| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
၁၀. အပဏ္ဏကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā
၉၂. ဧဝံ မေ သုတန္တိ အပဏ္ဏကသုတ္တံ။ တတ္ထ စာရိကန္တိ အတုရိတစာရိကံ။
92.Evaṃme sutanti apaṇṇakasuttaṃ. Tattha cārikanti aturitacārikaṃ.
၉၃. အတ္ထိ ပန ဝော ဂဟပတယောတိ ကသ္မာ အာဟ? သော ကိရ ဂာမော အဋဝိဒ္ဝာရေ နိဝိဋ္ဌော။ နာနာဝိဓာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဒိဝသံ မဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ သာယံ တံ ဂာမံ ဝာသတ္ထာယ ဥပေန္တိ, တေသံ တေ မနုသ္သာ မဉ္စပီဌာနိ ပတ္ထရိတ္ဝာ ပာဒေ ဓောဝိတ္ဝာ ပာဒေ မက္ခေတ္ဝာ ကပ္ပိယပာနကာနိ ဒတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ နိမန္တေတ္ဝာ ဒာနံ ဒေန္တိ။ တေ ပသန္နစိတ္တာ တေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္မန္တယမာနာ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘အတ္ထိ ပန ဝော ဂဟပတယော ကိဉ္စိ ဒသ္သနံ ဂဟိတ’’န္တိ? နတ္ထိ, ဘန္တေတိ။ ‘‘ဂဟပတယော ဝိနာ ဒသ္သနေန လောကော န နိယ္ယာတိ, ဧကံ ဒသ္သနံ ရုစ္စိတ္ဝာ ခမာပေတ္ဝာ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ, ‘သသ္သတော လောကော’တိ ဒသ္သနံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝတ္ဝာ ပက္ကန္တာ။ အပရဒိဝသေ အညေ အာဂတာ။ တေပိ တထေဝ ပုစ္ဆိံသု။ တေ တေသံ ‘‘အာမ, ဘန္တေ, ပုရိမေသု ဒိဝသေသု တုမ္ဟာဒိသာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အာဂန္တ္ဝာ ‘သသ္သတော လောကော’တိ အမ္ဟေ ဣဒံ ဒသ္သနံ ဂာဟာပေတ္ဝာ ဂတာ’’တိ အာရောစေသုံ။ ‘‘တေ ဗာလာ ကိံ ဇာနန္တိ? ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အယံ လောကော’တိ ဥစ္ဆေဒဒသ္သနံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဧဝံ တေပိ ဥစ္ဆေဒဒသ္သနံ ဂဏ္ဟာပေတ္ဝာ ပက္ကန္တာ။ ဧတေနုပာယေန အညေ ဧကစ္စသသ္သတံ, အညေ အန္တာနန္တံ , အညေ အမရာဝိက္ခေပန္တိ ဧဝံ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဥဂ္ဂဏ္ဟာပေသုံ။ တေ ပန ဧကဒိဋ္ဌိယမ္ပိ ပတိဋ္ဌာတုံ နာသက္ခိံသု။ သဗ္ဗပစ္ဆာ ဘဂဝာ အဂမာသိ။ သော တေသံ ဟိတတ္ထာယ ပုစ္ဆန္တော ‘‘အတ္ထိ ပန ဝော ဂဟပတယော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာကာရဝတီတိ ကာရဏဝတီ သဟေတုကာ။ အပဏ္ဏကောတိ အဝိရဒ္ဓော အဒ္ဝေဇ္ဈဂာမီ ဧကံသဂာဟိကော။
93.Atthi pana vo gahapatayoti kasmā āha? So kira gāmo aṭavidvāre niviṭṭho. Nānāvidhā samaṇabrāhmaṇā divasaṃ maggaṃ gantvā sāyaṃ taṃ gāmaṃ vāsatthāya upenti, tesaṃ te manussā mañcapīṭhāni pattharitvā pāde dhovitvā pāde makkhetvā kappiyapānakāni datvā punadivase nimantetvā dānaṃ denti. Te pasannacittā tehi saddhiṃ sammantayamānā evaṃ vadanti ‘‘atthi pana vo gahapatayo kiñci dassanaṃ gahita’’nti? Natthi, bhanteti. ‘‘Gahapatayo vinā dassanena loko na niyyāti, ekaṃ dassanaṃ ruccitvā khamāpetvā gahetuṃ vaṭṭati, ‘sassato loko’ti dassanaṃ gaṇhathā’’ti vatvā pakkantā. Aparadivase aññe āgatā. Tepi tatheva pucchiṃsu. Te tesaṃ ‘‘āma, bhante, purimesu divasesu tumhādisā samaṇabrāhmaṇā āgantvā ‘sassato loko’ti amhe idaṃ dassanaṃ gāhāpetvā gatā’’ti ārocesuṃ. ‘‘Te bālā kiṃ jānanti? ‘Ucchijjati ayaṃ loko’ti ucchedadassanaṃ gaṇhathā’’ti evaṃ tepi ucchedadassanaṃ gaṇhāpetvā pakkantā. Etenupāyena aññe ekaccasassataṃ, aññe antānantaṃ , aññe amarāvikkhepanti evaṃ dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo uggaṇhāpesuṃ. Te pana ekadiṭṭhiyampi patiṭṭhātuṃ nāsakkhiṃsu. Sabbapacchā bhagavā agamāsi. So tesaṃ hitatthāya pucchanto ‘‘atthi pana vo gahapatayo’’tiādimāha. Tattha ākāravatīti kāraṇavatī sahetukā. Apaṇṇakoti aviraddho advejjhagāmī ekaṃsagāhiko.
၉၄. နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒိ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟေဋ္ဌာ သာလေယ္ယကသုတ္တေ ဝိတ္ထာရိတာ။ တထာ တဗ္ဗိပစ္စနီကဘူတာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။
94.Natthi dinnantiādi dasavatthukā micchādiṭṭhi heṭṭhā sāleyyakasutte vitthāritā. Tathā tabbipaccanīkabhūtā sammādiṭṭhi.
၉၅. နေက္ခမ္မေ အာနိသံသန္တိ ယော နေသံ အကုသလတော နိက္ခန္တဘာဝေ အာနိသံသော, ယော စ ဝောဒာနပက္ခော ဝိသုဒ္ဓိပက္ခော, တံ န ပသ္သန္တီတိ အတ္ထော။ အသဒ္ဓမ္မသညတ္တီတိ အဘူတဓမ္မသညာပနာ ။ အတ္တာနုက္ကံသေတီတိ ဌပေတ္ဝာ မံ ကော အညော အတ္တနော ဒသ္သနံ ပရေ ဂဏ္ဟာပေတုံ သက္ကောတီတိ အတ္တာနံ ဥက္ခိပတိ။ ပရံ ဝမ္ဘေတီတိ ဧတ္တကေသု ဇနေသု ဧကောပိ အတ္တနော ဒသ္သနံ ပရေ ဂဏ္ဟာပေတုံ န သက္ကောတီတိ ဧဝံ ပရံ ဟေဋ္ဌာ ခိပတိ။ ပုဗ္ဗေဝ ခော ပနာတိ ပုဗ္ဗေ မိစ္ဆာဒသ္သနံ ဂဏ္ဟန္တသ္သေဝ သုသီလ္ယံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဒုသ္သီလဘာဝော ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ ဧဝမသ္သိမေတိ ဧဝံ အသ္သ ဣမေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအာဒယော သတ္တ။ အပရာပရံ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန ပန တေယေဝ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ နာမ။
95.Nekkhamme ānisaṃsanti yo nesaṃ akusalato nikkhantabhāve ānisaṃso, yo ca vodānapakkho visuddhipakkho, taṃ na passantīti attho. Asaddhammasaññattīti abhūtadhammasaññāpanā . Attānukkaṃsetīti ṭhapetvā maṃ ko añño attano dassanaṃ pare gaṇhāpetuṃ sakkotīti attānaṃ ukkhipati. Paraṃ vambhetīti ettakesu janesu ekopi attano dassanaṃ pare gaṇhāpetuṃ na sakkotīti evaṃ paraṃ heṭṭhā khipati. Pubbeva kho panāti pubbe micchādassanaṃ gaṇhantasseva susīlyaṃ pahīnaṃ hoti, dussīlabhāvo paccupaṭṭhito. Evamassimeti evaṃ assa ime micchādiṭṭhiādayo satta. Aparāparaṃ uppajjanavasena pana teyeva micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā uppajjanti nāma.
တတ္ရာတိ တာသု တေသံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ လဒ္ဓီသု။ ကလိဂ္ဂဟောတိ ပရာဇယဂ္ဂာဟော။ ဒုသ္သမတ္တော သမာဒိန္နောတိ ဒုဂ္ဂဟိတော ဒုပ္ပရာမဋ္ဌော။ ဧကံသံ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတီတိ ဧကန္တံ ဧကကောဋ္ဌာသံ သကဝာဒမေဝ ဖရိတ္ဝာ အဓိမုစ္စိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ, ‘‘သစေ ခော နတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေယေဝ သောတ္ထိဘာဝာဝဟော ဟောတိ။ ရိဉ္စတီတိ ဝဇ္ဇေတိ။
Tatrāti tāsu tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ laddhīsu. Kaliggahoti parājayaggāho. Dussamatto samādinnoti duggahito dupparāmaṭṭho. Ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhatīti ekantaṃ ekakoṭṭhāsaṃ sakavādameva pharitvā adhimuccitvā tiṭṭhati, ‘‘sace kho natthi paro loko’’ti evaṃ santeyeva sotthibhāvāvaho hoti. Riñcatīti vajjeti.
၉၆. သဒ္ဓမ္မသညတ္တီတိ ဘူတဓမ္မသညာပနာ။
96.Saddhammasaññattīti bhūtadhammasaññāpanā.
ကဋဂ္ဂဟောတိ ဇယဂ္ဂာဟော။ သုသမတ္တော သမာဒိန္နောတိ သုဂ္ဂဟိတော သုပရာမဋ္ဌော။ ဥဘယံသံ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတီတိ ဥဘယန္တံ ဥဘယကောဋ္ဌာသံ သကဝာဒံ ပရဝာဒဉ္စ ဖရိတ္ဝာ အဓိမုစ္စိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ ‘‘သစေ ခော အတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေပိ ‘‘သစေ ခော နတ္ထိ ပရော လောကော’’တိ ဧဝံ သန္တေပိ သောတ္ထိဘာဝာဝဟော ဟောတိ။ ပရတောပိ ဧကံသဥဘယံသေသု ဣမိနာဝ နယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Kaṭaggahoti jayaggāho. Susamatto samādinnoti suggahito suparāmaṭṭho. Ubhayaṃsaṃpharitvā tiṭṭhatīti ubhayantaṃ ubhayakoṭṭhāsaṃ sakavādaṃ paravādañca pharitvā adhimuccitvā tiṭṭhati ‘‘sace kho atthi paro loko’’ti evaṃ santepi ‘‘sace kho natthi paro loko’’ti evaṃ santepi sotthibhāvāvaho hoti. Paratopi ekaṃsaubhayaṃsesu imināva nayena attho veditabbo.
၉၇. ကရောတောတိ သဟတ္ထာ ကရောန္တသ္သ။ ကာရယတောတိ အာဏတ္တိယာ ကာရေန္တသ္သ။ ဆိန္ဒတောတိ ပရေသံ ဟတ္ထာဒီနိ ဆိန္ဒန္တသ္သ။ ပစတောတိ ဒဏ္ဍေန ပီဠေန္တသ္သ ဝာ တဇ္ဇေန္တသ္သ ဝာ။ သောစယတောတိ ပရသ္သ ဘဏ္ဍဟရဏာဒီဟိ သောကံ သယံ ကရောန္တသ္သပိ ပရေဟိ ကာရေန္တသ္သပိ။ ကိလမတောတိ အာဟာရူပစ္ဆေဒ-ဗန္ဓနာဂာရပ္ပဝေသနာဒီဟိ သယံ ကိလမန္တသ္သာပိ ပရေဟိ ကိလမာပေန္တသ္သာပိ။ ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတောတိ ပရံ ဖန္ဒန္တံ ဖန္ဒနကာလေ သယမ္ပိ ဖန္ဒတော ပရမ္ပိ ဖန္ဒာပယတော။ ပာဏမတိပာတယတောတိ ပာဏံ ဟနန္တသ္သပိ ဟနာပေန္တသ္သပိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ကရဏကာရာပနဝသေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
97.Karototi sahatthā karontassa. Kārayatoti āṇattiyā kārentassa. Chindatoti paresaṃ hatthādīni chindantassa. Pacatoti daṇḍena pīḷentassa vā tajjentassa vā. Socayatoti parassa bhaṇḍaharaṇādīhi sokaṃ sayaṃ karontassapi parehi kārentassapi. Kilamatoti āhārūpaccheda-bandhanāgārappavesanādīhi sayaṃ kilamantassāpi parehi kilamāpentassāpi. Phandato phandāpayatoti paraṃ phandantaṃ phandanakāle sayampi phandato parampi phandāpayato. Pāṇamatipātayatoti pāṇaṃ hanantassapi hanāpentassapi. Evaṃ sabbattha karaṇakārāpanavaseneva attho veditabbo.
သန္ဓိန္တိ ဃရသန္ဓိံ။ နိလ္လောပန္တိ မဟာဝိလောပံ။ ဧကာဂာရိကန္တိ ဧကမေဝ ဃရံ ပရိဝာရေတ္ဝာ ဝိလုမ္ပနံ။ ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတောတိ အာဂတာဂတာနံ အစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ မဂ္ဂေ တိဋ္ဌတော။ ကရောတော န ကရီယတိ ပာပန္တိ ယံကိဉ္စိ ပာပံ ကရောမီတိ သညာယ ကရောတောပိ ပာပံ န ကရီယတိ, နတ္ထိ ပာပံ။ သတ္တာ ပန ကရောမာတိ ဧဝံသညိနော ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ခုရပရိယန္တေနာတိ ခုရနေမိနာ, ခုရဓာရသဒိသပရိယန္တေန ဝာ။ ဧကံ မံသခလန္တိ ဧကံ မံသရာသိံ။ ပုဉ္ဇန္တိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ တတောနိဒာနန္တိ ဧကမံသခလကရဏနိဒာနံ။ ဒက္ခိဏတီရေ မနုသ္သာ ကက္ခဠာ ဒာရုဏာ, တေ သန္ဓာယ ဟနန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဥတ္တရတီရေ သဒ္ဓာ ဟောန္တိ ပသန္နာ ဗုဒ္ဓမာမကာ ဓမ္မမာမကာ သင္ဃမာမကာ, တေ သန္ဓာယ ဒဒန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Sandhinti gharasandhiṃ. Nillopanti mahāvilopaṃ. Ekāgārikanti ekameva gharaṃ parivāretvā vilumpanaṃ. Paripanthetiṭṭhatoti āgatāgatānaṃ acchindanatthaṃ magge tiṭṭhato. Karoto na karīyati pāpanti yaṃkiñci pāpaṃ karomīti saññāya karotopi pāpaṃ na karīyati, natthi pāpaṃ. Sattā pana karomāti evaṃsaññino hontīti attho. Khurapariyantenāti khuraneminā, khuradhārasadisapariyantena vā. Ekaṃ maṃsakhalanti ekaṃ maṃsarāsiṃ. Puñjanti tasseva vevacanaṃ. Tatonidānanti ekamaṃsakhalakaraṇanidānaṃ. Dakkhiṇatīre manussā kakkhaḷā dāruṇā, te sandhāya hanantotiādi vuttaṃ. Uttaratīre saddhā honti pasannā buddhamāmakā dhammamāmakā saṅghamāmakā, te sandhāya dadantotiādi vuttaṃ.
တတ္ထ ယဇန္တောတိ မဟာယာဂံ ကရောန္တော။ ဒမေနာတိ ဣန္ဒ္ရိယဒမေန ဥပောသထကမ္မေန။ သံယမေနာတိ သီလသံယမေန။ သစ္စဝဇ္ဇေနာတိ သစ္စဝစနေန။ အာဂမောတိ အာဂမနံ, ပဝတ္တီတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗထာပိ ပာပပုညာနံ ကိရိယမေဝ ပဋိက္ခိပန္တိ။ သုက္ကပက္ခောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမေတ္ထ ပုရိမဝာရေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။
Tattha yajantoti mahāyāgaṃ karonto. Damenāti indriyadamena uposathakammena. Saṃyamenāti sīlasaṃyamena. Saccavajjenāti saccavacanena. Āgamoti āgamanaṃ, pavattīti attho. Sabbathāpi pāpapuññānaṃ kiriyameva paṭikkhipanti. Sukkapakkhopi vuttanayeneva veditabbo. Sesamettha purimavāre vuttasadisameva.
၁၀၀. နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယောတိ ဧတ္ထ ပစ္စယော ဟေတုဝေဝစနံ။ ဥဘယေနာပိ ဝိဇ္ဇမာနကမေဝ ကာယဒုစ္စရိတာဒိသံကိလေသပစ္စယံ ကာယသုစရိတာဒိဝိသုဒ္ဓိပစ္စယံ ပဋိက္ခိပန္တိ။ နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ, နတ္ထိ ပုရိသထာမော, နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမောတိ သတ္တာနံ သံကိလေသိတုံ ဝာ ဝိသုဇ္ဈိတုံ ဝာ ဗလံ ဝာ ဝီရိယံ ဝာ ပုရိသေန ကာတဗ္ဗော နာမ ပုရိသထာမော ဝာ ပုရိသပရက္ကမော ဝာ နတ္ထိ။
100.Natthi hetu natthi paccayoti ettha paccayo hetuvevacanaṃ. Ubhayenāpi vijjamānakameva kāyaduccaritādisaṃkilesapaccayaṃ kāyasucaritādivisuddhipaccayaṃ paṭikkhipanti. Natthibalaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamoti sattānaṃ saṃkilesituṃ vā visujjhituṃ vā balaṃ vā vīriyaṃ vā purisena kātabbo nāma purisathāmo vā purisaparakkamo vā natthi.
သဗ္ဗေ သတ္တာတိ ဩဋ္ဌဂောဏဂဒ္ရဘာဒယော အနဝသေသေ နိဒသ္သေန္တိ။ သဗ္ဗေ ပာဏာတိ ဧကိန္ဒ္ရိယော ပာဏော ဒ္ဝိန္ဒ္ရိယော ပာဏောတိ အာဒိဝသေန ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဘူတာတိ အဏ္ဍကောသဝတ္ထိကောသေသု ဘူတေ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ သဗ္ဗေ ဇီဝာတိ သာလိယဝဂောဓုမာဒယော သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ တေသု ဟေတေ ဝိရုဟနဘာဝေန ဇီဝသညိနော။ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာတိ တေသံ အတ္တနော ဝသော ဝာ ဗလံ ဝာ ဝီရိယံ ဝာ နတ္ထိ။ နိယတိသင္ဂတိဘာဝပရိဏတာတိ ဧတ္ထ နိယတီတိ နိယတတာ။ သင္ဂတီတိ ဆန္နံ အဘိဇာတီနံ တတ္ထ တတ္ထ ဂမနံ။ ဘာဝောတိ သဘာဝောယေဝ။ ဧဝံ နိယတိယာ စ သင္ဂတိယာ စ ဘာဝေန စ ပရိဏတာ နာနပ္ပကာရတံ ပတ္တာ။ ယေန ဟိ ယထာ ဘဝိတဗ္ဗံ, သော တထေဝ ဘဝတိ။ ယေန နော ဘဝိတဗ္ဗံ, သော န ဘဝတီတိ ဒသ္သေန္တိ။ ဆသ္ဝေဝာဘိဇာတီသူတိ ဆသု ဧဝ အဘိဇာတီသု ဌတ္ဝာ သုခဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ ပဋိသံဝေဒေန္တိ, အညာ သုခဒုက္ခဘူမိ နတ္ထီတိ ဒသ္သေန္တိ။
Sabbe sattāti oṭṭhagoṇagadrabhādayo anavasese nidassenti. Sabbe pāṇāti ekindriyo pāṇo dvindriyo pāṇoti ādivasena vadanti. Sabbe bhūtāti aṇḍakosavatthikosesu bhūte sandhāya vadanti. Sabbe jīvāti sāliyavagodhumādayo sandhāya vadanti. Tesu hete viruhanabhāvena jīvasaññino. Avasā abalā avīriyāti tesaṃ attano vaso vā balaṃ vā vīriyaṃ vā natthi. Niyatisaṅgatibhāvapariṇatāti ettha niyatīti niyatatā. Saṅgatīti channaṃ abhijātīnaṃ tattha tattha gamanaṃ. Bhāvoti sabhāvoyeva. Evaṃ niyatiyā ca saṅgatiyā ca bhāvena ca pariṇatā nānappakārataṃ pattā. Yena hi yathā bhavitabbaṃ, so tatheva bhavati. Yena no bhavitabbaṃ, so na bhavatīti dassenti. Chasvevābhijātīsūti chasu eva abhijātīsu ṭhatvā sukhañca dukkhañca paṭisaṃvedenti, aññā sukhadukkhabhūmi natthīti dassenti.
