Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    7. (අපර)-ගොතමත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    7. (Apara)-gotamattheragāthāvaṇṇanā

    විජානෙය්‍ය සකං අත්‌ථන්‌තිආදිකා ආයස්‌මතො අපරස්‌ස ගොතමත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලං උපචිනිත්‌වා අම්‌හාකං භගවතො උප්‌පත්‌තිතො පුරෙතරමෙව සාවත්‌ථියං උදිච්‌චබ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ හුත්‌වා, වාදමග්‌ගං උග්‌ගහෙත්‌වා අත්‌තනො වාදස්‌ස උපරි උත්‌තරිං වදන්‌තං අලභන්‌තො තෙහි තෙහි විග්‌ගාහිකකථං අනුයුත්‌තො විචරති. අථ අම්‌හාකං භගවා ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා පවත්‌තිතවරධම්‌මචක්‌කො අනුපුබ්‌බෙන යසාදිකෙ වෙනෙය්‍යෙ විනෙත්‌වා අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස අභියාචනාය සාවත්‌ථිං උපගච්‌ඡි. තදා සත්‌ථු ජෙතවනපටිග්‌ගහෙ පටිලද්‌ධසද්‌ධො සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා පබ්‌බජ්‌ජං යාචි. සත්‌ථා අඤ්‌ඤතරං පිණ්‌ඩචාරිකං භික්‌ඛුං ආණාපෙසි – ‘‘භික්‌ඛු, ඉමං පබ්‌බාජෙහී’’ති. සො තෙන පබ්‌බාජියමානො ඛුරග්‌ගෙයෙව අරහත්‌තං පාපුණිත්‌වා කොසලජනපදං ගන්‌ත්‌වා තත්‌ථ චිරං වසිත්‌වා පුන සාවත්‌ථිං පච්‌චාගමි. තං බහූ ඤාතකා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා උපසඞ්‌කමිත්‌වා පයිරුපාසිත්‌වා නිසින්‌නා ‘‘ඉමස්‌මිං ලොකෙ බහූ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සංසාරෙ සුද්‌ධිවාදා, තෙසු කතමෙසං නු ඛො වාදො නිය්‍යානිකො, කථං පටිපජ්‌ජන්‌තො සංසාරතො සුජ්‌ඣතී’’ති පුච්‌ඡිංසු. ථෙරො තෙසං තමත්‌ථං පකාසෙන්‌තො –

    Vijāneyya sakaṃ atthantiādikā āyasmato aparassa gotamattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva sāvatthiyaṃ udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā, vādamaggaṃ uggahetvā attano vādassa upari uttariṃ vadantaṃ alabhanto tehi tehi viggāhikakathaṃ anuyutto vicarati. Atha amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena yasādike veneyye vinetvā anāthapiṇḍikassa abhiyācanāya sāvatthiṃ upagacchi. Tadā satthu jetavanapaṭiggahe paṭiladdhasaddho satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā pabbajjaṃ yāci. Satthā aññataraṃ piṇḍacārikaṃ bhikkhuṃ āṇāpesi – ‘‘bhikkhu, imaṃ pabbājehī’’ti. So tena pabbājiyamāno khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇitvā kosalajanapadaṃ gantvā tattha ciraṃ vasitvā puna sāvatthiṃ paccāgami. Taṃ bahū ñātakā brāhmaṇamahāsālā upasaṅkamitvā payirupāsitvā nisinnā ‘‘imasmiṃ loke bahū samaṇabrāhmaṇā saṃsāre suddhivādā, tesu katamesaṃ nu kho vādo niyyāniko, kathaṃ paṭipajjanto saṃsārato sujjhatī’’ti pucchiṃsu. Thero tesaṃ tamatthaṃ pakāsento –

    587.

    587.

    ‘‘විජානෙය්‍ය සකං අත්‌ථං, අවලොකෙය්‍යාථ පාවචනං;

    ‘‘Vijāneyya sakaṃ atthaṃ, avalokeyyātha pāvacanaṃ;

    යඤ්‌චෙත්‌ථ අස්‌ස පතිරූපං, සාමඤ්‌ඤං අජ්‌ඣූපගතස්‌ස.

    Yañcettha assa patirūpaṃ, sāmaññaṃ ajjhūpagatassa.

    588.

    588.

    ‘‘මිත්‌තං ඉධ ච කල්‍යාණං, සික්‌ඛා විපුලං සමාදානං;

    ‘‘Mittaṃ idha ca kalyāṇaṃ, sikkhā vipulaṃ samādānaṃ;

    සුස්‌සූසා ච ගරූනං, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Sussūsā ca garūnaṃ, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    589.

    589.

    ‘‘බුද්‌ධෙසු සගාරවතා, ධම්‌මෙ අපචිති යථාභූතං;

    ‘‘Buddhesu sagāravatā, dhamme apaciti yathābhūtaṃ;

    සඞ්‌ඝෙ ච චිත්‌තීකාරො, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Saṅghe ca cittīkāro, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    590.

    590.

    ‘‘ආචාරගොචරෙ යුත්‌තො, ආජීවො සොධිතො අගාරය්‌හො;

    ‘‘Ācāragocare yutto, ājīvo sodhito agārayho;

    චිත්‌තස්‌ස ච සණ්‌ඨපනං, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Cittassa ca saṇṭhapanaṃ, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    591.

    591.

    ‘‘චාරිත්‌තං අථ වාරිත්‌තං, ඉරියාපථියං පසාදනියං;

    ‘‘Cārittaṃ atha vārittaṃ, iriyāpathiyaṃ pasādaniyaṃ;

    අධිචිත්‌තෙ ච ආයොගො, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Adhicitte ca āyogo, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    592.

    592.

    ‘‘ආරඤ්‌ඤකානි සෙනාසනානි, පන්‌තානි අප්‌පසද්‌දානි;

    ‘‘Āraññakāni senāsanāni, pantāni appasaddāni;

    භජිතබ්‌බානි මුනිනා, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Bhajitabbāni muninā, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    593.

    593.

    ‘‘සීලඤ්‌ච බාහුසච්‌චඤ්‌ච, ධම්‌මානං පවිචයො යථාභූතං;

    ‘‘Sīlañca bāhusaccañca, dhammānaṃ pavicayo yathābhūtaṃ;

    සච්‌චානං අභිසමයො, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Saccānaṃ abhisamayo, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    594.

    594.

    ‘‘භාවෙය්‍ය ච අනිච්‌චන්‌ති, අනත්‌තසඤ්‌ඤං අසුභසඤ්‌ඤඤ්‌ච;

    ‘‘Bhāveyya ca aniccanti, anattasaññaṃ asubhasaññañca;

    ලොකම්‌හි ච අනභිරතිං, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Lokamhi ca anabhiratiṃ, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    595.

    595.

    ‘‘භාවෙය්‍ය ච බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ, ඉද්‌ධිපාදානි ඉන්‌ද්‍රියානි බලානි;

    ‘‘Bhāveyya ca bojjhaṅge, iddhipādāni indriyāni balāni;

    අට්‌ඨඞ්‌ගමග්‌ගමරියං, එතං සමණස්‌ස පතිරූපං.

    Aṭṭhaṅgamaggamariyaṃ, etaṃ samaṇassa patirūpaṃ.

    596.

    596.

    ‘‘තණ්‌හං පජහෙය්‍ය මුනි, සමූලකෙ ආසවෙ පදාලෙය්‍ය;

    ‘‘Taṇhaṃ pajaheyya muni, samūlake āsave padāleyya;

    විහරෙය්‍ය විප්‌පමුත්‌තො, එතං සමණස්‌ස පතිරූප’’න්‌ති. –

    Vihareyya vippamutto, etaṃ samaṇassa patirūpa’’nti. –

    ඉමා ගාථා අභාසි.

