| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
९. अपरिनिप्फन्नकथावण्णना
9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
९१७-९१८. इदानि अपरिनिप्फन्नकथा नाम होति। तत्थ –
917-918. Idāni aparinipphannakathā nāma hoti. Tattha –
‘‘दुक्खमेव हि सम्भोति, दुक्खं तिट्ठति वेति च।
‘‘Dukkhameva hi sambhoti, dukkhaṃ tiṭṭhati veti ca;
नाञ्ञत्र दुक्खा सम्भोति, नाञ्ञं दुक्खा निरुज्झती’’ति॥ (सं॰ नि॰ १.१७१) –
Nāññatra dukkhā sambhoti, nāññaṃ dukkhā nirujjhatī’’ti. (saṃ. ni. 1.171) –
वचनं निस्साय दुक्खञ्ञेव परिनिप्फन्नं, सेसा खन्धायतनधातुइन्द्रियधम्मा अपरिनिप्फन्नाति येसं लद्धि, सेय्यथापि एकच्चानं उत्तरपथकानञ्चेव हेतुवादानञ्च; ते सन्धाय रूपं अपरिनिप्फन्नन्ति पुच्छा सकवादिस्स, पटिञ्ञा इतरस्स। अथ नं ‘‘सचे रूपं अपरिनिप्फन्नं, न अनिच्चादिसभावं सिया’’ति चोदेतुं रूपं न अनिच्चन्तिआदिमाह। इतरो तथारूपं रूपं अपस्सन्तो पटिक्खिपति। सकवादी ननु रूपं अनिच्चन्तिआदि वचनेन तस्स एकं लद्धिं पटिसेधेत्वा दुतियं पुच्छन्तो दुक्खञ्ञेव परिनिप्फन्नन्तिआदिमाह। अथस्स तम्पि लद्धिं पटिसेधेतुं न यदनिच्चन्तिआदिमाह। तत्रायं अधिप्पायो – न केवलञ्हि पठमसच्चमेव दुक्खं। यं पन किञ्चि अनिच्चं, तं दुक्खमेव। रूपञ्च अनिच्चं, तस्मा तम्पि परिनिप्फन्नं। इति यं त्वं वदेसि ‘‘रूपं अपरिनिप्फन्नं, दुक्खञ्ञेव परिनिप्फन्न’’न्ति, तं नो वत रे वत्तब्बे ‘‘दुक्खञ्ञेव परिनिप्फन्न’’न्ति। वेदनादिमूलिकादीसुपि योजनासु एसेव नयो। धम्मायतनधम्मधातूसु पन ठपेत्वा निब्बानं सेसधम्मानं वसेन अनिच्चता वेदितब्बा। इन्द्रियानि अनिच्चानेवाति।
Vacanaṃ nissāya dukkhaññeva parinipphannaṃ, sesā khandhāyatanadhātuindriyadhammā aparinipphannāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarapathakānañceva hetuvādānañca; te sandhāya rūpaṃ aparinipphannanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace rūpaṃ aparinipphannaṃ, na aniccādisabhāvaṃ siyā’’ti codetuṃ rūpaṃ na aniccantiādimāha. Itaro tathārūpaṃ rūpaṃ apassanto paṭikkhipati. Sakavādī nanu rūpaṃ aniccantiādi vacanena tassa ekaṃ laddhiṃ paṭisedhetvā dutiyaṃ pucchanto dukkhaññeva parinipphannantiādimāha. Athassa tampi laddhiṃ paṭisedhetuṃ na yadaniccantiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – na kevalañhi paṭhamasaccameva dukkhaṃ. Yaṃ pana kiñci aniccaṃ, taṃ dukkhameva. Rūpañca aniccaṃ, tasmā tampi parinipphannaṃ. Iti yaṃ tvaṃ vadesi ‘‘rūpaṃ aparinipphannaṃ, dukkhaññeva parinipphanna’’nti, taṃ no vata re vattabbe ‘‘dukkhaññeva parinipphanna’’nti. Vedanādimūlikādīsupi yojanāsu eseva nayo. Dhammāyatanadhammadhātūsu pana ṭhapetvā nibbānaṃ sesadhammānaṃ vasena aniccatā veditabbā. Indriyāni aniccānevāti.
अपरिनिप्फन्नकथावण्णना।
Aparinipphannakathāvaṇṇanā.
तेवीसतिमो वग्गो।
Tevīsatimo vaggo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / (२२६) ९. अपरिनिप्फन्नकथा • (226) 9. Aparinipphannakathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ९. अपरिनिप्फन्नकथावण्णना • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ९. अपरिनिप्फन्नकथावण्णना • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