တတ္ထ ဆ အဘိဇာတိယော နာမ ကဏ္ဟာဘိဇာတိ နီလာဘိဇာတိ လောဟိတာဘိဇာတိ ဟလိဒ္ဒာဘိဇာတိ သုက္ကာဘိဇာတိ ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ။ တတ္ထ သာကုဏိကော သူကရိကော လုဒ္ဒော မစ္ဆဃာတကော စောရော စောရဃာတကော, ယေ ဝာ ပနညေပိ ကေစိ ကုရူရကမ္မန္တာ, အယံ ကဏ္ဟာဘိဇာတိ နာမ။ ဘိက္ခူ နီလာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ စတူသု ပစ္စယေသု ကဏ္ဋကေ ပက္ခိပိတ္ဝာ ခာဒန္တိ။ ‘‘ဘိက္ခူ စ ကဏ္ဋကဝုတ္တိနော’’တိ အယဉ္ဟိ နေသံ ပာဠိယေဝ။ အထ ဝာ ကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ ဧဝံ နာမ ဧကေ ပဗ္ဗဇိတာတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘သမဏကဏ္ဋကဝုတ္တိကာ’’တိပိ ဟိ နေသံ ပာဠိ။ လောဟိတာဘိဇာတိ နာမ နိဂဏ္ဌာ ဧကသာဋကာတိ ဝဒန္တိ။ ဣမေ ကိရ ပုရိမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ပဏ္ဍရတရာ။ ဂိဟီ အစေလကသာဝကာ ဟလိဒ္ဒာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ ဣတိ အတ္တနော ပစ္စယဒာယကေ နိဂဏ္ဌေဟိပိ ဇေဋ္ဌကတရေ ကရောန္တိ။ နန္ဒော, ဝစ္ဆော, သင္ကိစ္စော, အယံ သုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ ပုရိမေဟိ စတူဟိ ပဏ္ဍရတရာ။ အာဇီဝကေ ပန ပရမသုက္ကာဘိဇာတီတိ ဝဒန္တိ။ တေ ကိရ သဗ္ဗေဟိ ပဏ္ဍရတရာ။
Tattha cha abhijātiyo nāma kaṇhābhijāti nīlābhijāti lohitābhijāti haliddābhijāti sukkābhijāti paramasukkābhijātīti. Tattha sākuṇiko sūkariko luddo macchaghātako coro coraghātako, ye vā panaññepi keci kurūrakammantā, ayaṃ kaṇhābhijāti nāma. Bhikkhū nīlābhijātīti vadanti. Te kira catūsu paccayesu kaṇṭake pakkhipitvā khādanti. ‘‘Bhikkhū ca kaṇṭakavuttino’’ti ayañhi nesaṃ pāḷiyeva. Atha vā kaṇṭakavuttikā evaṃ nāma eke pabbajitāti vadanti. ‘‘Samaṇakaṇṭakavuttikā’’tipi hi nesaṃ pāḷi. Lohitābhijāti nāma nigaṇṭhā ekasāṭakāti vadanti. Ime kira purimehi dvīhi paṇḍaratarā. Gihī acelakasāvakā haliddābhijātīti vadanti. Iti attano paccayadāyake nigaṇṭhehipi jeṭṭhakatare karonti. Nando, vaccho, saṅkicco, ayaṃ sukkābhijātīti vadanti. Te kira purimehi catūhi paṇḍaratarā. Ājīvake pana paramasukkābhijātīti vadanti. Te kira sabbehi paṇḍaratarā.
တတ္ထ သဗ္ဗေ သတ္တာ ပဌမံ သာကုဏိကာဒယောဝ ဟောန္တိ, တတော ဝိသုဇ္ဈမာနာ သက္ယသမဏာ ဟောန္တိ, တတော ဝိသုဇ္ဈမာနာ နိဂဏ္ဌာ, တတော အာဇီဝကသာဝကာ, တတော နန္ဒာဒယော, တတော အာဇီဝကာတိ အယမေတေသံ လဒ္ဓိ။ သုက္ကပက္ခော ဝုတ္တပစ္စနီကေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသမိဓာပိ ပုရိမဝာရေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။
Tattha sabbe sattā paṭhamaṃ sākuṇikādayova honti, tato visujjhamānā sakyasamaṇā honti, tato visujjhamānā nigaṇṭhā, tato ājīvakasāvakā, tato nandādayo, tato ājīvakāti ayametesaṃ laddhi. Sukkapakkho vuttapaccanīkena veditabbo. Sesamidhāpi purimavāre vuttasadisameva.
ဣမာသု ပန တီသု ဒိဋ္ဌီသု နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ ဝိပာကံ ပဋိဗာဟတိ, အကိရိယဒိဋ္ဌိ ကမ္မံ ပဋိဗာဟတိ, အဟေတုကဒိဋ္ဌိ ဥဘယမ္ပိ ပဋိဗာဟတိ။ တတ္ထ ကမ္မံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ဝိပာကော ပဋိဗာဟိတော ဟောတိ, ဝိပာကံ ပဋိဗာဟန္တေနာပိ ကမ္မံ ပဋိဗာဟိတံ။ ဣတိ သဗ္ဗေပေတေ အတ္ထတော ဥဘယပဋိဗာဟကာ နတ္ထိကဝာဒာ စေဝ အဟေတုကဝာဒာ အကိရိယဝာဒာ စ ဟောန္တိ။ ယေ ပန တေသံ လဒ္ဓိံ ဂဟေတ္ဝာ ရတ္တိဋ္ဌာနေ ဒိဝာဋ္ဌာနေ နိသိန္နာ သဇ္ဈာယန္တိ ဝီမံသန္တိ, တေသံ – ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, ကရောတော န ကရိယတိ ပာပံ, နတ္ထိ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော’’တိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ မိစ္ဆာသတိ သန္တိဋ္ဌတိ , စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ, ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ, ပဌမဇဝနေ သတေကိစ္ဆာ ဟောန္တိ, တထာ ဒုတိယာဒီသု။ သတ္တမေ ဗုဒ္ဓာနမ္ပိ အတေကိစ္ဆာ အနိဝတ္တိနော အရိဋ္ဌကဏ္ဋကသဒိသာ။
Imāsu pana tīsu diṭṭhīsu natthikadiṭṭhi vipākaṃ paṭibāhati, akiriyadiṭṭhi kammaṃ paṭibāhati, ahetukadiṭṭhi ubhayampi paṭibāhati. Tattha kammaṃ paṭibāhantenāpi vipāko paṭibāhito hoti, vipākaṃ paṭibāhantenāpi kammaṃ paṭibāhitaṃ. Iti sabbepete atthato ubhayapaṭibāhakā natthikavādā ceva ahetukavādā akiriyavādā ca honti. Ye pana tesaṃ laddhiṃ gahetvā rattiṭṭhāne divāṭṭhāne nisinnā sajjhāyanti vīmaṃsanti, tesaṃ – ‘‘natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ, karoto na kariyati pāpaṃ, natthi hetu natthi paccayo’’ti tasmiṃ ārammaṇe micchāsati santiṭṭhati , cittaṃ ekaggaṃ hoti, javanāni javanti, paṭhamajavane satekicchā honti, tathā dutiyādīsu. Sattame buddhānampi atekicchā anivattino ariṭṭhakaṇṭakasadisā.
တတ္ထ ကောစိ ဧကံ ဒသ္သနံ ဩက္ကမတိ, ကောစိ ဒ္ဝေ, ကောစိ တီဏိပိ, ဧကသ္မိံ ဩက္ကန္တေပိ ဒ္ဝီသု တီသု ဩက္ကန္တေသုပိ နိယတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကောဝ ဟောတိ, ပတ္တော သဂ္ဂမဂ္ဂာဝရဏဉ္စေဝ မောက္ခမဂ္ဂာဝရဏဉ္စ, အဘဗ္ဗော တသ္သ အတ္တဘာဝသ္သ အနန္တရံ သဂ္ဂမ္ပိ ဂန္တုံ, ပဂေဝ မောက္ခံ။ ဝဋ္ဋခာဏု နာမေသ သတ္တော ပထဝီဂောပကော။ ကိံ ပနေသ ဧကသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ နိယတော ဟောတိ, ဥဒာဟု အညသ္မိမ္ပီတိ? ဧကသ္မိညေဝ နိယတော, အာသေဝနဝသေန ပန ဘဝန္တရေပိ တံ တံ ဒိဋ္ဌိံ ရောစေတိယေဝ။ ဧဝရူပသ္သ ဟိ ယေဘုယ္ယေန ဘဝတော ဝုဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ။
Tattha koci ekaṃ dassanaṃ okkamati, koci dve, koci tīṇipi, ekasmiṃ okkantepi dvīsu tīsu okkantesupi niyatamicchādiṭṭhikova hoti, patto saggamaggāvaraṇañceva mokkhamaggāvaraṇañca, abhabbo tassa attabhāvassa anantaraṃ saggampi gantuṃ, pageva mokkhaṃ. Vaṭṭakhāṇu nāmesa satto pathavīgopako. Kiṃ panesa ekasmiṃyeva attabhāve niyato hoti, udāhu aññasmimpīti? Ekasmiññeva niyato, āsevanavasena pana bhavantarepi taṃ taṃ diṭṭhiṃ rocetiyeva. Evarūpassa hi yebhuyyena bhavato vuṭṭhānaṃ nāma natthi.
တသ္မာ အကလ္ယာဏဇနံ၊ အာသီဝိသမိဝောရဂံ။
Tasmā akalyāṇajanaṃ, āsīvisamivoragaṃ;
အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယ္ယ၊ ဘူတိကာမော ဝိစက္ခဏောတိ။
Ārakā parivajjeyya, bhūtikāmo vicakkhaṇoti.
၁၀၃. နတ္ထိ သဗ္ဗသော အာရုပ္ပာတိ အရူပဗ္ရဟ္မလောကော နာမ သဗ္ဗာကာရေန နတ္ထိ။ မနောမယာတိ ဈာနစိတ္တမယာ။ သညာမယာတိ အရူပဇ္ဈာနသညာယ သညာမယာ။ ရူပာနံယေဝ နိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အယံ လာဘီ ဝာ ဟောတိ တက္ကီ ဝာ။ လာဘီ နာမ ရူပာဝစရဇ္ဈာနလာဘီ။ တသ္သ ရူပာဝစရေ ကင္ခာ နတ္ထိ, အရူပာဝစရလောကေ အတ္ထိ ။ သော – ‘‘အဟံ အာရုပ္ပာ အတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ သုဏာမိ, အတ္ထိ နတ္ထီတိ ပန န ဇာနာမိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတ္ဝာ အရူပာဝစရဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေသ္သာမိ။ သစေ အာရုပ္ပာ အတ္ထိ, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမိ, သစေ နတ္ထိ, ရူပာဝစရဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမိ။ ဧဝံ မေ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော အပဏ္ဏကောဝ အဝိရဒ္ဓောဝ ဘဝိသ္သတီ’’တိ တထာ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တက္ကီ ပန အပ္ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနော, တသ္သာပိ ရူပဇ္ဈာနေ ကင္ခာ နတ္ထိ, အရူပလောကေ ပန အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ အာရုပ္ပာ အတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ နတ္ထီတိ ဝဒန္တာနမ္ပိ သုဏာမိ, အတ္ထိ နတ္ထီတိ ပန န ဇာနာမိ။ ကသိဏပရိကမ္မံ ကတ္ဝာ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ တံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတ္ဝာ အရူပာဝစရဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေသ္သာမိ။ သစေ အာရုပ္ပာ အတ္ထိ, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမိ။ သစေ နတ္ထိ, ရူပာဝစရဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမိ။ ဧဝံ မေ အပဏ္ဏကော ဓမ္မော အပဏ္ဏကောဝ အဝိရဒ္ဓောဝ ဘဝိသ္သတီ’’တိ တထာ ပဋိပဇ္ဇတိ။
103.Natthi sabbaso āruppāti arūpabrahmaloko nāma sabbākārena natthi. Manomayāti jhānacittamayā. Saññāmayāti arūpajjhānasaññāya saññāmayā. Rūpānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti ayaṃ lābhī vā hoti takkī vā. Lābhī nāma rūpāvacarajjhānalābhī. Tassa rūpāvacare kaṅkhā natthi, arūpāvacaraloke atthi . So – ‘‘ahaṃ āruppā atthīti vadantānampi natthīti vadantānampi suṇāmi, atthi natthīti pana na jānāmi. Catutthajjhānaṃ padaṭṭhānaṃ katvā arūpāvacarajjhānaṃ nibbattessāmi. Sace āruppā atthi, tattha nibbattissāmi, sace natthi, rūpāvacarabrahmaloke nibbattissāmi. Evaṃ me apaṇṇako dhammo apaṇṇakova aviraddhova bhavissatī’’ti tathā paṭipajjati. Takkī pana appaṭiladdhajjhāno, tassāpi rūpajjhāne kaṅkhā natthi, arūpaloke pana atthi. So – ‘‘ahaṃ āruppā atthīti vadantānampi natthīti vadantānampi suṇāmi, atthi natthīti pana na jānāmi. Kasiṇaparikammaṃ katvā catutthajjhānaṃ nibbattetvā taṃ padaṭṭhānaṃ katvā arūpāvacarajjhānaṃ nibbattessāmi. Sace āruppā atthi, tattha nibbattissāmi. Sace natthi, rūpāvacarabrahmaloke nibbattissāmi. Evaṃ me apaṇṇako dhammo apaṇṇakova aviraddhova bhavissatī’’ti tathā paṭipajjati.
၁၀၄. ဘဝနိရောဓောတိ နိဗ္ဗာနံ။ သာရာဂာယ သန္တိကေတိ ရာဂဝသေန ဝဋ္ဋေ ရဇ္ဇနသ္သ သန္တိကေ။ သံယောဂာယာတိ တဏ္ဟာဝသေန သံယောဇနတ္ထာယ။ အဘိနန္ဒနာယာတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနန္ဒနာယ။ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ အယမ္ပိ လာဘီ ဝာ ဟောတိ တက္ကီ ဝာ။ လာဘီ နာမ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီ။ တသ္သ အာရုပ္ပေ ကင္ခာ နတ္ထိ, နိဗ္ဗာနေ အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ နိရောဓော အတ္ထီတိပိ နတ္ထီတိပိ သုဏာမိ, သယံ န ဇာနာမိ။ သမာပတ္တိံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေသ္သာမိ။ သစေ နိရောဓော ဘဝိသ္သတိ, အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ။ နော စေ ဘဝိသ္သတိ, အာရုပ္ပေ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမီ’’တိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တက္ကီ ပန ဧကသမာပတ္တိယာပိ န လာဘီ, အာရုပ္ပေ ပနသ္သ ကင္ခာ နတ္ထိ, ဘဝနိရောဓေ အတ္ထိ။ သော – ‘‘အဟံ နိရောဓော အတ္ထီတိပိ နတ္ထီတိပိ သုဏာမိ, သယံ န ဇာနာမိ, ကသိဏပရိကမ္မံ ကတ္ဝာ အဋ္ဌသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ သမာပတ္တိပဒဋ္ဌာနံ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေသ္သာမိ။ သစေ နိရောဓော ဘဝိသ္သတိ, အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိသ္သာမိ။ နော စေ ဘဝိသ္သတိ, အာရုပ္ပေ နိဗ္ဗတ္တိသ္သာမီ’’တိ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ ဧတ္ထာဟ – ‘‘အတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒီနိ တာဝ အပဏ္ဏကာနိ ဘဝန္တု, နတ္ထိ ဒိန္နန္တိအာဒီနိ ပန ကထံ အပဏ္ဏကာနီ’’တိ။ ဂဟဏဝသေန။ တာနိ ဟိ အပဏ္ဏကံ အပဏ္ဏကန္တိ ဧဝံ ဂဟိတတ္တာ အပဏ္ဏကာနိ နာမ ဇာတာနိ။
104.Bhavanirodhoti nibbānaṃ. Sārāgāya santiketi rāgavasena vaṭṭe rajjanassa santike. Saṃyogāyāti taṇhāvasena saṃyojanatthāya. Abhinandanāyāti taṇhādiṭṭhivasena abhinandanāya. Paṭipanno hotīti ayampi lābhī vā hoti takkī vā. Lābhī nāma aṭṭhasamāpattilābhī. Tassa āruppe kaṅkhā natthi, nibbāne atthi. So – ‘‘ahaṃ nirodho atthītipi natthītipi suṇāmi, sayaṃ na jānāmi. Samāpattiṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhessāmi. Sace nirodho bhavissati, arahattaṃ patvā parinibbāyissāmi. No ce bhavissati, āruppe nibbattissāmī’’ti evaṃ paṭipajjati. Takkī pana ekasamāpattiyāpi na lābhī, āruppe panassa kaṅkhā natthi, bhavanirodhe atthi. So – ‘‘ahaṃ nirodho atthītipi natthītipi suṇāmi, sayaṃ na jānāmi, kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭhasamāpattiyo nibbattetvā samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhessāmi. Sace nirodho bhavissati, arahattaṃ patvā parinibbāyissāmi. No ce bhavissati, āruppe nibbattissāmī’’ti evaṃ paṭipajjati. Etthāha – ‘‘atthi dinnantiādīni tāva apaṇṇakāni bhavantu, natthi dinnantiādīni pana kathaṃ apaṇṇakānī’’ti. Gahaṇavasena. Tāni hi apaṇṇakaṃ apaṇṇakanti evaṃ gahitattā apaṇṇakāni nāma jātāni.
၁၀၅. စတ္တာရောမေတိ အယံ ပာဋိဧက္ကော အနုသန္ဓိ။ နတ္ထိကဝာဒော, အဟေတုကဝာဒော အကိရိယဝာဒော, အာရုပ္ပာ နတ္ထိ နိရောဓော နတ္ထီတိ ဧဝံဝာဒိနော စ ဒ္ဝေတိ ဣမေ ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ ဟေဋ္ဌာ တယော ပုဂ္ဂလာဝ ဟောန္တိ။ အတ္ထိကဝာဒာဒယော ပဉ္စ ဧကော စတုတ္ထပုဂ္ဂလောဝ ဟောတိ။ ဧတမတ္ထံ ဒသ္သေတုံ ဘဂဝာ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ သဗ္ဗံ အတ္ထတော ဥတ္တာနမေဝာတိ။
105.Cattārometi ayaṃ pāṭiekko anusandhi. Natthikavādo, ahetukavādo akiriyavādo, āruppā natthi nirodho natthīti evaṃvādino ca dveti ime pañca puggalā heṭṭhā tayo puggalāva honti. Atthikavādādayo pañca eko catutthapuggalova hoti. Etamatthaṃ dassetuṃ bhagavā imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha sabbaṃ atthato uttānamevāti.
ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
အပဏ္ဏကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Apaṇṇakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ပဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၁၀. အပဏ္ဏကသုတ္တံ • 10. Apaṇṇakasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁၀. အပဏ္ဏကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Apaṇṇakasuttavaṇṇanā
