| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४. अरहन्तसुत्तवण्णना
4. Arahantasuttavaṇṇanā
७६. यत्तका सत्तावासाति तस्मिं तस्मिं सत्तनिकाये आवसनट्ठेन सत्ता एव सत्तावासा। तेन यत्तका सत्तावासा, तेहि सब्बेहिपि एते अग्गा एते सेट्ठा, ये इमे अरहन्ताति दस्सेति। पुरिमनयेनेवाति पुरिमस्मिं सत्तट्ठानकोसल्लसुत्ते वुत्तनयेन।
76.Yattakā sattāvāsāti tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye āvasanaṭṭhena sattā eva sattāvāsā. Tena yattakā sattāvāsā, tehi sabbehipi ete aggā ete seṭṭhā, ye ime arahantāti dasseti. Purimanayenevāti purimasmiṃ sattaṭṭhānakosallasutte vuttanayena.
तदत्थपरिदीपनाहीति ‘‘पञ्चक्खन्धे परिञ्ञाय। तण्हा तेसं न विज्जति। अस्मिमानो समुच्छिन्नो’’तिआदिना तस्स यथानिद्दिट्ठस्स सुत्तस्स अत्थदीपनाहि चेव ‘‘अनेजं ते अनुप्पत्ता, चित्तं तेसं अनाविल’’न्तिआदिना विसेसत्थपरिदीपनाहि च। झानमग्गफलपरियापन्नं अतिसयितसुखं एतेसमत्थीति सुखिनोति आह ‘‘झान…पे॰… सुखिता’’ति। तण्हा तेसं न विज्जतीति एत्थ तेसं अपायदुक्खजनिका तण्हा न विज्जतीति वुत्तं। वट्टमूलिकाय तण्हाय अभावा ‘‘नन्दी तेसं न विज्जती’’ति एत्थ वुच्चतीति। इमस्सपीति पि-सद्देन दुक्खस्साभावेनपीति दुक्खाभावो विय वट्टमूलिकतण्हाभावो सम्पिण्डीयतीति दट्ठब्बं। तेन हि ते अनुपादिसेसनिब्बानप्पत्तिया अच्चन्तसुखिता एवाति वुच्चन्तीति। ‘‘सेय्योहमस्मी’’तिआदिनयप्पवत्तिया नवविधो। ञाणेनाति अग्गमग्गञ्ञाणेन।
Tadatthaparidīpanāhīti ‘‘pañcakkhandhe pariññāya. Taṇhā tesaṃ na vijjati. Asmimāno samucchinno’’tiādinā tassa yathāniddiṭṭhassa suttassa atthadīpanāhi ceva ‘‘anejaṃ te anuppattā, cittaṃ tesaṃ anāvila’’ntiādinā visesatthaparidīpanāhi ca. Jhānamaggaphalapariyāpannaṃ atisayitasukhaṃ etesamatthīti sukhinoti āha ‘‘jhāna…pe… sukhitā’’ti. Taṇhā tesaṃ na vijjatīti ettha tesaṃ apāyadukkhajanikā taṇhā na vijjatīti vuttaṃ. Vaṭṭamūlikāya taṇhāya abhāvā ‘‘nandī tesaṃ na vijjatī’’ti ettha vuccatīti. Imassapīti pi-saddena dukkhassābhāvenapīti dukkhābhāvo viya vaṭṭamūlikataṇhābhāvo sampiṇḍīyatīti daṭṭhabbaṃ. Tena hi te anupādisesanibbānappattiyā accantasukhitā evāti vuccantīti. ‘‘Seyyohamasmī’’tiādinayappavattiyā navavidho. Ñāṇenāti aggamaggaññāṇena.
अरहत्तं अनुप्पत्ता। अलित्ताति अमक्खिता। ब्रह्मभूताति ब्रह्मभावं पत्ता, ब्रह्मतो वा अरियमग्गञाणतो भूता अरियाय जातिया जाता। सत्त सद्धम्मा गोचरो पवत्तिट्ठानं एतेसन्ति सत्तसद्धम्मगोचरा।
Arahattaṃ anuppattā. Alittāti amakkhitā. Brahmabhūtāti brahmabhāvaṃ pattā, brahmato vā ariyamaggañāṇato bhūtā ariyāya jātiyā jātā. Satta saddhammā gocaro pavattiṭṭhānaṃ etesanti sattasaddhammagocarā.
निरासङ्कचारो नाम गहितो कुतोचिपि तेसं आसङ्काय अभावतो। सम्मादिट्ठिआदीहि दसहि अङ्गेहि सम्माविमुत्ति-सम्माञाणपरियोसानेहि। ‘‘आगुं न करोती’’तिआदीहि चतूहि कारणेहि। तण्हा तेसं न विज्जतीति इदम्पि तण्हापहानस्स बहूपकारतादस्सनं। तेनाह ‘‘दासकारिका तण्हापि तेसं नत्थी’’ति।
Nirāsaṅkacāro nāma gahito kutocipi tesaṃ āsaṅkāya abhāvato. Sammādiṭṭhiādīhi dasahi aṅgehi sammāvimutti-sammāñāṇapariyosānehi. ‘‘Āguṃ na karotī’’tiādīhi catūhi kāraṇehi. Taṇhā tesaṃ na vijjatīti idampi taṇhāpahānassa bahūpakāratādassanaṃ. Tenāha ‘‘dāsakārikā taṇhāpi tesaṃ natthī’’ti.
न विकम्पन्ति ‘‘सेय्योहमस्मी’’तिआदिना।
Navikampanti ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā.
उद्धं तिरियं अपाचीनन्ति एत्थ ‘‘उद्धं वुच्चती’’तिआदिना रूपमुखेन अत्तभावं गहेत्वा पवत्तो पठमनयो। कालत्तयवसेन धम्मप्पवत्तिं गहेत्वा पवत्तो दुतियनयो। ठानवसेन सकललोकधातुं गहेत्वा पवत्तो ततियनयो। बुद्धाति चत्तारि सच्चानि बुद्धवन्तो।
Uddhaṃtiriyaṃ apācīnanti ettha ‘‘uddhaṃ vuccatī’’tiādinā rūpamukhena attabhāvaṃ gahetvā pavatto paṭhamanayo. Kālattayavasena dhammappavattiṃ gahetvā pavatto dutiyanayo. Ṭhānavasena sakalalokadhātuṃ gahetvā pavatto tatiyanayo. Buddhāti cattāri saccāni buddhavanto.
सीहनादसमोधानन्ति सीहनादानं संकलनं। लोके अत्तनो उत्तरितरस्साभावा अनुत्तरा। उत्तरो ताव तिट्ठतु पुरिसो, सदिसोपि ताव नत्थीति असदिसा। सकलम्पि भवं उत्तरित्वा भवपिट्ठे ठत्वा विमुत्तिसुखेन सुखितत्तादिवसेन एकवीसतियाकारेहि सीहनादं नदन्ति।
Sīhanādasamodhānanti sīhanādānaṃ saṃkalanaṃ. Loke attano uttaritarassābhāvā anuttarā. Uttaro tāva tiṭṭhatu puriso, sadisopi tāva natthīti asadisā. Sakalampi bhavaṃ uttaritvā bhavapiṭṭhe ṭhatvā vimuttisukhena sukhitattādivasena ekavīsatiyākārehi sīhanādaṃ nadanti.
अरहन्तसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Arahantasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. अरहन्तसुत्तं • 4. Arahantasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. अरहन्तसुत्तवण्णना • 4. Arahantasuttavaṇṇanā
