| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Apalokanakammakathāvaṇṇanā
੪੯੫-੬. ਕਾਯਸਮ੍ਭੋਗਸਾਮਗ੍ਗਿਦਾਨਸਹਸੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ। ਓਸਾਰਣਨਿਸ੍ਸਾਰਣਭਣ੍ਡੁਕਮ੍ਮਾਦਯੋ વਿਯ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨਾਮਂ ਨ ਲਭਤਿ , ਕਮ੍ਮਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ વਿਯ। ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦਿਲਕ੍ਖਣવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋ ਪਚ੍ਚਯવਿਸੇਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਮੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰਜਿਣ੍ਣਚੀવਰਨਟ੍ਠਚੀવਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਲੋਕਨਂ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਮੇવ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਣਪਲਿਬੋਧਮ੍ਪੀਤਿ ਸਚੇ ਤਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਇਣਾਯਿਕਾ ਪਲਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਉਪੋਸਥਪ੍ਪવਾਰਣਾਦਿਮਹਾਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਮਙ੍ਗਲੁਚ੍ਚਾਰਣਾਦਿ। ਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਆਪਦਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤੋ। ‘‘ਅਞ੍ਞਾ ਕਤਿਕਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਯੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਿਕਾ ਕਤਾ, ਤੇਹਿ ਇਮੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਮੂਲੇ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਰਿਭੋਗੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਨੁવਿਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੂਲਭਾਗਨ੍ਤਿ ਦਸਮਭਾਗਂ ਕਤ੍વਾ। ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਦਸਮਭਾਗਂ ਕਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮੂਲਭਾਗੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਕਤਾવਾਸਂ વਾ ਕਤ੍વਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਆਯੇਨ। ਜਗ੍ਗਿਤਕਾਲੇਯੇવ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਜਗ੍ਗਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਫਲਭਰਿਤਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜਗ੍ਗਨਕਾਲੇਤਿ ਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਕਾਲੇ। ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭੇਦੇ ਪਨਾਤਿ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਾਨਭੇਦੇ।
495-6. Kāyasambhogasāmaggidānasahaseyyapaṭiggahaṇādi imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti evampi apalokanakammaṃ pavattatīti attho. Kammaññeva lakkhaṇanti kammalakkhaṇaṃ. Osāraṇanissāraṇabhaṇḍukammādayo viya kammañca hutvā aññañca nāmaṃ na labhati , kammameva hutvā upalakkhīyatīti kammalakkhaṇaṃ upanissayo viya. Hetupaccayādilakkhaṇavimutto hi sabbo paccayaviseso tattha saṅgayhati, evampi ‘‘kammalakkhaṇamevā’’ti vuttaṃ. Kammalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarajiṇṇacīvaranaṭṭhacīvarāna’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Tato atirekaṃ dentena apaloketvā dātabba’’nti vuttaṃ apalokanaṃ kammalakkhaṇameva. Evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbaṃ. Iṇapalibodhampīti sace tādisaṃ bhikkhuṃ iṇāyikā palibujjhanti. Tatruppādato dātuṃ vaṭṭati. Antarasannipātoti uposathappavāraṇādimahāsannipāte ṭhapetvā antarā maṅgaluccāraṇādi. Upanikkhepatoti cetiyassa āpadatthāya nikkhittato. ‘‘Aññā katikā kātabbā’’ti ye rukkhe uddissa pubbe katikā katā, tehi imesaṃ aññattāti vuttaṃ. ‘‘Sace tattha mūle’’ti pubbe ‘‘ito paṭṭhāya bhājetvā khādantū’’ti vacanena puggalikaparibhogo paṭikkhitto hoti. Anuvicaritvāti pacchato pacchato gantvā. Tesaṃ santikā paccayaṃ paccāsīsantenāti attho. Mūlabhāganti dasamabhāgaṃ katvā. Pubbakāle dasamabhāgaṃ katvā adaṃsu, tasmā ‘‘mūlabhāgo’’ti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti uppannaāyena. Jaggitakāleyeva na vāretabbāti jaggitā hutvā pupphaphalabharitakāleti attho. Jagganakāleti jaggituṃ āraddhakāle. Ñattikammaṭṭhānabhede panāti ñattikammassa ṭhānabhede.
ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ – ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਏવ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਗਣੋ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਂ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣੇਕਦੇਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਗਣੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਠਪਿਤਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਜਨਾ વਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਸਦਿਸਮੇવ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬)। ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਗਣੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਯੋ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਗਣੋવ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਂ ਯੋ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਰੋਚਨવਸੇਨ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਮ੍ਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋવ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਨ ਗਣੋ, ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪੋਸਥવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਗਣਕਮ੍ਮਂ ਏਕਚ੍ਚੋવ ਗਣੋ ਕਰੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਞਤ੍ਤਿਕਂ ਦ੍વੇਯੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਯੋ। ਸਞਤ੍ਤਿਕਂ ਤਯੋવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨਾ વਾ ਅਧਿਕਾ વਾਤਿ।
Idaṃ panettha pakiṇṇakaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo, na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti, tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā’’tiādi (pari. aṭṭha. 495-496). Atthi gaṇakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññesaṃ santike karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho, na puggalo, taṃ yo pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho, na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dveyeva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā vā adhikā vāti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੧. ਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੋ • 1. Kammavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾ • Apalokanakammakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾ • Apalokanakammakathā
