| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ආපත්‌තානාපත්‌තිවාරවණ්‌ණනා
Āpattānāpattivāravaṇṇanā
66. පටිඤ්‌ඤාකරණං නත්‌ථීති පුච්‌ඡිතබ්‌බාභාවතො. න හි දූසකො ‘‘කෙන චිත්‌තෙන වීතික්‌කමං අකාසි, ජානිත්‌වා අකාසි, උදාහු අජානිත්‌වා’’ති එවං පුච්‌ඡාය අරහති. තත්‌ථෙවාති වෙසාලියං මහාවනෙ එව. සබ්‌බඞ්‌ගගතන්‌ති ඨපෙත්‌වා කෙසලොමදන්‌තනඛානං මංසවිනිමුත්‌තට්‌ඨානඤ්‌චෙව ථද්‌ධසුක්‌ඛචම්‌මඤ්‌ච උදකමිව තෙලබින්‌දු අවසෙසසබ්‌බසරීරං බ්‍යාපෙත්‌වා ඨිතං. සරීරකම්‌පාදීනීති ආදි-සද්‌දෙන අක්‌ඛීනං පීතවණ්‌ණාදිං සඞ්‌ගණ්‌හාති. පිත්‌තකොසකෙ ඨිතන්‌ති හදයපප්‌ඵාසානං අන්‌තරෙ යකනමංසං නිස්‌සාය පතිට්‌ඨිතෙ මහාකොසාතකීකොසසදිසෙ පිත්‌තකොසෙ ඨිතං. කුපිතෙති පිත්‌තකොසතො චලිත්‌වා බහි නික්‌ඛන්‌තෙ.
66.Paṭiññākaraṇaṃnatthīti pucchitabbābhāvato. Na hi dūsako ‘‘kena cittena vītikkamaṃ akāsi, jānitvā akāsi, udāhu ajānitvā’’ti evaṃ pucchāya arahati. Tatthevāti vesāliyaṃ mahāvane eva. Sabbaṅgagatanti ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca udakamiva telabindu avasesasabbasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ. Sarīrakampādīnīti ādi-saddena akkhīnaṃ pītavaṇṇādiṃ saṅgaṇhāti. Pittakosake ṭhitanti hadayapapphāsānaṃ antare yakanamaṃsaṃ nissāya patiṭṭhite mahākosātakīkosasadise pittakose ṭhitaṃ. Kupiteti pittakosato calitvā bahi nikkhante.
විස්‌සට්‌ඨචිත්‌තොති විස්‌සට්‌ඨපකතිචිත්‌තො. යක්‌ඛුම්‌මත්‌තකොති යක්‌ඛා කිර යස්‌ස චිත්‌තං ඛිපිතුකාමා හොන්‌ති, තස්‌ස සෙතමුඛං නීලොදරං සුරත්‌තහත්‌ථපාදං මහාසීසං පජ්‌ජලිතනෙත්‌තං භෙරවං වා අත්‌තභාවං නිම්‌මිනිත්‌වා දස්‌සෙන්‌ති, භෙරවං වා සද්‌දං සාවෙන්‌ති, කථෙන්‌තස්‌සෙව වා මුඛෙන හත්‌ථං පක්‌ඛිපිත්‌වා හදයමංසං මද්‌දන්‌ති, තෙන සො සත්‌තො උම්‌මත්‌තකො හොති ඛිත්‌තචිත්‌තො. තෙනෙවාහ ‘‘භෙරවානි වා ආරම්‌මණානි දස්‌සෙත්‌වා’’තිආදි. තත්‌ථ භෙරවානීති දස්‌සනමත්‌තෙනෙව සත්‌තානං භයං ඡම්‌භිතත්‌තං ලොමහංසං උප්‌පාදෙතුං සමත්‌ථානි. නිච්‌චමෙව උම්‌මත්‌තකො හොතීති යස්‌ස පිත්‌තකොසතො පිත්‌තං චලිත්‌වා බහි නික්‌ඛන්‌තං හොති, තං සන්‌ධාය වුත්‌තං. යස්‌ස පන පිත්‌තං චලිත්‌වා පිත්‌තකොසෙයෙව ඨිතං හොති බහි අනික්‌ඛන්‌තං, සො අන්‌තරන්‌තරා සඤ්‌ඤං පටිලභති, න නිච්‌චමෙව උම්‌මත්‌තකො හොතීති වෙදිතබ්‌බං. ඤත්‌වාති සඤ්‌ඤාපටිලාභෙන ජානිත්‌වා. අධිමත්‌තායාති අධිකප්‌පමාණාය.
Vissaṭṭhacittoti vissaṭṭhapakaticitto. Yakkhummattakoti yakkhā kira yassa cittaṃ khipitukāmā honti, tassa setamukhaṃ nīlodaraṃ surattahatthapādaṃ mahāsīsaṃ pajjalitanettaṃ bheravaṃ vā attabhāvaṃ nimminitvā dassenti, bheravaṃ vā saddaṃ sāventi, kathentasseva vā mukhena hatthaṃ pakkhipitvā hadayamaṃsaṃ maddanti, tena so satto ummattako hoti khittacitto. Tenevāha ‘‘bheravāni vā ārammaṇāni dassetvā’’tiādi. Tattha bheravānīti dassanamatteneva sattānaṃ bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃsaṃ uppādetuṃ samatthāni. Niccameva ummattako hotīti yassa pittakosato pittaṃ calitvā bahi nikkhantaṃ hoti, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yassa pana pittaṃ calitvā pittakoseyeva ṭhitaṃ hoti bahi anikkhantaṃ, so antarantarā saññaṃ paṭilabhati, na niccameva ummattako hotīti veditabbaṃ. Ñatvāti saññāpaṭilābhena jānitvā. Adhimattāyāti adhikappamāṇāya.
ආපත්‌තානාපත්‌තිවාරවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Āpattānāpattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
පදභාජනීයවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / ආපත්‌තානාපත්‌තිවාරවණ්‌ණනා • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
