| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā |
អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា
Apalokanakammakathāvaṇṇanā
៤៩៥-៦. កាយសម្ភោគសាមគ្គិទានសហសេយ្យបដិគ្គហណាទិ ឥមស្ស អបលោកនកម្មស្ស ឋានំ ហោតីតិ ឯវម្បិ អបលោកនកម្មំ បវត្តតីតិ អត្ថោ។ កម្មញ្ញេវ លក្ខណន្តិ កម្មលក្ខណំ។ ឱសារណនិស្សារណភណ្ឌុកម្មាទយោ វិយ កម្មញ្ច ហុត្វា អញ្ញញ្ច នាមំ ន លភតិ , កម្មមេវ ហុត្វា ឧបលក្ខីយតីតិ កម្មលក្ខណំ ឧបនិស្សយោ វិយ។ ហេតុបច្ចយាទិលក្ខណវិមុត្តោ ហិ សព្ពោ បច្ចយវិសេសោ តត្ថ សង្គយ្ហតិ, ឯវម្បិ ‘‘កម្មលក្ខណមេវា’’តិ វុត្តំ។ កម្មលក្ខណំ ទស្សេតុំ ‘‘អច្ឆិន្នចីវរជិណ្ណចីវរនដ្ឋចីវរាន’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ ‘‘តតោ អតិរេកំ ទេន្តេន អបលោកេត្វា ទាតព្ព’’ន្តិ វុត្តំ អបលោកនំ កម្មលក្ខណមេវ។ ឯវំ សព្ពត្ថ លក្ខណំ វេទិតព្ពំ។ ឥណបលិពោធម្បីតិ សចេ តាទិសំ ភិក្ខុំ ឥណាយិកា បលិពុជ្ឈន្តិ។ តត្រុប្បាទតោ ទាតុំ វដ្ដតិ។ អន្តរសន្និបាតោតិ ឧបោសថប្បវារណាទិមហាសន្និបាតេ ឋបេត្វា អន្តរា មង្គលុច្ចារណាទិ។ ឧបនិក្ខេបតោតិ ចេតិយស្ស អាបទត្ថាយ និក្ខិត្តតោ។ ‘‘អញ្ញា កតិកា កាតព្ពា’’តិ យេ រុក្ខេ ឧទ្ទិស្ស បុព្ពេ កតិកា កតា, តេហិ ឥមេសំ អញ្ញត្តាតិ វុត្តំ។ ‘‘សចេ តត្ថ មូលេ’’តិ បុព្ពេ ‘‘ឥតោ បដ្ឋាយ ភាជេត្វា ខាទន្តូ’’តិ វចនេន បុគ្គលិកបរិភោគោ បដិក្ខិត្តោ ហោតិ។ អនុវិចរិត្វាតិ បច្ឆតោ បច្ឆតោ គន្ត្វា។ តេសំ សន្តិកា បច្ចយំ បច្ចាសីសន្តេនាតិ អត្ថោ។ មូលភាគន្តិ ទសមភាគំ កត្វា។ បុព្ពកាលេ ទសមភាគំ កត្វា អទំសុ, តស្មា ‘‘មូលភាគោ’’តិ វុត្តំ។ អកតាវាសំ វា កត្វាតិ ឧប្បន្នអាយេន។ ជគ្គិតកាលេយេវ ន វារេតព្ពាតិ ជគ្គិតា ហុត្វា បុប្ផផលភរិតកាលេតិ អត្ថោ។ ជគ្គនកាលេតិ ជគ្គិតុំ អារទ្ធកាលេ។ ញត្តិកម្មដ្ឋានភេទេ បនាតិ ញត្តិកម្មស្ស ឋានភេទេ។
495-6. Kāyasambhogasāmaggidānasahaseyyapaṭiggahaṇādi imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti evampi apalokanakammaṃ pavattatīti attho. Kammaññeva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati , kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇaṃ upanissayo viya. Hetupaccayādilakkhaṇavimutto hi sabbo paccayaviseso tattha saṅgayhati, evampi ‘‘kammalakkhaṇamevā’’ti vuttaṃ. Kammalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarajiṇṇacīvaranaṭṭhacīvarāna’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Tato atirekaṃ dentena apaloketvā dātabba’’nti vuttaṃ apalokanaṃ kammalakkhaṇameva. Evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iṇapalibodhampīti sace tādisaṃ bhikkhuṃ iṇāyikā palibujjhanti. Tatruppādato dātuṃ vaṭṭati. Antarasannipātoti uposathappavāraṇādimahāsannipāte ṭhapetvā antarā maṅgaluccāraṇādi. Upanikkhepatoti cetiyassa āpadatthāya nikkhittato. ‘‘Aññā