| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. आपणसुत्तं
10. Āpaṇasuttaṃ
५२०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा अङ्गेसु विहरति आपणं नाम अङ्गानं निगमो। तत्र खो भगवा आयस्मन्तं सारिपुत्तं आमन्तेसि – ‘‘यो सो, सारिपुत्त, अरियसावको तथागते एकन्तगतो 1 अभिप्पसन्नो, न सो तथागते वा तथागतसासने वा कङ्खेय्य वा विचिकिच्छेय्य वा’’ति?
520. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅgesu viharati āpaṇaṃ nāma aṅgānaṃ nigamo. Tatra kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘‘yo so, sāriputta, ariyasāvako tathāgate ekantagato 2 abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā’’ti?
‘‘यो सो, भन्ते, अरियसावको तथागते एकन्तगतो अभिप्पसन्नो, न सो तथागते वा तथागतसासने वा कङ्खेय्य वा विचिकिच्छेय्य वा। सद्धस्स हि, भन्ते, अरियसावकस्स एवं पाटिकङ्खं यं आरद्धवीरियो विहरिस्सति – अकुसलानं धम्मानं पहानाय, कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु। यं हिस्स, भन्ते, वीरियं तदस्स वीरियिन्द्रियं।
‘‘Yo so, bhante, ariyasāvako tathāgate ekantagato abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā. Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa evaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ āraddhavīriyo viharissati – akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yaṃ hissa, bhante, vīriyaṃ tadassa vīriyindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि , भन्ते, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स एतं पाटिकङ्खं यं सतिमा भविस्सति, परमेन सतिनेपक्केन समन्नागतो, चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता। या हिस्स, भन्ते, सति तदस्स सतिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi , bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ satimā bhavissati, paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Yā hissa, bhante, sati tadassa satindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि, भन्ते, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स उपट्ठितस्सतिनो एतं पाटिकङ्खं यं वोस्सग्गारम्मणं करित्वा लभिस्सति समाधिं, लभिस्सति चित्तस्स एकग्गतं। यो हिस्स, भन्ते, समाधि तदस्स समाधिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ vossaggārammaṇaṃ karitvā labhissati samādhiṃ, labhissati cittassa ekaggataṃ. Yo hissa, bhante, samādhi tadassa samādhindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि, भन्ते, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स उपट्ठितस्सतिनो समाहितचित्तस्स एतं पाटिकङ्खं यं एवं पजानिस्सति – अनमतग्गो खो संसारो। पुब्बा कोटि न पञ्ञायति अविज्जानीवरणानं सत्तानं तण्हासंयोजनानं सन्धावतं संसरतं। अविज्जाय त्वेव तमोकायस्स असेसविरागनिरोधो सन्तमेतं पदं पणीतमेतं पदं, यदिदं – सब्बसङ्खारसमथो सब्बूपधिपटिनिस्सग्गो तण्हाक्खयो विरागो निरोधो निब्बानं 3। या हिस्स, भन्ते, पञ्ञा तदस्स पञ्ञिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino samāhitacittassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati – anamataggo kho saṃsāro. Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. Avijjāya tveva tamokāyassa asesavirāganirodho santametaṃ padaṃ paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ – sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ 4. Yā hissa, bhante, paññā tadassa paññindriyaṃ.
‘‘सद्धो सो 5, भन्ते, अरियसावको एवं पदहित्वा पदहित्वा एवं सरित्वा सरित्वा एवं समादहित्वा समादहित्वा एवं पजानित्वा पजानित्वा एवं अभिसद्दहति – ‘इमे खो ते धम्मा ये मे पुब्बे सुतवा अहेसुं। तेनाहं एतरहि कायेन च फुसित्वा विहरामि, पञ्ञाय च अतिविज्झ 6 पस्सामी’ति। या हिस्स, भन्ते, सद्धा तदस्स सद्धिन्द्रिय’’न्ति।
‘‘Saddho so 7, bhante, ariyasāvako evaṃ padahitvā padahitvā evaṃ saritvā saritvā evaṃ samādahitvā samādahitvā evaṃ pajānitvā pajānitvā evaṃ abhisaddahati – ‘ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṃ. Tenāhaṃ etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi, paññāya ca ativijjha 8 passāmī’ti. Yā hissa, bhante, saddhā tadassa saddhindriya’’nti.
‘‘साधु साधु, सारिपुत्त! यो सो, सारिपुत्त, अरियसावको तथागते एकन्तगतो अभिप्पसन्नो, न सो तथागते वा तथागतसासने वा कङ्खेय्य वा विचिकिच्छेय्य वा। सद्धस्स हि, सारिपुत्त, अरियसावकस्स एतं पाटिकङ्खं यं आरद्धवीरियो विहरिस्सति – अकुसलानं धम्मानं पहानाय, कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु। यं हिस्स, सारिपुत्त, वीरियं तदस्स वीरियिन्द्रियं।
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! Yo so, sāriputta, ariyasāvako tathāgate ekantagato abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā. Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ āraddhavīriyo viharissati – akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yaṃ hissa, sāriputta, vīriyaṃ tadassa vīriyindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि, सारिपुत्त, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स एतं पाटिकङ्खं यं सतिमा भविस्सति, परमेन सतिनेपक्केन समन्नागतो, चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता। या हिस्स, सारिपुत्त, सति तदस्स सतिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ satimā bhavissati, paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Yā hissa, sāriputta, sati tadassa satindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि, सारिपुत्त, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स उपट्ठितस्सतिनो एतं पाटिकङ्खं यं वोस्सग्गारम्मणं करित्वा लभिस्सति समाधिं, लभिस्सति चित्तस्स एकग्गतं। यो हिस्स, सारिपुत्त, समाधि तदस्स समाधिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ vossaggārammaṇaṃ karitvā labhissati samādhiṃ, labhissati cittassa ekaggataṃ. Yo hissa, sāriputta, samādhi tadassa samādhindriyaṃ.
‘‘सद्धस्स हि, सारिपुत्त, अरियसावकस्स आरद्धवीरियस्स उपट्ठितस्सतिनो समाहितचित्तस्स एतं पाटिकङ्खं यं एवं पजानिस्सति – अनमतग्गो खो संसारो। पुब्बा कोटि न पञ्ञायति अविज्जानीवरणानं सत्तानं तण्हासंयोजनानं सन्धावतं संसरतं। अविज्जाय त्वेव तमोकायस्स असेसविरागनिरोधो सन्तमेतं पदं पणीतमेतं पदं, यदिदं – सब्बसङ्खारसमथो सब्बूपधिपटिनिस्सग्गो तण्हाक्खयो विरागो निरोधो निब्बानं। या हिस्स, सारिपुत्त, पञ्ञा तदस्स पञ्ञिन्द्रियं।
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino samāhitacittassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati – anamataggo kho saṃsāro. Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. Avijjāya tveva tamokāyassa asesavirāganirodho santametaṃ padaṃ paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ – sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Yā hissa, sāriputta, paññā tadassa paññindriyaṃ.
‘‘सद्धो सो 9, सारिपुत्त, अरियसावको एवं पदहित्वा पदहित्वा एवं सरित्वा सरित्वा एवं समादहित्वा समादहित्वा एवं पजानित्वा पजानित्वा एवं अभिसद्दहति – ‘इमे खो ते धम्मा ये मे पुब्बे सुतवा अहेसुं। तेनाहं एतरहि कायेन च फुसित्वा विहरामि, पञ्ञाय च अतिविज्झ 10 पस्सामी’ति। या हिस्स, सारिपुत्त, सद्धा तदस्स सद्धिन्द्रिय’’न्ति। दसमं।
‘‘Saddho so 11, sāriputta, ariyasāvako evaṃ padahitvā padahitvā evaṃ saritvā saritvā evaṃ samādahitvā samādahitvā evaṃ pajānitvā pajānitvā evaṃ abhisaddahati – ‘ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṃ. Tenāhaṃ etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi, paññāya ca ativijjha 12 passāmī’ti. Yā hissa, sāriputta, saddhā tadassa saddhindriya’’nti. Dasamaṃ.
जरावग्गो पञ्चमो।
Jarāvaggo pañcamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
जरा उण्णाभो ब्राह्मणो, साकेतो पुब्बकोट्ठको।
Jarā uṇṇābho brāhmaṇo, sāketo pubbakoṭṭhako;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. आपणसुत्तवण्णना • 10. Āpaṇasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. आपणसुत्तवण्णना • 10. Āpaṇasuttavaṇṇanā
