Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

    [១៦៩] ៩. អរកជាតកវណ្ណនា

    [169] 9. Arakajātakavaṇṇanā

    យោ វេ មេត្តេន ចិត្តេនាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ មេត្តសុត្តំ អារព្ភ កថេសិ។ ឯកស្មិញ្ហិ សមយេ សត្ថា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘មេត្តាយ, ភិក្ខវេ, ចេតោវិមុត្តិយា អាសេវិតាយ ភាវិតាយ ពហុលីកតាយ យានីកតាយ វត្ថុកតាយ អនុដ្ឋិតាយ បរិចិតាយ សុសមារទ្ធាយ ឯកាទសានិសំសា បាដិកង្ខា។ កតមេ ឯកាទស? សុខំ សុបតិ, សុខំ បដិពុជ្ឈតិ, ន បាបកំ សុបិនំ បស្សតិ, មនុស្សានំ បិយោ ហោតិ, អមនុស្សានំ បិយោ ហោតិ, ទេវតា រក្ខន្តិ, នាស្ស អគ្គិ វា វិសំ វា សត្ថំ វា កមតិ, តុវដំ ចិត្តំ សមាធិយតិ, មុខវណ្ណោ វិប្បសីទតិ, អសម្មូឡ្ហោ កាលំ ករោតិ, ឧត្តរិ អប្បដិវិជ្ឈន្តោ ព្រហ្មលោកូបគោ ហោតិ។ មេត្តាយ, ភិក្ខវេ, ចេតោវិមុត្តិយា អាសេវិតាយ…បេ.… សុសមារទ្ធាយ ឥមេ ឯកាទសានិសំសា បាដិកង្ខា’’តិ (អ. និ. ១១.១៥)។ ឥមេ ឯកាទសានិសំសេ គហេត្វា ឋិតំ មេត្តាភាវនំ វណ្ណេត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា នាម សព្ពសត្តេសុ ឱទិស្សកានោទិស្សកវសេន មេត្តា ភាវេតព្ពា, ហិតោបិ ហិតេន ផរិតព្ពោ, អហិតោបិ ហិតេន ផរិតព្ពោ, មជ្ឈត្តោបិ ហិតេន ផរិតព្ពោ។ ឯវំ សព្ពសត្តេសុ ឱទិស្សកានោទិស្សកវសេន មេត្តា ភាវេតព្ពា, ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា ភាវេតព្ពា, ចតូសុ ព្រហ្មវិហារេសុ កម្មំ កាតព្ពមេវ។ ឯវំ ករោន្តោ ហិ មគ្គំ វា ផលំ វា អលភន្តោបិ ព្រហ្មលោកបរាយណោ អហោសិ, បោរាណកបណ្ឌិតាបិ សត្ត វស្សានិ មេត្តំ ភាវេត្វា សត្ត សំវដ្ដវិវដ្ដកប្បេ ព្រហ្មលោកស្មិំយេវ វសិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។

    Yove mettena cittenāti idaṃ satthā jetavane viharanto mettasuttaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye satthā bhikkhū āmantesi – ‘‘mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame ekādasa? Sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, manussānaṃ piyo hoti, amanussānaṃ piyo hoti, devatā rakkhanti, nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamati, tuvaṭaṃ cittaṃ samādhiyati, mukhavaṇṇo vippasīdati, asammūḷho kālaṃ karoti, uttari appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti. Mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya…pe… susamāraddhāya ime ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti (a. ni. 11.15). Ime ekādasānisaṃse gahetvā ṭhitaṃ mettābhāvanaṃ vaṇṇetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, hitopi hitena pharitabbo, ahitopi hitena pharitabbo, majjhattopi hitena pharitabbo. Evaṃ sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā, catūsu brahmavihāresu kammaṃ kātabbameva. Evaṃ karonto hi maggaṃ vā phalaṃ vā alabhantopi brahmalokaparāyaṇo ahosi, porāṇakapaṇḍitāpi satta vassāni mettaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe brahmalokasmiṃyeva vasiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    អតីតេ ឯកស្មិំ កប្បេ ពោធិសត្តោ ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ កាមេ បហាយ ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា ចតុន្នំ ព្រហ្មវិហារានំ លាភី អរកោ នាម សត្ថា ហុត្វា ហិមវន្តបទេសេ វាសំ កប្បេសិ, តស្ស មហា បរិវារោ អហោសិ។ សោ ឥសិគណំ ឱវទន្តោ ‘‘បព្ពជិតេន នាម មេត្តា ភាវេតព្ពា, ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា ភាវេតព្ពា។ មេត្តចិត្តញ្ហិ នាមេតំ អប្បនាប្បត្តំ ព្រហ្មលោកបរាយណតំ សាធេតី’’តិ មេត្តាយ អានិសំសំ បកាសេន្តោ ឥមា គាថា អាហ –

    Atīte ekasmiṃ kappe bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā catunnaṃ brahmavihārānaṃ lābhī arako nāma satthā hutvā himavantapadese vāsaṃ kappesi, tassa mahā parivāro ahosi. So isigaṇaṃ ovadanto ‘‘pabbajitena nāma mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā. Mettacittañhi nāmetaṃ appanāppattaṃ brahmalokaparāyaṇataṃ sādhetī’’ti mettāya ānisaṃsaṃ pakāsento imā gāthā āha –

    ៣៧.

    37.

    ‘‘យោ វេ មេត្តេន ចិត្តេន, សព្ពលោកានុកម្បតិ;

    ‘‘Yo ve mettena cittena, sabbalokānukampati;

    ឧទ្ធំ អធោ ច តិរិយំ, អប្បមាណេន សព្ពសោ។

    Uddhaṃ adho ca tiriyaṃ, appamāṇena sabbaso.

    ៣៨.

    38.

    ‘‘អប្បមាណំ ហិតំ ចិត្តំ, បរិបុណ្ណំ សុភាវិតំ;

    ‘‘Appamāṇaṃ hitaṃ cittaṃ, paripuṇṇaṃ subhāvitaṃ;

    យំ បមាណកតំ កម្មំ, ន តំ តត្រាវសិស្សតី’’តិ។

    Yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissatī’’ti.

    តត្ថ យោ វេ មេត្តេន ចិត្តេន, សព្ពលោកានុកម្បតីតិ ខត្តិយាទីសុ វា សមណព្រាហ្មណេសុ វា យោ កោចិ អប្បមាណេន មេត្តេន ចិត្តេន សកលំ សត្តលោកំ អនុកម្បតិ។ ឧទ្ធន្តិ បថវិតោ យាវ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនព្រហ្មលោកា។ អធោតិ បថវិយា ហេដ្ឋា ឧស្សទេ មហានិរយេ។ តិរិយន្តិ មនុស្សលោកេ, យត្តកានិ ចក្កវាឡានិ ច តេសុ សព្ពេសុ ឯត្តកេ ឋានេ និព្ពត្តា សព្ពេ សត្តា អវេរា ហោន្តុ, អព្យាបជ្ឈា អនីឃា, សុខី អត្តានំ បរិហរន្តូតិ ឯវំ ភាវិតេន មេត្តេន ចិត្តេនាតិ អត្ថោ។ អប្បមាណេនាតិ អប្បមាណសត្តានំ អប្បមាណារម្មណត្តា អប្បមាណេន។ សព្ពសោតិ សព្ពាការេន, ឧទ្ធំ អធោ តិរិយន្តិ ឯវំ សព្ពសុគតិទុគ្គតិវសេនាតិ អត្ថោ។

    Tattha yo ve mettena cittena, sabbalokānukampatīti khattiyādīsu vā samaṇabrāhmaṇesu vā yo koci appamāṇena mettena cittena sakalaṃ sattalokaṃ anukampati. Uddhanti pathavito yāva nevasaññānāsaññāyatanabrahmalokā. Adhoti pathaviyā heṭṭhā ussade mahāniraye. Tiriyanti manussaloke, yattakāni cakkavāḷāni ca tesu sabbesu ettake ṭhāne nibbattā sabbe sattā averā hontu, abyāpajjhā anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti evaṃ bhāvitena mettena cittenāti attho. Appamāṇenāti appamāṇasattānaṃ appamāṇārammaṇattā appamāṇena. Sabbasoti sabbākārena, uddhaṃ adho tiriyanti evaṃ sabbasugatiduggativasenāti attho.

    អប្បមាណំ ហិតំ ចិត្តន្តិ អប្បមាណំ កត្វា ភាវិតំ សព្ពសត្តេសុ ហិតចិត្តំ។ បរិបុណ្ណន្តិ អវិកលំ។ សុភាវិតន្តិ សុវឌ្ឍិតំ, អប្បនាចិត្តស្សេតំ នាមំ។ យំ បមាណកតំ កម្មន្តិ យំ ‘‘អប្បមាណំ អប្បមាណារម្មណ’’ន្តិ ឯវំ អារម្មណត្តិកវសេន ច វសីភាវប្បត្តិវសេន ច អវឌ្ឍិត្វា កតំ បរិត្តំ កាមាវចរកម្មំ។ ន តំ តត្រាវសិស្សតីតិ តំ បរិត្តំ កម្មំ យំ តំ ‘‘អប្បមាណំ ហិតំ ចិត្ត’’ន្តិ សង្ខគតំ រូបាវចរកម្មំ, តត្រ ន អវសិស្សតិ។ យថា នាម មហោឃេន អជ្ឈោត្ថដំ បរិត្តោទកំ ឱឃស្ស អព្ភន្តរេ តេន អសំហីរមានំ នាវសិស្សតិ ន តិដ្ឋតិ, អថ ខោ មហោឃោវ តំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា តិដ្ឋតិ, ឯវមេវ តំ បរិត្តកម្មំ តស្ស មហគ្គតកម្មស្ស អព្ភន្តរេ តេន មហគ្គតកម្មេន អច្ឆិន្ទិត្វា អគ្គហិតវិបាកោកាសំ ហុត្វា ន អវសិស្សតិ ន តិដ្ឋតិ, ន សក្កោតិ អត្តនោ វិបាកំ ទាតុំ, អថ ខោ មហគ្គតកម្មមេវ តំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា តិដ្ឋតិ វិបាកំ ទេតីតិ។

    Appamāṇaṃ hitaṃ cittanti appamāṇaṃ katvā bhāvitaṃ sabbasattesu hitacittaṃ. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Subhāvitanti suvaḍḍhitaṃ, appanācittassetaṃ nāmaṃ. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti yaṃ ‘‘appamāṇaṃ appamāṇārammaṇa’’nti evaṃ ārammaṇattikavasena ca vasībhāvappattivasena ca avaḍḍhitvā kataṃ parittaṃ kāmāvacarakammaṃ. Na taṃ tatrāvasissatīti taṃ parittaṃ kammaṃ yaṃ taṃ ‘‘appamāṇaṃ hitaṃ citta’’nti saṅkhagataṃ rūpāvacarakammaṃ, tatra na avasissati. Yathā nāma mahoghena ajjhotthaṭaṃ parittodakaṃ oghassa abbhantare tena asaṃhīramānaṃ nāvasissati na tiṭṭhati, atha kho mahoghova taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati, evameva taṃ parittakammaṃ tassa mahaggatakammassa abbhantare tena mahaggatakammena acchinditvā aggahitavipākokāsaṃ hutvā na avasissati na tiṭṭhati, na sakkoti attano vipākaṃ dātuṃ, atha kho mahaggatakammameva taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati vipākaṃ detīti.

    ឯវំ ពោធិសត្តោ អន្តេវាសិកានំ មេត្តាភាវនាយ អានិសំសំ កថេត្វា អបរិហីនជ្ឈានោ ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិត្វា សត្ត សំវដ្ដវិវដ្ដកប្បេ ន ឥមំ លោកំ បុន អគមាសិ។

    Evaṃ bodhisatto antevāsikānaṃ mettābhāvanāya ānisaṃsaṃ kathetvā aparihīnajjhāno brahmaloke nibbattitvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na imaṃ lokaṃ puna agamāsi.

    សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ឥសិគណោ ពុទ្ធបរិសា អហោសិ, អរកោ បន សត្ថា អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā isigaṇo buddhaparisā ahosi, arako pana satthā ahameva ahosi’’nti.

    អរកជាតកវណ្ណនា នវមា។

    Arakajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៦៩. អរកជាតកំ • 169. Arakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact