| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. अरहन्तसुत्तवण्णना
5. Arahantasuttavaṇṇanā
२५. पञ्चमे कतावीति चतूहि मग्गेहि कतकिच्चो। अहं वदामीति अयं देवता वनसण्डवासिनी, सा आरञ्ञकानं भिक्खूनं ‘‘अहं भुञ्जामि, अहं निसीदामि, मम पत्तो, मम चीवर’’न्तिआदिकथावोहारं सुत्वा चिन्तेसि – ‘‘अहं इमे भिक्खू ‘खीणासवा’ति मञ्ञामि, खीणासवानञ्च नाम एवरूपा अत्तुपलद्धिनिस्सितकथा होति, न होति नु खो’’ति जाननत्थं एवं पुच्छति।
25. Pañcame katāvīti catūhi maggehi katakicco. Ahaṃ vadāmīti ayaṃ devatā vanasaṇḍavāsinī, sā āraññakānaṃ bhikkhūnaṃ ‘‘ahaṃ bhuñjāmi, ahaṃ nisīdāmi, mama patto, mama cīvara’’ntiādikathāvohāraṃ sutvā cintesi – ‘‘ahaṃ ime bhikkhū ‘khīṇāsavā’ti maññāmi, khīṇāsavānañca nāma evarūpā attupaladdhinissitakathā hoti, na hoti nu kho’’ti jānanatthaṃ evaṃ pucchati.
सामञ्ञन्ति लोकनिरुत्तिं लोकवोहारं। कुसलोति खन्धादीसु कुसलो। वोहारमत्तेनाति उपलद्धिनिस्सितकथं हित्वा वोहारभेदं अकरोन्तो ‘‘अहं, ममा’’ति वदेय्य। ‘‘खन्धा भुञ्जन्ति, खन्धा निसीदन्ति, खन्धानं पत्तो, खन्धानं चीवर’’न्ति हि वुत्ते वोहारभेदो होति, न कोचि जानाति। तस्मा एवं अवत्वा लोकवोहारेन वोहरतीति।
Sāmaññanti lokaniruttiṃ lokavohāraṃ. Kusaloti khandhādīsu kusalo. Vohāramattenāti upaladdhinissitakathaṃ hitvā vohārabhedaṃ akaronto ‘‘ahaṃ, mamā’’ti vadeyya. ‘‘Khandhā bhuñjanti, khandhā nisīdanti, khandhānaṃ patto, khandhānaṃ cīvara’’nti hi vutte vohārabhedo hoti, na koci jānāti. Tasmā evaṃ avatvā lokavohārena voharatīti.
अथ देवता – ‘‘यदि दिट्ठिया वसेन न वदति, मानवसेन नु खो वदती’’ति चिन्तेत्वा पुन यो होतीति पुच्छि। तत्थ मानं नु खोति सो भिक्खु मानं उपगन्त्वा मानवसेन वदेय्य नु खोति। अथ भगवा – ‘‘अयं देवता खीणासवं समानं विय करोती’’ति चिन्तेत्वा, ‘‘खीणासवस्स नवविधोपि मानो पहीनो’’ति दस्सेन्तो पटिगाथं आह। तत्थ विधूपिताति विधमिता। मानगन्थस्साति माना च गन्था च अस्स। मञ्ञतन्ति मञ्ञनं। तिविधम्पि तण्हा-दिट्ठि-मान-मञ्ञनं सो वीतिवत्तो, अतिक्कन्तोति अत्थो। सेसं उत्तानत्थमेवाति। पञ्चमं।
Atha devatā – ‘‘yadi diṭṭhiyā vasena na vadati, mānavasena nu kho vadatī’’ti cintetvā puna yo hotīti pucchi. Tattha mānaṃ nu khoti so bhikkhu mānaṃ upagantvā mānavasena vadeyya nu khoti. Atha bhagavā – ‘‘ayaṃ devatā khīṇāsavaṃ samānaṃ viya karotī’’ti cintetvā, ‘‘khīṇāsavassa navavidhopi māno pahīno’’ti dassento paṭigāthaṃ āha. Tattha vidhūpitāti vidhamitā. Mānaganthassāti mānā ca ganthā ca assa. Maññatanti maññanaṃ. Tividhampi taṇhā-diṭṭhi-māna-maññanaṃ so vītivatto, atikkantoti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. अरहन्तसुत्तं • 5. Arahantasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. अरहन्तसुत्तवण्णना • 5. Arahantasuttavaṇṇanā
