Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [၁၆၉] ၉. အရကဇာတကဝဏ္ဏနာ

    [169] 9. Arakajātakavaṇṇanā

    ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေနာတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော မေတ္တသုတ္တံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဧကသ္မိဉ္ဟိ သမယေ သတ္ထာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ ဧကာဒသာနိသံသာ ပာဋိကင္ခာ။ ကတမေ ဧကာဒသ? သုခံ သုပတိ, သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ, န ပာပကံ သုပိနံ ပသ္သတိ, မနုသ္သာနံ ပိယော ဟောတိ, အမနုသ္သာနံ ပိယော ဟောတိ, ဒေဝတာ ရက္ခန္တိ, နာသ္သ အဂ္ဂိ ဝာ ဝိသံ ဝာ သတ္ထံ ဝာ ကမတိ, တုဝဋံ စိတ္တံ သမာဓိယတိ, မုခဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသီဒတိ, အသမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, ဥတ္တရိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဗ္ရဟ္မလောကူပဂော ဟောတိ။ မေတ္တာယ, ဘိက္ခဝေ, စေတောဝိမုတ္တိယာ အာသေဝိတာယ။ပေ.။ သုသမာရဒ္ဓာယ ဣမေ ဧကာဒသာနိသံသာ ပာဋိကင္ခာ’’တိ (အ. နိ. ၁၁.၁၅)။ ဣမေ ဧကာဒသာနိသံသေ ဂဟေတ္ဝာ ဌိတံ မေတ္တာဘာဝနံ ဝဏ္ဏေတ္ဝာ ‘‘ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ နာမ သဗ္ဗသတ္တေသု ဩဒိသ္သကာနောဒိသ္သကဝသေန မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ဟိတောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော, အဟိတောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော, မဇ္ဈတ္တောပိ ဟိတေန ဖရိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သဗ္ဗသတ္တေသု ဩဒိသ္သကာနောဒိသ္သကဝသေန မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, စတူသု ဗ္ရဟ္မဝိဟာရေသု ကမ္မံ ကာတဗ္ဗမေဝ။ ဧဝံ ကရောန္တော ဟိ မဂ္ဂံ ဝာ ဖလံ ဝာ အလဘန္တောပိ ဗ္ရဟ္မလောကပရာယဏော အဟောသိ, ပောရာဏကပဏ္ဍိတာပိ သတ္တ ဝသ္သာနိ မေတ္တံ ဘာဝေတ္ဝာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ ဗ္ရဟ္မလောကသ္မိံယေဝ ဝသိံသူ’’တိ ဝတ္ဝာ အတီတံ အာဟရိ။

    Yove mettena cittenāti idaṃ satthā jetavane viharanto mettasuttaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye satthā bhikkhū āmantesi – ‘‘mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame ekādasa? Sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, na pāpakaṃ supinaṃ passati, manussānaṃ piyo hoti, amanussānaṃ piyo hoti, devatā rakkhanti, nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamati, tuvaṭaṃ cittaṃ samādhiyati, mukhavaṇṇo vippasīdati, asammūḷho kālaṃ karoti, uttari appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti. Mettāya, bhikkhave, cetovimuttiyā āsevitāya…pe… susamāraddhāya ime ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti (a. ni. 11.15). Ime ekādasānisaṃse gahetvā ṭhitaṃ mettābhāvanaṃ vaṇṇetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, hitopi hitena pharitabbo, ahitopi hitena pharitabbo, majjhattopi hitena pharitabbo. Evaṃ sabbasattesu odissakānodissakavasena mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā, catūsu brahmavihāresu kammaṃ kātabbameva. Evaṃ karonto hi maggaṃ vā phalaṃ vā alabhantopi brahmalokaparāyaṇo ahosi, porāṇakapaṇḍitāpi satta vassāni mettaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe brahmalokasmiṃyeva vasiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    အတီတေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ ဗောဓိသတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝယပ္ပတ္တော ကာမေ ပဟာယ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ စတုန္နံ ဗ္ရဟ္မဝိဟာရာနံ လာဘီ အရကော နာမ သတ္ထာ ဟုတ္ဝာ ဟိမဝန္တပဒေသေ ဝာသံ ကပ္ပေသိ, တသ္သ မဟာ ပရိဝာရော အဟောသိ။ သော ဣသိဂဏံ ဩဝဒန္တော ‘‘ပဗ္ဗဇိတေန နာမ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ, ကရုဏာ မုဒိတာ ဥပေက္ခာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ မေတ္တစိတ္တဉ္ဟိ နာမေတံ အပ္ပနာပ္ပတ္တံ ဗ္ရဟ္မလောကပရာယဏတံ သာဓေတီ’’တိ မေတ္တာယ အာနိသံသံ ပကာသေန္တော ဣမာ ဂာထာ အာဟ –

    Atīte ekasmiṃ kappe bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā catunnaṃ brahmavihārānaṃ lābhī arako nāma satthā hutvā himavantapadese vāsaṃ kappesi, tassa mahā parivāro ahosi. So isigaṇaṃ ovadanto ‘‘pabbajitena nāma mettā bhāvetabbā, karuṇā muditā upekkhā bhāvetabbā. Mettacittañhi nāmetaṃ appanāppattaṃ brahmalokaparāyaṇataṃ sādhetī’’ti mettāya ānisaṃsaṃ pakāsento imā gāthā āha –

    ၃၇.

    37.

    ‘‘ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေန၊ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပတိ။

    ‘‘Yo ve mettena cittena, sabbalokānukampati;

    ဥဒ္ဓံ အဓော စ တိရိယံ၊ အပ္ပမာဏေန သဗ္ဗသော။

    Uddhaṃ adho ca tiriyaṃ, appamāṇena sabbaso.

    ၃၈.

    38.

    ‘‘အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တံ၊ ပရိပုဏ္ဏံ သုဘာဝိတံ။

    ‘‘Appamāṇaṃ hitaṃ cittaṃ, paripuṇṇaṃ subhāvitaṃ;

    ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ၊ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတီ’’တိ။

    Yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissatī’’ti.

    တတ္ထ ယော ဝေ မေတ္တေန စိတ္တေန, သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပတီတိ ခတ္တိယာဒီသု ဝာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဝာ ယော ကောစိ အပ္ပမာဏေန မေတ္တေန စိတ္တေန သကလံ သတ္တလောကံ အနုကမ္ပတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ ပထဝိတော ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနဗ္ရဟ္မလောကာ။ အဓောတိ ပထဝိယာ ဟေဋ္ဌာ ဥသ္သဒေ မဟာနိရယေ။ တိရိယန္တိ မနုသ္သလောကေ, ယတ္တကာနိ စက္ကဝာဠာနိ စ တေသု သဗ္ဗေသု ဧတ္တကေ ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တာ သဗ္ဗေ သတ္တာ အဝေရာ ဟောန္တု, အဗ္ယာပဇ္ဈာ အနီဃာ, သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တူတိ ဧဝံ ဘာဝိတေန မေတ္တေန စိတ္တေနာတိ အတ္ထော။ အပ္ပမာဏေနာတိ အပ္ပမာဏသတ္တာနံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏတ္တာ အပ္ပမာဏေန။ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗာကာရေန, ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗသုဂတိဒုဂ္ဂတိဝသေနာတိ အတ္ထော။

    Tattha yo ve mettena cittena, sabbalokānukampatīti khattiyādīsu vā samaṇabrāhmaṇesu vā yo koci appamāṇena mettena cittena sakalaṃ sattalokaṃ anukampati. Uddhanti pathavito yāva nevasaññānāsaññāyatanabrahmalokā. Adhoti pathaviyā heṭṭhā ussade mahāniraye. Tiriyanti manussaloke, yattakāni cakkavāḷāni ca tesu sabbesu ettake ṭhāne nibbattā sabbe sattā averā hontu, abyāpajjhā anīghā, sukhī attānaṃ pariharantūti evaṃ bhāvitena mettena cittenāti attho. Appamāṇenāti appamāṇasattānaṃ appamāṇārammaṇattā appamāṇena. Sabbasoti sabbākārena, uddhaṃ adho tiriyanti evaṃ sabbasugatiduggativasenāti attho.

    အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တန္တိ အပ္ပမာဏံ ကတ္ဝာ ဘာဝိတံ သဗ္ဗသတ္တေသု ဟိတစိတ္တံ။ ပရိပုဏ္ဏန္တိ အဝိကလံ။ သုဘာဝိတန္တိ သုဝဍ္ဎိတံ, အပ္ပနာစိတ္တသ္သေတံ နာမံ။ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မန္တိ ယံ ‘‘အပ္ပမာဏံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏ’’န္တိ ဧဝံ အာရမ္မဏတ္တိကဝသေန စ ဝသီဘာဝပ္ပတ္တိဝသေန စ အဝဍ္ဎိတ္ဝာ ကတံ ပရိတ္တံ ကာမာဝစရကမ္မံ။ န တံ တတ္ရာဝသိသ္သတီတိ တံ ပရိတ္တံ ကမ္မံ ယံ တံ ‘‘အပ္ပမာဏံ ဟိတံ စိတ္တ’’န္တိ သင္ခဂတံ ရူပာဝစရကမ္မံ, တတ္ရ န အဝသိသ္သတိ။ ယထာ နာမ မဟောဃေန အဇ္ဈောတ္ထဋံ ပရိတ္တောဒကံ ဩဃသ္သ အဗ္ဘန္တရေ တေန အသံဟီရမာနံ နာဝသိသ္သတိ န တိဋ္ဌတိ, အထ ခော မဟောဃောဝ တံ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ, ဧဝမေဝ တံ ပရိတ္တကမ္မံ တသ္သ မဟဂ္ဂတကမ္မသ္သ အဗ္ဘန္တရေ တေန မဟဂ္ဂတကမ္မေန အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ အဂ္ဂဟိတဝိပာကောကာသံ ဟုတ္ဝာ န အဝသိသ္သတိ န တိဋ္ဌတိ, န သက္ကောတိ အတ္တနော ဝိပာကံ ဒာတုံ, အထ ခော မဟဂ္ဂတကမ္မမေဝ တံ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ ဝိပာကံ ဒေတီတိ။

    Appamāṇaṃ hitaṃ cittanti appamāṇaṃ katvā bhāvitaṃ sabbasattesu hitacittaṃ. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Subhāvitanti suvaḍḍhitaṃ, appanācittassetaṃ nāmaṃ. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti yaṃ ‘‘appamāṇaṃ appamāṇārammaṇa’’nti evaṃ ārammaṇattikavasena ca vasībhāvappattivasena ca avaḍḍhitvā kataṃ parittaṃ kāmāvacarakammaṃ. Na taṃ tatrāvasissatīti taṃ parittaṃ kammaṃ yaṃ taṃ ‘‘appamāṇaṃ hitaṃ citta’’nti saṅkhagataṃ rūpāvacarakammaṃ, tatra na avasissati. Yathā nāma mahoghena ajjhotthaṭaṃ parittodakaṃ oghassa abbhantare tena asaṃhīramānaṃ nāvasissati na tiṭṭhati, atha kho mahoghova taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati, evameva taṃ parittakammaṃ tassa mahaggatakammassa abbhantare tena mahaggatakammena acchinditvā aggahitavipākokāsaṃ hutvā na avasissati na tiṭṭhati, na sakkoti attano vipākaṃ dātuṃ, atha kho mahaggatakammameva taṃ ajjhottharitvā tiṭṭhati vipākaṃ detīti.

    ဧဝံ ဗောဓိသတ္တော အန္တေဝာသိကာနံ မေတ္တာဘာဝနာယ အာနိသံသံ ကထေတ္ဝာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ န ဣမံ လောကံ ပုန အဂမာသိ။

    Evaṃ bodhisatto antevāsikānaṃ mettābhāvanāya ānisaṃsaṃ kathetvā aparihīnajjhāno brahmaloke nibbattitvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na imaṃ lokaṃ puna agamāsi.

    သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတ္ဝာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒာ ဣသိဂဏော ဗုဒ္ဓပရိသာ အဟောသိ, အရကော ပန သတ္ထာ အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā isigaṇo buddhaparisā ahosi, arako pana satthā ahameva ahosi’’nti.

    အရကဇာတကဝဏ္ဏနာ နဝမာ။

    Arakajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi / ၁၆၉. အရကဇာတကံ • 169. Arakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact