Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౧౬౯] ౯. అరకజాతకవణ్ణనా

    [169] 9. Arakajātakavaṇṇanā

    యో వే మేత్తేన చిత్తేనాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో మేత్తసుత్తం ఆరబ్భ కథేసి. ఏకస్మిఞ్హి సమయే సత్థా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘మేత్తాయ, భిక్ఖవే, చేతోవిముత్తియా ఆసేవితాయ భావితాయ బహులీకతాయ యానీకతాయ వత్థుకతాయ అనుట్ఠితాయ పరిచితాయ సుసమారద్ధాయ ఏకాదసానిసంసా పాటికఙ్ఖా. కతమే ఏకాదస? సుఖం సుపతి, సుఖం పటిబుజ్ఝతి, న పాపకం సుపినం పస్సతి, మనుస్సానం పియో హోతి, అమనుస్సానం పియో హోతి, దేవతా రక్ఖన్తి, నాస్స అగ్గి వా విసం వా సత్థం వా కమతి, తువటం చిత్తం సమాధియతి, ముఖవణ్ణో విప్పసీదతి, అసమ్మూళ్హో కాలం కరోతి, ఉత్తరి అప్పటివిజ్ఝన్తో బ్రహ్మలోకూపగో హోతి. మేత్తాయ, భిక్ఖవే, చేతోవిముత్తియా ఆసేవితాయ…పే॰… సుసమారద్ధాయ ఇమే ఏకాదసానిసంసా పాటికఙ్ఖా’’తి (అ॰ ని॰ ౧౧.౧౫). ఇమే ఏకాదసానిసంసే గహేత్వా ఠితం మేత్తాభావనం వణ్ణేత్వా ‘‘భిక్ఖవే, భిక్ఖునా నామ సబ్బసత్తేసు ఓదిస్సకానోదిస్సకవసేన మేత్తా భావేతబ్బా, హితోపి హితేన ఫరితబ్బో, అహితోపి హితేన ఫరితబ్బో, మజ్ఝత్తోపి హితేన ఫరితబ్బో. ఏవం సబ్బసత్తేసు ఓదిస్సకానోదిస్సకవసేన మేత్తా భావేతబ్బా, కరుణా ముదితా ఉపేక్ఖా భావేతబ్బా, చతూసు బ్రహ్మవిహారేసు కమ్మం కాతబ్బమేవ. ఏవం కరోన్తో హి మగ్గం వా ఫలం వా అలభన్తోపి బ్రహ్మలోకపరాయణో అహోసి, పోరాణకపణ్డితాపి సత్త వస్సాని మేత్తం భావేత్వా సత్త సంవట్టవివట్టకప్పే బ్రహ్మలోకస్మింయేవ వసింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Yove mettena cittenāti idaṃ satthā jetavane viharanto mettasuttaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye satthā bhikkhū āmantesi – ‘‘mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame ekādasa? Sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, manussānaṃ piyo hoti, amanussānaṃ piyo hoti, devatā rakkhanti, nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamati, tuvaṭaṃ cittaṃ samādhiyati, mukhavaṇṇo vippasīdati, asammūḷho kālaṃ karoti, uttari appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti. Mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya…pe… susamāraddhāya ime ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti (a. ni. 11.15). Ime ekādasānisaṃse gahetvā ṭhitaṃ mettābhāvanaṃ vaṇṇetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, hitopi hitena pharitabbo, ahitopi hitena pharitabbo, majjhattopi hitena pharitabbo. Evaṃ sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā, catūsu brahmavihāresu kammaṃ kātabbameva. Evaṃ karonto hi maggaṃ vā phalaṃ vā alabhantopi brahmalokaparāyaṇo ahosi, porāṇakapaṇḍitāpi satta vassāni mettaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe brahmalokasmiṃyeva vasiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే ఏకస్మిం కప్పే బోధిసత్తో బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో కామే పహాయ ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా చతున్నం బ్రహ్మవిహారానం లాభీ అరకో నామ సత్థా హుత్వా హిమవన్తపదేసే వాసం కప్పేసి, తస్స మహా పరివారో అహోసి. సో ఇసిగణం ఓవదన్తో ‘‘పబ్బజితేన నామ మేత్తా భావేతబ్బా, కరుణా ముదితా ఉపేక్ఖా భావేతబ్బా. మేత్తచిత్తఞ్హి నామేతం అప్పనాప్పత్తం బ్రహ్మలోకపరాయణతం సాధేతీ’’తి మేత్తాయ ఆనిసంసం పకాసేన్తో ఇమా గాథా ఆహ –

    Atīte ekasmiṃ kappe bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā catunnaṃ brahmavihārānaṃ lābhī arako nāma satthā hutvā himavantapadese vāsaṃ kappesi, tassa mahā parivāro ahosi. So isigaṇaṃ ovadanto ‘‘pabbajitena nāma mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā. Mettacittañhi nāmetaṃ appanāppattaṃ brahmalokaparāyaṇataṃ sādhetī’’ti mettāya ānisaṃsaṃ pakāsento imā gāthā āha –

    ౩౭.

    37.

    ‘‘యో వే మేత్తేన చిత్తేన, సబ్బలోకానుకమ్పతి;

    ‘‘Yo ve mettena cittena, sabbalokānukampati;

    ఉద్ధం అధో చ తిరియం, అప్పమాణేన సబ్బసో.

    Uddhaṃ adho ca tiriyaṃ, appamāṇena sabbaso.

    ౩౮.

    38.

    ‘‘అప్పమాణం హితం చిత్తం, పరిపుణ్ణం సుభావితం;

    ‘‘Appamāṇaṃ hitaṃ cittaṃ, paripuṇṇaṃ subhāvitaṃ;

    యం పమాణకతం కమ్మం, న తం తత్రావసిస్సతీ’’తి.

    Yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissatī’’ti.

    తత్థ యో వే మేత్తేన చిత్తేన, సబ్బలోకానుకమ్పతీతి ఖత్తియాదీసు వా సమణబ్రాహ్మణేసు వా యో కోచి అప్పమాణేన మేత్తేన చిత్తేన సకలం సత్తలోకం అనుకమ్పతి. ఉద్ధన్తి పథవితో యావ నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనబ్రహ్మలోకా. అధోతి పథవియా హేట్ఠా ఉస్సదే మహానిరయే. తిరియన్తి మనుస్సలోకే, యత్తకాని చక్కవాళాని చ తేసు సబ్బేసు ఏత్తకే ఠానే నిబ్బత్తా సబ్బే సత్తా అవేరా హోన్తు, అబ్యాపజ్ఝా అనీఘా, సుఖీ అత్తానం పరిహరన్తూతి ఏవం భావితేన మేత్తేన చిత్తేనాతి అత్థో. అప్పమాణేనాతి అప్పమాణసత్తానం అప్పమాణారమ్మణత్తా అప్పమాణేన. సబ్బసోతి సబ్బాకారేన, ఉద్ధం అధో తిరియన్తి ఏవం సబ్బసుగతిదుగ్గతివసేనాతి అత్థో.

    Tattha yo ve mettena cittena, sabbalokānukampatīti khattiyādīsu vā samaṇabrāhmaṇesu vā yo koci appamāṇena mettena cittena sakalaṃ sattalokaṃ anukampati. Uddhanti pathavito yāva nevasaññānāsaññāyatanabrahmalokā. Adhoti pathaviyā heṭṭhā ussade mahāniraye. Tiriyanti manussaloke, yattakāni cakkavāḷāni ca tesu sabbesu ettake ṭhāne nibbattā sabbe sattā averā hontu, abyāpajjhā anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti evaṃ bhāvitena mettena cittenāti attho. Appamāṇenāti appamāṇasattānaṃ appamāṇārammaṇattā appamāṇena. Sabbasoti sabbākārena, uddhaṃ adho tiriyanti evaṃ sabbasugatiduggativasenāti attho.

    అప్పమాణం హితం చిత్తన్తి అప్పమాణం కత్వా భావితం సబ్బసత్తేసు హితచిత్తం. పరిపుణ్ణన్తి అవికలం. సుభావితన్తి సువడ్ఢితం, అప్పనాచిత్తస్సేతం నామం. యం పమాణకతం కమ్మన్తి యం ‘‘అప్పమాణం అప్పమాణారమ్మణ’’న్తి ఏవం ఆరమ్మణత్తికవసేన చ వసీభావప్పత్తివసేన చ అవడ్ఢిత్వా కతం పరిత్తం కామావచరకమ్మం. న తం తత్రావసిస్సతీతి తం పరిత్తం కమ్మం యం తం ‘‘అప్పమాణం హితం చిత్త’’న్తి సఙ్ఖగతం రూపావచరకమ్మం, తత్ర న అవసిస్సతి. యథా నామ మహోఘేన అజ్ఝోత్థటం పరిత్తోదకం ఓఘస్స అబ్భన్తరే తేన అసంహీరమానం నావసిస్సతి న తిట్ఠతి, అథ ఖో మహోఘోవ తం అజ్ఝోత్థరిత్వా తిట్ఠతి, ఏవమేవ తం పరిత్తకమ్మం తస్స మహగ్గతకమ్మస్స అబ్భన్తరే తేన మహగ్గతకమ్మేన అచ్ఛిన్దిత్వా అగ్గహితవిపాకోకాసం హుత్వా న అవసిస్సతి న తిట్ఠతి, న సక్కోతి అత్తనో విపాకం దాతుం, అథ ఖో మహగ్గతకమ్మమేవ తం అజ్ఝోత్థరిత్వా తిట్ఠతి విపాకం దేతీతి.

    Appamāṇaṃ hitaṃ cittanti appamāṇaṃ katvā bhāvitaṃ sabbasattesu hitacittaṃ. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Subhāvitanti suvaḍḍhitaṃ, appanācittassetaṃ nāmaṃ. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti yaṃ ‘‘appamāṇaṃ appamāṇārammaṇa’’nti evaṃ ārammaṇattikavasena ca vasībhāvappattivasena ca avaḍḍhitvā kataṃ parittaṃ kāmāvacarakammaṃ. Na taṃ tatrāvasissatīti taṃ parittaṃ kammaṃ yaṃ taṃ ‘‘appamāṇaṃ hitaṃ citta’’nti saṅkhagataṃ rūpāvacarakammaṃ, tatra na avasissati. Yathā nāma mahoghena ajjhotthaṭaṃ parittodakaṃ oghassa abbhantare tena asaṃhīramānaṃ nāvasissati na tiṭṭhati, atha kho mahoghova taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati, evameva taṃ parittakammaṃ tassa mahaggatakammassa abbhantare tena mahaggatakammena acchinditvā aggahitavipākokāsaṃ hutvā na avasissati na tiṭṭhati, na sakkoti attano vipākaṃ dātuṃ, atha kho mahaggatakammameva taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati vipākaṃ detīti.

    ఏవం బోధిసత్తో అన్తేవాసికానం మేత్తాభావనాయ ఆనిసంసం కథేత్వా అపరిహీనజ్ఝానో బ్రహ్మలోకే నిబ్బత్తిత్వా సత్త సంవట్టవివట్టకప్పే న ఇమం లోకం పున అగమాసి.

    Evaṃ bodhisatto antevāsikānaṃ mettābhāvanāya ānisaṃsaṃ kathetvā aparihīnajjhāno brahmaloke nibbattitvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na imaṃ lokaṃ puna agamāsi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా ఇసిగణో బుద్ధపరిసా అహోసి, అరకో పన సత్థా అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā isigaṇo buddhaparisā ahosi, arako pana satthā ahameva ahosi’’nti.

    అరకజాతకవణ్ణనా నవమా.

    Arakajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౬౯. అరకజాతకం • 169. Arakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact