| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੧੦. ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤਂ
10. Apaṇṇakasuttaṃ
੯੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਸਾਲਾ ਨਾਮ ਕੋਸਲਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਤਦવਸਰਿ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ – ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ ਭੋ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਲਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਸਦੇવਕਂ ਸਮਾਰਕਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਂ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਜਂ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਤਿ। ਸਾਧੁ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਾਨਂ ਅਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ; ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
92. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena sālā nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Assosuṃ kho sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ sālaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu; sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
੯੩. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ વੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਕੋਚਿ ਮਨਾਪੋ ਸਤ੍ਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ વੋ ਆਕਾਰવਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਚਿ ਮਨਾਪੋ ਸਤ੍ਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨੋ ਆਕਾਰવਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ‘‘ਮਨਾਪਂ વੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਹਿ ਅਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਹਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਸੋ વੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ। ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ’’?
93. Ekamantaṃ nisinne kho sāleyyake brāhmaṇagahapatike bhagavā etadavoca – ‘‘atthi pana vo, gahapatayo, koci manāpo satthā yasmiṃ vo ākāravatī saddhā paṭiladdhā’’ti? ‘‘Natthi kho no, bhante, koci manāpo satthā yasmiṃ no ākāravatī saddhā paṭiladdhā’’ti. ‘‘Manāpaṃ vo, gahapatayo, satthāraṃ alabhantehi ayaṃ apaṇṇako dhammo samādāya vattitabbo. Apaṇṇako hi, gahapatayo, dhammo samatto samādinno, so vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Katamo ca, gahapatayo, apaṇṇako dhammo’’?
੯੪. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ , ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ; ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ 1 ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ; ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ; ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ 2 ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਤੇਸਂਯੇવ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ। ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ; ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ; ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ – ‘ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।
94. ‘‘Santi , gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ; natthi sukatadukkaṭānaṃ 3 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko; natthi mātā, natthi pitā; natthi sattā opapātikā; natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 4 sammā paṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ; atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko; atthi ayaṃ loko, atthi paro loko; atthi mātā, atthi pitā; atthi sattā opapātikā; atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammā paṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo – ‘nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
੯੫. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ…ਪੇ॰… ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ 5 ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ 6 ਯਮਿਦਂ 7 ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਪਰਲੋਕવਿਦੁਨੋ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ 8; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ 9। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ 10 ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
95. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ 11 kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā 12 yamidaṃ 13 kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti saṅkappeti; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti āha; ye te arahanto paralokaviduno tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘natthi paro loko’ti paraṃ saññāpeti 14; sāssa hoti asaddhammasaññatti 15. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime 16 aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ , ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿਕવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra , gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi paro loko evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi paro loko evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu paro loko, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi natthikavādo’ti. Sace kho attheva paro loko, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.
੯੬. ‘‘ਤਤ੍ਰ , ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ…ਪੇ॰… ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਪਰਲੋਕવਿਦੁਨੋ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਅਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
96. ‘‘Tatra , gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi dinnaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti āha; ye te arahanto paralokaviduno tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ ‘atthi paro loko’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ , ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲવਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿਕવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi paro loko , evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu paro loko, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi atthikavādo’ti. Sace kho attheva paro loko, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.
੯੭. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ 17, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ। ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥવਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚવਜ੍ਜੇਨ 18 ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ। ਤੇਸਂਯੇવ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ। ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥવਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚવਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।
97. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato 19, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento; natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento; natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena 20 natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā te evamāhaṃsu – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento; atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento; atthi tatonidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
੯੮. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ। ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥવਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚવਜ੍ਜੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਆਹ, ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਕਿਰਿਯવਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
98. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento…pe… dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti saṅkappeti; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti āha, ye te arahanto kiriyavādā tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘natthi kiriyā’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti asaddhammasaññatti. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਕਿਰਿਯਾ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਕਿਰਿਯવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਕਿਰਿਯਾ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi kiriyā, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi kiriyā evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu kiriyā, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi akiriyavādo’ti. Sace kho attheva kiriyā, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.
੯੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਕਰੋਤੋ ਕਾਰਯਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਛੇਦਾਪਯਤੋ, ਪਚਤੋ ਪਾਚਾਪਯਤੋ, ਸੋਚਯਤੋ ਸੋਚਾਪਯਤੋ, ਕਿਲਮਤੋ ਕਿਲਮਾਪਯਤੋ, ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ, ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ, ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਂ ਹਰਤੋ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਂ ਕਰੋਤੋ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ, ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ, ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ; ਕਰੋਤੋ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਂ। ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਥવਿਯਾ ਪਾਣੇ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਏਕਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਹਨਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ, ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਪਚਨ੍ਤੋ ਪਾਚੇਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਾਪਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਾਪਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਉਤ੍ਤਰਞ੍ਚੇਪਿ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਯਜਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ। ਦਾਨੇਨ ਦਮੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਚ੍ਚવਜ੍ਜੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਗਮੋ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ , ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਕਿਰਿਯવਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਅਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
99. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘karoto kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato, socayato socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato; karoto karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento, chindanto chedāpento, pacanto pācento, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento, yajanto yajāpento, atthi tatonidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena atthi puññaṃ, atthi puññassa āgamo’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ , manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti āha; ye te arahanto kiriyavādā tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana kiriyaṃ ‘atthi kiriyā’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਕਿਰਿਯਾ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲવਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਿਰਿਯવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਕਿਰਿਯਾ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi kiriyā, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu kiriyā, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi kiriyavādo’ti. Sace kho attheva kiriyā, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.
੧੦੦. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ , ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ વਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਂ 21, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾ ਅવਸਾ ਅਬਲਾ ਅવੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾવਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍વੇવਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਤੇਸਂਯੇવ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ। ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ વਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾ ਅવਸਾ ਅਬਲਾ ਅવੀਰਿਯਾ 22 ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾવਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍વੇવਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ’ਤਿ? ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’।
100. ‘‘Santi , gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhanti. Natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ 23, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo; sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhanti. Atthi balaṃ, atthi vīriyaṃ, atthi purisathāmo, atthi purisaparakkamo; na sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā 24 niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’ti? ‘Evaṃ, bhante’.
੧੦੧. ‘‘ਤਤ੍ਰ , ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ વਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾ ਅવਸਾ ਅਬਲਾ ਅવੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾવਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍વੇવਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਆਹ; ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁવਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
101. ‘‘Tatra , gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; ahetū appaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; ahetū appaccayā sattā visujjhanti. Natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo; sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Na hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā passanti akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti micchādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti saṅkappeti ; svāssa hoti micchāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti micchāvācā. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti āha; ye te arahanto hetuvādā tesamayaṃ paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘natthi hetū’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti asaddhammasaññatti. Tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā ariyānaṃ paccanīkatā asaddhammasaññatti attānukkaṃsanā paravambhanā. Evamassime aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੋਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਹੇਤੁ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ – ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਹੇਤੁਕવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਹੇਤੁ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਲਿਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho natthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sotthimattānaṃ karissati; sace kho atthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu hetu, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho – dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhi ahetukavādo’ti. Sace kho attheva hetu, evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaliggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ gārayho, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo dussamatto samādinno, ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati kusalaṃ ṭhānaṃ.
੧੦੨. ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ; ਸਹੇਤੂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ વਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋ; ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾ ਅવਸਾ ਅਬਲਾ ਅવੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਂਗਤਿਭਾવਪਰਿਣਤਾ ਛਸ੍વੇવਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਤੇਸਮੇਤਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ? ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਮਿਦਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਂ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ ਤਿਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ; ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਆਹ, ਯੇ ਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁવਾਦਾ ਤੇਸਮਯਂ ਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਹੇਤੁਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਪਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ, ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ – ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾ ਅਪਰવਮ੍ਭਨਾ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਅਨੇਕੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ।
102. ‘‘Tatra, gahapatayo, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya; sahetū sappaccayā sattā saṃkilissanti. Atthi hetu, atthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā; sahetū sappaccayā sattā visujjhanti. Atthi balaṃ, atthi vīriyaṃ, atthi purisathāmo, atthi purisaparakkamo; na sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṃgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentī’ti tesametaṃ pāṭikaṅkhaṃ? Yamidaṃ kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ – ime tayo akusale dhamme abhinivajjetvā yamidaṃ kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ – ime tayo kusale dhamme samādāya vattissanti. Taṃ kissa hetu? Passanti hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ tissa diṭṭhi hoti; sāssa hoti sammādiṭṭhi. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti saṅkappeti; svāssa hoti sammāsaṅkappo. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti vācaṃ bhāsati; sāssa hoti sammāvācā. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti āha, ye te arahanto hetuvādā tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti. Santaṃyeva kho pana hetuṃ ‘atthi hetū’ti paraṃ saññāpeti; sāssa hoti saddhammasaññatti. Tāya ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Iti pubbeva kho panassa dussīlyaṃ pahīnaṃ hoti, susīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ – ayañca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā ariyānaṃ apaccanīkatā saddhammasaññatti anattukkaṃsanā aparavambhanā. Evamassime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਏવਮਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮਾਹੁ ਹੇਤੁ, ਹੋਤੁ ਨੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ; ਅਥ ਚ ਪਨਾਯਂ ਭવਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ – ਸੀਲવਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੇਤੁવਾਦੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ , ਏવਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੋਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਭਯਤ੍ਥ ਕਟਗ੍ਗਹੋ – ਯਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਪਣ੍ਣਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋ, ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਿਞ੍ਚਤਿ ਅਕੁਸਲਂ ਠਾਨਂ।
‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘sace kho atthi hetu, evamayaṃ bhavaṃ purisapuggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Kāmaṃ kho pana māhu hetu, hotu nesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ; atha ca panāyaṃ bhavaṃ purisapuggalo diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso – sīlavā purisapuggalo sammādiṭṭhi hetuvādo’ti. Sace kho atthi hetu , evaṃ imassa bhoto purisapuggalassa ubhayattha kaṭaggaho – yañca diṭṭheva dhamme viññūnaṃ pāsaṃso, yañca kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati. Evamassāyaṃ apaṇṇako dhammo susamatto samādinno, ubhayaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati, riñcati akusalaṃ ṭhānaṃ.
੧੦੩. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ। ਤੇਸਂਯੇવ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ। ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਤ੍ਰ , ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਦਿਟ੍ਠਂ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅવਿਦਿਤਂ। ਅਹਞ੍ਚੇવ 25 ਖੋ ਪਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸੇਨ ਆਦਾਯ વੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਨ ਮੇਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ। ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇવਾ ਰੂਪਿਨੋ ਮਨੋਮਯਾ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇવਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਮਯਾ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਰੂਪਾਧਿਕਰਣਂ 26 ਦਣ੍ਡਾਦਾਨ-ਸਤ੍ਥਾਦਾਨ-ਕਲਹ-વਿਗ੍ਗਹ-વਿવਾਦ-ਤੁવਂਤੁવਂ-ਪੇਸੁਞ੍ਞ-ਮੁਸਾવਾਦਾ। ‘ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਰੂਪੇ’’’ਤਿ। ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਰੂਪਾਨਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।
103. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi sabbaso āruppā’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tatra , gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti, idaṃ me adiṭṭhaṃ; yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso āruppā’ti, idaṃ me aviditaṃ. Ahañceva 27 kho pana ajānanto apassanto ekaṃsena ādāya vohareyyaṃ – idameva saccaṃ, moghamaññanti, na metaṃ assa patirūpaṃ. Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso āruppā’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā rūpino manomayā, apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso āruppā’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā arūpino saññāmayā, apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Dissanti kho pana rūpādhikaraṇaṃ 28 daṇḍādāna-satthādāna-kalaha-viggaha-vivāda-tuvaṃtuvaṃ-pesuñña-musāvādā. ‘Natthi kho panetaṃ sabbaso arūpe’’’ti. So iti paṭisaṅkhāya rūpānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
੧੦੪. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ। ਤੇਸਂਯੇવ ਖੋ, ਗਹਪਤਯੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ। ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਗਹਪਤਯੋ, ਨਨੁਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕવਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਗਹਪਤਯੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅਦਿਟ੍ਠਂ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਅવਿਦਿਤਂ। ਅਹਞ੍ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂਸੇਨ ਆਦਾਯ વੋਹਰੇਯ੍ਯਂ – ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਨ ਮੇਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ। ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ – ਯੇ ਤੇ ਦੇવਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਮਯਾ ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਮੇ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਭવਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਚ੍ਚਂ વਚਨਂ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ – ਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ । ਯੇ ਖੋ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਰਾਗਾਯ 29 ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਂਯੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਉਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭવਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ, ਤੇਸਮਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਸਂਯੋਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’’ਤਿ। ਸੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਭવਾਨਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।
104. ‘‘Santi, gahapatayo, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti. Tesaṃyeva kho, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇānaṃ eke samaṇabrāhmaṇā ujuvipaccanīkavādā. Te evamāhaṃsu – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti. Taṃ kiṃ maññatha, gahapatayo, nanume samaṇabrāhmaṇā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tatra, gahapatayo, viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, idaṃ me adiṭṭhaṃ; yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, idaṃ me aviditaṃ. Ahañceva kho pana ajānanto apassanto ekaṃsena ādāya vohareyyaṃ – idameva saccaṃ, moghamaññanti, na metaṃ assa patirūpaṃ. Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – ye te devā arūpino saññāmayā apaṇṇakaṃ me tatrūpapatti bhavissati. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, sace tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ, ṭhānametaṃ vijjati – yaṃ diṭṭheva dhamme parinibbāyissāmi . Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘natthi sabbaso bhavanirodho’ti, tesamayaṃ diṭṭhi sārāgāya 30 santike, saṃyogāya santike, abhinandanāya santike, ajjhosānāya santike, upādānāya santike. Ye pana te bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘atthi sabbaso bhavanirodho’ti, tesamayaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaṃyogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike’’’ti. So iti paṭisaṅkhāya bhavānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
੧੦੫. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤਿ।
105. ‘‘Cattārome, gahapatayo, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha, gahapatayo, ekacco puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
੧੦੬. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਚੇਲਕੋ ਹੋਤਿ ਮੁਤ੍ਤਾਚਾਰੋ ਹਤ੍ਥਾਪਲੇਖਨੋ…ਪੇ॰… 31 ਇਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਤਾਪਨਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ।
106. ‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto ? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano…pe… 32 iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸੂਕਰਿਕੋ…ਪੇ॰… ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਕੇਚਿ ਕੁਰੂਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ।
‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo orabbhiko hoti sūkariko…pe… ye vā panaññepi keci kurūrakammantā. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰਾਜਾ વਾ ਹੋਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਤੇਪਿ ਦਣ੍ਡਤਜ੍ਜਿਤਾ ਭਯਤਜ੍ਜਿਤਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਾ ਰੁਦਮਾਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ।
‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto? Idha, gahapatayo, ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo muddhāvasitto…pe… tepi daṇḍatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikammāni karonti. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਗਹਪਤਯੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ…ਪੇ॰… ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘Katamo ca, gahapatayo, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati? Idha, gahapatayo, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
‘‘ਸੋ ਏવਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ વਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍વੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ વਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ…ਪੇ॰… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਅਨਙ੍ਗਣੇ વਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਮੁਦੁਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਜਾਨਤੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਕਾਮਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭવਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਮਿਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਹਪਤਯੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਨਾਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ayaṃ vuccati, gahapatayo, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto; so anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatī’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਾ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ વਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’ਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏਤੇ ਮਯਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ। ਉਪਾਸਕੇ ਨੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤੇ’’ਤਿ।
Evaṃ vutte, sāleyyakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gate’’ti.
ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ।
Apaṇṇakasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
ਗਹਪਤਿવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਠਮੋ।
Gahapativaggo niṭṭhito paṭhamo.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਕਨ੍ਦਰਨਾਗਰਸੇਖવਤੋ ਚ, ਪੋਤਲਿਯੋ ਪੁਨ ਜੀવਕਭਚ੍ਚੋ।
Kandaranāgarasekhavato ca, potaliyo puna jīvakabhacco;
ਉਪਾਲਿਦਮਥੋ ਕੁਕ੍ਕੁਰਅਭਯੋ, ਬਹੁવੇਦਨੀਯਾਪਣ੍ਣਕਤੋ ਦਸਮੋ॥
Upālidamatho kukkuraabhayo, bahuvedanīyāpaṇṇakato dasamo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā
