| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
9. අරහන්‌තඅභායනපඤ්‌හො
9. Arahantaabhāyanapañho
9. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, භාසිතම්‌පෙතං භගවතා ‘විගතභයසන්‌තාසා අරහන්‌තො’ති. පුන ච නගරෙ රාජගහෙ ධනපාලකං හත්‌ථිං භගවති ඔපතන්‌තං දිස්‌වා පඤ්‌ච ඛීණාසවසතානි පරිච්‌චජිත්‌වා ජිනවරං පක්‌කන්‌තානි දිසාවිදිසං එකං ඨපෙත්‌වා ථෙරං ආනන්‌දං. කිං නු ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, තෙ අරහන්‌තො භයා පක්‌කන්‌තා, පඤ්‌ඤායිස්‌සති සකෙන කම්‌මෙනාති දසබලං පාතෙතුකාමා පක්‌කන්‌තා , උදාහු තථාගතස්‌ස අතුලං විපුලමසමං පාටිහාරියං දට්‌ඨුකාමා පක්‌කන්‌තා? යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, භගවතා භණිතං ‘විගතභයසන්‌තාසා අරහන්‌තො’ති, තෙන හි ‘නගරෙ…පෙ.… ආනන්‌ද’න්‌ති යං වචනං තං මිච්‌ඡා. යදි නගරෙ රාජගහෙ ධනපාලකං හත්‌ථිං භගවති ඔපතන්‌තං දිස්‌වා පඤ්‌ච ඛීණාසවසතානි පරිච්‌චජිත්‌වා ජිනවරං පක්‌කන්‌තානි දිසාවිදිසං එකං ඨපෙත්‌වා ථෙරං ආනන්‌දං, තෙන හි ‘විගතභයසන්‌තාසා අරහන්‌තො’ති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා. අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බො’’ති.
9. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘vigatabhayasantāsā arahanto’ti. Puna ca nagare rājagahe dhanapālakaṃ hatthiṃ bhagavati opatantaṃ disvā pañca khīṇāsavasatāni pariccajitvā jinavaraṃ pakkantāni disāvidisaṃ ekaṃ ṭhapetvā theraṃ ānandaṃ. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, te arahanto bhayā pakkantā, paññāyissati sakena kammenāti dasabalaṃ pātetukāmā pakkantā , udāhu tathāgatassa atulaṃ vipulamasamaṃ pāṭihāriyaṃ daṭṭhukāmā pakkantā? Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘vigatabhayasantāsā arahanto’ti, tena hi ‘nagare…pe… ānanda’nti yaṃ vacanaṃ taṃ micchā. Yadi nagare rājagahe dhanapālakaṃ hatthiṃ bhagavati opatantaṃ disvā pañca khīṇāsavasatāni pariccajitvā jinavaraṃ pakkantāni disāvidisaṃ ekaṃ ṭhapetvā theraṃ ānandaṃ, tena hi ‘vigatabhayasantāsā arahanto’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘භාසිතම්‌පෙතං, මහාරාජ, භගවතා ‘විගතභයසන්‌තාසා අරහන්‌තො’ති, නගරෙ රාජගහෙ ධනපාලකං හත්‌ථිං භගවති ඔපතන්‌තං දිස්‌වා පඤ්‌ච ඛීණාසවසතානි පරිච්‌චජිත්‌වා ජිනවරං පක්‌කන්‌තානි දිසාවිදිසං එකං ඨපෙත්‌වා ථෙරං ආනන්‌දං, තඤ්‌ච පන න භයා, නාපි භගවන්‌තං පාතෙතුකාමතාය.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘vigatabhayasantāsā arahanto’ti, nagare rājagahe dhanapālakaṃ hatthiṃ bhagavati opatantaṃ disvā pañca khīṇāsavasatāni pariccajitvā jinavaraṃ pakkantāni disāvidisaṃ ekaṃ ṭhapetvā theraṃ ānandaṃ, tañca pana na bhayā, nāpi bhagavantaṃ pātetukāmatāya.
‘‘යෙන පන, මහාරාජ, හෙතුනා අරහන්‌තො භායෙය්‍යුං වා තාසෙය්‍යුං වා, සො හෙතු අරහන්‌තානං සමුච්‌ඡින්‌නො, තස්‌මා විගතභයසන්‌තාසා අරහන්‌තො, භායති නු, මහාරාජ, මහාපථවී ඛණන්‌තෙපි භින්‌දන්‌තෙපි ධාරෙන්‌තෙපි සමුද්‌දපබ්‌බතගිරිසිඛරෙති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘කෙන කාරණෙන මහාරාජා’’ති? ‘‘නත්‌ථි, භන්‌තෙ, මහාපථවියා සො හෙතු, යෙන හෙතුනා මහාපථවී භායෙය්‍ය වා තාසෙය්‍ය වා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, නත්‌ථි අරහන්‌තානං සො හෙතු, යෙන හෙතුනා අරහන්‌තො භායෙය්‍යුං වා තාසෙය්‍යුං වා.
‘‘Yena pana, mahārāja, hetunā arahanto bhāyeyyuṃ vā tāseyyuṃ vā, so hetu arahantānaṃ samucchinno, tasmā vigatabhayasantāsā arahanto, bhāyati nu, mahārāja, mahāpathavī khaṇantepi bhindantepi dhārentepi samuddapabbatagirisikhareti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti? ‘‘Natthi, bhante, mahāpathaviyā so hetu, yena hetunā mahāpathavī bhāyeyya vā tāseyya vā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi arahantānaṃ so hetu, yena hetunā arahanto bhāyeyyuṃ vā tāseyyuṃ vā.
‘‘භායති නු, මහාරාජ, ගිරිසිඛරං ඡින්‌දන්‌තෙ වා භින්‌දන්‌තෙ වා පතන්‌තෙ වා අග්‌ගිනා දහන්‌තෙ වා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘කෙන කාරණෙන මහාරාජා’’ති? ‘‘නත්‌ථි, භන්‌තෙ, ගිරිසිඛරස්‌ස සො හෙතු, යෙන හෙතුනා ගිරිසිඛරං භායෙය්‍ය වා තාසෙය්‍ය වා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, නත්‌ථි අරහන්‌තානං සො හෙතු, යෙන හෙතුනා අරහන්‌තො භායෙය්‍යුං වා තාසෙය්‍යුං වා.
‘‘Bhāyati nu, mahārāja, girisikharaṃ chindante vā bhindante vā patante vā agginā dahante vā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti? ‘‘Natthi, bhante, girisikharassa so hetu, yena hetunā girisikharaṃ bhāyeyya vā tāseyya vā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, natthi arahantānaṃ so hetu, yena hetunā arahanto bhāyeyyuṃ vā tāseyyuṃ vā.
‘‘යදිපි , මහාරාජ, ලොකධාතුසතසහස්‌සෙසු යෙ කෙචි සත්‌තනිකායපරියාපන්‌නා සබ්‌බෙපි තෙ සත්‌තිහත්‌ථා එකං අරහන්‌තං උපධාවිත්‌වා තාසෙය්‍යුං, න භවෙය්‍ය අරහතො චිත්‌තස්‌ස කිඤ්‌චි අඤ්‌ඤථත්‌තං. කිං කාරණං? අට්‌ඨානමනවකාසතාය.
‘‘Yadipi , mahārāja, lokadhātusatasahassesu ye keci sattanikāyapariyāpannā sabbepi te sattihatthā ekaṃ arahantaṃ upadhāvitvā tāseyyuṃ, na bhaveyya arahato cittassa kiñci aññathattaṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Aṭṭhānamanavakāsatāya.
‘‘අපි ච, මහාරාජ, තෙසං ඛීණාසවානං එවං චෙතොපරිවිතක්‌කො අහොසි ‘අජ්‌ජ නරවරපවරෙ ජිනවරවසභෙ නගරවරමනුප්‌පවිට්‌ඨෙ වීථියා ධනපාලකො හත්‌ථී ආපතිස්‌සති, අසංසයමතිදෙවදෙවං උපට්‌ඨාකො න පරිච්‌චජිස්‌සති, යදි මයං සබ්‌බෙපි භගවන්‌තං න පරිච්‌චජිස්‌සාම, ආනන්‌දස්‌ස ගුණො පාකටො න භවිස්‌සති, න හෙව ච තථාගතං සමුපගමිස්‌සති හත්‌ථිනාගො, හන්‌ද මයං අපගච්‌ඡාම, එවමිදං මහතො ජනකායස්‌ස කිලෙසබන්‌ධනමොක්‌ඛො භවිස්‌සති, ආනන්‌දස්‌ස ච ගුණො පාකටො භවිස්‌සතී’ති. එවං තෙ අරහන්‌තො ආනිසංසං දිස්‌වා දිසාවිදිසං පක්‌කන්‌තා’’ති. ‘‘සුවිභත්‌තො, භන්‌තෙ නාගසෙන, පඤ්‌හො, එවමෙතං නත්‌ථි අරහන්‌තානං භයං වා සන්‌තාසො වා, ආනිසංසං දිස්‌වා අරහන්‌තො පක්‌කන්‌තා දිසාවිදිස’’න්‌ති.
‘‘Api ca, mahārāja, tesaṃ khīṇāsavānaṃ evaṃ cetoparivitakko ahosi ‘ajja naravarapavare jinavaravasabhe nagaravaramanuppaviṭṭhe vīthiyā dhanapālako hatthī āpatissati, asaṃsayamatidevadevaṃ upaṭṭhāko na pariccajissati, yadi mayaṃ sabbepi bhagavantaṃ na pariccajissāma, ānandassa guṇo pākaṭo na bhavissati, na heva ca tathāgataṃ samupagamissati hatthināgo, handa mayaṃ apagacchāma, evamidaṃ mahato janakāyassa kilesabandhanamokkho bhavissati, ānandassa ca guṇo pākaṭo bhavissatī’ti. Evaṃ te arahanto ānisaṃsaṃ disvā disāvidisaṃ pakkantā’’ti. ‘‘Suvibhatto, bhante nāgasena, pañho, evametaṃ natthi arahantānaṃ bhayaṃ vā santāso vā, ānisaṃsaṃ disvā arahanto pakkantā disāvidisa’’nti.
අරහන්‌තඅභායනපඤ්‌හො නවමො.
Arahantaabhāyanapañho navamo.