    Imā gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ විජානෙය්‍ය සකං අත්‌ථන්‌ති, විඤ්‌ඤූජාතිකො පුරිසො අත්‌තනො අත්‌ථං යාථාවතො විචාරෙත්‌වා ජානෙය්‍ය. විචාරෙන්‌තො ච අවලොකෙය්‍යාථ පාවචනං ඉධ ලොකෙ පුථුසමණබ්‍රාහ්‌මණෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන ච පවුත්‌තං පාවචනං, සමයො. තත්‌ථ යං නිය්‍යානිකං, තං ඔලොකෙය්‍ය පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුනා පස්‌සෙය්‍ය. ඉමෙ හි නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා අනිච්‌චෙ ‘‘නිච්‌ච’’න්‌ති, අනත්‌තනි ‘‘අත්‌තා’’ති, අසුද්‌ධිමග්‌ගඤ්‌ච ‘‘සුද්‌ධිමග්‌ගො’’ති මිච්‌ඡාභිනිවෙසිනො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඤ්‌ච විරුද්‌ධවාදා, තස්‌මා නෙසං වාදො අනිය්‍යානිකො. සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො පන ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තා, සන්‌තං නිබ්‌බාන’’න්‌ති සයම්‌භූඤාණෙන යථාභූතං අබ්‌භඤ්‌ඤාය පවෙදෙති, තස්‌මා ‘‘තස්‌ස වාදො නිය්‍යානිකො’’ති සත්‌ථු සාසනමහන්‌තතං ඔලොකෙය්‍යාති අත්‌ථො. යඤ්‌චෙත්‌ථ අස්‌ස පතිරූපං, සාමඤ්‌ඤං අජ්‌ඣූපගතස්‌සාති, සාමඤ්‌ඤං සමණභාවං පබ්‌බජ්‌ජං උපගතස්‌ස කුලපුත්‌තස්‌ස යං එත්‌ථ සාසනෙ පබ්‌බජිතභාවෙ වා පතිරූපං යුත්‌තරූපං සාරුප්‌පං අස්‌ස සියා, තම්‌පි අපලොකෙය්‍ය.

    Tattha vijāneyya sakaṃ atthanti, viññūjātiko puriso attano atthaṃ yāthāvato vicāretvā jāneyya. Vicārento ca avalokeyyātha pāvacanaṃ idha loke puthusamaṇabrāhmaṇehi sammāsambuddhena ca pavuttaṃ pāvacanaṃ, samayo. Tattha yaṃ niyyānikaṃ, taṃ olokeyya paññācakkhunā passeyya. Ime hi nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā anicce ‘‘nicca’’nti, anattani ‘‘attā’’ti, asuddhimaggañca ‘‘suddhimaggo’’ti micchābhinivesino aññamaññañca viruddhavādā, tasmā nesaṃ vādo aniyyāniko. Sammāsambuddho pana ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā, santaṃ nibbāna’’nti sayambhūñāṇena yathābhūtaṃ abbhaññāya pavedeti, tasmā ‘‘tassa vādo niyyāniko’’ti satthu sāsanamahantataṃ olokeyyāti attho. Yañcettha assa patirūpaṃ, sāmaññaṃ ajjhūpagatassāti, sāmaññaṃ samaṇabhāvaṃ pabbajjaṃ upagatassa kulaputtassa yaṃ ettha sāsane pabbajitabhāve vā patirūpaṃ yuttarūpaṃ sāruppaṃ assa siyā, tampi apalokeyya.

    කිං පන තන්‌ති ආහ ‘‘මිත්‌තං ඉධ ච කල්‍යාණ’’න්‌තිආදි. ඉමස්‌මිං සාසනෙ කල්‍යාණමිත්‌තං සෙවියමානං සමණස්‌ස පතිරූපන්‌ති යොජනා. එස නයො ඉතරෙසුපි. කල්‍යාණමිත්‌තඤ්‌හි නිස්‌සාය අකුසලං පජහති, කුසලං භාවෙති, සුද්‌ධමත්‌තානං පරිහරති. සික්‌ඛා විපුලං සමාදානන්‌ති විපුලං සික්‌ඛාසමාදානං, මහතියා නිබ්‌බානාවහාය අධිසීලාදිසික්‌ඛාය අනුට්‌ඨානන්‌ති අත්‌ථො. සුස්‌සූසා ච ගරූනන්‌ති ගරූනං ආචරියුපජ්‌ඣායාදීනං කල්‍යාණමිත්‌තානං ඔවාදස්‌ස සොතුකම්‍යතා පාරිචරියා ච. එතන්‌ති කල්‍යාණමිත්‌තසෙවනාදි.

    Kiṃ pana tanti āha ‘‘mittaṃ idha ca kalyāṇa’’ntiādi. Imasmiṃ sāsane kalyāṇamittaṃ seviyamānaṃ samaṇassa patirūpanti yojanā. Esa nayo itaresupi. Kalyāṇamittañhi nissāya akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, suddhamattānaṃ pariharati. Sikkhā vipulaṃ samādānanti vipulaṃ sikkhāsamādānaṃ, mahatiyā nibbānāvahāya adhisīlādisikkhāya anuṭṭhānanti attho. Sussūsā ca garūnanti garūnaṃ ācariyupajjhāyādīnaṃ kalyāṇamittānaṃ ovādassa sotukamyatā pāricariyā ca. Etanti kalyāṇamittasevanādi.

    බුද්‌ධෙසු සගාරවතාති සබ්‌බඤ්‌ඤුබුද්‌ධෙසු ‘‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා’’ති ගාරවයොගො ගරුචිත්‌තීකාරො. ධම්‌මෙ අපචිති යථාභූතන්‌ති අරියධම්‌මෙ යාථාවතො අපචායනං ආදරෙන අභිපූජනං. සඞ්‌ඝෙති අරියසඞ්‌ඝෙ. චිත්‌තීකාරොති සක්‌කාරො සම්‌මානනං. එතන්‌ති රතනත්‌තයගරුකරණං.

    Buddhesu sagāravatāti sabbaññubuddhesu ‘‘sammāsambuddho bhagavā’’ti gāravayogo garucittīkāro. Dhamme apaciti yathābhūtanti ariyadhamme yāthāvato apacāyanaṃ ādarena abhipūjanaṃ. Saṅgheti ariyasaṅghe. Cittīkāroti sakkāro sammānanaṃ. Etanti ratanattayagarukaraṇaṃ.

    ආචාරගොචරෙ යුත්‌තොති කායිකවාචසිකවීතික්‌කමනසඞ්‌ඛාතං අනාචාරං, පිණ්‌ඩපාතාදීනං අත්‌ථාය උපසඞ්‌කමිතුං අයුත්‌තට්‌ඨානභූතං වෙසියාදිඅගොචරඤ්‌ච පහාය කායිකවාචසිකඅවීතික්‌කමනසඞ්‌ඛාතෙන ආචාරෙන පිණ්‌ඩපාතාදීනං අත්‌ථාය උපසඞ්‌කමිතුං යුත්‌තට්‌ඨානභූතෙන ගොචරෙන ච යුත්‌තො සම්‌පන්‌නො, සම්‌පන්‌නආචාරගොචරොති අත්‌ථො. ආජීවො සොධිතොති වෙළුදානාදිං බුද්‌ධපටිකුට්‌ඨං අනෙසනං පහාය අනවජ්‌ජුප්‌පාදෙ පච්‌චයෙ සෙවන්‌තස්‌ස ආජීවො සොධිතො හොති සුවිසුද්‌ධො, සොධිතත්‌තා එව අගාරය්‌හො විඤ්‌ඤූහි. චිත්‌තස්‌ස ච සණ්‌ඨපනන්‌ති යථා චක්‌ඛාදිද්‌වාරෙහි රූපාදිආරම්‌මණෙසු අභිජ්‌ඣාදයො නප්‌පවත්‌තන්‌ති, එවං දිට්‌ඨෙ දිට්‌ඨමත්‌තාදිවසෙන චිත්‌තස්‌ස සම්‌මා ඨපනං. එතන්‌ති ආචාරගොචරසම්‌පත්‌ති ආජීවපාරිසුද්‌ධි ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරතාති එතං තයං.

    Ācāragocare yuttoti kāyikavācasikavītikkamanasaṅkhātaṃ anācāraṃ, piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ ayuttaṭṭhānabhūtaṃ vesiyādiagocarañca pahāya kāyikavācasikaavītikkamanasaṅkhātena ācārena piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ yuttaṭṭhānabhūtena gocarena ca yutto sampanno, sampannaācāragocaroti attho. Ājīvo sodhitoti veḷudānādiṃ buddhapaṭikuṭṭhaṃ anesanaṃ pahāya anavajjuppāde paccaye sevantassa ājīvo sodhito hoti suvisuddho, sodhitattā eva agārayho viññūhi. Cittassa ca saṇṭhapananti yathā cakkhādidvārehi rūpādiārammaṇesu abhijjhādayo nappavattanti, evaṃ diṭṭhe diṭṭhamattādivasena cittassa sammā ṭhapanaṃ. Etanti ācāragocarasampatti ājīvapārisuddhi indriyesu guttadvāratāti etaṃ tayaṃ.

