| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
අපලොකනකම්‌මකථාවණ්‌ණනා
Apalokanakammakathāvaṇṇanā
495-6. කායසම්‌භොගසාමග්‌ගිදානසහසෙය්‍යපටිග්‌ගහණාදි ඉමස්‌ස අපලොකනකම්‌මස්‌ස ඨානං හොතීති එවම්‌පි අපලොකනකම්‌මං පවත්‌තතීති අත්‌ථො. කම්‌මඤ්‌ඤෙව ලක්‌ඛණන්‌ති කම්‌මලක්‌ඛණං. ඔසාරණනිස්‌සාරණභණ්‌ඩුකම්‌මාදයො විය කම්‌මඤ්‌ච හුත්‌වා අඤ්‌ඤඤ්‌ච නාමං න ලභති , කම්‌මමෙව හුත්‌වා උපලක්‌ඛීයතීති කම්‌මලක්‌ඛණං උපනිස්‌සයො විය. හෙතුපච්‌චයාදිලක්‌ඛණවිමුත්‌තො හි සබ්‌බො පච්‌චයවිසෙසො තත්‌ථ සඞ්‌ගය්‌හති, එවම්‌පි ‘‘කම්‌මලක්‌ඛණමෙවා’’ති වුත්‌තං. කම්‌මලක්‌ඛණං දස්‌සෙතුං ‘‘අච්‌ඡින්‌නචීවරජිණ්‌ණචීවරනට්‌ඨචීවරාන’’න්‌තිආදි වුත්‌තං. ‘‘තතො අතිරෙකං දෙන්‌තෙන අපලොකෙත්‌වා දාතබ්‌බ’’න්‌ති වුත්‌තං අපලොකනං කම්‌මලක්‌ඛණමෙව. එවං සබ්‌බත්‌ථ ලක්‌ඛණං වෙදිතබ්‌බං. ඉණපලිබොධම්‌පීති සචෙ තාදිසං භික්‌ඛුං ඉණායිකා පලිබුජ්‌ඣන්‌ති. තත්‍රුප්‌පාදතො දාතුං වට්‌ටති. අන්‌තරසන්‌නිපාතොති උපොසථප්‌පවාරණාදිමහාසන්‌නිපාතෙ ඨපෙත්‌වා අන්‌තරා මඞ්‌ගලුච්‌චාරණාදි. උපනික්‌ඛෙපතොති චෙතියස්‌ස ආපදත්‌ථාය නික්‌ඛිත්‌තතො. ‘‘අඤ්‌ඤා කතිකා කාතබ්‌බා’’ති යෙ රුක්‌ඛෙ උද්‌දිස්‌ස පුබ්‌බෙ කතිකා කතා, තෙහි ඉමෙසං අඤ්‌ඤත්‌තාති වුත්‌තං. ‘‘සචෙ තත්‌ථ මූලෙ’’ති පුබ්‌බෙ ‘‘ඉතො පට්‌ඨාය භාජෙත්‌වා ඛාදන්‌තූ’’ති වචනෙන පුග්‌ගලිකපරිභොගො පටික්‌ඛිත්‌තො හොති. අනුවිචරිත්‌වාති පච්‌ඡතො පච්‌ඡතො ගන්‌ත්‌වා. තෙසං සන්‌තිකා පච්‌චයං පච්‌චාසීසන්‌තෙනාති අත්‌ථො. මූලභාගන්‌ති දසමභාගං කත්‌වා. පුබ්‌බකාලෙ දසමභාගං කත්‌වා අදංසු, තස්‌මා ‘‘මූලභාගො’’ති වුත්‌තං. අකතාවාසං වා කත්‌වාති උප්‌පන්‌නආයෙන. ජග්‌ගිතකාලෙයෙව න වාරෙතබ්‌බාති ජග්‌ගිතා හුත්‌වා පුප්‌ඵඵලභරිතකාලෙති අත්‌ථො. ජග්‌ගනකාලෙති ජග්‌ගිතුං ආරද්‌ධකාලෙ. ඤත්‌තිකම්‌මට්‌ඨානභෙදෙ පනාති ඤත්‌තිකම්‌මස්‌ස ඨානභෙදෙ.
495-6. Kāyasambhogasāmaggidānasahaseyyapaṭiggahaṇādi imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti evampi apalokanakammaṃ pavattatīti attho. Kammaññeva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati , kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇaṃ upanissayo viya. Hetupaccayādilakkhaṇavimutto hi sabbo paccayaviseso tattha saṅgayhati, evampi ‘‘kammalakkhaṇamevā’’ti vuttaṃ. Kammalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarajiṇṇacīvaranaṭṭhacīvarāna’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Tato atirekaṃ dentena apaloketvā dātabba’’nti vuttaṃ apalokanaṃ kammalakkhaṇameva. Evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iṇapalibodhampīti sace tādisaṃ bhikkhuṃ iṇāyikā palibujjhanti. Tatruppādato dātuṃ vaṭṭati. Antarasannipātoti uposathappavāraṇādimahāsannipāte ṭhapetvā antarā maṅgaluccāraṇādi. Upanikkhepatoti cetiyassa āpadatthāya nikkhittato. ‘‘Aññā katikā kātabbā’’ti ye rukkhe uddissa pubbe katikā katā, tehi imesaṃ aññattāti vuttaṃ. ‘‘Sace tattha mūle’’ti pubbe ‘‘ito paṭṭhāya bhājetvā khādantū’’ti vacanena puggalikaparibhogo paṭikkhitto hoti. Anuvicaritvāti pacchato pacchato gantvā. Tesaṃ santikā paccayaṃ paccāsīsantenāti attho. Mūlabhāganti dasamabhāgaṃ katvā. Pubbakāle dasamabhāgaṃ katvā adaṃsu, tasmā ‘‘mūlabhāgo’’ti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti uppannaāyena. Jaggitakāleyeva na vāretabbāti jaggitā hutvā pupphaphalabharitakāleti attho. Jagganakāleti jaggituṃ āraddhakāle. Ñattikammaṭṭhānabhede panāti ñattikammassa ṭhānabhede.
ඉදං පනෙත්‌ථ පකිණ්‌ණකං – අත්‌ථි සඞ්‌ඝකම්‌මං සඞ්‌ඝො එව කරොති, න ගණො, න පුග්‌ගලො, තං අපලොකනකම්‌මස්‌ස කම්‌මලක්‌ඛණෙකදෙසං ඨපෙත්‌වා ඉතරං චතුබ්‌බිධම්‌පි කම්‌මං වෙදිතබ්‌බං. අත්‌ථි සඞ්‌ඝකම්‌මං සඞ්‌ඝො ච කරොති, ගණො ච කරොති, පුග්‌ගලො ච කරොති, තං පුබ්‌බෙ ඨපිතං. වුත්‌තඤ්‌හෙතං ‘‘යස්‌මිං විහාරෙ ද්‌වෙ තයො ජනා වසන්‌ති, තෙහි නිසීදිත්‌වා කතම්‌පි සඞ්‌ඝෙන කතසදිසමෙව. යස්‌මිං පන විහාරෙ එකො භික්‌ඛු හොති, තෙන භික්‌ඛුනා’’තිආදි (පරි. අට්‌ඨ. 495-496). අත්‌ථි ගණකම්‌මං සඞ්‌ඝො ච කරොති, ගණො ච කරොති, පුග්‌ගලො ච කරොති, තං යො පාරිසුද්‌ධිඋපොසථො අඤ්‌ඤෙසං සන්‌තිකෙ කරීයති, තස්‌ස වසෙන වෙදිතබ්‌බං. අත්‌ථි ගණකම්‌මං ගණොව කරොති, න සඞ්‌ඝො, න පුග්‌ගලො, තං යො පාරිසුද්‌ධිඋපොසථො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං ආරොචනවසෙන කරීයති, තස්‌ස වසෙන වෙදිතබ්‌බං. අත්‌ථි පුග්‌ගලකම්‌මං පුග්‌ගලොව කරොති, න සඞ්‌ඝො, න ගණො, තං අධිට්‌ඨානුපොසථවසෙන වෙදිතබ්‌බං. අත්‌ථි ගණකම්‌මං එකච්‌චොව ගණො කරොති, එකච්‌චො න කරොති, තත්‌ථ අඤත්‌තිකං ද්‌වෙයෙව කරොන්‌ති, න තයො. සඤත්‌තිකං තයොව කරොන්‌ති, න තතො ඌනා වා අධිකා වාති.
Idaṃ panettha pakiṇṇakaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo, na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti, tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā’’tiādi (pari. aṭṭha. 495-496). Atthi gaṇakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññesaṃ santike karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho, na puggalo, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho, na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dveyeva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā vā adhikā vāti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi / 1. කම්‌මවග්‌ගො • 1. Kammavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / පරිවාර-අට්‌ඨකථා • Parivāra-aṭṭhakathā / අපලොකනකම්‌මකථා • Apalokanakammakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / අපලොකනකම්‌මකථාවණ්‌ණනා • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / අපලොකනකම්‌මකථාවණ්‌ණනා • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / අපලොකනකම්‌මකථා • Apalokanakammakathā
