| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา
9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
๙๑๗-๙๑๘. อนิจฺจาทิโก ภาโวติ อนิจฺจสงฺขารปฎิจฺจสมุปฺปนฺนตาทิโก ภาโว ธโมฺม ปกติ เอตสฺสาติ อโตฺถฯ ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺนนฺติ ‘‘ทุกฺขสจฺจํ สนฺธาย ปุจฺฉา กตา, น ทุกฺขตามตฺต’’นฺติ อยมโตฺถ วิญฺญายติ ‘‘น เกวลญฺหิ ปฐมสจฺจเมว ทุกฺข’’นฺติ วจเนนฯ ตถา สติ ปรวาทินา จกฺขายตนาทีนํ อเญฺญสญฺจ ตํสริกฺขกานํ ธมฺมานํ ปรินิปฺผนฺนตา นานุชานิตพฺพา สิยาฯ กสฺมา? เตสมฺปิ หิ ทุกฺขสเจฺจน สงฺคโห, น อิตรสเจฺจหิฯ ยญฺหิ สมุทยสจฺจโต นิพฺพตฺตํ, ตํ นิปฺปริยายโต ทุกฺขสจฺจํ , อิตรํ สงฺขารทุกฺขตาย ทุกฺขนฺติ อิมมตฺถํ ทเสฺสโนฺต ‘‘น เกวลญฺหี’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ น หิ อนุปาทินฺนานีติ อิมินา จกฺขายตนาทีนํ สมุทยสเจฺจน สงฺคหาภาวมาหฯ โลกุตฺตรานีติ อิมินา นิโรธมคฺคสเจฺจหิฯ ยทิ เอวเมตฺถ ยุตฺติ วตฺตพฺพา, กิเมตฺถ วตฺตพฺพํ? สภาโว เหส ปรวาทิวาทสฺส, ยทิทํ ปุเพฺพนาปรมสํสนฺทนํฯ ตถา หิ โส วิญฺญูหิ ปฎิกฺขิโตฺตฯ ตถา เจว ตํ อเมฺหหิ ตตฺถ ตตฺถ วิภาวิตํฯ เอตนฺติ ‘‘รูปํ อปรินิปฺผนฺนํ, ทุกฺขเญฺญว ปรินิปฺผนฺน’’นฺติ ยเทตํ ตยา วุตฺตํ, เอตํ โน วต เร วตฺตเพฺพฯ กสฺมา? รูปสฺส จ ทุกฺขตฺตาฯ รูปญฺหิ อนิจฺจํ ทุกฺขาธิฎฺฐานญฺจฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํฯ สํขิเตฺตน ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขา’’ติ จฯ
917-918. Aniccādikobhāvoti aniccasaṅkhārapaṭiccasamuppannatādiko bhāvo dhammo pakati etassāti attho. Dukkhaññeva parinipphannanti ‘‘dukkhasaccaṃ sandhāya pucchā katā, na dukkhatāmatta’’nti ayamattho viññāyati ‘‘na kevalañhi paṭhamasaccameva dukkha’’nti vacanena. Tathā sati paravādinā cakkhāyatanādīnaṃ aññesañca taṃsarikkhakānaṃ dhammānaṃ parinipphannatā nānujānitabbā siyā. Kasmā? Tesampi hi dukkhasaccena saṅgaho, na itarasaccehi. Yañhi samudayasaccato nibbattaṃ, taṃ nippariyāyato dukkhasaccaṃ , itaraṃ saṅkhāradukkhatāya dukkhanti imamatthaṃ dassento ‘‘na kevalañhī’’tiādimāha. Tattha na hi anupādinnānīti iminā cakkhāyatanādīnaṃ samudayasaccena saṅgahābhāvamāha. Lokuttarānīti iminā nirodhamaggasaccehi. Yadi evamettha yutti vattabbā, kimettha vattabbaṃ? Sabhāvo hesa paravādivādassa, yadidaṃ pubbenāparamasaṃsandanaṃ. Tathā hi so viññūhi paṭikkhitto. Tathā ceva taṃ amhehi tattha tattha vibhāvitaṃ. Etanti ‘‘rūpaṃ aparinipphannaṃ, dukkhaññeva parinipphanna’’nti yadetaṃ tayā vuttaṃ, etaṃ no vata re vattabbe. Kasmā? Rūpassa ca dukkhattā. Rūpañhi aniccaṃ dukkhādhiṭṭhānañca. Tena vuttaṃ ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ. Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā’’ti ca.
อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aparinipphannakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
เตวีสติมวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tevīsatimavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
กถาวตฺถุปกรณ-อนุฎีกา สมตฺตาฯ
Kathāvatthupakaraṇa-anuṭīkā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๒๒๖) ๙. อปรินิปฺผนฺนกถา • (226) 9. Aparinipphannakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๙. อปรินิปฺผนฺนกถาวณฺณนา • 9. Aparinipphannakathāvaṇṇanā
