Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിഭങ്ഗപാളി • Vibhaṅgapāḷi

    ൧൩. അപ്പമഞ്ഞാവിഭങ്ഗോ

    13. Appamaññāvibhaṅgo

    ൧. സുത്തന്തഭാജനീയം

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    ൬൪൨. ചതസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ – ഇധ ഭിക്ഖു മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം 1. ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന 2 ഫരിത്വാ വിഹരതി. കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം. ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി. മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം. ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി. ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം. ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി.

    642. Catasso appamaññāyo – idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ 3. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 4 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.

    ൧. മേത്താ

    1. Mettā

    ൬൪൩. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി? സേയ്യഥാപി നാമ ഏകം പുഗ്ഗലം പിയം മനാപം ദിസ്വാ മേത്തായേയ്യ, ഏവമേവ സബ്ബേ സത്തേ മേത്തായ ഫരതി.

    643. Kathañca bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ piyaṃ manāpaṃ disvā mettāyeyya, evameva sabbe satte mettāya pharati.

    തത്ഥ കതമാ മേത്താ? യാ സത്തേസു മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’.

    Tattha katamā mettā? Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം ഹദയം പണ്ഡരം മനോ മനായതനം മനിന്ദ്രിയം വിഞ്ഞാണം വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ മേത്തായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya mettāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൪൪. ‘‘ഏകം ദിസ’’ന്തി പുരത്ഥിമം വാ ദിസം പച്ഛിമം വാ ദിസം ഉത്തരം വാ ദിസം ദക്ഖിണം വാ ദിസം ഉദ്ധം വാ അധോ വാ തിരിയം വാ വിദിസം വാ.

    644. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.

    ൬൪൫. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    645. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൪൬. ‘‘വിഹരതീ’’തി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി ചരതി വിഹരതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    646. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൬൪൭. ‘‘തഥാ ദുതിയ’’ന്തി യഥേവ ഏകം ദിസം തഥാ ദുതിയം ദിസം തഥാ തതിയം ദിസം തഥാ ചതുത്ഥം ദിസം തഥാ ഉദ്ധം തഥാ അധോ തഥാ തിരിയം തഥാ വിദിസം.

    647. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.

    ൬൪൮. ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം. പരിയാദായവചനമേതം – ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി.

    648. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.

    ൬൪൯. ‘‘മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ’’തി തത്ഥ കതമാ മേത്താ? യാ സത്തേസു മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’.

    649. ‘‘Mettāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā mettā? Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ മേത്തായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya mettāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൫൦. ‘‘വിപുലേനാ’’തി യം വിപുലം തം മഹഗ്ഗതം, യം മഹഗ്ഗതം തം അപ്പമാണം, യം അപ്പമാണം സോ അവേരോ, യോ അവേരോ സോ അബ്യാപജ്ജോ 5.

    650. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo 6.

    ൬൫൧. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    651. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൫൨. ‘‘വിഹരതീ’’തി…പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    652. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൨. കരുണാ

    2. Karuṇā

    ൬൫൩. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി? സേയ്യഥാപി നാമ ഏകം പുഗ്ഗലം ദുഗ്ഗതം ദുരൂപേതം ദിസ്വാ കരുണായേയ്യ, ഏവമേവ സബ്ബേ സത്തേ കരുണായ ഫരതി.

    653. Kathañca bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ duggataṃ durūpetaṃ disvā karuṇāyeyya, evameva sabbe satte karuṇāya pharati.

    തത്ഥ കതമാ കരുണാ? യാ സത്തേസു കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’.

    Tattha katamā karuṇā? Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ കരുണായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya karuṇāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘karuṇāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൫൪. ‘‘ഏകം ദിസ’’ന്തി പുരത്ഥിമം വാ ദിസം പച്ഛിമം വാ ദിസം ഉത്തരം വാ ദിസം ദക്ഖിണം വാ ദിസം ഉദ്ധം വാ അധോ വാ തിരിയം വാ വിദിസം വാ.

    654. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.

    ൬൫൫. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    655. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൫൬. ‘‘വിഹരതീ’’തി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി ചരതി വിഹരതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    656. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൬൫൭. ‘‘തഥാ ദുതിയ’’ന്തി യഥേവ ഏകം ദിസം തഥാ ദുതിയം ദിസം തഥാ തതിയം ദിസം തഥാ ചതുത്ഥം ദിസം തഥാ ഉദ്ധം തഥാ അധോ തഥാ തിരിയം തഥാ വിദിസം.

    657. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.

    ൬൫൮. ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം. പരിയാദായവചനമേതം – ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി.

    658. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.

    ൬൫൯. ‘‘കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി തത്ഥ കതമാ കരുണാ? യാ സത്തേസു കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’.

    659. ‘‘Karuṇāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā karuṇā? Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ കരുണായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya karuṇāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘karuṇāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൬൦. ‘‘വിപുലേനാ’’തി യം വിപുലം തം മഹഗ്ഗതം, യം മഹഗ്ഗതം തം അപ്പമാണം, യം അപ്പമാണം സോ അവേരോ, യോ അവേരോ സോ അബ്യാപജ്ജോ.

    660. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.

    ൬൬൧. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    661. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൬൨. ‘‘വിഹരതീ’’തി…പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    662. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൩. മുദിതാ

    3. Muditā

    ൬൬൩. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി? സേയ്യഥാപി നാമ ഏകം പുഗ്ഗലം പിയം മനാപം ദിസ്വാ മുദിതോ അസ്സ, ഏവമേവ സബ്ബേ സത്തേ മുദിതായ ഫരതി.

    663. Kathañca bhikkhu muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ piyaṃ manāpaṃ disvā mudito assa, evameva sabbe satte muditāya pharati.

    തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? യാ സത്തേസു മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’.

    Tattha katamā muditā? Yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ മുദിതായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya muditāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘muditāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൬൪. ‘‘ഏകം ദിസ’’ന്തി പുരത്ഥിമം വാ ദിസം പച്ഛിമം വാ ദിസം ഉത്തരം വാ ദിസം ദക്ഖിണം വാ ദിസം ഉദ്ധം വാ അധോ വാ തിരിയം വാ വിദിസം വാ.

    664. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.

    ൬൬൫. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    665. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൬൬. ‘‘വിഹരതീ’’തി…പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    666. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൬൬൭. ‘‘തഥാ ദുതിയ’’ന്തി യഥേവ ഏകം ദിസം തഥാ ദുതിയം ദിസം തഥാ തതിയം ദിസം തഥാ ചതുത്ഥം ദിസം തഥാ ഉദ്ധം തഥാ അധോ തഥാ തിരിയം തഥാ വിദിസം.

    667. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.

    ൬൬൮. ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം. പരിയാദായവചനമേതം – ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി.

    668. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.

    ൬൬൯. ‘‘മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? യാ സത്തേസു മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’.

    669. ‘‘Muditāsahagatena cetasā’’ti tattha katamā muditā? Yā sattesu muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ മുദിതായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya muditāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘muditāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൭൦. ‘‘വിപുലേനാ’’തി യം വിപുലം തം മഹഗ്ഗതം, യം മഹഗ്ഗതം തം അപ്പമാണം, യം അപ്പമാണം സോ അവേരോ, യോ അവേരോ സോ അബ്യാപജ്ജോ.

    670. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.

    ൬൭൧. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    671. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൭൨. ‘‘വിഹരതീ’’തി …പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    672. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൪. ഉപേക്ഖാ

    4. Upekkhā

    ൬൭൩. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി? സേയ്യഥാപി നാമ ഏകം പുഗ്ഗലം നേവ മനാപം ന അമനാപം ദിസ്വാ ഉപേക്ഖകോ അസ്സ, ഏവമേവ സബ്ബേ സത്തേ ഉപേക്ഖായ ഫരതി.

    673. Kathañca bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati? Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ neva manāpaṃ na amanāpaṃ disvā upekkhako assa, evameva sabbe satte upekkhāya pharati.

    തത്ഥ കതമാ ഉപേക്ഖാ? യാ സത്തേസു ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖായനാ ഉപേക്ഖായിതത്തം ഉപേക്ഖാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാ’’.

    Tattha katamā upekkhā? Yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ ഉപേക്ഖായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya upekkhāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘upekkhāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൭൪. ‘‘ഏകം ദിസ’’ന്തി പുരത്ഥിമം വാ ദിസം പച്ഛിമം വാ ദിസം ഉത്തരം വാ ദിസം ദക്ഖിണം വാ ദിസം ഉദ്ധം വാ അധോ വാ തിരിയം വാ വിദിസം വാ.

    674. ‘‘Ekaṃ disa’’nti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā vidisaṃ vā.

    ൬൭൫. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    675. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൭൬. ‘‘വിഹരതീ’’തി…പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    676. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ൬൭൭. ‘‘തഥാ ദുതിയ’’ന്തി യഥേവ ഏകം ദിസം തഥാ ദുതിയം ദിസം തഥാ തതിയം ദിസം തഥാ ചതുത്ഥം ദിസം തഥാ ഉദ്ധം തഥാ അധോ തഥാ തിരിയം തഥാ വിദിസം.

    677. ‘‘Tathā dutiya’’nti yatheva ekaṃ disaṃ tathā dutiyaṃ disaṃ tathā tatiyaṃ disaṃ tathā catutthaṃ disaṃ tathā uddhaṃ tathā adho tathā tiriyaṃ tathā vidisaṃ.

    ൬൭൮. ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം. പരിയാദായവചനമേതം – ‘‘സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോക’’ന്തി.

    678. ‘‘Sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ. Pariyādāyavacanametaṃ – ‘‘sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ loka’’nti.

    ൬൭൯. ‘‘ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി, തത്ഥ കതമാ ഉപേക്ഖാ? യാ സത്തേസു ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖായനാ ഉപേക്ഖായിതത്തം ഉപേക്ഖാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാ’’.

    679. ‘‘Upekkhāsahagatena cetasā’’ti, tattha katamā upekkhā? Yā sattesu upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.

    തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇദം ചിത്തം ഇമായ ഉപേക്ഖായ സഹഗതം ഹോതി സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം. തേന വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ’’തി.

    Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya upekkhāya sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘upekkhāsahagatena cetasā’’ti.

    ൬൮൦. ‘‘വിപുലേനാ’’തി യം വിപുലം തം മഹഗ്ഗതം, യം മഹഗ്ഗതം തം അപ്പമാണം, യം അപ്പമാണം സോ അവേരോ, യോ അവേരോ സോ അബ്യാപജ്ജോ.

    680. ‘‘Vipulenā’’ti yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggataṃ, yaṃ mahaggataṃ taṃ appamāṇaṃ, yaṃ appamāṇaṃ so avero, yo avero so abyāpajjo.

    ൬൮൧. ‘‘ഫരിത്വാ’’തി ഫരിത്വാ അധിമുച്ചിത്വാ.

    681. ‘‘Pharitvā’’ti pharitvā adhimuccitvā.

    ൬൮൨. ‘‘വിഹരതീ’’തി…പേ॰… തേന വുച്ചതി ‘‘വിഹരതീ’’തി.

    682. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    സുത്തന്തഭാജനീയം.

    Suttantabhājanīyaṃ.

    ൨. അഭിധമ്മഭാജനീയം

    2. Abhidhammabhājanīyaṃ

    ൬൮൩. ചതസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ – മേത്താ, കരുണാ, മുദിതാ, ഉപേക്ഖാ.

    683. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.

    ൬൮൪. തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം , യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    684. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ , yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ൬൮൫. ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    685. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി അവിതക്കം വിചാരമത്തം വിവേകജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ൬൮൬. തത്ഥ കതമാ കരുണാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    686. Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ കരുണാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ കരുണാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ൬൮൭. ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    687. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി അവിതക്കം വിചാരമത്തം വിവേകജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ൬൮൮. തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    688. Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായതനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyatanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ൬൮൯. ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    689. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി അവിതക്കം വിചാരമത്തം വിവേകജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി പീതിയാ ച വിരാഗാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ൬൯൦. തത്ഥ കതമാ ഉപേക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി സുഖസ്സ ച പഹാനാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ഉപേക്ഖാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖായനാ ഉപേക്ഖായിതത്തം ഉപേക്ഖാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ ഉപേക്ഖായ സമ്പയുത്താ.

    690. Tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.

    ൬൯൧. ചതസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ – മേത്താ, കരുണാ, മുദിതാ, ഉപേക്ഖാ.

    691. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.

    ൬൯൨. തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    692. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം , തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… പഠമം ഝാനം…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ , tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ൬൯൩. തത്ഥ കതമാ കരുണാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    693. Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ കരുണാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… പഠമം ഝാനം…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി കരുണാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ കരുണാ കരുണായനാ കരുണായിതത്തം കരുണാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘കരുണാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ കരുണായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā karuṇā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati karuṇāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘karuṇā’’. Avasesā dhammā karuṇāya sampayuttā.

    ൬൯൪. തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    694. Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മുദിതാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… പഠമം ഝാനം…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മുദിതാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മുദിതാ മുദിതായനാ മുദിതായിതത്തം മുദിതാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മുദിതാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മുദിതായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā muditā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati muditāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye muditā muditāyanā muditāyitattaṃ muditācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘muditā’’. Avasesā dhammā muditāya sampayuttā.

    ൬൯൫. തത്ഥ കതമാ ഉപേക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപൂപപത്തിയാ മഗ്ഗം ഭാവേതി സുഖസ്സ ച പഹാനാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ഉപേക്ഖാസഹഗതം, തസ്മിം സമയേ ഫസ്സോ ഹോതി…പേ॰… അവിക്ഖേപോ ഹോതി. ഇമേ ധമ്മാ കുസലാ. തസ്സേവ രൂപാവചരസ്സ കുസലസ്സ കമ്മസ്സ കതത്താ ഉപചിതത്താ വിപാകം സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ഉപേക്ഖാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖായനാ ഉപേക്ഖായിതത്തം ഉപേക്ഖാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ ഉപേക്ഖായ സമ്പയുത്താ.

    695. Tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.

    ൬൯൬. ചതസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ – മേത്താ, കരുണാ, മുദിതാ, ഉപേക്ഖാ.

    696. Catasso appamaññāyo – mettā, karuṇā, muditā, upekkhā.

    ൬൯൭. തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപാവചരം ഝാനം ഭാവേതി കിരിയം നേവ കുസലം നാകുസലം ന ച കമ്മവിപാകം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരം വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    697. Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    തത്ഥ കതമാ മേത്താ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപാവചരം ഝാനം ഭാവേതി കിരിയം നേവ കുസലം നാകുസലം ന ച കമ്മവിപാകം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരം വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… പഠമം ഝാനം…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി മേത്താസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം മേത്താചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘മേത്താ’’. അവസേസാ ധമ്മാ മേത്തായ സമ്പയുത്താ.

    Tattha katamā mettā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati mettāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘mettā’’. Avasesā dhammā mettāya sampayuttā.

    ൬൯൮. തത്ഥ കതമാ കരുണാ…പേ॰… തത്ഥ കതമാ മുദിതാ…പേ॰… തത്ഥ കതമാ ഉപേക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ രൂപാവചരം ഝാനം ഭാവേതി കിരിയം നേവ കുസലം നാകുസലം ന ച കമ്മവിപാകം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരം സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ഉപേക്ഖാസഹഗതം, യാ തസ്മിം സമയേ ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖായനാ ഉപേക്ഖായിതത്തം ഉപേക്ഖാചേതോവിമുത്തി – അയം വുച്ചതി ‘‘ഉപേക്ഖാ’’. അവസേസാ ധമ്മാ ഉപേക്ഖായ സമ്പയുത്താ.

    698. Tattha katamā karuṇā…pe… tattha katamā muditā…pe… tattha katamā upekkhā? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati upekkhāsahagataṃ, yā tasmiṃ samaye upekkhā upekkhāyanā upekkhāyitattaṃ upekkhācetovimutti – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Avasesā dhammā upekkhāya sampayuttā.

    അഭിധമ്മഭാജനീയം.

    Abhidhammabhājanīyaṃ.

    ൩. പഞ്ഹാപുച്ഛകം

    3. Pañhāpucchakaṃ

    ൬൯൯. ചതസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ – ഇധ ഭിക്ഖു മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി തഥാ ദുതിയം തഥാ തതിയം തഥാ ചതുത്ഥം, ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി; കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി തഥാ ദുതിയം തഥാ തതിയം തഥാ ചതുത്ഥം, ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി; മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി തഥാ ദുതിയം തഥാ തതിയം തഥാ ചതുത്ഥം, ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി; ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി തഥാ ദുതിയം തഥാ തതിയം തഥാ ചതുത്ഥം, ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരതി.

    699. Catasso appamaññāyo – idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.

    ൭൦൦. ചതുന്നം അപ്പമഞ്ഞാനം കതി കുസലാ, കതി അകുസലാ, കതി അബ്യാകതാ…പേ॰… കതി സരണാ, കതി അരണാ?

    700. Catunnaṃ appamaññānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?

    ൧. തികം

    1. Tikaṃ

    ൭൦൧. സിയാ കുസലാ, സിയാ അബ്യാകതാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ, ഉപേക്ഖാ അദുക്ഖമസുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ. സിയാ വിപാകാ, സിയാ വിപാകധമ്മധമ്മാ, സിയാ നേവവിപാകനവിപാകധമ്മധമ്മാ. സിയാ ഉപാദിന്നുപാദാനിയാ, സിയാ അനുപാദിന്നുപാദാനിയാ. അസംകിലിട്ഠസംകിലേസികാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ സവിതക്കസവിചാരാ, സിയാ അവിതക്കവിചാരമത്താ, സിയാ അവിതക്കഅവിചാരാ; ഉപേക്ഖാ അവിതക്കഅവിചാരാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ പീതിസഹഗതാ, സിയാ സുഖസഹഗതാ, ന ഉപേക്ഖാസഹഗതാ, സിയാ ന വത്തബ്ബാ പീതിസഹഗതാതി; ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ. നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ. നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകാ. സിയാ ആചയഗാമിനോ, സിയാ നേവാചയഗാമിനാപചയഗാമിനോ, നേവസേക്ഖനാസേക്ഖാ, മഹഗ്ഗതാ, ന വത്തബ്ബാ പരിത്താരമ്മണാതിപി, മഹഗ്ഗതാരമ്മണാതിപി, അപ്പമാണാരമ്മണാതിപി. മജ്ഝിമാ, അനിയതാ, ന വത്തബ്ബാ മഗ്ഗാരമ്മണാതിപി, മഗ്ഗഹേതുകാതിപി , മഗ്ഗാധിപതിനോതിപി. സിയാ ഉപ്പന്നാ, സിയാ അനുപ്പന്നാ, സിയാ ഉപ്പാദിനോ. സിയാ അതീതാ, സിയാ അനാഗതാ, സിയാ പച്ചുപ്പന്നാ. ന വത്തബ്ബാ അതീതാരമ്മണാതിപി, അനാഗതാരമ്മണാതിപി, പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാതിപി. സിയാ അജ്ഝത്താ, സിയാ ബഹിദ്ധാ, സിയാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ, ബഹിദ്ധാരമ്മണാ, അനിദസ്സനഅപ്പടിഘാ.

    701. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Tisso appamaññāyo sukhāya vedanāya sampayuttā, upekkhā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā. Tisso appamaññāyo siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā; upekkhā avitakkaavicārā. Tisso appamaññāyo siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, na upekkhāsahagatā, siyā na vattabbā pītisahagatāti; upekkhā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā ācayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino, nevasekkhanāsekkhā, mahaggatā, na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, appamāṇārammaṇātipi. Majjhimā, aniyatā, na vattabbā maggārammaṇātipi, maggahetukātipi , maggādhipatinotipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā, bahiddhārammaṇā, anidassanaappaṭighā.

    ൨. ദുകം

    2. Dukaṃ

    ൭൦൨. മേത്താ ഹേതു, തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ ന ഹേതൂ, സഹേതുകാ, ഹേതുസമ്പയുത്താ. മേത്താ ഹേതു ചേവ സഹേതുകാ ച; തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ ന വത്തബ്ബാ ഹേതൂ ചേവ സഹേതുകാ ചാതി, സഹേതുകാ ചേവ ന ച ഹേതൂ. മേത്താ ഹേതു ചേവ ഹേതുസമ്പയുത്താ ച; തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ ന വത്തബ്ബാ ഹേതൂ ചേവ ഹേതുസമ്പയുത്താ ചാതി, ഹേതുസമ്പയുത്താ ചേവ ന ച ഹേതൂ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ ന ഹേതൂ സഹേതുകാ; മേത്താ ന വത്തബ്ബാ ന ഹേതു സഹേതുകാതിപി, ന ഹേതു അഹേതുകാതിപി.

    702. Mettā hetu, tisso appamaññāyo na hetū, sahetukā, hetusampayuttā. Mettā hetu ceva sahetukā ca; tisso appamaññāyo na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Mettā hetu ceva hetusampayuttā ca; tisso appamaññāyo na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Tisso appamaññāyo na hetū sahetukā; mettā na vattabbā na hetu sahetukātipi, na hetu ahetukātipi.

    സപ്പച്ചയാ, സങ്ഖതാ, അനിദസ്സനാ, അപ്പടിഘാ, അരൂപാ, ലോകിയാ, കേനചി വിഞ്ഞേയ്യാ, കേനചി ന വിഞ്ഞേയ്യാ, നോ ആസവാ, സാസവാ, ആസവവിപ്പയുത്താ , ന വത്തബ്ബാ ആസവാ ചേവ സാസവാ ചാതി, സാസവാ ചേവ നോ ച ആസവാ, ന വത്തബ്ബാ ആസവാ ചേവ ആസവസമ്പയുത്താ ചാതിപി, ആസവസമ്പയുത്താ ചേവ നോ ച ആസവാതിപി. ആസവവിപ്പയുത്താ സാസവാ.

    Sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā, appaṭighā, arūpā, lokiyā, kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā, no āsavā, sāsavā, āsavavippayuttā , na vattabbā āsavā ceva sāsavā cāti, sāsavā ceva no ca āsavā, na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā sāsavā.

    നോ സംയോജനാ…പേ॰… നോ ഗന്ഥാ…പേ॰… നോ ഓഘാ…പേ॰… നോ യോഗാ…പേ॰… നോ നീവരണാ…പേ॰… നോ പരാമാസാ …പേ॰… സാരമ്മണാ, നോ ചിത്താ, ചേതസികാ, ചിത്തസമ്പയുത്താ, ചിത്തസംസട്ഠാ, ചിത്തസമുട്ഠാനാ, ചിത്തസഹഭുനോ, ചിത്താനുപരിവത്തിനോ, ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനാ, ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനസഹഭുനോ, ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനാനുപരിവത്തിനോ, ബാഹിരാ, നോ ഉപാദാ, സിയാ ഉപാദിന്നാ, സിയാ അനുപാദിന്നാ.

    No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā …pe… sārammaṇā, no cittā, cetasikā, cittasampayuttā, cittasaṃsaṭṭhā, cittasamuṭṭhānā, cittasahabhuno, cittānuparivattino, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, bāhirā, no upādā, siyā upādinnā, siyā anupādinnā.

    നോ ഉപാദാനാ…പേ॰… നോ കിലേസാ…പേ॰… ന ദസ്സനേന പഹാതബ്ബാ, ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ, ന ദസ്സനേന പഹാതബ്ബഹേതുകാ, ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ സവിതക്കാ, സിയാ അവിതക്കാ; ഉപേക്ഖാ അവിതക്കാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ സവിചാരാ, സിയാ അവിചാരാ; ഉപേക്ഖാ അവിചാരാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ സപ്പീതികാ, സിയാ അപ്പീതികാ; ഉപേക്ഖാ അപ്പീതികാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സിയാ പീതിസഹഗതാ, സിയാ ന പീതിസഹഗതാ; ഉപേക്ഖാ ന പീതിസഹഗതാ. തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ സുഖസഹഗതാ, ഉപേക്ഖാ ന സുഖസഹഗതാ. ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ, തിസ്സോ അപ്പമഞ്ഞായോ ന ഉപേക്ഖാസഹഗതാ, ന കാമാവചരാ, രൂപാവചരാ, ന അരൂപാവചരാ, പരിയാപന്നാ, അനിയ്യാനികാ, അനിയതാ, സഉത്തരാ, അരണാതി.

    No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā, na dassanena pahātabbahetukā, na bhāvanāya pahātabbahetukā. Tisso appamaññāyo siyā savitakkā, siyā avitakkā; upekkhā avitakkā. Tisso appamaññāyo siyā savicārā, siyā avicārā; upekkhā avicārā. Tisso appamaññāyo siyā sappītikā, siyā appītikā; upekkhā appītikā. Tisso appamaññāyo siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā; upekkhā na pītisahagatā. Tisso appamaññāyo sukhasahagatā, upekkhā na sukhasahagatā. Upekkhā upekkhāsahagatā, tisso appamaññāyo na upekkhāsahagatā, na kāmāvacarā, rūpāvacarā, na arūpāvacarā, pariyāpannā, aniyyānikā, aniyatā, sauttarā, araṇāti.

    പഞ്ഹാപുച്ഛകം.

    Pañhāpucchakaṃ.

    അപ്പമഞ്ഞാവിഭങ്ഗോ നിട്ഠിതോ.

    Appamaññāvibhaṅgo niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. ചതുത്ഥിം (സീ॰)
    2. അബ്യാപജ്ഝേന (സീ॰ സ്യാ॰)
    3. catutthiṃ (sī.)
    4. abyāpajjhena (sī. syā.)
    5. അബ്യാപജ്ഝോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    6. abyāpajjho (sī. syā.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / സമ്മോഹവിനോദനീ-അട്ഠകഥാ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
    ൧. സുത്തന്തഭാജനീയവണ്ണനാ • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
    ൨. അഭിധമ്മഭാജനീയവണ്ണനാ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
    ൩. പഞ്ഹാപുച്ഛകവണ്ണനാ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-മൂലടീകാ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ൧൩. അപ്പമഞ്ഞാവിഭങ്ഗോ • 13. Appamaññāvibhaṅgo

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-അനുടീകാ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ൧൩. അപ്പമഞ്ഞാവിഭങ്ഗോ • 13. Appamaññāvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact