតព្ពន្តិ ទស្សេតិ។
Panasarukkhanti kaṇṭakīphalarukkhaṃ. Ayaṃ sāmīcīti ayaṃ bhājetvā khādanaṃ anudhammatā. Khāyitanti khāditaṃ. Dvinnaṃ tiṇṇaṃ katikapaṭippassambhanaṃ nayena ñātuṃ sakkuṇeyyattā taṃ adassetvā ekasseva katikapaṭippassambhanaṃ dassento āha ‘‘ekabhikkhuke panā’’tiādi. Purimakatikāti ‘‘yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496) pure katā katikā. Tesanti sāmaṇerānaṃ, phātikammanti sambandho. Bhājetvāti sāmaṇerānaṃ bhājetvā. Iminā sāmaṇerānaṃ phātikammaṃ na dātabbampi bhāgaṃ bhājetabbanti dasseti.
សាមន្តគាមេហីតិ អាសន្នគាមេហិ, អាគន្ត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ ឯកំ អម្ពំ ឯកំ លពុជន្តិ យោជនា។ អទិយ្យមានេ ទោសេ ទស្សិតេ ទិយ្យមានេ អានិសំសម្បិ អត្ថតោ ញាតព្ពន្តិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អទិយ្យមានេ ហី’’តិអាទិ។
Sāmantagāmehīti āsannagāmehi, āgantvāti sambandho. Ekaṃ ambaṃ ekaṃ labujanti yojanā. Adiyyamāne dose dassite diyyamāne ānisaṃsampi atthato ñātabbanti dassento āha ‘‘adiyyamāne hī’’tiādi.
គណ្ហន្តានំ មនុស្សានន្តិ សម្ពន្ធោ។ តតោតិ កតិកវត្តដ្ឋបនតោ។ ន វត្តព្ពាតិ ផលទានកុលទូសកត្តា ន វត្តព្ពា។ កិន្តិ អាចិក្ខិតព្ពន្តិ អាហ ‘‘នាឡិកេរាទីនី’’តិអាទិ។ អនុវិចរិត្វាតិ បទានមនុក្កមេន វិចរិត្វា។ ឧបឌ្ឍភាគោតិ ភិក្ខូនំ លទ្ធភាគតោ ឧបឌ្ឍោ ភាគោ។ អបលោកេត្វាតិ សង្ឃំ អាបុច្ឆិត្វា។
Gaṇhantānaṃ manussānanti sambandho. Tatoti katikavattaṭṭhapanato. Na vattabbāti phaladānakuladūsakattā na vattabbā. Kinti ācikkhitabbanti āha ‘‘nāḷikerādīnī’’tiādi. Anuvicaritvāti padānamanukkamena vicaritvā. Upaḍḍhabhāgoti bhikkhūnaṃ laddhabhāgato upaḍḍho bhāgo. Apaloketvāti saṅghaṃ āpucchitvā.
មគ្គគមិយសត្ថវាហោតិ មគ្គំ គមិកោ សត្ថវាហោ។ សោតិ ពលក្ការេន គហេត្វា ខាទន្តោ។ ឆាយាទីនន្តិអាទិសទ្ទេន អារាមវនានិ សង្គហេតព្ពានិ។ សចេ អត្ថីតិ សចេ អត្ថោ អត្ថិ។ ផលភរិតាតិ ផលេន បរិបុណ្ណា។ ‘‘ផលភារិតា’’តិបិ បាឋោ។ ផលសង្ខាតេន ភារេន សមន្នាគតាតិ អត្ថោ។ អបច្ចាសីសន្តេនាតិ តេសំ សន្តិកា ទានបដិទានំ អបច្ចាសីសន្តេន។ បុព្ពេ វុត្តមេវាតិ បុព្ពេ សង្ឃិកដ្ឋានេ ‘‘កុទ្ធោ ហិ សោ’’តិអាទិនា វុត្តមេវ។ ឯត្ថាតិ បុគ្គលិកដ្ឋានេ។
Maggagamiyasatthavāhoti maggaṃ gamiko satthavāho. Soti balakkārena gahetvā khādanto. Chāyādīnantiādisaddena ārāmavanāni saṅgahetabbāni. Sace atthīti sace attho atthi. Phalabharitāti phalena paripuṇṇā. ‘‘Phalabhāritā’’tipi pāṭho. Phalasaṅkhātena bhārena samannāgatāti attho. Apaccāsīsantenāti tesaṃ santikā dānapaṭidānaṃ apaccāsīsantena. Pubbe vuttamevāti pubbe saṅghikaṭṭhāne ‘‘kuddho hi so’’tiādinā vuttameva. Etthāti puggalikaṭṭhāne.
តន្តិ ផលារាមំ។ សោតិ បដិពលោ ភិក្ខុ។ ភារិយំ កម្មន្តិ ជគ្គនកម្មំ ភារិយំ។ ឯត្តកេនាតិ តតិយភាគឧបឌ្ឍភាគមត្តេន។ សព្ពំ ផលារាមន្តិ សម្ពន្ធោ។ មូលភាគន្តិ បឋមភាគំ។ ‘‘ទសភាគមត្ត’’ន្តិ ឥមិនា តទត្ថំ ទស្សេតិ។ ទត្វាតិ សង្ឃស្ស ទត្វា។ សោតិ ភិក្ខុ។ អកតាវាសន្តិ បុព្ពេ អកតំ នវំ សេនាសនំ។ អារាមន្តិ សង្ឃស្ស អារាមំ។ តេហិបីតិ និស្សិតកេហិបិ។ បិសទ្ទោ អាចរិយំ អបេក្ខតិ។ តេសន្តិ និស្សិតកានំ។ ជគ្គិតកាលេតិ ជគ្គិតានំ រុក្ខានំ បុប្ផផលភរិតកាលេ។ ជគ្គនកាលេតិ ជគ្គនមត្តកាលេ, ជគ្គនមត្តមេវ, ន ជគ្គនការណា កិញ្ចិ បុប្ផំ វា ផលំ វា ហោតិ, តស្មិំ កាលេតិ អត្ថោ។ ‘‘ពហុ’’ន្តិអាទិនា វារេតព្ពាការំ ទស្សេតិ។
Tanti phalārāmaṃ. Soti paṭibalo bhikkhu. Bhāriyaṃ kammanti jagganakammaṃ bhāriyaṃ. Ettakenāti tatiyabhāgaupaḍḍhabhāgamattena. Sabbaṃ phalārāmanti sambandho. Mūlabhāganti paṭhamabhāgaṃ. ‘‘Dasabhāgamatta’’nti iminā tadatthaṃ dasseti. Datvāti saṅghassa datvā. Soti bhikkhu. Akatāvāsanti pubbe akataṃ navaṃ senāsanaṃ. Ārāmanti saṅghassa ārāmaṃ. Tehipīti nissitakehipi. Pisaddo ācariyaṃ apekkhati. Tesanti nissitakānaṃ. Jaggitakāleti jaggitānaṃ rukkhānaṃ pupphaphalabharitakāle. Jagganakāleti jagganamattakāle, jagganamattameva, na jagganakāraṇā kiñci pupphaṃ vā phalaṃ vā hoti, tasmiṃ kāleti attho. ‘‘Bahu’’ntiādinā vāretabbākāraṃ dasseti.
ផាតិកម្មេន ជគ្គន្តោ ន អត្ថីតិ យោជនា។ អនាបុច្ឆិត្វាវាតិ សង្ឃំ អនបលោកេត្វាវ។ ឥតីតិ ឯវំ។
Phātikammena jagganto na atthīti yojanā. Anāpucchitvāvāti saṅghaṃ anapaloketvāva. Itīti evaṃ.
ញត្តិកម្មដ្ឋានភេទេ បន ឯវំ វិនិច្ឆយោ វេទិតព្ពោតិ យោជនា។ ឱសារេតិ សង្ឃមជ្ឈំ បវេសេតិ ឥមាយ ញត្តិយាតិ ឱសារណា។
Ñattikammaṭṭhānabhede pana evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Osāreti saṅghamajjhaṃ paveseti imāya ñattiyāti osāraṇā.
និស្សារិយតិ សង្ឃតោ ពហិ ករិយតិ ឥមាយាតិ និស្សារណា។ ញត្តិ ឧបោសថោ នាមាតិ ឥទំ ការណូបចារវសេន វុត្តំ។ តេនាហ ‘‘ឧបោសថកម្មវសេន ឋបិតា’’តិ។ ឯសេវ នយោ ញត្តិបវារណា នាមាតិ ឯត្ថាបិ។
Nissāriyati saṅghato bahi kariyati imāyāti nissāraṇā. Ñatti uposatho nāmāti idaṃ kāraṇūpacāravasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘uposathakammavasena ṭhapitā’’ti. Eseva nayo ñattipavāraṇā nāmāti etthāpi.
អនុសាសេយ្យាតិអាទិនា បឋមបុរិសឯយ្យវិភត្តិវសេន ឋបិតា ញត្តិ អត្តនា បរំ សម្មនិតុំ ឋបិតា ញត្តិ នាម។ អនុសាសេយ្យន្តិអាទិនា ឧត្តមបុរិសឯយ្យំវិភត្តិវសេន ឋបិតា ញត្តិ អត្តនាវ អត្តានំ សម្មនិតុំ ឋបិតា ញត្តិ នាម។ អត្តនាវ អត្តា វា បរោ វា សម្មនិយតិ ឥមាយ ញត្តិយាតិ សម្មុតិ។ និស្សដ្ឋបត្តចីវរាទីនិ ទីយន្តិ អនេនាតិ ទានំ, ញត្តិ។ វច្ចំ អនបេក្ខិត្វា វាចកស្ស និយតនបុំសកលិង្គត្តា នបុំសកលិង្គវសេន វុត្តំ។
Anusāseyyātiādinā paṭhamapurisaeyyavibhattivasena ṭhapitā ñatti attanā paraṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Anusāseyyantiādinā uttamapurisaeyyaṃvibhattivasena ṭhapitā ñatti attanāva attānaṃ sammanituṃ ṭhapitā ñatti nāma. Attanāva attā vā paro vā sammaniyati imāya ñattiyāti sammuti. Nissaṭṭhapattacīvarādīni dīyanti anenāti dānaṃ, ñatti. Vaccaṃ anapekkhitvā vācakassa niyatanapuṃsakaliṅgattā napuṃsakaliṅgavasena vuttaṃ.
អាបត្តិ បដិគ្គណ្ហិយតិ អនេនាតិ បដិគ្គហោ។
Āpatti paṭiggaṇhiyati anenāti paṭiggaho.
បដិមុខំ ឧបរិ កឌ្ឍិយតិ ឥមាយាតិ បច្ចុក្កឌ្ឍនា។
Paṭimukhaṃ upari kaḍḍhiyati imāyāti paccukkaḍḍhanā.
កម្មមេវាតិ លក្ខិយតិ អនេនាតិ កម្មលក្ខណំ។
Kammamevāti lakkhiyati anenāti kammalakkhaṇaṃ.
‘‘តថា’’តិ បទេន ‘‘កម្មលក្ខណំ នាមា’’តិ បទំ អតិទិសតិ។ តតោតិ សព្ពសង្គាហិកញត្តិតោ។ បរា ទ្វេ ញត្តិយោ កម្មលក្ខណំ នាមាតិ យោជនា។ ឥតីតិអាទិ និគមនំ។
‘‘Tathā’’ti padena ‘‘kammalakkhaṇaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati. Tatoti sabbasaṅgāhikañattito. Parā dve ñattiyo kammalakkhaṇaṃ nāmāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ញត្តិទុតិយកម្មដ្ឋានភេទេ ឱសារណាទីនំ វិសេសំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘វឌ្ឍស្ស លិច្ឆវិនោ’’តិអាទិ។ សីមាសម្មុតិ ចាតិអាទិនា យោជនា កាតព្ពា។
Ñattidutiyakammaṭṭhānabhede osāraṇādīnaṃ visesaṃ dassento āha ‘‘vaḍḍhassa licchavino’’tiādi. Sīmāsammuti cātiādinā yojanā kātabbā.
យា បន ទ្វេ ញត្តិទុតិយកម្មវាចា វុត្តាតិ យោជនា។ ឥតីតិអាទិ និគមនំ។
Yā pana dve ñattidutiyakammavācā vuttāti yojanā. Itītiādi nigamanaṃ.
ញត្តិចតុត្ថកម្មដ្ឋានភេទេ យោជនានយោ បាកដោយេវ។
Ñatticatutthakammaṭṭhānabhede yojanānayo pākaṭoyeva.
៤៩៧. ចតុវគ្គករណេ កម្មេតិអាទិកាយ ទេសនាយ សម្ពន្ធំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ឥតិ កម្មានិ ចា’’តិអាទិ។ តត្ថ ឥតីតិ ឯវំ ទស្សេត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ តស្សត្ថោតិ តស្ស ‘‘ចតុវគ្គករណេ កម្មេ’’តិអាទិវចនស្ស អត្ថោ វេទិតព្ពោតិ សម្ពន្ធោ។
497.Catuvaggakaraṇe kammetiādikāya desanāya sambandhaṃ dassento āha ‘‘iti kammāni cā’’tiādi. Tattha itīti evaṃ dassetvāti sambandho. Tassatthoti tassa ‘‘catuvaggakaraṇe kamme’’tiādivacanassa attho veditabboti sambandho.
ឥតិ កម្មវគ្គវណ្ណនាយ យោជនា សមត្តា។
Iti kammavaggavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. កម្មវគ្គោ • 1. Kammavaggo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / អបលោកនកម្មកថា • Apalokanakammakathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