katikā kātabbā’’ti ye rukkhe uddissa pubbe katikā katā, tehi imesaṃ aññattāti vuttaṃ. ‘‘Sace tattha mūle’’ti pubbe ‘‘ito paṭṭhāya bhājetvā khādantū’’ti vacanena puggalikaparibhogo paṭikkhitto hoti. Anuvicaritvāti pacchato pacchato gantvā. Tesaṃ santikā paccayaṃ paccāsīsantenāti attho. Mūlabhāganti dasamabhāgaṃ katvā. Pubbakāle dasamabhāgaṃ katvā adaṃsu, tasmā ‘‘mūlabhāgo’’ti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti uppannaāyena. Jaggitakāleyeva na vāretabbāti jaggitā hutvā pupphaphalabharitakāleti attho. Jagganakāleti jaggituṃ āraddhakāle. Ñattikammaṭṭhānabhede panāti ñattikammassa ṭhānabhede.
ឥទំ បនេត្ថ បកិណ្ណកំ – អត្ថិ សង្ឃកម្មំ សង្ឃោ ឯវ ករោតិ, ន គណោ, ន បុគ្គលោ, តំ អបលោកនកម្មស្ស កម្មលក្ខណេកទេសំ ឋបេត្វា ឥតរំ ចតុព្ពិធម្បិ កម្មំ វេទិតព្ពំ។ អត្ថិ សង្ឃកម្មំ សង្ឃោ ច ករោតិ, គណោ ច ករោតិ, បុគ្គលោ ច ករោតិ, តំ បុព្ពេ ឋបិតំ។ វុត្តញ្ហេតំ ‘‘យស្មិំ វិហារេ ទ្វេ តយោ ជនា វសន្តិ, តេហិ និសីទិត្វា កតម្បិ សង្ឃេន កតសទិសមេវ។ យស្មិំ បន វិហារេ ឯកោ ភិក្ខុ ហោតិ, តេន ភិក្ខុនា’’តិអាទិ (បរិ. អដ្ឋ. ៤៩៥-៤៩៦)។ អត្ថិ គណកម្មំ សង្ឃោ ច ករោតិ, គណោ ច ករោតិ, បុគ្គលោ ច ករោតិ, តំ យោ បារិសុទ្ធិឧបោសថោ អញ្ញេសំ សន្តិកេ ករីយតិ, តស្ស វសេន វេទិតព្ពំ។ អត្ថិ គណកម្មំ គណោវ ករោតិ, ន សង្ឃោ, ន បុគ្គលោ, តំ យោ បារិសុទ្ធិឧបោសថោ អញ្ញមញ្ញំ អារោចនវសេន ករីយតិ, តស្ស វសេន វេទិតព្ពំ។ អត្ថិ បុគ្គលកម្មំ បុគ្គលោវ ករោតិ, ន សង្ឃោ, ន គណោ, តំ អធិដ្ឋានុបោសថវសេន វេទិតព្ពំ។ អត្ថិ គណកម្មំ ឯកច្ចោវ គណោ ករោតិ, ឯកច្ចោ ន ករោតិ, តត្ថ អញត្តិកំ ទ្វេយេវ ករោន្តិ, ន តយោ។ សញត្តិកំ តយោវ ករោន្តិ, ន តតោ ឩនា វា អធិកា វាតិ។
Idaṃ panettha pakiṇṇakaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo, na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti, tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā’’tiādi (pari. aṭṭha. 495-496). Atthi gaṇakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññesaṃ santike karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho, na puggalo, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho, na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dveyeva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā vā adhikā vāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ១. កម្មវគ្គោ • 1. Kammavaggo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / អបលោកនកម្មកថា • Apalokanakammakathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / អបលោកនកម្មកថាវណ្ណនា • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / អបលោកនកម្មកថា • Apalokanakammakathā
