| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา
9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
๙๑๗-๙๑๘. อิทานิ อปรินิปฺผนฺนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ –
917-918. Idāni aparinipphannakathā nāma hoti. Tattha –
‘‘ทุกฺขเมว หิ สโมฺภติ, ทุกฺขํ ติฎฺฐติ เวติ จ;
‘‘Dukkhameva hi sambhoti, dukkhaṃ tiṭṭhati veti ca;
นาญฺญตฺร ทุกฺขา สโมฺภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌตี’’ติฯ (สํ. นิ. ๑.๑๗๑) –
Nāññatra dukkhā sambhoti, nāññaṃ dukkhā nirujjhatī’’ti. (saṃ. ni. 1.171) –
วจนํ นิสฺสาย ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺนํ, เสสา ขนฺธายตนธาตุอินฺทฺริยธมฺมา อปรินิปฺผนฺนาติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตรปถกานเญฺจว เหตุวาทานญฺจ; เต สนฺธาย รูปํ อปรินิปฺผนฺนนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘สเจ รูปํ อปรินิปฺผนฺนํ, น อนิจฺจาทิสภาวํ สิยา’’ติ โจเทตุํ รูปํ น อนิจฺจนฺติอาทิมาหฯ อิตโร ตถารูปํ รูปํ อปสฺสโนฺต ปฎิกฺขิปติฯ สกวาที นนุ รูปํ อนิจฺจนฺติอาทิ วจเนน ตสฺส เอกํ ลทฺธิํ ปฎิเสเธตฺวา ทุติยํ ปุจฺฉโนฺต ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺนนฺติอาทิมาหฯ อถสฺส ตมฺปิ ลทฺธิํ ปฎิเสเธตุํ น ยทนิจฺจนฺติอาทิมาหฯ ตตฺรายํ อธิปฺปาโย – น เกวลญฺหิ ปฐมสจฺจเมว ทุกฺขํฯ ยํ ปน กิญฺจิ อนิจฺจํ, ตํ ทุกฺขเมวฯ รูปญฺจ อนิจฺจํ, ตสฺมา ตมฺปิ ปรินิปฺผนฺนํฯ อิติ ยํ ตฺวํ วเทสิ ‘‘รูปํ อปรินิปฺผนฺนํ, ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺน’’นฺติ, ตํ โน วต เร วตฺตเพฺพ ‘‘ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺน’’นฺติฯ เวทนาทิมูลิกาทีสุปิ โยชนาสุ เอเสว นโยฯ ธมฺมายตนธมฺมธาตูสุ ปน ฐเปตฺวา นิพฺพานํ เสสธมฺมานํ วเสน อนิจฺจตา เวทิตพฺพาฯ อินฺทฺริยานิ อนิจฺจาเนวาติฯ
Vacanaṃ nissāya dukkhaññeva parinipphannaṃ, sesā khandhāyatanadhātuindriyadhammā aparinipphannāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarapathakānañceva hetuvādānañca; te sandhāya rūpaṃ aparinipphannanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace rūpaṃ aparinipphannaṃ, na aniccādisabhāvaṃ siyā’’ti codetuṃ rūpaṃ na aniccantiādimāha. Itaro tathārūpaṃ rūpaṃ apassanto paṭikkhipati. Sakavādī nanu rūpaṃ aniccantiādi vacanena tassa ekaṃ laddhiṃ paṭisedhetvā dutiyaṃ pucchanto dukkhaññeva parinipphannantiādimāha. Athassa tampi laddhiṃ paṭisedhetuṃ na yadaniccantiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – na kevalañhi paṭhamasaccameva dukkhaṃ. Yaṃ pana kiñci aniccaṃ, taṃ dukkhameva. Rūpañca aniccaṃ, tasmā tampi parinipphannaṃ. Iti yaṃ tvaṃ vadesi ‘‘rūpaṃ aparinipphannaṃ, dukkhaññeva parinipphanna’’nti, taṃ no vata re vattabbe ‘‘dukkhaññeva parinipphanna’’nti. Vedanādimūlikādīsupi yojanāsu eseva nayo. Dhammāyatanadhammadhātūsu pana ṭhapetvā nibbānaṃ sesadhammānaṃ vasena aniccatā veditabbā. Indriyāni aniccānevāti.
อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนาฯ
Aparinipphannakathāvaṇṇanā.
เตวีสติโม วโคฺคฯ
Tevīsatimo vaggo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๒๒๖) ๙. อปรินิปฺผนฺนกถา • (226) 9. Aparinipphannakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
