Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൪. പവാരണാക്ഖന്ധകം
4. Pavāraṇākkhandhakaṃ
൧൨൦. അഫാസുകവിഹാരകഥാ
120. Aphāsukavihārakathā
൨൦൯. പവാരണാക്ഖന്ധകേ അല്ലാപോതി ഏത്ഥ ആത്യൂപസഗ്ഗസ്സ ആദികമ്മത്ഥം, ലപധാതുയാ ച കഥനത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘പഠമവചന’’ന്തി. ആദിതോ, ആദിമ്ഹി വാ ലപനം കഥനം, ലപതി അനേനാതി വാ അല്ലാപോ സംയോഗേ പരേ രസ്സോ. സം പുന ലപനം, ലപതി വാ അനേനാതി സല്ലാപോ. ഹത്ഥവിലങ്ഘകേനാതി ഏത്ഥ വിപുബ്ബോ ലഘിധാതു ഉക്ഖിപനത്ഥോതി ആഹ ‘‘ഹത്ഥുക്ഖേപകേനാ’’തി. പസുസംവാസന്തി ഏത്ഥ പസൂതി സബ്ബചതുപ്പദാ. തേ ഹി അഞ്ഞമഞ്ഞം പസന്തി ബാധന്തി, മനുസ്സാദീഹി വാ പസീയന്തി ബാധീയന്തീതി പസവോതി വുച്ചന്തി. പസൂനം വിയ സംവാസന്തി പസൂനം സംവാസോ വിയ സംവാസോതി പസുസംവാസോ, തം പസുസംവാസം. തമത്ഥം വിത്ഥാരേന്തോ ആഹ ‘‘പസവോപി ഹീ’’തിആദി. തഥാതി യഥാ ന കരോന്തി, തഥാതി അത്ഥോ. ഏതേപീതി ഭിക്ഖവോപി. തസ്മാതി യസ്മാ അകംസു, തസ്മാ. നേസന്തി ഭിക്ഖൂനം. സബ്ബത്ഥാതി സബ്ബേസു ഏളകസംവാസസപത്തസംവാസേസു. മൂഗബ്ബതന്തി മൂഗസ്സ വതം വിയ വതന്തി മൂഗബ്ബതം, സുഞ്ഞവചനവതന്തി അത്ഥോ. തിത്ഥിയസമാദാനന്തി തിത്ഥിയേഹി സമാദാതബ്ബം. വതസമാദാനന്തി സമാദാതബ്ബം വതം. അഞ്ഞമഞ്ഞാനുലോമതാതി ഏത്ഥ താസദ്ദസ്സ ഭാവത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘അനുലോമഭാവോ’’തി. ഇമിനാ ‘‘ദേവതാ’’തിആദീസു (സം॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൧; ഖു॰ പാ॰ അട്ഠ॰ ൫.ഏവമിച്ചാദിപാഠവണ്ണനാ; സു॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൨.അങ്ഗലസുത്തവണ്ണനാ) വിയ താപച്ചയസ്സ സ്വത്ഥം ‘‘ജനതാ’’തിആദീസു (പേ॰ വ॰ അട്ഠ॰ ൪൬൦) വിയ സമൂഹത്ഥഞ്ച നിവത്തേതി. ‘‘അഞ്ഞമഞ്ഞം വത്തു’’ന്തി വചനസ്സ യുത്തിം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘വദന്തു മ’’ന്തിആദി. വദന്തം ഭിക്ഖും വത്തുന്തി യോജനാ. ‘‘ആപത്തീഹി വുട്ഠാനഭാവോ’’തി ഇമിനാ ആപത്തിവുട്ഠാനതാതി പദസ്സ പഞ്ചമീസമാസഞ്ച താപച്ചയസ്സ ഭാവത്ഥഞ്ച ദസ്സേതി. ‘‘വിനയ’’ന്തിആദിനാ പുരതോ കത്വാ കരണം പുരേക്ഖാരോ, തസ്സ ഭാവോ പുരേക്ഖാരതാ, വിനയം പുരേക്ഖാരതാ വിനയപുരേക്ഖാരതാതി വചനത്ഥം ദസ്സേതി. ഏത്ഥ പുരസദ്ദസ്സ ഏകാരത്തം സദ്ദസത്ഥേസു (മോഗ്ഗല്ലാനബ്യാകരണേ ൫.൧൩൪ സുത്തേ) വദന്തി. തസ്സ യുത്തിം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘വദന്തുമ’’ന്തിആദി (മോഗ്ഗല്ലാനബ്യാകരണേ ൫.൧൩൪ സുത്തേ).
