Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ఆపత్తానాపత్తివారవణ్ణనా
Āpattānāpattivāravaṇṇanā
౬౬. పటిఞ్ఞాకరణం నత్థీతి పుచ్ఛితబ్బాభావతో. న హి దూసకో ‘‘కేన చిత్తేన వీతిక్కమం అకాసి, జానిత్వా అకాసి, ఉదాహు అజానిత్వా’’తి ఏవం పుచ్ఛాయ అరహతి. తత్థేవాతి వేసాలియం మహావనే ఏవ. సబ్బఙ్గగతన్తి ఠపేత్వా కేసలోమదన్తనఖానం మంసవినిముత్తట్ఠానఞ్చేవ థద్ధసుక్ఖచమ్మఞ్చ ఉదకమివ తేలబిన్దు అవసేససబ్బసరీరం బ్యాపేత్వా ఠితం. సరీరకమ్పాదీనీతి ఆది-సద్దేన అక్ఖీనం పీతవణ్ణాదిం సఙ్గణ్హాతి. పిత్తకోసకే ఠితన్తి హదయపప్ఫాసానం అన్తరే యకనమంసం నిస్సాయ పతిట్ఠితే మహాకోసాతకీకోససదిసే పిత్తకోసే ఠితం. కుపితేతి పిత్తకోసతో చలిత్వా బహి నిక్ఖన్తే.
66.Paṭiññākaraṇaṃnatthīti pucchitabbābhāvato. Na hi dūsako ‘‘kena cittena vītikkamaṃ akāsi, jānitvā akāsi, udāhu ajānitvā’’ti evaṃ pucchāya arahati. Tatthevāti vesāliyaṃ mahāvane eva. Sabbaṅgagatanti ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca udakamiva telabindu avasesasabbasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ. Sarīrakampādīnīti ādi-saddena akkhīnaṃ pītavaṇṇādiṃ saṅgaṇhāti. Pittakosake ṭhitanti hadayapapphāsānaṃ antare yakanamaṃsaṃ nissāya patiṭṭhite mahākosātakīkosasadise pittakose ṭhitaṃ. Kupiteti pittakosato calitvā bahi nikkhante.
విస్సట్ఠచిత్తోతి విస్సట్ఠపకతిచిత్తో. యక్ఖుమ్మత్తకోతి యక్ఖా కిర యస్స చిత్తం ఖిపితుకామా హోన్తి, తస్స సేతముఖం నీలోదరం సురత్తహత్థపాదం మహాసీసం పజ్జలితనేత్తం భేరవం వా అత్తభావం నిమ్మినిత్వా దస్సేన్తి, భేరవం వా సద్దం సావేన్తి, కథేన్తస్సేవ వా ముఖేన హత్థం పక్ఖిపిత్వా హదయమంసం మద్దన్తి, తేన సో సత్తో ఉమ్మత్తకో హోతి ఖిత్తచిత్తో. తేనేవాహ ‘‘భేరవాని వా ఆరమ్మణాని దస్సేత్వా’’తిఆది. తత్థ భేరవానీతి దస్సనమత్తేనేవ సత్తానం భయం ఛమ్భితత్తం లోమహంసం ఉప్పాదేతుం సమత్థాని. నిచ్చమేవ ఉమ్మత్తకో హోతీతి యస్స పిత్తకోసతో పిత్తం చలిత్వా బహి నిక్ఖన్తం హోతి, తం సన్ధాయ వుత్తం. యస్స పన పిత్తం చలిత్వా పిత్తకోసేయేవ ఠితం హోతి బహి అనిక్ఖన్తం, సో అన్తరన్తరా సఞ్ఞం పటిలభతి, న నిచ్చమేవ ఉమ్మత్తకో హోతీతి వేదితబ్బం. ఞత్వాతి సఞ్ఞాపటిలాభేన జానిత్వా. అధిమత్తాయాతి అధికప్పమాణాయ.
Vissaṭṭhacittoti vissaṭṭhapakaticitto. Yakkhummattakoti yakkhā kira yassa cittaṃ khipitukāmā honti, tassa setamukhaṃ nīlodaraṃ surattahatthapādaṃ mahāsīsaṃ pajjalitanettaṃ bheravaṃ vā attabhāvaṃ nimminitvā dassenti, bheravaṃ vā saddaṃ sāventi, kathentasseva vā mukhena hatthaṃ pakkhipitvā hadayamaṃsaṃ maddanti, tena so satto ummattako hoti khittacitto. Tenevāha ‘‘bheravāni vā ārammaṇāni dassetvā’’tiādi. Tattha bheravānīti dassanamatteneva sattānaṃ bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃsaṃ uppādetuṃ samatthāni. Niccameva ummattako hotīti yassa pittakosato pittaṃ calitvā bahi nikkhantaṃ hoti, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yassa pana pittaṃ calitvā pittakoseyeva ṭhitaṃ hoti bahi anikkhantaṃ, so antarantarā saññaṃ paṭilabhati, na niccameva ummattako hotīti veditabbaṃ. Ñatvāti saññāpaṭilābhena jānitvā. Adhimattāyāti adhikappamāṇāya.
ఆపత్తానాపత్తివారవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Āpattānāpattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
పదభాజనీయవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఆపత్తానాపత్తివారవణ్ణనా • Āpattānāpattivāravaṇṇanā