    චාරිත්‌තන්‌ති චරිත්‌වා පරිපූරෙතබ්‌බසීලං. වාරිත්‌තන්‌ති විරතියා අකරණෙන පරිපූරෙතබ්‌බසීලං. ඉරියාපථියං පසාදනියන්‌ති පරෙසං පසාදාවහං ආකප්‌පසම්‌පත්‌තිනිමිත්‌තං ඉරියාපථනිස්‌සිතං සම්‌පජඤ්‌ඤං. අධිචිත්‌තෙ ච ආයොගොති සමථවිපස්‌සනාසු අනුයොගො භාවනා.

    Cārittanti caritvā paripūretabbasīlaṃ. Vārittanti viratiyā akaraṇena paripūretabbasīlaṃ. Iriyāpathiyaṃ pasādaniyanti paresaṃ pasādāvahaṃ ākappasampattinimittaṃ iriyāpathanissitaṃ sampajaññaṃ. Adhicitte ca āyogoti samathavipassanāsu anuyogo bhāvanā.

    ආරඤ්‌ඤකානීති අරඤ්‌ඤෙ පරියාපන්‌නානි. පන්‌තානීති විවිත්‌තානි.

    Āraññakānīti araññe pariyāpannāni. Pantānīti vivittāni.

    සීලන්‌ති චතුපාරිසුද්‌ධිසීලං. හෙට්‌ඨා හි භින්‌දිත්‌වා වුත්‌තං, ඉධ අභින්‌දිත්‌වා වදති. බාහුසච්‌චන්‌ති බහුස්‌සුතභාවො. සො හි භාවනානුයොගස්‌ස බහුකාරො, බොජ්‌ඣඞ්‌ගකොසල්‌ලඅනුත්‌තරසීතිභාවඅධිචිත්‌තයුත්‌තතාදීසු සම්‌මා පවිචයබහුලස්‌ස සමථවිපස්‌සනානුයොගො සම්‌පජ්‌ජති. ධම්‌මානං පවිචයො යථාභූතන්‌ති රූපාරූපධම්‌මානං අවිපරීතසලක්‌ඛණතො සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණතො ච පරිවීමංසා. ඉමිනා අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනමාහ. සච්‌චානං අභිසමයොති දුක්‌ඛාදීනං අරියසච්‌චානං පරිඤ්‌ඤාභිසමයාදිවසෙන පටිවෙධො.

    Sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Heṭṭhā hi bhinditvā vuttaṃ, idha abhinditvā vadati. Bāhusaccanti bahussutabhāvo. So hi bhāvanānuyogassa bahukāro, bojjhaṅgakosallaanuttarasītibhāvaadhicittayuttatādīsu sammā pavicayabahulassa samathavipassanānuyogo sampajjati. Dhammānaṃ pavicayo yathābhūtanti rūpārūpadhammānaṃ aviparītasalakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca parivīmaṃsā. Iminā adhipaññādhammavipassanamāha. Saccānaṃ abhisamayoti dukkhādīnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena paṭivedho.

    ස්‌වායං සච්‌චාභිසමයො යථා හොති, තං දස්‌සෙතුං ‘‘භාවෙය්‍යා’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ භාවෙය්‍ය ච අනිච්‌චන්‌ති ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’තිආදිනා (ධ. ප. 277) අවිභාගතො ‘‘යං කිඤ්‌චි රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌න’’න්‌තිආදිනා (විභ. 2; සං. නි. 3.49) විභාගතො වා සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙසු අනිච්‌චසඤ්‌ඤං භාවෙය්‍ය උප්‌පාදෙය්‍ය චෙව වඩ්‌ඪෙය්‍ය චාති අත්‌ථො. අනත්‌තසඤ්‌ඤන්‌ති, ‘‘සබ්‌බෙ ධම්‌මා අනත්‌තා’’ති පවත්‌තං අනත්‌තසඤ්‌ඤඤ්‌ච භාවෙය්‍යාති යොජනා. එවං සෙසෙසුපි. අසුභසඤ්‌ඤන්‌ති, කරජකායෙ සබ්‌බස්‌මිම්‌පි වා තෙභූමකසඞ්‌ඛාරෙ කිලෙසාසුචිපග්‌ඝරණතො ‘‘අසුභා’’ති පවත්‌තසඤ්‌ඤං. දුක්‌ඛසඤ්‌ඤාපරිවාරා හි අයං, එතෙනෙව චෙත්‌ථ දුක්‌ඛසඤ්‌ඤාපි ගහිතාති වෙදිතබ්‌බං. ලොකම්‌හි ච අනභිරතින්‌ති සබ්‌බලොකෙ තෙභූමකෙසු සඞ්‌ඛාරෙසු අනාභිරතිසඤ්‌ඤං. එතෙන ආදීනවානුපස්‌සනං නිබ්‌බිදානුපස්‌සනඤ්‌ච වදති.

    Svāyaṃ saccābhisamayo yathā hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘bhāveyyā’’tiādi vuttaṃ. Tattha bhāveyya ca aniccanti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277) avibhāgato ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppanna’’ntiādinā (vibha. 2; saṃ. ni. 3.49) vibhāgato vā sabbasaṅkhāresu aniccasaññaṃ bhāveyya uppādeyya ceva vaḍḍheyya cāti attho. Anattasaññanti, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti pavattaṃ anattasaññañca bhāveyyāti yojanā. Evaṃ sesesupi. Asubhasaññanti, karajakāye sabbasmimpi vā tebhūmakasaṅkhāre kilesāsucipaggharaṇato ‘‘asubhā’’ti pavattasaññaṃ. Dukkhasaññāparivārā hi ayaṃ, eteneva cettha dukkhasaññāpi gahitāti veditabbaṃ. Lokamhi ca anabhiratinti sabbaloke tebhūmakesu saṅkhāresu anābhiratisaññaṃ. Etena ādīnavānupassanaṃ nibbidānupassanañca vadati.

    එවං පන විපස්‌සනාභාවනං අනුයුත්‌තො තං උස්‌සුක්‌කාපෙන්‌තො ඉමෙ ධම්‌මෙ වඩ්‌ඪෙය්‍යාති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘භාවෙය්‍ය ච බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ’’ති ගාථමාහ. තස්‌සත්‌ථො – බොධියා සතිආදිසත්‌තවිධධම්‌මසාමග්‌ගියා, බොධිස්‌ස වා තංසමඞ්‌ගිනො පුග්‌ගලස්‌ස අඞ්‌ගාති බොජ්‌ඣඞ්‌ගා, සතිආදයො ධම්‌මා. තෙ සතිආදිකෙ සත්‌තබොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ, ඡන්‌දආදීනි චත්‌තාරි ඉද්‌ධිපාදානි, සද්‌ධාදීනි පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි, සද්‌ධාදීනියෙව පඤ්‌ච බලානි, සම්‌මාදිට්‌ඨිආදීනං වසෙන අට්‌ඨඞ්‌ගඅරියමග්‌ගඤ්‌ච. ච-සද්‌දෙන සතිපට්‌ඨානානි සම්‌මප්‌පධානානි ච ගහිතානීති සබ්‌බෙපි සත්‌තතිංසප්‌පභෙදෙ බොධිපක්‌ඛියධම්‌මෙ භාවෙය්‍ය උප්‌පාදෙය්‍ය චෙව වඩ්‌ඪෙය්‍ය ච. තත්‌ථ යදෙතෙසං පඨමමග්‌ගක්‌ඛණෙ උප්‌පාදනං, උපරිමග්‌ගක්‌ඛණෙ ච වඩ්‌ඪනං, එතං සමණස්‌ස භික්‌ඛුනො සාරුප්‌පන්‌ති.

    Evaṃ pana vipassanābhāvanaṃ anuyutto taṃ ussukkāpento ime dhamme vaḍḍheyyāti dassento ‘‘bhāveyya ca bojjhaṅge’’ti gāthamāha. Tassattho – bodhiyā satiādisattavidhadhammasāmaggiyā, bodhissa vā taṃsamaṅgino puggalassa aṅgāti bojjhaṅgā, satiādayo dhammā. Te satiādike sattabojjhaṅge, chandaādīni cattāri iddhipādāni, saddhādīni pañcindriyāni, saddhādīniyeva pañca balāni, sammādiṭṭhiādīnaṃ vasena aṭṭhaṅgaariyamaggañca. Ca-saddena satipaṭṭhānāni sammappadhānāni ca gahitānīti sabbepi sattatiṃsappabhede bodhipakkhiyadhamme bhāveyya uppādeyya ceva vaḍḍheyya ca. Tattha yadetesaṃ paṭhamamaggakkhaṇe uppādanaṃ, uparimaggakkhaṇe ca vaḍḍhanaṃ, etaṃ samaṇassa bhikkhuno sāruppanti.

