| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi |
១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ
13. Appamaññāvibhaṅgo
១. សុត្តន្តភាជនីយំ
1. Suttantabhājanīyaṃ
៦៤២. ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ – ឥធ ភិក្ខុ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ 1។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន 2 ផរិត្វា វិហរតិ។ ករុណាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ករុណាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។ មុទិតាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មុទិតាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ, តថា ចតុត្ថំ។ ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
642. Catasso appamaññāyo – idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ 3. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 4 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
១. មេត្តា
1. Mettā
៦៤៣. កថញ្ច ភិក្ខុ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ? សេយ្យថាបិ នាម ឯកំ បុគ្គលំ បិយំ មនាបំ ទិស្វា មេត្តាយេយ្យ, ឯវមេវ សព្ពេ សត្តេ មេត្តាយ ផរតិ។
643. Kathañca bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ piyaṃ manāpaṃ disvā mettāyeyya, evameva sabbe satte mettāya pharati.
តត្ថ កតមា មេត្តា? យា សត្តេសុ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។
Tattha katamā mettā? Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ ហទយំ បណ្ឌរំ មនោ មនាយតនំ មនិន្ទ្រិយំ វិញ្ញាណំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ មេត្តាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘មេត្តាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya mettāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti.
៦៤៤. ‘‘ឯកំ ទិស’’ន្តិ បុរត្ថិមំ វា ទិសំ បច្ឆិមំ វា ទិសំ ឧត្តរំ វា ទិសំ ទក្ខិណំ វា ទិសំ ឧទ្ធំ វា អធោ វា តិរិយំ វា វិទិសំ វា។
644. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.
៦៤៥. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
645. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៤៦. ‘‘វិហរតី’’តិ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
646. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦៤៧. ‘‘តថា ទុតិយ’’ន្តិ យថេវ ឯកំ ទិសំ តថា ទុតិយំ ទិសំ តថា តតិយំ ទិសំ តថា ចតុត្ថំ ទិសំ តថា ឧទ្ធំ តថា អធោ តថា តិរិយំ តថា វិទិសំ។
647. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.
៦៤៨. ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ សព្ពេន សព្ពំ សព្ពថា សព្ពំ អសេសំ និស្សេសំ។ បរិយាទាយវចនមេតំ – ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ។
648. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.
៦៤៩. ‘‘មេត្តាសហគតេន ចេតសា’’តិ តត្ថ កតមា មេត្តា? យា សត្តេសុ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។
649. ‘‘Mettāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā mettā? Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ មេត្តាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘មេត្តាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya mettāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti.
៦៥០. ‘‘វិបុលេនា’’តិ យំ វិបុលំ តំ មហគ្គតំ, យំ មហគ្គតំ តំ អប្បមាណំ, យំ អប្បមាណំ សោ អវេរោ, យោ អវេរោ សោ អព្យាបជ្ជោ 5។
650. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo 6.
៦៥១. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
651. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៥២. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
652. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
២. ករុណា
2. Karuṇā
៦៥៣. កថញ្ច ភិក្ខុ ករុណាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ? សេយ្យថាបិ នាម ឯកំ បុគ្គលំ ទុគ្គតំ ទុរូបេតំ ទិស្វា ករុណាយេយ្យ, ឯវមេវ សព្ពេ សត្តេ ករុណាយ ផរតិ។
653. Kathañca bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ duggataṃ durūpetaṃ disvā karuṇāyeyya, evameva sabbe satte karuṇāya pharati.
តត្ថ កតមា ករុណា? យា សត្តេសុ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។
Tattha katamā karuṇā? Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ ករុណាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ករុណាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya karuṇāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘karuṇāsahagatena cetasā’’ti.
៦៥៤. ‘‘ឯកំ ទិស’’ន្តិ បុរត្ថិមំ វា ទិសំ បច្ឆិមំ វា ទិសំ ឧត្តរំ វា ទិសំ ទក្ខិណំ វា ទិសំ ឧទ្ធំ វា អធោ វា តិរិយំ វា វិទិសំ វា។
654. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.
៦៥៥. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
655. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៥៦. ‘‘វិហរតី’’តិ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
656. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦៥៧. ‘‘តថា ទុតិយ’’ន្តិ យថេវ ឯកំ ទិសំ តថា ទុតិយំ ទិសំ តថា តតិយំ ទិសំ តថា ចតុត្ថំ ទិសំ តថា ឧទ្ធំ តថា អធោ តថា តិរិយំ តថា វិទិសំ។
657. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.
៦៥៨. ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ សព្ពេន សព្ពំ សព្ពថា សព្ពំ អសេសំ និស្សេសំ។ បរិយាទាយវចនមេតំ – ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ។
658. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.
៦៥៩. ‘‘ករុណាសហគតេន ចេតសា’’តិ តត្ថ កតមា ករុណា? យា សត្តេសុ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។
659. ‘‘Karuṇāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā karuṇā? Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ ករុណាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ករុណាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya karuṇāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘karuṇāsahagatena cetasā’’ti.
៦៦០. ‘‘វិបុលេនា’’តិ យំ វិបុលំ តំ មហគ្គតំ, យំ មហគ្គតំ តំ អប្បមាណំ, យំ អប្បមាណំ សោ អវេរោ, យោ អវេរោ សោ អព្យាបជ្ជោ។
660. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.
៦៦១. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
661. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៦២. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
662. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៣. មុទិតា
3. Muditā
៦៦៣. កថញ្ច ភិក្ខុ មុទិតាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ? សេយ្យថាបិ នាម ឯកំ បុគ្គលំ បិយំ មនាបំ ទិស្វា មុទិតោ អស្ស, ឯវមេវ សព្ពេ សត្តេ មុទិតាយ ផរតិ។
663. Kathañca bhikkhu muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ piyaṃ manāpaṃ disvā mudito assa, evameva sabbe satte muditāya pharati.
តត្ថ កតមា មុទិតា? យា សត្តេសុ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។
Tattha katamā muditā? Yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ មុទិតាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘មុទិតាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya muditāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘muditāsahagatena cetasā’’ti.
៦៦៤. ‘‘ឯកំ ទិស’’ន្តិ បុរត្ថិមំ វា ទិសំ បច្ឆិមំ វា ទិសំ ឧត្តរំ វា ទិសំ ទក្ខិណំ វា ទិសំ ឧទ្ធំ វា អធោ វា តិរិយំ វា វិទិសំ វា។
664. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.
៦៦៥. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
665. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៦៦. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
666. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦៦៧. ‘‘តថា ទុតិយ’’ន្តិ យថេវ ឯកំ ទិសំ តថា ទុតិយំ ទិសំ តថា តតិយំ ទិសំ តថា ចតុត្ថំ ទិសំ តថា ឧទ្ធំ តថា អធោ តថា តិរិយំ តថា វិទិសំ។
667. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.
៦៦៨. ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ សព្ពេន សព្ពំ សព្ពថា សព្ពំ អសេសំ និស្សេសំ។ បរិយាទាយវចនមេតំ – ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ។
668. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.
៦៦៩. ‘‘មុទិតាសហគតេន ចេតសា’’តិ តត្ថ កតមា មុទិតា? យា សត្តេសុ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។
669. ‘‘Muditāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā muditā? Yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ មុទិតាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘មុទិតាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya muditāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘muditāsahagatena cetasā’’ti.
៦៧០. ‘‘វិបុលេនា’’តិ យំ វិបុលំ តំ មហគ្គតំ, យំ មហគ្គតំ តំ អប្បមាណំ, យំ អប្បមាណំ សោ អវេរោ, យោ អវេរោ សោ អព្យាបជ្ជោ។
670. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.
៦៧១. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
671. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៧២. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
672. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៤. ឧបេក្ខា
4. Upekkhā
៦៧៣. កថញ្ច ភិក្ខុ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ? សេយ្យថាបិ នាម ឯកំ បុគ្គលំ នេវ មនាបំ ន អមនាបំ ទិស្វា ឧបេក្ខកោ អស្ស, ឯវមេវ សព្ពេ សត្តេ ឧបេក្ខាយ ផរតិ។
673. Kathañca bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ neva manāpaṃ na amanāpaṃ disvā upekkhako assa, evameva sabbe satte upekkhāya pharati.
តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? យា សត្តេសុ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាយនា ឧបេក្ខាយិតត្តំ ឧបេក្ខាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។
Tattha katamā upekkhā? Yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ ឧបេក្ខាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya upekkhāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘upekkhāsahagatena cetasā’’ti.
៦៧៤. ‘‘ឯកំ ទិស’’ន្តិ បុរត្ថិមំ វា ទិសំ បច្ឆិមំ វា ទិសំ ឧត្តរំ វា ទិសំ ទក្ខិណំ វា ទិសំ ឧទ្ធំ វា អធោ វា តិរិយំ វា វិទិសំ វា។
674. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.
៦៧៥. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
675. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៧៦. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
676. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦៧៧. ‘‘តថា ទុតិយ’’ន្តិ យថេវ ឯកំ ទិសំ តថា ទុតិយំ ទិសំ តថា តតិយំ ទិសំ តថា ចតុត្ថំ ទិសំ តថា ឧទ្ធំ តថា អធោ តថា តិរិយំ តថា វិទិសំ។
677. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.
៦៧៨. ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ សព្ពេន សព្ពំ សព្ពថា សព្ពំ អសេសំ និស្សេសំ។ បរិយាទាយវចនមេតំ – ‘‘សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោក’’ន្តិ។
678. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.
៦៧៩. ‘‘ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា’’តិ, តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? យា សត្តេសុ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាយនា ឧបេក្ខាយិតត្តំ ឧបេក្ខាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។
679. ‘‘Upekkhāsahagatena cetasā’’ti, tattha katamā upekkhā? Yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ ឧបេក្ខាយ សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya upekkhāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘upekkhāsahagatena cetasā’’ti.
៦៨០. ‘‘វិបុលេនា’’តិ យំ វិបុលំ តំ មហគ្គតំ, យំ មហគ្គតំ តំ អប្បមាណំ, យំ អប្បមាណំ សោ អវេរោ, យោ អវេរោ សោ អព្យាបជ្ជោ។
680. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.
៦៨១. ‘‘ផរិត្វា’’តិ ផរិត្វា អធិមុច្ចិត្វា។
681. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.
៦៨២. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
682. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
សុត្តន្តភាជនីយំ។
Suttantabhājanīyaṃ.
២. អភិធម្មភាជនីយំ
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
៦៨៣. ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ – មេត្តា, ករុណា, មុទិតា, ឧបេក្ខា។
683. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.
៦៨៤. តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ , យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
684. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ , yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
៦៨៥. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
685. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ អវិតក្កំ វិចារមត្តំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
៦៨៦. តត្ថ កតមា ករុណា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
686. Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា ករុណា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា ករុណា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
៦៨៧. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
687. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ អវិតក្កំ វិចារមត្តំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
៦៨៨. តត្ថ កតមា មុទិតា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
688. Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មុទិតា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយតនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyatanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មុទិតា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
៦៨៩. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
689. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ អវិតក្កំ វិចារមត្តំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
៦៩០. តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ឧបេក្ខាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាយនា ឧបេក្ខាយិតត្តំ ឧបេក្ខាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។ អវសេសា ធម្មា ឧបេក្ខាយ សម្បយុត្តា។
690. Tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.
៦៩១. ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ – មេត្តា, ករុណា, មុទិតា, ឧបេក្ខា។
691. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.
៦៩២. តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
692. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ , តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ , tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
៦៩៣. តត្ថ កតមា ករុណា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
693. Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា ករុណា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ករុណាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ករុណា’’។ អវសេសា ធម្មា ករុណាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.
៦៩៤. តត្ថ កតមា មុទិតា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
694. Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មុទិតា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មុទិតាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មុទិតា មុទិតាយនា មុទិតាយិតត្តំ មុទិតាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មុទិតា’’។ អវសេសា ធម្មា មុទិតាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.
៦៩៥. តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ឧបេក្ខាសហគតំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ឧបេក្ខាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាយនា ឧបេក្ខាយិតត្តំ ឧបេក្ខាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។ អវសេសា ធម្មា ឧបេក្ខាយ សម្បយុត្តា។
695. Tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.
៦៩៦. ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ – មេត្តា, ករុណា, មុទិតា, ឧបេក្ខា។
696. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.
៦៩៧. តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
697. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
តត្ថ កតមា មេត្តា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ មេត្តាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មេត្តា’’។ អវសេសា ធម្មា មេត្តាយ សម្បយុត្តា។
Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.
៦៩៨. តត្ថ កតមា ករុណា…បេ.… តត្ថ កតមា មុទិតា…បេ.… តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ឧបេក្ខាសហគតំ, យា តស្មិំ សមយេ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាយនា ឧបេក្ខាយិតត្តំ ឧបេក្ខាចេតោវិមុត្តិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។ អវសេសា ធម្មា ឧបេក្ខាយ សម្បយុត្តា។
698. Tattha katamā karuṇā…pe… tattha katamā muditā…pe… tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.
អភិធម្មភាជនីយំ។
Abhidhammabhājanīyaṃ.
៣. បញ្ហាបុច្ឆកំ
3. Pañhāpucchakaṃ
៦៩៩. ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ – ឥធ ភិក្ខុ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ តថា ទុតិយំ តថា តតិយំ តថា ចតុត្ថំ, ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ; ករុណាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ តថា ទុតិយំ តថា តតិយំ តថា ចតុត្ថំ, ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ករុណាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ; មុទិតាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ តថា ទុតិយំ តថា តតិយំ តថា ចតុត្ថំ, ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ មុទិតាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ; ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ តថា ទុតិយំ តថា តតិយំ តថា ចតុត្ថំ, ឥតិ ឧទ្ធមធោ តិរិយំ សព្ពធិ សព្ពត្តតាយ សព្ពាវន្តំ លោកំ ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា វិបុលេន មហគ្គតេន អប្បមាណេន អវេរេន អព្យាបជ្ជេន ផរិត្វា វិហរតិ។
699. Catasso appamaññāyo – idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
៧០០. ចតុន្នំ អប្បមញ្ញានំ កតិ កុសលា, កតិ អកុសលា, កតិ អព្យាកតា…បេ.… កតិ សរណា, កតិ អរណា?
700. Catunnaṃ appamaññānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
១. តិកំ
1. Tikaṃ
៧០១. សិយា កុសលា, សិយា អព្យាកតា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តា, ឧបេក្ខា អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តា។ សិយា វិបាកា, សិយា វិបាកធម្មធម្មា, សិយា នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា។ សិយា ឧបាទិន្នុបាទានិយា, សិយា អនុបាទិន្នុបាទានិយា។ អសំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា សវិតក្កសវិចារា, សិយា អវិតក្កវិចារមត្តា, សិយា អវិតក្កអវិចារា; ឧបេក្ខា អវិតក្កអវិចារា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា បីតិសហគតា, សិយា សុខសហគតា, ន ឧបេក្ខាសហគតា, សិយា ន វត្តព្ពា បីតិសហគតាតិ; ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាសហគតា។ នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពា។ នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ សិយា អាចយគាមិនោ, សិយា នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនោ, នេវសេក្ខនាសេក្ខា, មហគ្គតា, ន វត្តព្ពា បរិត្តារម្មណាតិបិ, មហគ្គតារម្មណាតិបិ, អប្បមាណារម្មណាតិបិ។ មជ្ឈិមា, អនិយតា, ន វត្តព្ពា មគ្គារម្មណាតិបិ, មគ្គហេតុកាតិបិ , មគ្គាធិបតិនោតិបិ។ សិយា ឧប្បន្នា, សិយា អនុប្បន្នា, សិយា ឧប្បាទិនោ។ សិយា អតីតា, សិយា អនាគតា, សិយា បច្ចុប្បន្នា។ ន វត្តព្ពា អតីតារម្មណាតិបិ, អនាគតារម្មណាតិបិ, បច្ចុប្បន្នារម្មណាតិបិ។ សិយា អជ្ឈត្តា, សិយា ពហិទ្ធា, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធា, ពហិទ្ធារម្មណា, អនិទស្សនអប្បដិឃា។
701. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Tisso appamaññāyo sukhāya vedanāya sampayuttā, upekkhā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā. Tisso appamaññāyo siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā; upekkhā avitakkaavicārā. Tisso appamaññāyo siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, na upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti; upekkhā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā ācayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino, nevasekkhanāsekkhā, mahaggatā, na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, appamāṇārammaṇātipi. Majjhimā, aniyatā, na vattabbā maggārammaṇātipi, maggahetukātipi , maggādhipatinotipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā, bahiddhārammaṇā, anidassanaappaṭighā.
២. ទុកំ
2. Dukaṃ
៧០២. មេត្តា ហេតុ, តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ ន ហេតូ, សហេតុកា, ហេតុសម្បយុត្តា។ មេត្តា ហេតុ ចេវ សហេតុកា ច; តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ ន វត្តព្ពា ហេតូ ចេវ សហេតុកា ចាតិ, សហេតុកា ចេវ ន ច ហេតូ។ មេត្តា ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តា ច; តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ ន វត្តព្ពា ហេតូ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តា ចាតិ, ហេតុសម្បយុត្តា ចេវ ន ច ហេតូ។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ ន ហេតូ សហេតុកា; មេត្តា ន វត្តព្ពា ន ហេតុ សហេតុកាតិបិ, ន ហេតុ អហេតុកាតិបិ។
702. Mettā hetu, tisso appamaññāyo na hetū, sahetukā, hetusampayuttā. Mettā hetu ceva sahetukā ca; tisso appamaññāyo na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Mettā hetu ceva hetusampayuttā ca; tisso appamaññāyo na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Tisso appamaññāyo na hetū sahetukā; mettā na vattabbā na hetu sahetukātipi, na hetu ahetukātipi.
សប្បច្ចយា, សង្ខតា, អនិទស្សនា, អប្បដិឃា, អរូបា, លោកិយា, កេនចិ វិញ្ញេយ្យា, កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យា, នោ អាសវា, សាសវា, អាសវវិប្បយុត្តា , ន វត្តព្ពា អាសវា ចេវ សាសវា ចាតិ, សាសវា ចេវ នោ ច អាសវា, ន វត្តព្ពា អាសវា ចេវ អាសវសម្បយុត្តា ចាតិបិ, អាសវសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច អាសវាតិបិ។ អាសវវិប្បយុត្តា សាសវា។
Sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā, appaṭighā, arūpā, lokiyā, kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā, no āsavā, sāsavā, āsavavippayuttā , na vattabbā āsavā ceva sāsavā cāti, sāsavā ceva no ca āsavā, na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā sāsavā.
នោ សំយោជនា…បេ.… នោ គន្ថា…បេ.… នោ ឱឃា…បេ.… នោ យោគា…បេ.… នោ នីវរណា…បេ.… នោ បរាមាសា …បេ.… សារម្មណា, នោ ចិត្តា, ចេតសិកា, ចិត្តសម្បយុត្តា, ចិត្តសំសដ្ឋា, ចិត្តសមុដ្ឋានា, ចិត្តសហភុនោ, ចិត្តានុបរិវត្តិនោ, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានា, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភុនោ, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិនោ, ពាហិរា, នោ ឧបាទា, សិយា ឧបាទិន្នា, សិយា អនុបាទិន្នា។
No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā …pe… sārammaṇā, no cittā, cetasikā, cittasampayuttā, cittasaṃsaṭṭhā, cittasamuṭṭhānā, cittasahabhuno, cittānuparivattino, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, bāhirā, no upādā, siyā upādinnā, siyā anupādinnā.
នោ ឧបាទានា…បេ.… នោ កិលេសា…បេ.… ន ទស្សនេន បហាតព្ពា, ន ភាវនាយ បហាតព្ពា, ន ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកា, ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា សវិតក្កា, សិយា អវិតក្កា; ឧបេក្ខា អវិតក្កា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា សវិចារា, សិយា អវិចារា; ឧបេក្ខា អវិចារា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា សប្បីតិកា, សិយា អប្បីតិកា; ឧបេក្ខា អប្បីតិកា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សិយា បីតិសហគតា, សិយា ន បីតិសហគតា; ឧបេក្ខា ន បីតិសហគតា។ តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ សុខសហគតា, ឧបេក្ខា ន សុខសហគតា។ ឧបេក្ខា ឧបេក្ខាសហគតា, តិស្សោ អប្បមញ្ញាយោ ន ឧបេក្ខាសហគតា, ន កាមាវចរា, រូបាវចរា, ន អរូបាវចរា, បរិយាបន្នា, អនិយ្យានិកា, អនិយតា, សឧត្តរា, អរណាតិ។
No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā, na dassanena pahātabbahetukā, na bhāvanāya pahātabbahetukā. Tisso appamaññāyo siyā savitakkā, siyā avitakkā; upekkhā avitakkā. Tisso appamaññāyo siyā savicārā, siyā avicārā; upekkhā avicārā. Tisso appamaññāyo siyā sappītikā, siyā appītikā; upekkhā appītikā. Tisso appamaññāyo siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā; upekkhā na pītisahagatā. Tisso appamaññāyo sukhasahagatā, upekkhā na sukhasahagatā. Upekkhā upekkhāsahagatā, tisso appamaññāyo na upekkhāsahagatā, na kāmāvacarā, rūpāvacarā, na arūpāvacarā, pariyāpannā, aniyyānikā, aniyatā, sauttarā, araṇāti.
បញ្ហាបុច្ឆកំ។
Pañhāpucchakaṃ.
អប្បមញ្ញាវិភង្គោ និដ្ឋិតោ។
Appamaññāvibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
១. សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
២. អភិធម្មភាជនីយវណ្ណនា • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
៣. បញ្ហាបុច្ឆកវណ្ណនា • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā / ១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