209. Pavāraṇākkhandhake allāpoti ettha ātyūpasaggassa ādikammatthaṃ, lapadhātuyā ca kathanatthaṃ dassento āha ‘‘paṭhamavacana’’nti. Ādito, ādimhi vā lapanaṃ kathanaṃ, lapati anenāti vā allāpo saṃyoge pare rasso. Saṃ puna lapanaṃ, lapati vā anenāti sallāpo. Hatthavilaṅghakenāti ettha vipubbo laghidhātu ukkhipanatthoti āha ‘‘hatthukkhepakenā’’ti. Pasusaṃvāsanti ettha pasūti sabbacatuppadā. Te hi aññamaññaṃ pasanti bādhanti, manussādīhi vā pasīyanti bādhīyantīti pasavoti vuccanti. Pasūnaṃ viya saṃvāsanti pasūnaṃ saṃvāso viya saṃvāsoti pasusaṃvāso, taṃ pasusaṃvāsaṃ. Tamatthaṃ vitthārento āha ‘‘pasavopi hī’’tiādi. Tathāti yathā na karonti, tathāti attho. Etepīti bhikkhavopi. Tasmāti yasmā akaṃsu, tasmā. Nesanti bhikkhūnaṃ. Sabbatthāti sabbesu eḷakasaṃvāsasapattasaṃvāsesu. Mūgabbatanti mūgassa vataṃ viya vatanti mūgabbataṃ, suññavacanavatanti attho. Titthiyasamādānanti titthiyehi samādātabbaṃ. Vatasamādānanti samādātabbaṃ vataṃ. Aññamaññānulomatāti ettha tāsaddassa bhāvatthaṃ dassento āha ‘‘anulomabhāvo’’ti. Iminā ‘‘devatā’’tiādīsu (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.1; khu. pā. aṭṭha. 5.evamiccādipāṭhavaṇṇanā; su. ni. aṭṭha. 2.aṅgalasuttavaṇṇanā) viya tāpaccayassa svatthaṃ ‘‘janatā’’tiādīsu (pe. va. aṭṭha. 460) viya samūhatthañca nivatteti. ‘‘Aññamaññaṃ vattu’’nti vacanassa yuttiṃ dassento āha ‘‘vadantu ma’’ntiādi. Vadantaṃ bhikkhuṃ vattunti yojanā. ‘‘Āpattīhi vuṭṭhānabhāvo’’ti iminā āpattivuṭṭhānatāti padassa pañcamīsamāsañca tāpaccayassa bhāvatthañca dasseti. ‘‘Vinaya’’ntiādinā purato katvā karaṇaṃ purekkhāro, tassa bhāvo purekkhāratā, vinayaṃ purekkhāratā vinayapurekkhāratāti vacanatthaṃ dasseti. Ettha purasaddassa ekārattaṃ saddasatthesu (moggallānabyākaraṇe 5.134 sutte) vadanti. Tassa yuttiṃ dassento āha ‘‘vadantuma’’ntiādi (moggallānabyākaraṇe 5.134 sutte).
൨൧൦. സബ്ബസങ്ഗാഹികാതി ‘‘സങ്ഘോ പവാരേയ്യാ’’തി സാമഞ്ഞതോ വുത്തത്താ സബ്ബേസം തേവാചികാദീനം സങ്ഗാഹകാ. ഞത്തീതി ഞാപേതി സങ്ഘം ഏതായ വചനായാതി ഞത്തി. സബ്ബസങ്ഗാഹികഭാവം വിത്ഥാരേന്തോ ആഹ ‘‘ഏവഞ്ഹി വുത്തേ’’തിആദി. തേവാചികന്തി തിസ്സോ വാചാ ഏതസ്സാതി തേവാചികം, തീഹി വാചാഹി കത്തബ്ബന്തി വാ തേവാചികം. ഏസേവ നയോ സേസേസുപി. സമാനവസ്സികന്തി സമാനം വസ്സം ഏതേസന്തി സമാനവസ്സാ, തേഹി കത്തബ്ബന്തി സമാനവസ്സികം. അഞ്ഞന്തി ദ്വേവാചികഏകവാചികം.
210.Sabbasaṅgāhikāti ‘‘saṅgho pavāreyyā’’ti sāmaññato vuttattā sabbesaṃ tevācikādīnaṃ saṅgāhakā. Ñattīti ñāpeti saṅghaṃ etāya vacanāyāti ñatti. Sabbasaṅgāhikabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘evañhi vutte’’tiādi. Tevācikanti tisso vācā etassāti tevācikaṃ, tīhi vācāhi kattabbanti vā tevācikaṃ. Eseva nayo sesesupi. Samānavassikanti samānaṃ vassaṃ etesanti samānavassā, tehi kattabbanti samānavassikaṃ. Aññanti dvevācikaekavācikaṃ.
൨൧൧. അച്ഛന്തീതി ഏത്ഥ ആസധാതുയാ ഉപവേസനത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘നിസിന്നാവ ഹോന്തീ’’തി. ‘‘ന ഉട്ഠഹന്തീ’’തി ഇമിനാ ഏവഫലം ദസ്സേതി. തദമന്തരാതി ഏത്ഥ ‘‘തദന്തരാ’’തി വത്തബ്ബേ വാചാസിലിട്ഠവസേന മകാരാഗമം കത്വാ വുത്തന്തി ആഹ ‘‘തദന്തരാ’’തി. തസ്സ അത്തനോ പവാരിതകാലസ്സ അന്തരാ. ‘‘യാവ പവാരേന്തീ’’തി പദസ്സ നിയമത്ഥം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘താവതകം കാല’’ന്തി. യാവാതി നിപാതസ്സ പയോഗത്താ ‘‘തദമന്തരാ’’തി ഏത്ഥ അഭിവിധിഅവധ്യത്ഥേ പഞ്ചമീവിഭത്തി ഹോതീതി ദട്ഠബ്ബം.
211.Acchantīti ettha āsadhātuyā upavesanatthaṃ dassento āha ‘‘nisinnāva hontī’’ti. ‘‘Na uṭṭhahantī’’ti iminā evaphalaṃ dasseti. Tadamantarāti ettha ‘‘tadantarā’’ti vattabbe vācāsiliṭṭhavasena makārāgamaṃ katvā vuttanti āha ‘‘tadantarā’’ti. Tassa attano pavāritakālassa antarā. ‘‘Yāva pavārentī’’ti padassa niyamatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tāvatakaṃ kāla’’nti. Yāvāti nipātassa payogattā ‘‘tadamantarā’’ti ettha abhividhiavadhyatthe pañcamīvibhatti hotīti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൨൦. അഫാസുകവിഹാരോ • 120. Aphāsukavihāro
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / അഫാസുകവിഹാരകഥാ • Aphāsukavihārakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / അഫാസുകവിഹാരകഥാവണ്ണനാ • Aphāsukavihārakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / അഫാസുകവിഹാരകഥാവണ്ണനാ • Aphāsukavihārakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / അഫാസുവിഹാരകഥാദിവണ്ണനാ • Aphāsuvihārakathādivaṇṇanā