    එවං බොධිපක්‌ඛියසත්‌තතිංසධම්‌මෙ භාවෙන්‌තො යථා මග්‌ගසච්‌චං භාවනාභිසමයවසෙන අභිසමෙති, එවං සමුදයසච්‌චං පහානාභිසමයවසෙන, නිරොධසච්‌චං සච්‌ඡිකිරියාභිසමයවසෙන අභිසමෙතීති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘තණ්‌හං පජහෙය්‍යා’’ති ඔසානගාථමාහ. තත්‌ථ තණ්‌හං පජහෙය්‍යාති, කාමතණ්‌හාදිපභෙදං සබ්‌බං තණ්‌හං අරියමග්‌ගෙන අනවසෙසතො සමුච්‌ඡින්‌දෙය්‍ය, මොනං වුච්‌චති ඤාණං, තෙන සමන්‌නාගතත්‌තා මුනි. සමූලකෙ ආසවෙ පදාලෙය්‍යාති කාමරාගානුසයාදිසමූලකෙ කාමාසවාදිකෙ සබ්‌බෙපි ආසවෙ භින්‌දෙය්‍ය සමුච්‌ඡින්‌දෙය්‍ය. විහරෙය්‍ය විප්‌පමුත්‌තොති එවං සබ්‌බසො කිලෙසානං පහීනත්‌තා සබ්‌බධි විමුත්‌තො සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගං නිරොධං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකත්‌වා විහරෙය්‍ය. එතන්‌ති යදෙතං විහරණං, එතං සමණස්‌ස සමිතපාපස්‌ස භික්‌ඛුනො පතිරූපං සාරුප්‌පන්‌ති අත්‌ථො.

    Evaṃ bodhipakkhiyasattatiṃsadhamme bhāvento yathā maggasaccaṃ bhāvanābhisamayavasena abhisameti, evaṃ samudayasaccaṃ pahānābhisamayavasena, nirodhasaccaṃ sacchikiriyābhisamayavasena abhisametīti dassento ‘‘taṇhaṃ pajaheyyā’’ti osānagāthamāha. Tattha taṇhaṃ pajaheyyāti, kāmataṇhādipabhedaṃ sabbaṃ taṇhaṃ ariyamaggena anavasesato samucchindeyya, monaṃ vuccati ñāṇaṃ, tena samannāgatattā muni. Samūlake āsave padāleyyāti kāmarāgānusayādisamūlake kāmāsavādike sabbepi āsave bhindeyya samucchindeyya. Vihareyya vippamuttoti evaṃ sabbaso kilesānaṃ pahīnattā sabbadhi vimutto sabbūpadhipaṭinissaggaṃ nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikatvā vihareyya. Etanti yadetaṃ viharaṇaṃ, etaṃ samaṇassa samitapāpassa bhikkhuno patirūpaṃ sāruppanti attho.

    එවං ථෙරො සමණසාරුප්‌පපටිපත්‌තිකිත්‌තනමුඛෙන සාසනස්‌ස නිය්‍යානිකභාවං තබ්‌බිලොමතො බාහිරකසමයස්‌ස අනිය්‍යානිකතඤ්‌ච විභාවෙසි. තං සුත්‌වා තෙ බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා සාසනෙ අභිප්‌පසන්‌නා සරණාදීසු පතිට්‌ඨහිංසු.

    Evaṃ thero samaṇasāruppapaṭipattikittanamukhena sāsanassa niyyānikabhāvaṃ tabbilomato bāhirakasamayassa aniyyānikatañca vibhāvesi. Taṃ sutvā te brāhmaṇamahāsālā sāsane abhippasannā saraṇādīsu patiṭṭhahiṃsu.

    (අපර)-ගොතමත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    (Apara)-gotamattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    දසකනිපාතවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Dasakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 7. (අපර)-ගොතමත්‌ථෙරගාථා • 7. (Apara)-gotamattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact