| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
४. पवारणाक्खन्धकं
4. Pavāraṇākkhandhakaṃ
१२०. अफासुकविहारकथा
120. Aphāsukavihārakathā
२०९. पवारणाक्खन्धके अल्लापोति एत्थ आत्यूपसग्गस्स आदिकम्मत्थं, लपधातुया च कथनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘पठमवचन’’न्ति। आदितो, आदिम्हि वा लपनं कथनं, लपति अनेनाति वा अल्लापो संयोगे परे रस्सो। सं पुन लपनं, लपति वा अनेनाति सल्लापो। हत्थविलङ्घकेनाति एत्थ विपुब्बो लघिधातु उक्खिपनत्थोति आह ‘‘हत्थुक्खेपकेना’’ति। पसुसंवासन्ति एत्थ पसूति सब्बचतुप्पदा। ते हि अञ्ञमञ्ञं पसन्ति बाधन्ति, मनुस्सादीहि वा पसीयन्ति बाधीयन्तीति पसवोति वुच्चन्ति। पसूनं विय संवासन्ति पसूनं संवासो विय संवासोति पसुसंवासो, तं पसुसंवासं। तमत्थं वित्थारेन्तो आह ‘‘पसवोपि ही’’तिआदि। तथाति यथा न करोन्ति, तथाति अत्थो। एतेपीति भिक्खवोपि। तस्माति यस्मा अकंसु, तस्मा। नेसन्ति भिक्खूनं। सब्बत्थाति सब्बेसु एळकसंवाससपत्तसंवासेसु। मूगब्बतन्ति मूगस्स वतं विय वतन्ति मूगब्बतं, सुञ्ञवचनवतन्ति अत्थो। तित्थियसमादानन्ति तित्थियेहि समादातब्बं। वतसमादानन्ति समादातब्बं वतं। अञ्ञमञ्ञानुलोमताति एत्थ तासद्दस्स भावत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘अनुलोमभावो’’ति। इमिना ‘‘देवता’’तिआदीसु (सं॰ नि॰ अट्ठ॰ १.१.१; खु॰ पा॰ अट्ठ॰ ५.एवमिच्चादिपाठवण्णना; सु॰ नि॰ अट्ठ॰ २.अङ्गलसुत्तवण्णना) विय तापच्चयस्स स्वत्थं ‘‘जनता’’तिआदीसु (पे॰ व॰ अट्ठ॰ ४६०) विय समूहत्थञ्च निवत्तेति। ‘‘अञ्ञमञ्ञं वत्तु’’न्ति वचनस्स युत्तिं दस्सेन्तो आह ‘‘वदन्तु म’’न्तिआदि। वदन्तं भिक्खुं वत्तुन्ति योजना। ‘‘आपत्तीहि वुट्ठानभावो’’ति इमिना आपत्तिवुट्ठानताति पदस्स पञ्चमीसमासञ्च तापच्चयस्स भावत्थञ्च दस्सेति। ‘‘विनय’’न्तिआदिना पुरतो कत्वा करणं पुरेक्खारो, तस्स भावो पुरेक्खारता, विनयं पुरेक्खारता विनयपुरेक्खारताति वचनत्थं दस्सेति। एत्थ पुरसद्दस्स एकारत्तं सद्दसत्थेसु (मोग्गल्लानब्याकरणे ५.१३४ सुत्ते) वदन्ति। तस्स युत्तिं दस्सेन्तो आह ‘‘वदन्तुम’’न्तिआदि (मोग्गल्लानब्याकरणे ५.१३४ सुत्ते)।
209. Pavāraṇākkhandhake allāpoti ettha ātyūpasaggassa ādikammatthaṃ, lapadhātuyā ca kathanatthaṃ dassento āha ‘‘paṭhamavacana’’nti. Ādito, ādimhi vā lapanaṃ kathanaṃ, lapati anenāti vā allāpo saṃyoge pare rasso. Saṃ puna lapanaṃ, lapati vā anenāti sallāpo. Hatthavilaṅghakenāti ettha vipubbo laghidhātu ukkhipanatthoti āha ‘‘hatthukkhepakenā’’ti. Pasusaṃvāsanti ettha pasūti sabbacatuppadā. Te hi aññamaññaṃ pasanti bādhanti, manussādīhi vā pasīyanti bādhīyantīti pasavoti vuccanti. Pasūnaṃ viya saṃvāsanti pasūnaṃ saṃvāso viya saṃvāsoti pasusaṃvāso, taṃ pasusaṃvāsaṃ. Tamatthaṃ vitthārento āha ‘‘pasavopi hī’’tiādi. Tathāti yathā na karonti, tathāti attho. Etepīti bhikkhavopi. Tasmāti yasmā akaṃsu, tasmā. Nesanti bhikkhūnaṃ. Sabbatthāti sabbesu eḷakasaṃvāsasapattasaṃvāsesu. Mūgabbatanti mūgassa vataṃ viya vatanti mūgabbataṃ, suññavacanavatanti attho. Titthiyasamādānanti titthiyehi samādātabbaṃ. Vatasamādānanti samādātabbaṃ vataṃ. Aññamaññānulomatāti ettha tāsaddassa bhāvatthaṃ dassento āha ‘‘anulomabhāvo’’ti. Iminā ‘‘devatā’’tiādīsu (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.1; khu. pā. aṭṭha. 5.evamiccādipāṭhavaṇṇanā; su. ni. aṭṭha. 2.aṅgalasuttavaṇṇanā) viya tāpaccayassa svatthaṃ ‘‘janatā’’tiādīsu (pe. va. aṭṭha. 460) viya samūhatthañca nivatteti. ‘‘Aññamaññaṃ vattu’’nti vacanassa yuttiṃ dassento āha ‘‘vadantu ma’’ntiādi. Vadantaṃ bhikkhuṃ vattunti yojanā. ‘‘Āpattīhi vuṭṭhānabhāvo’’ti iminā āpattivuṭṭhānatāti padassa pañcamīsamāsañca tāpaccayassa bhāvatthañca dasseti. ‘‘Vinaya’’ntiādinā purato katvā karaṇaṃ purekkhāro, tassa bhāvo purekkhāratā, vinayaṃ purekkhāratā vinayapurekkhāratāti vacanatthaṃ dasseti. Ettha purasaddassa ekārattaṃ saddasatthesu (moggallānabyākaraṇe 5.134 sutte) vadanti. Tassa yuttiṃ dassento āha ‘‘vadantuma’’ntiādi (moggallānabyākaraṇe 5.134 sutte).
२१०. सब्बसङ्गाहिकाति ‘‘सङ्घो पवारेय्या’’ति सामञ्ञतो वुत्तत्ता सब्बेसं तेवाचिकादीनं सङ्गाहका। ञत्तीति ञापेति सङ्घं एताय वचनायाति ञत्ति। सब्बसङ्गाहिकभावं वित्थारेन्तो आह ‘‘एवञ्हि वुत्ते’’तिआदि। तेवाचिकन्ति तिस्सो वाचा एतस्साति तेवाचिकं, तीहि वाचाहि कत्तब्बन्ति वा तेवाचिकं। एसेव नयो सेसेसुपि। समानवस्सिकन्ति समानं वस्सं एतेसन्ति समानवस्सा, तेहि कत्तब्बन्ति समानवस्सिकं। अञ्ञन्ति द्वेवाचिकएकवाचिकं।
210.Sabbasaṅgāhikāti ‘‘saṅgho pavāreyyā’’ti sāmaññato vuttattā sabbesaṃ tevācikādīnaṃ saṅgāhakā. Ñattīti ñāpeti saṅghaṃ etāya vacanāyāti ñatti. Sabbasaṅgāhikabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘evañhi vutte’’tiādi. Tevācikanti tisso vācā etassāti tevācikaṃ, tīhi vācāhi kattabbanti vā tevācikaṃ. Eseva nayo sesesupi. Samānavassikanti samānaṃ vassaṃ etesanti samānavassā, tehi kattabbanti samānavassikaṃ. Aññanti dvevācikaekavācikaṃ.
२११. अच्छन्तीति एत्थ आसधातुया उपवेसनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘निसिन्नाव होन्ती’’ति। ‘‘न उट्ठहन्ती’’ति इमिना एवफलं दस्सेति। तदमन्तराति एत्थ ‘‘तदन्तरा’’ति वत्तब्बे वाचासिलिट्ठवसेन मकारागमं कत्वा वुत्तन्ति आह ‘‘तदन्तरा’’ति। तस्स अत्तनो पवारितकालस्स अन्तरा। ‘‘याव पवारेन्ती’’ति पदस्स नियमत्थं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘तावतकं काल’’न्ति। यावाति निपातस्स पयोगत्ता ‘‘तदमन्तरा’’ति एत्थ अभिविधिअवध्यत्थे पञ्चमीविभत्ति होतीति दट्ठब्बं।
211.Acchantīti ettha āsadhātuyā upavesanatthaṃ dassento āha ‘‘nisinnāva hontī’’ti. ‘‘Na uṭṭhahantī’’ti iminā evaphalaṃ dasseti. Tadamantarāti ettha ‘‘tadantarā’’ti vattabbe vācāsiliṭṭhavasena makārāgamaṃ katvā vuttanti āha ‘‘tadantarā’’ti. Tassa attano pavāritakālassa antarā. ‘‘Yāva pavārentī’’ti padassa niyamatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tāvatakaṃ kāla’’nti. Yāvāti nipātassa payogattā ‘‘tadamantarā’’ti ettha abhividhiavadhyatthe pañcamīvibhatti hotīti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १२०. अफासुकविहारो • 120. Aphāsukavihāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / अफासुकविहारकथा • Aphāsukavihārakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अफासुकविहारकथावण्णना • Aphāsukavihārakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अफासुकविहारकथावण्णना • Aphāsukavihārakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अफासुविहारकथादिवण्णना • Aphāsuvihārakathādivaṇṇanā
