| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Apalokanakammakathāvaṇṇanā
೪೯೫-೬. ಕಾಯಸಮ್ಭೋಗಸಾಮಗ್ಗಿದಾನಸಹಸೇಯ್ಯಪಟಿಗ್ಗಹಣಾದಿ ಇಮಸ್ಸ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಸ್ಸ ಠಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಮ್ಮಞ್ಞೇವ ಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಂ। ಓಸಾರಣನಿಸ್ಸಾರಣಭಣ್ಡುಕಮ್ಮಾದಯೋ ವಿಯ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಹುತ್ವಾ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ನಾಮಂ ನ ಲಭತಿ , ಕಮ್ಮಮೇವ ಹುತ್ವಾ ಉಪಲಕ್ಖೀಯತೀತಿ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ವಿಯ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾದಿಲಕ್ಖಣವಿಮುತ್ತೋ ಹಿ ಸಬ್ಬೋ ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೋ ತತ್ಥ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ‘‘ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಚ್ಛಿನ್ನಚೀವರಜಿಣ್ಣಚೀವರನಟ್ಠಚೀವರಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತತೋ ಅತಿರೇಕಂ ದೇನ್ತೇನ ಅಪಲೋಕೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಅಪಲೋಕನಂ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಮೇವ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲಕ್ಖಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಣಪಲಿಬೋಧಮ್ಪೀತಿ ಸಚೇ ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಇಣಾಯಿಕಾ ಪಲಿಬುಜ್ಝನ್ತಿ। ತತ್ರುಪ್ಪಾದತೋ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅನ್ತರಸನ್ನಿಪಾತೋತಿ ಉಪೋಸಥಪ್ಪವಾರಣಾದಿಮಹಾಸನ್ನಿಪಾತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ಮಙ್ಗಲುಚ್ಚಾರಣಾದಿ। ಉಪನಿಕ್ಖೇಪತೋತಿ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಆಪದತ್ಥಾಯ ನಿಕ್ಖಿತ್ತತೋ। ‘‘ಅಞ್ಞಾ ಕತಿಕಾ ಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಯೇ ರುಕ್ಖೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಿಕಾ ಕತಾ, ತೇಹಿ ಇಮೇಸಂ ಅಞ್ಞತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸಚೇ ತತ್ಥ ಮೂಲೇ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಾಜೇತ್ವಾ ಖಾದನ್ತೂ’’ತಿ ವಚನೇನ ಪುಗ್ಗಲಿಕಪರಿಭೋಗೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಅನುವಿಚರಿತ್ವಾತಿ ಪಚ್ಛತೋ ಪಚ್ಛತೋ ಗನ್ತ್ವಾ। ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಪಚ್ಚಯಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೂಲಭಾಗನ್ತಿ ದಸಮಭಾಗಂ ಕತ್ವಾ। ಪುಬ್ಬಕಾಲೇ ದಸಮಭಾಗಂ ಕತ್ವಾ ಅದಂಸು, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮೂಲಭಾಗೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಕತಾವಾಸಂ ವಾ ಕತ್ವಾತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಆಯೇನ। ಜಗ್ಗಿತಕಾಲೇಯೇವ ನ ವಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಜಗ್ಗಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಫಲಭರಿತಕಾಲೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜಗ್ಗನಕಾಲೇತಿ ಜಗ್ಗಿತುಂ ಆರದ್ಧಕಾಲೇ। ಞತ್ತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭೇದೇ ಪನಾತಿ ಞತ್ತಿಕಮ್ಮಸ್ಸ ಠಾನಭೇದೇ।
495-6. Kāyasambhogasāmaggidānasahaseyyapaṭiggahaṇādi imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti evampi apalokanakammaṃ pavattatīti attho. Kammaññeva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati , kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇaṃ upanissayo viya. Hetupaccayādilakkhaṇavimutto hi sabbo paccayaviseso tattha saṅgayhati, evampi ‘‘kammalakkhaṇamevā’’ti vuttaṃ. Kammalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarajiṇṇacīvaranaṭṭhacīvarāna’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Tato atirekaṃ dentena apaloketvā dātabba’’nti vuttaṃ apalokanaṃ kammalakkhaṇameva. Evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iṇapalibodhampīti sace tādisaṃ bhikkhuṃ iṇāyikā palibujjhanti. Tatruppādato dātuṃ vaṭṭati. Antarasannipātoti uposathappavāraṇādimahāsannipāte ṭhapetvā antarā maṅgaluccāraṇādi. Upanikkhepatoti cetiyassa āpadatthāya nikkhittato. ‘‘Aññā katikā kātabbā’’ti ye rukkhe uddissa pubbe katikā katā, tehi imesaṃ aññattāti vuttaṃ. ‘‘Sace tattha mūle’’ti pubbe ‘‘ito paṭṭhāya bhājetvā khādantū’’ti vacanena puggalikaparibhogo paṭikkhitto hoti. Anuvicaritvāti pacchato pacchato gantvā. Tesaṃ santikā paccayaṃ paccāsīsantenāti attho. Mūlabhāganti dasamabhāgaṃ katvā. Pubbakāle dasamabhāgaṃ katvā adaṃsu, tasmā ‘‘mūlabhāgo’’ti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti uppannaāyena. Jaggitakāleyeva na vāretabbāti jaggitā hutvā pupphaphalabharitakāleti attho. Jagganakāleti jaggituṃ āraddhakāle. Ñattikammaṭṭhānabhede panāti ñattikammassa ṭhānabhede.
ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ – ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಏವ ಕರೋತಿ, ನ ಗಣೋ, ನ ಪುಗ್ಗಲೋ, ತಂ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣೇಕದೇಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಇತರಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಗಣೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಚ ಕರೋತಿ, ತಂ ಪುಬ್ಬೇ ಠಪಿತಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ದ್ವೇ ತಯೋ ಜನಾ ವಸನ್ತಿ, ತೇಹಿ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘೇನ ಕತಸದಿಸಮೇವ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ವಿಹಾರೇ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ, ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ’’ತಿಆದಿ (ಪರಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೯೫-೪೯೬)। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಗಣೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಚ ಕರೋತಿ, ತಂ ಯೋ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥೋ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಕರೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಗಣೋವ ಕರೋತಿ, ನ ಸಙ್ಘೋ, ನ ಪುಗ್ಗಲೋ, ತಂ ಯೋ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆರೋಚನವಸೇನ ಕರೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲಕಮ್ಮಂ ಪುಗ್ಗಲೋವ ಕರೋತಿ, ನ ಸಙ್ಘೋ, ನ ಗಣೋ, ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪೋಸಥವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಏಕಚ್ಚೋವ ಗಣೋ ಕರೋತಿ, ಏಕಚ್ಚೋ ನ ಕರೋತಿ, ತತ್ಥ ಅಞತ್ತಿಕಂ ದ್ವೇಯೇವ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತಯೋ। ಸಞತ್ತಿಕಂ ತಯೋವ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಊನಾ ವಾ ಅಧಿಕಾ ವಾತಿ।
Idaṃ panettha pakiṇṇakaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo, na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti, tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā’’tiādi (pari. aṭṭha. 495-496). Atthi gaṇakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññesaṃ santike karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho, na puggalo, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho, na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dveyeva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā vā adhikā vāti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೧. ಕಮ್ಮವಗ್ಗೋ • 1. Kammavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಕಥಾ • Apalokanakammakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಕಥಾ • Apalokanakammakathā
