| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā |
១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ
13. Appamaññāvibhaṅgo
១. សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
៦៤២. ទិសាទេសោធិនាតិ ‘‘ឯកំ ទិស’’ន្តិអាទិទិសោធិនា, វិហារគាមនិគមនគរជនបទរជ្ជាទិទេសោធិនា ច។ សត្តោធិនាតិ ‘‘សព្ពា ឥត្ថិយោ, សព្ពេ បុរិសា, អរិយា, អនរិយា’’តិអាទិវសប្បវត្តេន សត្តោធិនា។ ឯតស្សាតិ ឯតស្ស បទស្ស, បទត្ថស្ស វា។ អនុវត្តកន្តិ អធិការវសេន បវត្តកំ។ តំ ទ្វយន្តិ តថា-សទ្ទោ, ឥតិ-សទ្ទោតិ ឧភយំ។ ‘‘តថា ទុតិយ’’ន្តិ ហិ វុត្តេ ‘‘តថា-សទ្ទោ យថា មេត្តាសហគតេន ចេតសា បុរត្ថិមាទីសុ ឯកំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, តថា ទុតិយម្បិ ទិសំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ផរិត្វា វិហរតី’’តិ ឥមមត្ថំ ទីបេតិ។ សេសទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ យស្មា ឥតីតិ អយំ ឥតិ-សទ្ទោ បការត្ថេ, ឯវន្តិ វុត្តំ ហោតិ, តស្មា ‘‘យថា មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ, ទុតិយំ, តតិយំ, ចតុត្ថំ ទិសំ ផរិត្វា វិហរតិ, ឯវំ ឧទ្ធំ, អធោ, តិរិយំ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ផរិត្វា វិហរតី’’តិ ឥមមត្ថំ ទីបេតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘មេត្តា…បេ.… តំ ទ្វយ’’ន្តិ។ តស្សាតិ ទ្វយស្ស។ ផរណន្តរាទិដ្ឋានន្តិ ផរណតោ អញ្ញំ ផរណន្តរំ, តំ អាទិ យស្ស, តំ ផរណន្តរាទិ។ ផរណន្តរញ្ហេតំ មេត្តាភាវនាយ, យទិទំ វិបុលតា។ អាទិ-សទ្ទេន ភុម្មន្តរបគុណភាវាទិ គយ្ហតិ, តស្ស ផរណន្តរាទិនោ ឋានំ ឋានភូតោ ‘‘វិបុលេនា’’តិអាទិនា វុច្ចមានោ មេត្តាភាវនាវិសេសោ។ វុត្តប្បការមត្តបរាមសនស្ស តស្ស ទ្វយស្ស អដ្ឋានំ អនោកាសោតិ។ ឥតិ កត្វា ឥមិនា ការណេន ន វុត្តំ តំ ទ្វយន្តិ អត្ថោ។
642. Disādesodhināti ‘‘ekaṃ disa’’ntiādidisodhinā, vihāragāmanigamanagarajanapadarajjādidesodhinā ca. Sattodhināti ‘‘sabbā itthiyo, sabbe purisā, ariyā, anariyā’’tiādivasappavattena sattodhinā. Etassāti etassa padassa, padatthassa vā. Anuvattakanti adhikāravasena pavattakaṃ. Taṃ dvayanti tathā-saddo, iti-saddoti ubhayaṃ. ‘‘Tathā dutiya’’nti hi vutte ‘‘tathā-saddo yathā mettāsahagatena cetasā puratthimādīsu ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyampi disaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharatī’’ti imamatthaṃ dīpeti. Sesadvayepi eseva nayo. Yasmā itīti ayaṃ iti-saddo pakāratthe, evanti vuttaṃ hoti, tasmā ‘‘yathā mettāsahagatena cetasā ekaṃ, dutiyaṃ, tatiyaṃ, catutthaṃ disaṃ pharitvā viharati, evaṃ uddhaṃ, adho, tiriyaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharatī’’ti imamatthaṃ dīpeti. Tena vuttaṃ ‘‘mettā…pe… taṃ dvaya’’nti. Tassāti dvayassa. Pharaṇantarādiṭṭhānanti pharaṇato aññaṃ pharaṇantaraṃ, taṃ ādi yassa, taṃ pharaṇantarādi. Pharaṇantarañhetaṃ mettābhāvanāya, yadidaṃ vipulatā. Ādi-saddena bhummantarapaguṇabhāvādi gayhati, tassa pharaṇantarādino ṭhānaṃ ṭhānabhūto ‘‘vipulenā’’tiādinā vuccamāno mettābhāvanāviseso. Vuttappakāramattaparāmasanassa tassa dvayassa aṭṭhānaṃ anokāsoti. Iti katvā iminā kāraṇena na vuttaṃ taṃ dvayanti attho.
៦៤៣. រាគស្សាតិ កាមរាគស្ស។ សិនេហស្សាតិ បុត្តសិនេហាទិសិនេហស្ស។ វិបត្តិយាតិ រាគសិនេហសង្ខាតាយ មេត្តាភាវនាយ វិបត្តិយា វិនាសស្ស។ អនុប្បត្តិតោ ហិរោត្តប្បពលេន អនុប្បជ្ជនតោ។
643. Rāgassāti kāmarāgassa. Sinehassāti puttasinehādisinehassa. Vipattiyāti rāgasinehasaṅkhātāya mettābhāvanāya vipattiyā vināsassa. Anuppattito hirottappabalena anuppajjanato.
៦៤៥. អធិមុញ្ចិត្វាតិ ភាវនាចិត្តំ អារម្មណេ សុដ្ឋុ វិស្សជ្ជេត្វា, តំ បនេត្ថ អធិមុច្ចនំ យស្មា ផរណវសេនេវ ហោតិ, តស្មា វុត្តំ ‘‘សុដ្ឋុ បសារេត្វា’’តិ។ យស្មា បន អារម្មណេ សុដ្ឋុ អសំសប្បនវសេនេវ តំ មេត្តាភាវនាយ អធិមុច្ចនំ ហោតិ, តស្មា ‘‘ពលវតា វា អធិមោក្ខេន អធិមុច្ចិត្វា’’តិ ច វុត្តំ។
645. Adhimuñcitvāti bhāvanācittaṃ ārammaṇe suṭṭhu vissajjetvā, taṃ panettha adhimuccanaṃ yasmā pharaṇavaseneva hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘suṭṭhu pasāretvā’’ti. Yasmā pana ārammaṇe suṭṭhu asaṃsappanavaseneva taṃ mettābhāvanāya adhimuccanaṃ hoti, tasmā ‘‘balavatā vā adhimokkhena adhimuccitvā’’ti ca vuttaṃ.
៦៤៨. ឯតេសំ បទានំ សព្ពេន សកលេន ទិសាទេសាទិភេទេន អវធិនា។ សព្ពាវធិទិសាទិផរណាការេហីតិ សព្ពាវធិភូតទិសាទេសបុគ្គលផរណប្បការេហិ។
648. Etesaṃ padānaṃ sabbena sakalena disādesādibhedena avadhinā. Sabbāvadhidisādipharaṇākārehīti sabbāvadhibhūtadisādesapuggalapharaṇappakārehi.
៦៥០. វិឃាតវសេនាតិ វិក្ខម្ភនវសេន។
650. Vighātavasenāti vikkhambhanavasena.
សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
៣. បញ្ហបុច្ឆកវណ្ណនា
3. Pañhapucchakavaṇṇanā
៦៩៩. កថិតានំ កុសលាទិធម្មានំ។ ឥមស្មិំ បន អប្បមញ្ញាវិភង្គេ កថិតា អប្បមញ្ញា, តា ច សភាវតោ លោកិយា ឯវ, ន ខន្ធវិភង្គាទីសុ កថិតា ខន្ធាទយោ វិយ លោកុត្តរាបីតិ ឯកំសតោ សព្ពាសំ អប្បមញ្ញានំ លោកិយភាវមេវ ទីបេតុំ អដ្ឋកថាយំ ‘‘ឥមស្មិំ បនា’’តិអាទិ វុត្តន្តិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ឥមស្មិំ បន…បេ.… ហោតី’’តិ។
699. Kathitānaṃ kusalādidhammānaṃ. Imasmiṃ pana appamaññāvibhaṅge kathitā appamaññā, tā ca sabhāvato lokiyā eva, na khandhavibhaṅgādīsu kathitā khandhādayo viya lokuttarāpīti ekaṃsato sabbāsaṃ appamaññānaṃ lokiyabhāvameva dīpetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘imasmiṃ panā’’tiādi vuttanti imamatthaṃ dassento āha ‘‘imasmiṃ pana…pe… hotī’’ti.
បញ្ហបុច្ឆកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pañhapucchakavaṇṇanā niṭṭhitā.
អប្បមញ្ញាវិភង្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Appamaññāvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi / ១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā / ១. សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ១៣. អប្បមញ្ញាវិភង្គោ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
