| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
2-3. ආරභතිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
2-3. Ārabhatisuttādivaṇṇanā
142-3. දුතියෙ ආරභතීති එත්‌ථ ආරම්‌භ-සද්‌දො කම්‌මකිරියහිංසනවීරියකොපනාපත්‌තිවීතික්‌කමෙසු වත්‌තති. තථා හෙස ‘‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං සම්‌භොති, සබ්‌බං ආරම්‌භපච්‌චයා’’ති (සු. නි. 749) කම්‌මෙ ආගතො. ‘‘මහාරම්‌භා මහායඤ්‌ඤා, න තෙ හොන්‌ති මහප්‌ඵලා’’ති (සං. නි. 1.120; අ. නි. 4.39) කිරියාය. ‘‘සමණං ගොතමං උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභන්‌තී’’ති (ම. නි. 2.51) හිංසනෙ. ‘‘ආරම්‌භථ නික්‌ඛමථ, යුඤ්‌ජථ බුද්‌ධසාසනෙ’’ති (සං. නි. 1.185; නෙත්‌ති. 29; පෙටකො. 38; මි. ප. 5.1.4) වීරියෙ. ‘‘බීජගාමභූතගාමසමාරම්‌භා පටිවිරතො හොතී’’ති (දී. නි. 1.10, 195; ම. නි. 1.293) කොපනෙ. ‘‘ආරභති ච විප්‌පටිසාරී ච හොතී’’ති (අ. නි. 5.142; පු. ප. 191) අයං පන ආපත්‌තිවීතික්‌කමෙ ආගතො, තස්‌මා ආපත්‌තිවීතික්‌කමවසෙන ආරභති චෙව, තප්‌පච්‌චයා ච විප්‌පටිසාරී හොතීති අයමෙත්‌ථ අත්‌ථො. යථාභූතං නප්‌පජානාතීති අනධිගතත්‌තා යථාසභාවතො න ජානාති. යත්‌ථස්‌සාති යස්‌මිං අස්‌ස, යං ඨානං පත්‌වා එතස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌තීති අත්‌ථො. කිං පන පත්‌වා තෙ නිරුජ්‌ඣන්‌තීති? අරහත්‌තමග්‌ගං, ඵලප්‌පත්‌තස්‌ස පන නිරුද්‌ධා නාම හොන්‌ති. එවං සන්‌තෙපි ඉධ මග්‌ගකිච්‌චවසෙන පන ඵලමෙව වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං.
142-3. Dutiye ārabhatīti ettha ārambha-saddo kammakiriyahiṃsanavīriyakopanāpattivītikkamesu vattati. Tathā hesa ‘‘yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ ārambhapaccayā’’ti (su. ni. 749) kamme āgato. ‘‘Mahārambhā mahāyaññā, na te honti mahapphalā’’ti (saṃ. ni. 1.120; a. ni. 4.39) kiriyāya. ‘‘Samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhantī’’ti (ma. ni. 2.51) hiṃsane. ‘‘Ārambhatha nikkhamatha, yuñjatha buddhasāsane’’ti (saṃ. ni. 1.185; netti. 29; peṭako. 38; mi. pa. 5.1.4) vīriye. ‘‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 195; ma. ni. 1.293) kopane. ‘‘Ārabhati ca vippaṭisārī ca hotī’’ti (a. ni. 5.142; pu. pa. 191) ayaṃ pana āpattivītikkame āgato, tasmā āpattivītikkamavasena ārabhati ceva, tappaccayā ca vippaṭisārī hotīti ayamettha attho. Yathābhūtaṃ nappajānātīti anadhigatattā yathāsabhāvato na jānāti. Yatthassāti yasmiṃ assa, yaṃ ṭhānaṃ patvā etassa puggalassa uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti attho. Kiṃ pana patvā te nirujjhantīti? Arahattamaggaṃ, phalappattassa pana niruddhā nāma honti. Evaṃ santepi idha maggakiccavasena pana phalameva vuttanti veditabbaṃ.
ආරභතී න විප්‌පටිසාරී හොතීති ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජති, තං පනෙස දෙසෙතුං සභාගපුග්‌ගලං පරියෙසති, තස්‌මා න විප්‌පටිසාරී හොති. න ආරභති විප්‌පටිසාරී හොතීති ආපත්‌තිං න ආපජ්‌ජති, විනයපඤ්‌ඤත්‌තියං පන අකොවිදත්‌තා අනාපත්‌තියා ආපත්‌තිසඤ්‌ඤී හුත්‌වා විප්‌පටිසාරී හොතීති එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. ‘‘න ආරභති න විප්‌පටිසාරී හොතී’’ති යො වුත්‌තො, කතරො සො පුග්‌ගලො? ඔස්‌සට්‌ඨවීරියපුග්‌ගලො. සො හි ‘‘කිං මෙ ඉමස්‌මිං කාලෙ පරිනිබ්‌බානෙන, අනාගතෙ මෙත්‌තෙය්‍යසම්‌මාසම්‌බුද්‌ධකාලෙ පරිනිබ්‌බායිස්‌සාමී’’ති විසුද්‌ධසීලොපි පටිපත්‌තිං න පූරෙති. සො හි ‘‘කිමත්‌ථං ආයස්‌මා පමත්‌තො විහරති, පුථුජ්‌ජනස්‌ස නාම ගති අනිබද්‌ධා, තස්‌මා හි මෙත්‌තෙය්‍යසම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ලභෙය්‍යාසි, අරහත්‌තත්‌ථාය විපස්‌සනං භාවෙහී’’ති ඔවදිතබ්‌බොව.
Ārabhatī na vippaṭisārī hotīti āpattiṃ āpajjati, taṃ panesa desetuṃ sabhāgapuggalaṃ pariyesati, tasmā na vippaṭisārī hoti. Na ārabhati vippaṭisārī hotīti āpattiṃ na āpajjati, vinayapaññattiyaṃ pana akovidattā anāpattiyā āpattisaññī hutvā vippaṭisārī hotīti evamettha attho daṭṭhabbo. ‘‘Na ārabhati na vippaṭisārī hotī’’ti yo vutto, kataro so puggalo? Ossaṭṭhavīriyapuggalo. So hi ‘‘kiṃ me imasmiṃ kāle parinibbānena, anāgate metteyyasammāsambuddhakāle parinibbāyissāmī’’ti visuddhasīlopi paṭipattiṃ na pūreti. So hi ‘‘kimatthaṃ āyasmā pamatto viharati, puthujjanassa nāma gati anibaddhā, tasmā hi metteyyasammāsambuddhassa sammukhībhāvaṃ labheyyāsi, arahattatthāya vipassanaṃ bhāvehī’’ti ovaditabbova.
සාධූති ආයාචනත්‌ථෙ නිපාතො. ඉදං වුත්‌තං හොති – යාව අපරද්‌ධං වත ආයස්‌මතා, එවං සන්‌තෙපි මයං ආයස්‌මන්‌තං යාචාම, දෙසෙතබ්‌බයුත්‌තකස්‌ස දෙසනාය, වුට්‌ඨාතබ්‌බයුත්‌තකස්‌ස වුට්‌ඨානෙන, ආවිකාතබ්‌බයුත්‌තකස්‌ස ආවිකිරියාය ආරම්‌භජෙ ආසවෙ පහාය සුද්‌ධන්‌තෙ ඨිතභාවපච්‌චවෙක්‌ඛණෙන විප්‌පටිසාරජෙ ආසවෙ පටිවිනොදෙත්‌වා නීහරිත්‌වා විපස්‌සනාචිත්‌තඤ්‌චෙව විපස්‌සනාපඤ්‌ඤඤ්‌ච වඩ්‌ඪෙතූති. අමුනා පඤ්‌චමෙන පුග්‌ගලෙනාති එතෙන පඤ්‌චමෙන ඛීණාසවපුග්‌ගලෙන. සමසමො භවිස්‌සතීති ලොකුත්‌තරගුණෙහි සමභාවෙනෙව සමො භවිස්‌සතීති එවං ඛීණාසවෙන ඔවදිතබ්‌බොති අත්‌ථො. තතියං උත්‌තානමෙව.
Sādhūti āyācanatthe nipāto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāva aparaddhaṃ vata āyasmatā, evaṃ santepi mayaṃ āyasmantaṃ yācāma, desetabbayuttakassa desanāya, vuṭṭhātabbayuttakassa vuṭṭhānena, āvikātabbayuttakassa āvikiriyāya ārambhaje āsave pahāya suddhante ṭhitabhāvapaccavekkhaṇena vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā nīharitvā vipassanācittañceva vipassanāpaññañca vaḍḍhetūti. Amunā pañcamena puggalenāti etena pañcamena khīṇāsavapuggalena. Samasamo bhavissatīti lokuttaraguṇehi samabhāveneva samo bhavissatīti evaṃ khīṇāsavena ovaditabboti attho. Tatiyaṃ uttānameva.
ආරභතිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ārabhatisuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
2. ආරභතිසුත්‌තං • 2. Ārabhatisuttaṃ
3. සාරන්‌දදසුත්‌තං • 3. Sārandadasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
2. ආරභතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Ārabhatisuttavaṇṇanā
3. සාරන්‌දදසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Sārandadasuttavaṇṇanā
