| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā |
೧೩. ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾವಿಭಙ್ಗೋ
13. Appamaññāvibhaṅgo
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
೬೪೨. ದಿಸಾದೇಸೋಧಿನಾತಿ ‘‘ಏಕಂ ದಿಸ’’ನ್ತಿಆದಿದಿಸೋಧಿನಾ, ವಿಹಾರಗಾಮನಿಗಮನಗರಜನಪದರಜ್ಜಾದಿದೇಸೋಧಿನಾ ಚ। ಸತ್ತೋಧಿನಾತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಾ ಇತ್ಥಿಯೋ, ಸಬ್ಬೇ ಪುರಿಸಾ, ಅರಿಯಾ, ಅನರಿಯಾ’’ತಿಆದಿವಸಪ್ಪವತ್ತೇನ ಸತ್ತೋಧಿನಾ। ಏತಸ್ಸಾತಿ ಏತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ, ಪದತ್ಥಸ್ಸ ವಾ। ಅನುವತ್ತಕನ್ತಿ ಅಧಿಕಾರವಸೇನ ಪವತ್ತಕಂ। ತಂ ದ್ವಯನ್ತಿ ತಥಾ-ಸದ್ದೋ, ಇತಿ-ಸದ್ದೋತಿ ಉಭಯಂ। ‘‘ತಥಾ ದುತಿಯ’’ನ್ತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ತಥಾ-ಸದ್ದೋ ಯಥಾ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಪುರತ್ಥಿಮಾದೀಸು ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ದಿಸಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ। ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಸ್ಮಾ ಇತೀತಿ ಅಯಂ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಪಕಾರತ್ಥೇ, ಏವನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಯಥಾ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ, ದುತಿಯಂ, ತತಿಯಂ, ಚತುತ್ಥಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ಏವಂ ಉದ್ಧಂ, ಅಧೋ, ತಿರಿಯಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇತ್ತಾ…ಪೇ॰… ತಂ ದ್ವಯ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ದ್ವಯಸ್ಸ। ಫರಣನ್ತರಾದಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಫರಣತೋ ಅಞ್ಞಂ ಫರಣನ್ತರಂ, ತಂ ಆದಿ ಯಸ್ಸ, ತಂ ಫರಣನ್ತರಾದಿ। ಫರಣನ್ತರಞ್ಹೇತಂ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾಯ, ಯದಿದಂ ವಿಪುಲತಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಭುಮ್ಮನ್ತರಪಗುಣಭಾವಾದಿ ಗಯ್ಹತಿ, ತಸ್ಸ ಫರಣನ್ತರಾದಿನೋ ಠಾನಂ ಠಾನಭೂತೋ ‘‘ವಿಪುಲೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾವಿಸೇಸೋ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮತ್ತಪರಾಮಸನಸ್ಸ ತಸ್ಸ ದ್ವಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಾನಂ ಅನೋಕಾಸೋತಿ। ಇತಿ ಕತ್ವಾ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ನ ವುತ್ತಂ ತಂ ದ್ವಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
642. Disādesodhināti ‘‘ekaṃ disa’’ntiādidisodhinā, vihāragāmanigamanagarajanapadarajjādidesodhinā ca. Sattodhināti ‘‘sabbā itthiyo, sabbe purisā, ariyā, anariyā’’tiādivasappavattena sattodhinā. Etassāti etassa padassa, padatthassa vā. Anuvattakanti adhikāravasena pavattakaṃ. Taṃ dvayanti tathā-saddo, iti-saddoti ubhayaṃ. ‘‘Tathā dutiya’’nti hi vutte ‘‘tathā-saddo yathā mettāsahagatena cetasā puratthimādīsu ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyampi disaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharatī’’ti imamatthaṃ dīpeti. Sesadvayepi eseva nayo. Yasmā itīti ayaṃ iti-saddo pakāratthe, evanti vuttaṃ hoti, tasmā ‘‘yathā mettāsahagatena cetasā ekaṃ, dutiyaṃ, tatiyaṃ, catutthaṃ disaṃ pharitvā viharati, evaṃ uddhaṃ, adho, tiriyaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharatī’’ti imamatthaṃ dīpeti. Tena vuttaṃ ‘‘mettā…pe… taṃ dvaya’’nti. Tassāti dvayassa. Pharaṇantarādiṭṭhānanti pharaṇato aññaṃ pharaṇantaraṃ, taṃ ādi yassa, taṃ pharaṇantarādi. Pharaṇantarañhetaṃ mettābhāvanāya, yadidaṃ vipulatā. Ādi-saddena bhummantarapaguṇabhāvādi gayhati, tassa pharaṇantarādino ṭhānaṃ ṭhānabhūto ‘‘vipulenā’’tiādinā vuccamāno mettābhāvanāviseso. Vuttappakāramattaparāmasanassa tassa dvayassa aṭṭhānaṃ anokāsoti. Iti katvā iminā kāraṇena na vuttaṃ taṃ dvayanti attho.
೬೪೩. ರಾಗಸ್ಸಾತಿ ಕಾಮರಾಗಸ್ಸ। ಸಿನೇಹಸ್ಸಾತಿ ಪುತ್ತಸಿನೇಹಾದಿಸಿನೇಹಸ್ಸ। ವಿಪತ್ತಿಯಾತಿ ರಾಗಸಿನೇಹಸಙ್ಖಾತಾಯ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾಯ ವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿನಾಸಸ್ಸ। ಅನುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಬಲೇನ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ।
643. Rāgassāti kāmarāgassa. Sinehassāti puttasinehādisinehassa. Vipattiyāti rāgasinehasaṅkhātāya mettābhāvanāya vipattiyā vināsassa. Anuppattito hirottappabalena anuppajjanato.
೬೪೫. ಅಧಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಭಾವನಾಚಿತ್ತಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸುಟ್ಠು ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ, ತಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಧಿಮುಚ್ಚನಂ ಯಸ್ಮಾ ಫರಣವಸೇನೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸುಟ್ಠು ಪಸಾರೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಆರಮ್ಮಣೇ ಸುಟ್ಠು ಅಸಂಸಪ್ಪನವಸೇನೇವ ತಂ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚನಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಬಲವತಾ ವಾ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ।
645. Adhimuñcitvāti bhāvanācittaṃ ārammaṇe suṭṭhu vissajjetvā, taṃ panettha adhimuccanaṃ yasmā pharaṇavaseneva hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘suṭṭhu pasāretvā’’ti. Yasmā pana ārammaṇe suṭṭhu asaṃsappanavaseneva taṃ mettābhāvanāya adhimuccanaṃ hoti, tasmā ‘‘balavatā vā adhimokkhena adhimuccitvā’’ti ca vuttaṃ.
೬೪೮. ಏತೇಸಂ ಪದಾನಂ ಸಬ್ಬೇನ ಸಕಲೇನ ದಿಸಾದೇಸಾದಿಭೇದೇನ ಅವಧಿನಾ। ಸಬ್ಬಾವಧಿದಿಸಾದಿಫರಣಾಕಾರೇಹೀತಿ ಸಬ್ಬಾವಧಿಭೂತದಿಸಾದೇಸಪುಗ್ಗಲಫರಣಪ್ಪಕಾರೇಹಿ।
648. Etesaṃ padānaṃ sabbena sakalena disādesādibhedena avadhinā. Sabbāvadhidisādipharaṇākārehīti sabbāvadhibhūtadisādesapuggalapharaṇappakārehi.
೬೫೦. ವಿಘಾತವಸೇನಾತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ।
650. Vighātavasenāti vikkhambhanavasena.
ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
೩. ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛಕವಣ್ಣನಾ
3. Pañhapucchakavaṇṇanā
೬೯೯. ಕಥಿತಾನಂ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾವಿಭಙ್ಗೇ ಕಥಿತಾ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾ, ತಾ ಚ ಸಭಾವತೋ ಲೋಕಿಯಾ ಏವ, ನ ಖನ್ಧವಿಭಙ್ಗಾದೀಸು ಕಥಿತಾ ಖನ್ಧಾದಯೋ ವಿಯ ಲೋಕುತ್ತರಾಪೀತಿ ಏಕಂಸತೋ ಸಬ್ಬಾಸಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಲೋಕಿಯಭಾವಮೇವ ದೀಪೇತುಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ…ಪೇ॰… ಹೋತೀ’’ತಿ।
699. Kathitānaṃ kusalādidhammānaṃ. Imasmiṃ pana appamaññāvibhaṅge kathitā appamaññā, tā ca sabhāvato lokiyā eva, na khandhavibhaṅgādīsu kathitā khandhādayo viya lokuttarāpīti ekaṃsato sabbāsaṃ appamaññānaṃ lokiyabhāvameva dīpetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘imasmiṃ panā’’tiādi vuttanti imamatthaṃ dassento āha ‘‘imasmiṃ pana…pe… hotī’’ti.
ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañhapucchakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Appamaññāvibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೩. ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾವಿಭಙ್ಗೋ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā / ೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೩. ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾವಿಭಙ್ಗೋ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
