Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੨-੩. ਆਰਭਤਿਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
2-3. Ārabhatisuttādivaṇṇanā
੧੪੨-੩. ਦੁਤਿਯੇ ਆਰਭਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਭ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯਹਿਂਸਨવੀਰਿਯਕੋਪਨਾਪਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮੇਸੁ વਤ੍ਤਤਿ। ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੭੪੯) ਕਮ੍ਮੇ ਆਗਤੋ। ‘‘ਮਹਾਰਮ੍ਭਾ ਮਹਾਯਞ੍ਞਾ, ਨ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੯) ਕਿਰਿਯਾਯ। ‘‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੫੧) ਹਿਂਸਨੇ। ‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਨਿਕ੍ਖਮਥ, ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੫; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੨੯; ਪੇਟਕੋ॰ ੩੮; ਮਿ॰ ਪ॰ ੫.੧.੪) વੀਰਿਯੇ। ‘‘ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੦, ੧੯੫; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੯੩) ਕੋਪਨੇ। ‘‘ਆਰਭਤਿ ਚ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੪੨; ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੯੧) ਅਯਂ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਆਰਭਤਿ ਚੇવ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਚ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਨਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਯਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਸ੍ਸ, ਯਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਏਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਤੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ, ਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਇਧ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਪਨ ਫਲਮੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
142-3. Dutiye ārabhatīti ettha ārambha-saddo kammakiriyahiṃsanavīriyakopanāpattivītikkamesu vattati. Tathā hesa ‘‘yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ ārambhapaccayā’’ti (su. ni. 749) kamme āgato. ‘‘Mahārambhā mahāyaññā, na te honti mahapphalā’’ti (saṃ. ni. 1.120; a. ni. 4.39) kiriyāya. ‘‘Samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhantī’’ti (ma. ni. 2.51) hiṃsane. ‘‘Ārambhatha nikkhamatha, yuñjatha buddhasāsane’’ti (saṃ. ni. 1.185; netti. 29; peṭako. 38; mi. pa. 5.1.4) vīriye. ‘‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 195; ma. ni. 1.293) kopane. ‘‘Ārabhati ca vippaṭisārī ca hotī’’ti (a. ni. 5.142; pu. pa. 191) ayaṃ pana āpattivītikkame āgato, tasmā āpattivītikkamavasena ārabhati ceva, tappaccayā ca vippaṭisārī hotīti ayamettha attho. Yathābhūtaṃ nappajānātīti anadhigatattā yathāsabhāvato na jānāti. Yatthassāti yasmiṃ assa, yaṃ ṭhānaṃ patvā etassa puggalassa uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti attho. Kiṃ pana patvā te nirujjhantīti? Arahattamaggaṃ, phalappattassa pana niruddhā nāma honti. Evaṃ santepi idha maggakiccavasena pana phalameva vuttanti veditabbaṃ.
ਆਰਭਤੀ ਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਨੇਸ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਨ ਆਰਭਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, વਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਅਕੋવਿਦਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘ਨ ਆਰਭਤਿ ਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਕਤਰੋ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ? ਓਸ੍ਸਟ੍ਠવੀਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਸੋ ਹਿ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ, ਅਨਾਗਤੇ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋਪਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪੂਰੇਤਿ। ਸੋ ਹਿ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਨਾਮ ਗਤਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾવੇਹੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤਬ੍ਬੋવ।
Ārabhatī na vippaṭisārī hotīti āpattiṃ āpajjati, taṃ panesa desetuṃ sabhāgapuggalaṃ pariyesati, tasmā na vippaṭisārī hoti. Na ārabhati vippaṭisārī hotīti āpattiṃ na āpajjati, vinayapaññattiyaṃ pana akovidattā anāpattiyā āpattisaññī hutvā vippaṭisārī hotīti evamettha attho daṭṭhabbo. ‘‘Na ārabhati na vippaṭisārī hotī’’ti yo vutto, kataro so puggalo? Ossaṭṭhavīriyapuggalo. So hi ‘‘kiṃ me imasmiṃ kāle parinibbānena, anāgate metteyyasammāsambuddhakāle parinibbāyissāmī’’ti visuddhasīlopi paṭipattiṃ na pūreti. So hi ‘‘kimatthaṃ āyasmā pamatto viharati, puthujjanassa nāma gati anibaddhā, tasmā hi metteyyasammāsambuddhassa sammukhībhāvaṃ labheyyāsi, arahattatthāya vipassanaṃ bhāvehī’’ti ovaditabbova.
ਸਾਧੂਤਿ ਆਯਾਚਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਾવ ਅਪਰਦ੍ਧਂ વਤ ਆਯਸ੍ਮਤਾ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਯਾਚਾਮ, ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਯ, વੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ વੁਟ੍ਠਾਨੇਨ, ਆવਿਕਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆવਿਕਿਰਿਯਾਯ ਆਰਮ੍ਭਜੇ ਆਸવੇ ਪਹਾਯ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਠਿਤਭਾવਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣੇਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਜੇ ਆਸવੇ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਞ੍ਚ વਡ੍ਢੇਤੂਤਿ। ਅਮੁਨਾ ਪਞ੍ਚਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਞ੍ਚਮੇਨ ਖੀਣਾਸવਪੁਗ੍ਗਲੇਨ। ਸਮਸਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣੇਹਿ ਸਮਭਾવੇਨੇવ ਸਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏવਂ ਖੀਣਾਸવੇਨ ਓવਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤਿਯਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Sādhūti āyācanatthe nipāto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāva aparaddhaṃ vata āyasmatā, evaṃ santepi mayaṃ āyasmantaṃ yācāma, desetabbayuttakassa desanāya, vuṭṭhātabbayuttakassa vuṭṭhānena, āvikātabbayuttakassa āvikiriyāya ārambhaje āsave pahāya suddhante ṭhitabhāvapaccavekkhaṇena vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā nīharitvā vipassanācittañceva vipassanāpaññañca vaḍḍhetūti. Amunā pañcamena puggalenāti etena pañcamena khīṇāsavapuggalena. Samasamo bhavissatīti lokuttaraguṇehi samabhāveneva samo bhavissatīti evaṃ khīṇāsavena ovaditabboti attho. Tatiyaṃ uttānameva.
ਆਰਭਤਿਸੁਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ārabhatisuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya
੨. ਆਰਭਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Ārabhatisuttaṃ
੩. ਸਾਰਨ੍ਦਦਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Sārandadasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
੨. ਆਰਭਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Ārabhatisuttavaṇṇanā
੩. ਸਾਰਨ੍ਦਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Sārandadasuttavaṇṇanā