Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi

    6. අරහන්‌තවෙදනාවෙදියනපඤ්‌හො

    6. Arahantavedanāvediyanapañho

    6. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, තුම්‌හෙ භණථ ‘අරහා එකං වෙදනං වෙදයති කායිකං, න චෙතසික’න්‌ති. කිං නු ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, අරහතො චිත්‌තං යං කායං නිස්‌සාය පවත්‌තති, තත්‌ථ අරහා අනිස්‌සරො අස්‌සාමී අවසවත්‌තී’’ති ? ‘‘ආම, මහාරාජා’’ති. ‘‘න ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, යුත්‌තමෙතං, යං සො සකචිත්‌තස්‌ස පවත්‌තමානෙ කායෙ අනිස්‌සරො හොති අස්‌සාමී අවසවත්‌තී; සකුණොපි තාව, භන්‌තෙ, යස්‌මිං කුලාවකෙ පටිවසති, තත්‌ථ සො ඉස්‌සරො හොති සාමී වසවත්‌තී’’ති.

    6. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘arahā ekaṃ vedanaṃ vedayati kāyikaṃ, na cetasika’nti. Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, arahato cittaṃ yaṃ kāyaṃ nissāya pavattati, tattha arahā anissaro assāmī avasavattī’’ti ? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Na kho, bhante nāgasena, yuttametaṃ, yaṃ so sakacittassa pavattamāne kāye anissaro hoti assāmī avasavattī; sakuṇopi tāva, bhante, yasmiṃ kulāvake paṭivasati, tattha so issaro hoti sāmī vasavattī’’ti.

    ‘‘දසයිමෙ, මහාරාජ, කායානුගතා ධම්‌මා භවෙ භවෙ කායං අනුධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති. කතමෙ දස? සීතං උණ්‌හං ජිඝච්‌ඡා පිපාසා උච්‌චාරො පස්‌සාවො මිද්‌ධං ජරා බ්‍යාධි මරණං. ඉමෙ ඛො, මහාරාජ, දස කායානුගතා ධම්‌මා භවෙ භවෙ කායං අනුධාවන්‌ති අනුපරිවත්‌තන්‌ති, තත්‌ථ අරහා අනිස්‌සරො අස්‌සාමී අවසවත්‌තී’’ති.

    ‘‘Dasayime, mahārāja, kāyānugatā dhammā bhave bhave kāyaṃ anudhāvanti anuparivattanti. Katame dasa? Sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo middhaṃ jarā byādhi maraṇaṃ. Ime kho, mahārāja, dasa kāyānugatā dhammā bhave bhave kāyaṃ anudhāvanti anuparivattanti, tattha arahā anissaro assāmī avasavattī’’ti.

    ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, කෙන කාරණෙන අරහතො කායෙ ආණා නප්‌පවත්‌තති ඉස්‌සරියං වා, තත්‌ථ මෙ කාරණං බ්‍රූහී’’ති? ‘‘යථා, මහාරාජ, යෙ කෙචි පථවිනිස්‌සිතා සත්‌තා, සබ්‌බෙ තෙ පථවිං නිස්‌සාය චරන්‌ති විහරන්‌ති වුත්‌තිං කප්‌පෙන්‌ති, අපි නු ඛො, මහාරාජ, තෙසං පථවියා ආණා පවත්‌තති ඉස්‌සරියං වා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, අරහතො චිත්‌තං කායං නිස්‌සාය පවත්‌තති, න ච අරහතො කායෙ ආණා පවත්‌තති ඉස්‌සරියං වා’’ති.

    ‘‘Bhante nāgasena, kena kāraṇena arahato kāye āṇā nappavattati issariyaṃ vā, tattha me kāraṇaṃ brūhī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, ye keci pathavinissitā sattā, sabbe te pathaviṃ nissāya caranti viharanti vuttiṃ kappenti, api nu kho, mahārāja, tesaṃ pathaviyā āṇā pavattati issariyaṃ vā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, arahato cittaṃ kāyaṃ nissāya pavattati, na ca arahato kāye āṇā pavattati issariyaṃ vā’’ti.

    ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, කෙන කාරණෙන පුථුජ්‌ජනො කායිකම්‌පි චෙතසිකම්‌පි වෙදනං වෙදයතී’’ති? ‘‘අභාවිතත්‌තා, මහාරාජ, චිත්‌තස්‌ස පුථුජ්‌ජනො කායිකම්‌පි චෙතසිකම්‌පි වෙදනං වෙදයති. යථා, මහාරාජ, ගොණො ඡාතො පරිතසිතො අබලදුබ්‌බලපරිත්‌තකතිණෙසු වා ලතාය වා උපනිබද්‌ධො අස්‌ස, යදා සො ගොණො පරිකුපිතො හොති, තදා සහ උපනිබන්‌ධනෙන පක්‌කමති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, අභාවිතචිත්‌තස්‌ස වෙදනා උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා චිත්‌තං පරිකොපෙති, චිත්‌තං පරිකුපිතං කායං ආභුජති නිබ්‌භුජති සම්‌පරිවත්‌තකං කරොති. අථ ඛො සො අභාවිතචිත්‌තො තසති රවති භෙරවරාවමභිරවති, ඉදමෙත්‌ථ, මහාරාජ, කාරණං, යෙන කාරණෙන පුථුජ්‌ජනො කායිකම්‌පි චෙතසිකම්‌පි වෙදනං වෙදයතී’’ති.

    ‘‘Bhante nāgasena, kena kāraṇena puthujjano kāyikampi cetasikampi vedanaṃ vedayatī’’ti? ‘‘Abhāvitattā, mahārāja, cittassa puthujjano kāyikampi cetasikampi vedanaṃ vedayati. Yathā, mahārāja, goṇo chāto paritasito abaladubbalaparittakatiṇesu vā latāya vā upanibaddho assa, yadā so goṇo parikupito hoti, tadā saha upanibandhanena pakkamati. Evameva kho, mahārāja, abhāvitacittassa vedanā uppajjitvā cittaṃ parikopeti, cittaṃ parikupitaṃ kāyaṃ ābhujati nibbhujati samparivattakaṃ karoti. Atha kho so abhāvitacitto tasati ravati bheravarāvamabhiravati, idamettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena puthujjano kāyikampi cetasikampi vedanaṃ vedayatī’’ti.

    ‘‘කිං පන තං කාරණං, යෙන කාරණෙන අරහා එකං වෙදනං වෙදයති කායිකං, න චෙතසික’’න්‌ති? ‘‘අරහතො, මහාරාජ, චිත්‌තං භාවිතං හොති සුභාවිතං දන්‌තං සුදන්‌තං අස්‌සවං වචනකරං, සො දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො ‘අනිච්‌ච’න්‌ති දළ්‌හං ගණ්‌හාති, සමාධිථම්‌භෙ චිත්‌තං උපනිබන්‌ධති, තස්‌ස තං චිත්‌තං සමාධිථම්‌භෙ උපනිබන්‌ධනං න වෙධති න චලති, ඨිතං හොති අවික්‌ඛිත්‌තං, තස්‌ස වෙදනාවිකාරවිප්‌ඵාරෙන කායො ආභුජති නිබ්‌භුජති සම්‌පරිවත්‌තති, ඉදමෙත්‌ථ, මහාරාජ, කාරණං, යෙන කාරණෙන අරහා එකං වෙදනං වෙදයති කායිකං, න චෙතසික’’න්‌ති.

    ‘‘Kiṃ pana taṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena arahā ekaṃ vedanaṃ vedayati kāyikaṃ, na cetasika’’nti? ‘‘Arahato, mahārāja, cittaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ dantaṃ sudantaṃ assavaṃ vacanakaraṃ, so dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno ‘anicca’nti daḷhaṃ gaṇhāti, samādhithambhe cittaṃ upanibandhati, tassa taṃ cittaṃ samādhithambhe upanibandhanaṃ na vedhati na calati, ṭhitaṃ hoti avikkhittaṃ, tassa vedanāvikāravipphārena kāyo ābhujati nibbhujati samparivattati, idamettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena arahā ekaṃ vedanaṃ vedayati kāyikaṃ, na cetasika’’nti.

    ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, තං නාම ලොකෙ අච්‌ඡරියං යං කායෙ චලමානෙ චිත්‌තං න චලති, තත්‌ථ මෙ කාරණං බ්‍රූහී’’ති. ‘‘යථා, මහාරාජ, මහතිමහාරුක්‌ඛෙ ඛන්‌ධසාඛාපලාසසම්‌පන්‌නෙ අනිලබලසමාහතෙ සාඛා චලති, අපි නු තස්‌ස ඛන්‌ධොපි චලතී’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති . ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, අරහා දුක්‌ඛාය වෙදනාය ඵුට්‌ඨො සමානො ‘අනිච්‌ච’න්‌ති දළ්‌හං ගණ්‌හාති, සමාධිථම්‌භෙ චිත්‌තං උපනිබන්‌ධති, තස්‌ස තං චිත්‌තං සමාධිථම්‌භෙ උපනිබන්‌ධනං න වෙධති න චලති, ඨිතං හොති අවික්‌ඛිත්‌තං, තස්‌ස වෙදනාවිකාරවිප්‌ඵාරෙන කායො ආභුජති නිබ්‌භුජති සම්‌පරිවත්‌තති, චිත්‌තං පන තස්‌ස න වෙධති න චලති ඛන්‌ධො විය මහාරුක්‌ඛස්‌සා’’ති. ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ නාගසෙන, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ නාගසෙන, න මෙ එවරූපො සබ්‌බකාලිකො ධම්‌මපදීපො දිට්‌ඨපුබ්‌බො’’ති.

    ‘‘Bhante nāgasena, taṃ nāma loke acchariyaṃ yaṃ kāye calamāne cittaṃ na calati, tattha me kāraṇaṃ brūhī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, mahatimahārukkhe khandhasākhāpalāsasampanne anilabalasamāhate sākhā calati, api nu tassa khandhopi calatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti . ‘‘Evameva kho, mahārāja, arahā dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno ‘anicca’nti daḷhaṃ gaṇhāti, samādhithambhe cittaṃ upanibandhati, tassa taṃ cittaṃ samādhithambhe upanibandhanaṃ na vedhati na calati, ṭhitaṃ hoti avikkhittaṃ, tassa vedanāvikāravipphārena kāyo ābhujati nibbhujati samparivattati, cittaṃ pana tassa na vedhati na calati khandho viya mahārukkhassā’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bhante nāgasena, abbhutaṃ, bhante nāgasena, na me evarūpo sabbakāliko dhammapadīpo diṭṭhapubbo’’ti.

    අරහන්‌තවෙදනාවෙදියනපඤ්‌හො ඡට්‌ඨො.

    Arahantavedanāvediyanapañho chaṭṭho.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact