| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Apalokanakammakathāvaṇṇanā
੪੯੬. ਏਤਰਹਿ ਸਚੇਪਿ ਸਾਮਣੇਰੋਤਿਆਦੀਸੁ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅવਣ੍ਣਭਾਸਨਮ੍ਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਦਿਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਦਿਭਾવੇਨ ਦੀਪਨਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਞ੍ਞੇવ ਪવਿਸਤਿ। ਤੇਨੇવ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਤਂ ਲਦ੍ਧਿਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿਪਰੀਤਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਏવ ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੋ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਕਾਰਣਤ੍ਤੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇવ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੦੮) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਚ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨਾਸਨਾਯ ਏવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ।
496.Etarahi sacepi sāmaṇerotiādīsu buddhādīnaṃ avaṇṇabhāsanampi akappiyādiṃ kappiyādibhāvena dīpanampi diṭṭhivipattiyaññeva pavisati. Teneva vakkhati ‘‘taṃ laddhiṃ nissajjāpetabbo’’ti. Bhikkhūnampi eseva nayo. Micchādiṭṭhikoti buddhavacanādhippāyaṃ viparītato gaṇhanto, so eva antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgatoti ca vutto. Keci pana ‘‘sassatucchedānaṃ aññataradiṭṭhiyā samannāgato’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ, sassatucchedaggāhassa sāmaṇerānaṃ liṅganāsanāya kāraṇattena heṭṭhā aṭṭhakathāyameva (mahāva. aṭṭha. 108) vuttattā, idha ca daṇḍakammanāsanāya eva adhippetattā.
ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋਤਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮੁਖਰਾਦਿਭਾવਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਪਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍વਾਪਿ ਦੇਸਿਤਾਯਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਖੁਂਸਨਾਦਿਤੋ ਅਨੋਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋવ। ਓਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
Tassāpi dātabboti vijjamānaṃ mukharādibhāvaṃ nissāya appaṭipucchitvāpi paṭiññaṃ aggahetvāpi āpattiṃ anāropetvāpi desitāyapi āpattiyā khuṃsanādito anoramantassa dātabbova. Oramantassa pana khamāpentassa na dātabbo.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਖਰਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਦਾਨਂ। ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮੇ ਹਿ ਕਤੇ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨਿਪ੍ਪਦਾਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਦਿਨ੍ਨਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਕਤੇਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ‘‘ਨੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਲਾਪਸਲ੍ਲਾਪਾਦਿਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨਕਾਰੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗੀવਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વਿવਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਨਿਮ੍ਮਦਨਕਰਣਤ੍ਥਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ। ਤੇਨੇવ ਛਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਕਤੋਪਿ ਅਭਾਯਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬਥਾ વਿવਜ੍ਜਿਤੋ’’ਤਿ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪਪਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਕਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਞਤ੍વਾ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਅવਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡવਿਧਾਨਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਪਸਙ੍ਗਤੋ। ਤੇਨਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਕਤੇਨ। ਯਥਾ ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਕਤੇਹਿ, ਏવਮੇવ ਤਤੋ ਅਧਿਕਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਂਆਰਾਧੇਨ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾવਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਚ ‘‘ਸੋਰਤੋ ਨਿવਾਤવੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
Brahmadaṇḍassa dānanti kharadaṇḍassa ukkaṭṭhadaṇḍassa dānaṃ. Tajjanīyādikamme hi kate ovādānusāsanippadānapaṭikkhepo natthi. Dinnabrahmadaṇḍe pana tasmiṃ saddhiṃ tajjanīyādikammakatehi paṭikkhittampi kātuṃ na vaṭṭati, ‘‘neva vattabbo’’tiādinā ālāpasallāpādimattassāpi nakārena paṭikkhittattā. Tañhi disvā bhikkhū gīvaṃ parivattetvā olokanamattampi na karonti, evaṃ vivajjetabbaṃ nimmadanakaraṇatthameva tassa daṇḍassa anuññātattā. Teneva channattheropi ukkhepanīyādikammakatopi abhāyitvā brahmadaṇḍe dinne ‘‘saṅghenāhaṃ sabbathā vivajjito’’ti mucchito papati. Yo pana brahmadaṇḍakatena saddhiṃ ñatvā saṃsaṭṭho avivajjetvā viharati, tassa dukkaṭamevāti gahetabbaṃ aññathā brahmadaṇḍavidhānassa niratthakatāpasaṅgato. Tenāti brahmadaṇḍakatena. Yathā tajjanīyādikammakatehi, evameva tato adhikampi saṅghaṃārādhentena sammāvattitabbaṃ. Tañca ‘‘sorato nivātavuttī’’tiādinā sarūpato dassitameva. Tenāha ‘‘sammāvattitvā khamāpentassa brahmadaṇḍo paṭippassambhetabbo’’ti.
ਯਂ ਤਂ ਭਗવਤਾ ਅવਨ੍ਦਿਯਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ વਿਸੇਸਤੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿ ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ। વਿਸੇਸਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਦਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વਿਸੇਸਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਿਯ વੋਹਰੀਯਤਿ। ‘‘ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਓਸਾਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਗਹਿਤਾવਸੇਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਲਕ੍ਖਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਨਿ વਿਯ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕੋਪਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਰਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੯੫-੪੯੬)। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਉਪਰਿ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁਪਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅવਨ੍ਦਿਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣવਿਧਾਨਂ।
Yaṃ taṃ bhagavatā avandiyakammaṃ anuññātanti sambandho. ‘‘Tassa bhikkhuno daṇḍakammaṃ kātu’’nti sāmaññato anuññātappakāraṃ dassetvā puna visesato anuññātappakāraṃ dassetuṃ ‘‘atha kho’’tiādipāḷi uddhaṭāti veditabbaṃ. Imassa apalokanakammassa ṭhānaṃ hotīti apalokanakammassa sāmaññassa pavattiṭṭhānaṃ hotīti. Visesabyatirekena avijjamānampi tadaññattha appavattiṃ dassetuṃ visesanissitaṃ viya voharīyati. ‘‘Kammaññeva lakkhaṇa’’nti iminā osāraṇādivasena gahitāvasesānaṃ sabbesaṃ apalokanakammassa sāmaññalakkhaṇavasena gahitattā kammaññeva lakkhaṇamassāti kammalakkhaṇanti nibbacanaṃ dasseti. Idañca vuttāvasesānaṃ kammānaṃ niṭṭhānaṭṭhānaṃ, saṅkhārakkhandhadhammāyatanāni viya vuttāvasesakhandhāyatanānanti daṭṭhabbaṃ. Teneva vakkhati ‘‘ayaṃ panettha pāḷimuttakopi kammalakkhaṇavinicchayo’’tiādi (pari. aṭṭha. 495-496). Yathā cettha, evaṃ upari ñattikammādīsupi kammalakkhaṇaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tassa karaṇanti avandiyakammassa karaṇavidhānaṃ.
‘‘ਨ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਂ ਕਤਿਕਂ ਞਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਨਂ વਿਯ ਹਿ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਅਨਾਦਰੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਹੋਤਿ।
‘‘Na vanditabbo’’ti iminā vandantiyā dukkaṭanti dassetīti daṭṭhabbaṃ. Saṅghena kataṃ katikaṃ ñatvā maddanaṃ viya hi saṅghasammutiṃ anādarena atikkamantassa āpatti eva hoti.
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਪਨੇਤਂ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇવਾਤਿ ਅવਨ੍ਦਿਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾਪਿ ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਏવ।
Bhikkhusaṅghassāpi panetaṃ labbhatiyevāti avandiyakammassa upalakkhaṇamattena gahitattā bhikkhusaṅghassāpi kammalakkhaṇaṃ labbhati eva.
ਸਲਾਕਦਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਂ ਨਾਮ। ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਨਂ ਭਾਜਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਯਾਗਗ੍ਗਭਤ੍ਤਗ੍ਗਾਨਿ ਨਾਮ। ਏਤੇਸੁਪਿ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪੋਸਥੇ વਿਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੋ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਗ੍ਗਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ‘‘ਮਯਮੇਤਂ ਨ ਜਾਨਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਖਣ੍ਡਸੀਮਾਯ ਪਨ ਕਤੇ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਿਕਪਚ੍ਚਯਞ੍ਹਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਦਾਤੁਂ ਅਪਲੋਕੇਨ੍ਤੇਹਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨੁਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ વਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਪਲੋਕਨਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਤਂ ਉਪਾਯੇਨ ਬਹਿਉਪਚਾਰਸੀਮਾਗਤਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਖਣ੍ਡਸੀਮਂ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Salākadānaṭṭhānaṃ salākaggaṃ nāma. Yāgubhattānaṃ bhājanaṭṭhānāni yāgaggabhattaggāni nāma. Etesupi hi ṭhānesu sabbo saṅgho uposathe viya sannipatito, kammañca vaggakammaṃ na hoti, ‘‘mayametaṃ na jānimhā’’ti pacchā khiyyantāpi na honti. Khaṇḍasīmāya pana kate khiyyanti. Saṅghikapaccayañhi acchinnacīvarādīnaṃ dātuṃ apalokentehi upacārasīmaṭṭhānaṃ sabbesaṃ anumatiṃ gahetvāva kātabbaṃ. Yo pana visabhāgapuggalo dhammikaṃ apalokanaṃ paṭibāhati, taṃ upāyena bahiupacārasīmāgataṃ vā katvā khaṇḍasīmaṃ vā pavisitvā kātuṃ vaṭṭati.
ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਂ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰਂ’’ਇਚ੍ਚਾਦਿ। ਯਦਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾવ ਚੀવਰਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਾਲ਼ਿ વਾ ਉਪਡ੍ਢਨਾਲ਼ਿ વਾਤਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਮਾਣਦਸ੍ਸਨਂ। ਤੇਨ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਪਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਕਦਿવਸਂਯੇવ વਾਤਿਆਦਿ ਦਸવੀਸਤਿਦਿવਸਾਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇਯੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਯਾવ ਜੀવਨ੍ਤਿ વਾ ਯਾવ ਰੋਗਾ વੁਟ੍ਠਹਤੀਤਿ વਾ ਏવਂ ਅਪਲੋਕੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਣਪਲਿਬੋਧਨ੍ਤਿ ਇਣવਤ੍ਥੁਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਞ੍ਚ ਇਣਾਯਿਕੇਹਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਪੇਸਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੁਪਕਾਰਕਸ੍ਸ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਨ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਮਹਾਇਣਂ। ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯવਤ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ।
Yaṃ sandhāya ‘‘apalokanakammaṃ karotī’’ti sāmaññato dasseti, taṃ apalokanakammaṃ sarūpato dassetumāha ‘‘acchinnacīvaraṃ’’iccādi. Yadi apaloketvāva cīvaraṃ dātabbaṃ, kiṃ pana appamattakavissajjakasammutiyāti āha ‘‘appamattakavissajjanakena panā’’tiādi. Nāḷi vā upaḍḍhanāḷi vāti divase divase apaloketvā dātabbassa pamāṇadassanaṃ. Tena yāpanamattameva apaloketabbaṃ, na adhikanti dasseti. Ekadivasaṃyeva vātiādi dasavīsatidivasānaṃ ekasmiṃ divaseyeva dātabbaparicchedadassanaṃ, tena yāva jīvanti vā yāva rogā vuṭṭhahatīti vā evaṃ apaloketuṃ na vaṭṭatīti dasseti. Iṇapalibodhanti iṇavatthuṃ dātuṃ vaṭṭatīti sambandho. Tañca iṇāyikehi palibuddhassa lajjipesalassa sāsanupakārakassa pamāṇayuttameva kappiyabhaṇḍaṃ niyametvā apaloketvā dātabbaṃ, na pana sahassaṃ vā satasahassaṃ vā mahāiṇaṃ. Tādisañhi bhikkhācariyavattena sabbehi bhikkhūhi tādisassa bhikkhuno pariyesitvā dātabbaṃ.
ਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਚੇਤਿਯਪਟਿਜਗ੍ਗਨਤ੍ਥਾਯ વਡ੍ਢਿਯਾ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇਹਿ ਠਪਿਤવਤ੍ਥੁਤੋ। ਸਙ੍ਘਿਕੇਨਪੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕੇਹਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨવਤ੍ਥੁਨਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Upanikkhepatoti cetiyapaṭijagganatthāya vaḍḍhiyā payojetvā kappiyakārakehi ṭhapitavatthuto. Saṅghikenapīti na kevalañca tatruppādato paccayadāyakehi catupaccayatthāya saṅghassa dinnavatthunāpīti attho.
ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ વਿਯ ਕਾਰੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Saṅghabhattaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti mahādānaṃ dentehipi kariyamānaṃ saṅghabhattaṃ viya kāretuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo.
‘‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਭੋਗਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਬਹੁਂ વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਧਿਕਂ ਪਨ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਦਿવਸੇਪਿ ਕਤਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ…ਪੇ॰… ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਤਿਕਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਦ੍વੀਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વਚਨਮੇવ ਹੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ। ਤੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ। ਸਾ ਏવ ਕਤਿਕਾਤਿ વਿਸੁਂ ਕਤਿਕਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
‘‘Yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ ruccatī’’ti vuttattā attano paribhogappahonakaṃ appaṃ vā bahuṃ vā gahetabbaṃ, adhikaṃ pana gahetuṃ na labhati. Uposathadivaseti nidassanamattaṃ, yasmiṃ kismiñci divasepi kataṃ sukatameva hoti. Karontena ‘‘yaṃ imasmiṃ vihāre antosīmāya saṅghasantakaṃ…pe… yathāsukhaṃ paribhuñjituṃ mayhaṃ ruccatī’’ti evaṃ katikā kātabbā, tathā dvīhi tīhipi ‘‘āyasmantānaṃ ruccatī’’ti vacanameva hettha viseso. Tesampīti rukkhānaṃ. Sā eva katikāti visuṃ katikā na kātabbāti attho.
ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ। ਸਙ੍ਘੋ ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪੁਰਿਮવਿਹਾਰੇਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਕਤਕਤਿਕੇ વਿਹਾਰੇ। ਪਰਿવੇਣਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਜਗ੍ਗਨ੍ਤੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਅਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨੇ ਫਲਾਫਲਾਨਿ, ਰੁਕ੍ਖਾ ਚ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਤਿਕਾ ਨ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯੇ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਾ ਬੀਜਾਨਿ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਾ, ਤੇਪਿ ਦਸਮਭਾਗਂ ਦਤ੍વਾ ਰੋਪਕੇਹੇવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ। ਤੇਹੀਤਿ ਜਗ੍ਗਕੇਹਿ।
Tesanti rukkhānaṃ. Saṅgho sāmīti sambandho. Purimavihāreti purime yathāsukhaṃ paribhogatthāya katakatike vihāre. Pariveṇāni katvā jaggantīti yattha arakkhiyamāne phalāphalāni, rukkhā ca vinassanti, tādisaṃ ṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ, tattha saṅghassa katikā na pavattīti adhippāyo. Ye pana rukkhā bījāni ropetvā ādito paṭṭhāya paṭijaggitā, tepi dasamabhāgaṃ datvā ropakeheva paribhuñjitabbā. Tehīti jaggakehi.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ। ਮੂਲੇਤਿ ਆਦਿਕਾਲੇ, ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੀਘਾ ਕਤਿਕਾਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਾ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਕਤਿਕਾ। ਨਿਕ੍ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਭਾਜਿਤਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਅਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਿਯ੍ਯਨਮਤ੍ਤਮੇવੇਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਖਿਯ੍ਯਨੇਨ ਬਹੁਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਂ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਭੋਗਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸੇવ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਹੋਨਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Tatthāti tasmiṃ vihāre. Mūleti ādikāle, pubbeti attho. Dīghā katikāti aparicchinnakālā yathāsukhaṃ paribhogatthāya katikā. Nikkukkuccenāti ‘‘abhājitamida’’nti kukkuccaṃ akatvāti attho. Khiyyanamattamevetanti tena khiyyanena bahuṃ khādantānaṃ doso natthi attano paribhogappamāṇasseva gahitattā, khiyyantepi attano pahonakaṃ gahetvā khāditabbanti adhippāyo.
ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਤੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਨ੍ਨਂ વਿਯ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਸਮ੍ਭવੋ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁવਿਚਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਉਪਡ੍ਢਭਾਗੋਤਿ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿવੀਸਤੋ ਉਪਡ੍ਢਭਾਗੋ। ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਚ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਦਾਤੁਂ ਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਏવ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ।
Gaṇhathāti na vattabbāti tathāvutte teneva bhikkhunā dinnaṃ viya maññeyyuṃ, taṃ nissāya micchājīvasambhavo hotīti vuttaṃ. Tenāha ‘‘anuvicaritvā’’tiādi. Upaḍḍhabhāgoti ekabhikkhuno paṭivīsato upaḍḍhabhāgo. Dentena ca ‘‘ettakaṃ dātuṃ saṅgho anuññāsī’’ti evaṃ attānaṃ parimocetvā yathā te saṅghe eva pasīdanti, evaṃ vatvā dātabbaṃ.
ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਗਿਲਾਨਗਮਿਕਿਸ੍ਸਰਾਦੀਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪੁਗ੍ਗਲਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੇਨੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਪਨ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਸਙ੍ਘਿਕਮੇવ ਯਥਾਕਤਿਤਾਯ ਦਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾਦੀ ਸਯਮੇવ વਿਸ੍ਸਾਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਸੋ ਰੁਕ੍ਖੇਪਿ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਕਾਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਤੇਹਿ ਕਤਅਨਤ੍ਥਾਭਾવੇਪਿ ਕਾਰੁਞ੍ਞੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ‘‘ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Apaccāsīsantenāti gilānagamikissarādīnaṃ anuññātapuggalānampi attano santakaṃ dentena apaccāsīsanteneva dātabbaṃ, ananuññātapuggalānaṃ pana apaccāsīsantenāpi dātuṃ na vaṭṭatīti. Saṅghikameva yathākatitāya dāpetabbaṃ. Attano santakampi paccayadāyakādī sayameva vissāsena gaṇhanti, na vāretabbā, laddhakappiyanti tuṇhī bhavitabbaṃ. Pubbe vuttamevāti ‘‘kuddho hi so rukkhepi chindeyyā’’tiādinā tuṇhībhāve kāraṇaṃ pubbe vuttameva. Tehi kataanatthābhāvepi kāruññena tuṇhī bhavituṃ vaṭṭati, ‘‘gaṇhathā’’tiādi pana vattuṃ na vaṭṭati.
ਗਰੁਭਣ੍ਡਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰… ਨ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਜੀવਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਆਰਾਮਟ੍ਠਾਨੀਯਤ੍ਤਾ, ਦਾਰੂਨਞ੍ਚ ਗੇਹਸਮ੍ਭਾਰਾਨੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਤ੍વਮੇવ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਕਤਾવਾਸਂ વਾ ਕਤ੍વਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ਜਗ੍ਗਿਤਕਾਲੇ ਫਲવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ।
Garubhaṇḍattā…pe… na dātabbanti jīvarukkhānaṃ ārāmaṭṭhānīyattā, dārūnañca gehasambhārānupagatattā ‘‘sabbaṃ tvameva gaṇhā’’ti dātuṃ na vaṭṭatīti vuttaṃ. Akatāvāsaṃ vā katvāti pubbe avijjamānaṃ senāsanaṃ katvā jaggitakāle phalavāre sampatte.
ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Apalokanakammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ੧. ਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੋ • 1. Kammavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾ • Apalokanakammakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Apalokanakammakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਕਥਾ • Apalokanakammakathā
