| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
आपत्तिपटिकम्मविधिकथा
Āpattipaṭikammavidhikathā
१६९. भगवता पञ्ञत्तं ‘‘न सापत्तिकेन उपोसथो कातब्बो’’ति इदं ‘‘यस्स सिया आपत्ती’’तिआदिवचनेनेव पारिसुद्धिदानपञ्ञापनेन च पारिसुद्धिउपोसथपञ्ञापनेन च पञ्ञत्तं होतीति वेदितब्बं। इत्थन्नामं आपत्तिन्ति थुल्लच्चयादीसु एकिस्सा नामं गहेत्वा ‘‘थुल्लच्चयं आपत्तिं पाचित्तियं आपत्ति’’न्ति एवं वत्तब्बं। तं पटिदेसेमीति इदं ‘‘तं तुम्हमूले, तं तुय्हमूले पटिदेसेमी’’ति वुत्तेपि सुवुत्तमेव होति। पस्ससीति इदञ्च ‘‘पस्ससि आवुसो तं आपत्तिं, पस्सथ भन्ते तं आपत्ति’’न्ति एवं वत्तब्बं। आम पस्सामीति इदं पन ‘‘आम भन्ते पस्सामि, आम आवुसो पस्सामी’’ति एवं वुत्तम्पि सुवुत्तमेव होति। आयतिं संवरेय्यासीति एत्थ पन सचे वुड्ढतरो ‘‘आयतिं संवरेय्याथा’’ति वत्तब्बो। एवं वुत्तेन पन ‘‘साधु सुट्ठु संवरिस्सामी’’ति वत्तब्बमेव।
169.Bhagavatā paññattaṃ ‘‘na sāpattikena uposatho kātabbo’’ti idaṃ ‘‘yassa siyā āpattī’’tiādivacaneneva pārisuddhidānapaññāpanena ca pārisuddhiuposathapaññāpanena ca paññattaṃ hotīti veditabbaṃ. Itthannāmaṃ āpattinti thullaccayādīsu ekissā nāmaṃ gahetvā ‘‘thullaccayaṃ āpattiṃ pācittiyaṃ āpatti’’nti evaṃ vattabbaṃ. Taṃ paṭidesemīti idaṃ ‘‘taṃ tumhamūle, taṃ tuyhamūle paṭidesemī’’ti vuttepi suvuttameva hoti. Passasīti idañca ‘‘passasi āvuso taṃ āpattiṃ, passatha bhante taṃ āpatti’’nti evaṃ vattabbaṃ. Āma passāmīti idaṃ pana ‘‘āma bhante passāmi, āma āvuso passāmī’’ti evaṃ vuttampi suvuttameva hoti. Āyatiṃ saṃvareyyāsīti ettha pana sace vuḍḍhataro ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāthā’’ti vattabbo. Evaṃ vuttena pana ‘‘sādhu suṭṭhu saṃvarissāmī’’ti vattabbameva.
यदा निब्बेमतिकोति एत्थ सचे पनेस निब्बेमतिको न होति, वत्थुं कित्तेत्वाव देसेतुं वट्टतीति अन्धकट्ठकथायं वुत्तं। तत्रायं देसनाविधि – सचे मेघच्छन्ने सूरिये ‘‘कालो नु खो नो’’ति वेमतिको भुञ्जति, तेन भिक्खुना ‘‘अहं भन्ते वेमतिको भुञ्जिं’’, सचे कालो अत्थि, ‘‘सम्बहुला दुक्कटा आपत्तियो आपन्नोम्हि, नो चे अत्थि, ‘‘सम्बहुला पाचित्तिया आपन्नोम्ही’’ति एवं वत्थुं कित्तेत्वा ‘‘अहं भन्ते या तस्मिं वत्थुस्मिं सम्बहुला दुक्कटा वा पाचित्तिया वा आपत्तियो आपन्नो, ता तुम्हमूले पटिदेसेमी’’ति वत्तब्बं। एस नयो सब्बापत्तीसु।
Yadā nibbematikoti ettha sace panesa nibbematiko na hoti, vatthuṃ kittetvāva desetuṃ vaṭṭatīti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ desanāvidhi – sace meghacchanne sūriye ‘‘kālo nu kho no’’ti vematiko bhuñjati, tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ bhante vematiko bhuñjiṃ’’, sace kālo atthi, ‘‘sambahulā dukkaṭā āpattiyo āpannomhi, no ce atthi, ‘‘sambahulā pācittiyā āpannomhī’’ti evaṃ vatthuṃ kittetvā ‘‘ahaṃ bhante yā tasmiṃ vatthusmiṃ sambahulā dukkaṭā vā pācittiyā vā āpattiyo āpanno, tā tumhamūle paṭidesemī’’ti vattabbaṃ. Esa nayo sabbāpattīsu.
न भिक्खवे सभागा आपत्तीति एत्थ यं द्वेपि जना विकालभोजनादिना सभागवत्थुना आपत्तिं आपज्जन्ति, एवरूपा वत्थुसभागा ‘‘सभागा’’ति वुच्चति। विकालभोजनप्पच्चया आपन्नं पन अनतिरित्तभोजनपच्चया आपन्नस्स सन्तिके देसेतुं वट्टति। यापि चायं वत्थुसभागा, सापि देसिता सुदेसिताव। अञ्ञं पन देसनपच्चया देसको, पटिग्गहणप्पच्चया पटिग्गहको चाति उभोपि दुक्कटं आपज्जन्ति, तं नानावत्थुकं होति, तस्मा अञ्ञमञ्ञं देसेतुं वट्टति।
Na bhikkhave sabhāgā āpattīti ettha yaṃ dvepi janā vikālabhojanādinā sabhāgavatthunā āpattiṃ āpajjanti, evarūpā vatthusabhāgā ‘‘sabhāgā’’ti vuccati. Vikālabhojanappaccayā āpannaṃ pana anatirittabhojanapaccayā āpannassa santike desetuṃ vaṭṭati. Yāpi cāyaṃ vatthusabhāgā, sāpi desitā sudesitāva. Aññaṃ pana desanapaccayā desako, paṭiggahaṇappaccayā paṭiggahako cāti ubhopi dukkaṭaṃ āpajjanti, taṃ nānāvatthukaṃ hoti, tasmā aññamaññaṃ desetuṃ vaṭṭati.
१७०. सामन्तो भिक्खु एवमस्स वचनीयोति एत्थ सभागोयेव वत्तब्बो। विसभागस्स हि वुच्चमाने भण्डनकलहसङ्घभेदादीनिपि होन्ति, तस्मा तस्स अवत्वा ‘‘इतो वुट्ठहित्वा पटिकरिस्सामी’’ति आभोगं कत्वा उपोसथो कातब्बोति अन्धकट्ठकथायं वुत्तं।
170.Sāmanto bhikkhu evamassa vacanīyoti ettha sabhāgoyeva vattabbo. Visabhāgassa hi vuccamāne bhaṇḍanakalahasaṅghabhedādīnipi honti, tasmā tassa avatvā ‘‘ito vuṭṭhahitvā paṭikarissāmī’’ti ābhogaṃ katvā uposatho kātabboti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
९२. आपत्तिपटिकम्मविधि • 92. Āpattipaṭikammavidhi
९३. आपत्तिआविकरणविधि • 93. Āpattiāvikaraṇavidhi
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / आपत्तिपटिकम्मविधिकथावण्णना • Āpattipaṭikammavidhikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / आपत्तिपटिकम्मविधिकथादिवण्णना • Āpattipaṭikammavidhikathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / छन्ददानकथादिवण्णना • Chandadānakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ९२. आपत्तिपटिकम्मविधिकथा • 92. Āpattipaṭikammavidhikathā
