Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya

    १०. अरकसुत्तं

    10. Arakasuttaṃ

    ७४. ‘‘भूतपुब्बं, भिक्खवे, अरको नाम सत्था अहोसि तित्थकरो कामेसु वीतरागो। अरकस्स खो पन, भिक्खवे, सत्थुनो अनेकानि सावकसतानि अहेसुं। अरको सत्था सावकानं एवं धम्मं देसेति – अप्पकं, ब्राह्मण, जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं 1 बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं 2 बोद्धब्बं , कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरणं।

    74. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, arako nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo. Arakassa kho pana, bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ. Arako satthā sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – appakaṃ, brāhmaṇa, jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ 3 bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ 4 boddhabbaṃ , kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि , ब्राह्मण, तिणग्गे उस्सावबिन्दु सूरिये उग्गच्छन्ते खिप्पंयेव पटिविगच्छति, न चिरट्ठितिकं होति; एवमेवं खो, ब्राह्मण, उस्सावबिन्दूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं बोद्धब्बं, कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, tiṇagge ussāvabindu sūriye uggacchante khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, ussāvabindūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, थुल्‍लफुसितके देवे वस्सन्ते उदकबुब्बुळं 5 खिप्पंयेव पटिविगच्छति, न चिरट्ठितिकं होति; एवमेवं खो, ब्राह्मण, उदकबुब्बुळूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं बोद्धब्बं, कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, thullaphusitake deve vassante udakabubbuḷaṃ 6 khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, udakabubbuḷūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, उदके दण्डराजि खिप्पंयेव पटिविगच्छति, न चिरट्ठितिका होति; एवमेवं खो, ब्राह्मण, उदके दण्डराजूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं…पे॰… नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udake daṇḍarāji khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, udake daṇḍarājūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, नदी पब्बतेय्या दूरङ्गमा सीघसोता हारहारिनी, नत्थि सो खणो वा लयो वा मुहुत्तो वा यं सा 7 आवत्तति 8, अथ खो सा गच्छतेव वत्ततेव सन्दतेव; एवमेवं खो, ब्राह्मण, नदीपब्बतेय्यूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं…पे॰… नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, nadī pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārinī, natthi so khaṇo vā layo vā muhutto vā yaṃ sā 9 āvattati 10, atha kho sā gacchateva vattateva sandateva; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, nadīpabbateyyūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, बलवा पुरिसो जिव्हग्गे खेळपिण्डं संयूहित्वा अकसिरेनेव वमेय्य 11; एवमेवं खो, ब्राह्मण, खेळपिण्डूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं…पे॰… नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saṃyūhitvā akasireneva vameyya 12; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, kheḷapiṇḍūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, दिवसंसन्तत्ते अयोकटाहे मंसपेसि 13 पक्खित्ता खिप्पंयेव पटिविगच्छति, न चिरट्ठितिका होति; एवमेवं खो, ब्राह्मण, मंसपेसूपमं जीवितं मनुस्सानं परित्तं…पे॰… नत्थि जातस्स अमरणं।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, divasaṃsantatte ayokaṭāhe maṃsapesi 14 pakkhittā khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, maṃsapesūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.

    ‘‘सेय्यथापि, ब्राह्मण, गावी वज्झा आघातनं नीयमाना यं यदेव पादं उद्धरति, सन्तिकेव होति वधस्स सन्तिकेव मरणस्स; एवमेवं खो, ब्राह्मण, गोवज्झूपमं 15 जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं बोद्धब्बं, कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरण’’न्ति।

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, gāvī vajjhā āghātanaṃ nīyamānā yaṃ yadeva pādaṃ uddharati, santikeva hoti vadhassa santikeva maraṇassa; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, govajjhūpamaṃ 16 jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’’nti.

    ‘‘तेन खो पन, भिक्खवे, समयेन मनुस्सानं सट्ठिवस्ससहस्सानि आयुप्पमाणं अहोसि, पञ्‍चवस्ससतिका कुमारिका अलंपतेय्या अहोसि। तेन खो पन, भिक्खवे, समयेन मनुस्सानं छळेव आबाधा अहेसुं – सीतं, उण्हं, जिघच्छा, पिपासा, उच्‍चारो, पस्सावो। सो हि नाम, भिक्खवे, अरको सत्था एवं दीघायुकेसु मनुस्सेसु एवं चिरट्ठितिकेसु एवं अप्पाबाधेसु सावकानं एवं धम्मं देसेस्सति – ‘अप्पकं, ब्राह्मण, जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं बोद्धब्बं, कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरण’’’न्ति।

    ‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena manussānaṃ saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi, pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā ahosi. Tena kho pana, bhikkhave, samayena manussānaṃ chaḷeva ābādhā ahesuṃ – sītaṃ, uṇhaṃ, jighacchā, pipāsā, uccāro, passāvo. So hi nāma, bhikkhave, arako satthā evaṃ dīghāyukesu manussesu evaṃ ciraṭṭhitikesu evaṃ appābādhesu sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desessati – ‘appakaṃ, brāhmaṇa, jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’’’nti.

    ‘‘एतरहि तं, भिक्खवे, सम्मा वदमानो वदेय्य – ‘अप्पकं जीवितं मनुस्सानं परित्तं लहुकं बहुदुक्खं बहुपायासं मन्तायं बोद्धब्बं, कत्तब्बं कुसलं, चरितब्बं ब्रह्मचरियं, नत्थि जातस्स अमरण’न्ति। एतरहि, भिक्खवे , यो चिरं जीवति सो वस्ससतं अप्पं वा भिय्यो। वस्ससतं खो पन, भिक्खवे, जीवन्तो तीणियेव उतुसतानि जीवति – उतुसतं हेमन्तानं, उतुसतं गिम्हानं, उतुसतं वस्सानं। तीणि खो पन, भिक्खवे, उतुसतानि जीवन्तो द्वादस 17 येव माससतानि जीवति – चत्तारि माससतानि हेमन्तानं , चत्तारि माससतानि गिम्हानं, चत्तारि माससतानि वस्सानं। द्वादस खो पन, भिक्खवे, माससतानि जीवन्तो चतुवीसतियेव अद्धमाससतानि जीवति – अट्ठद्धमाससतानि हेमन्तानं, अट्ठद्धमाससतानि गिम्हानं, अट्ठद्धमाससतानि वस्सानं। चतुवीसति खो पन, भिक्खवे, अद्धमाससतानि जीवन्तो छत्तिंसंयेव रत्तिसहस्सानि जीवति – द्वादस रत्तिसहस्सानि हेमन्तानं, द्वादस रत्तिसहस्सानि गिम्हानं, द्वादस रत्तिसहस्सानि वस्सानं। छत्तिंसं खो पन, भिक्खवे, रत्तिसहस्सानि जीवन्तो द्वेसत्ततियेव 18 भत्तसहस्सानि भुञ्‍जति – चतुवीसति भत्तसहस्सानि हेमन्तानं, चतुवीसति भत्तसहस्सानि गिम्हानं, चतुवीसति भत्तसहस्सानि वस्सानं सद्धिं मातुथञ्‍ञाय सद्धिं भत्तन्तरायेन।

    ‘‘Etarahi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘appakaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’nti. Etarahi, bhikkhave , yo ciraṃ jīvati so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Vassasataṃ kho pana, bhikkhave, jīvanto tīṇiyeva utusatāni jīvati – utusataṃ hemantānaṃ, utusataṃ gimhānaṃ, utusataṃ vassānaṃ. Tīṇi kho pana, bhikkhave, utusatāni jīvanto dvādasa 19 yeva māsasatāni jīvati – cattāri māsasatāni hemantānaṃ , cattāri māsasatāni gimhānaṃ, cattāri māsasatāni vassānaṃ. Dvādasa kho pana, bhikkhave, māsasatāni jīvanto catuvīsatiyeva addhamāsasatāni jīvati – aṭṭhaddhamāsasatāni hemantānaṃ, aṭṭhaddhamāsasatāni gimhānaṃ, aṭṭhaddhamāsasatāni vassānaṃ. Catuvīsati kho pana, bhikkhave, addhamāsasatāni jīvanto chattiṃsaṃyeva rattisahassāni jīvati – dvādasa rattisahassāni hemantānaṃ, dvādasa rattisahassāni gimhānaṃ, dvādasa rattisahassāni vassānaṃ. Chattiṃsaṃ kho pana, bhikkhave, rattisahassāni jīvanto dvesattatiyeva 20 bhattasahassāni bhuñjati – catuvīsati bhattasahassāni hemantānaṃ, catuvīsati bhattasahassāni gimhānaṃ, catuvīsati bhattasahassāni vassānaṃ saddhiṃ mātuthaññāya saddhiṃ bhattantarāyena.

    ‘‘तत्रिमे भत्तन्तराया कपिमिद्धोपि भत्तं न भुञ्‍जति, दुक्खितोपि भत्तं न भुञ्‍जति, ब्याधितोपि भत्तं न भुञ्‍जति, उपोसथिकोपि भत्तं न भुञ्‍जति , अलाभकेनपि भत्तं न भुञ्‍जति। इति खो, भिक्खवे, मया वस्ससतायुकस्स मनुस्सस्स आयुपि सङ्खातो 21, आयुप्पमाणम्पि सङ्खातं, उतूपि सङ्खाता, संवच्छरापि सङ्खाता, मासापि सङ्खाता, अद्धमासापि सङ्खाता, रत्तिपि सङ्खाता, दिवापि सङ्खाता, भत्तापि सङ्खाता, भत्तन्तरायापि सङ्खाता। यं, भिक्खवे, सत्थारा करणीयं सावकानं हितेसिना अनुकम्पकेन अनुकम्पं उपादाय; कतं वो तं मया एतानि, भिक्खवे, रुक्खमूलानि एतानि सुञ्‍ञागारानि। झायथ, भिक्खवे, मा पमादत्थ; मा पच्छा विप्पटिसारिनो अहुवत्थ। अयं वो अम्हाकं अनुसासनी’’ति। दसमं।

    ‘‘Tatrime bhattantarāyā kapimiddhopi bhattaṃ na bhuñjati, dukkhitopi bhattaṃ na bhuñjati, byādhitopi bhattaṃ na bhuñjati, uposathikopi bhattaṃ na bhuñjati , alābhakenapi bhattaṃ na bhuñjati. Iti kho, bhikkhave, mayā vassasatāyukassa manussassa āyupi saṅkhāto 22, āyuppamāṇampi saṅkhātaṃ, utūpi saṅkhātā, saṃvaccharāpi saṅkhātā, māsāpi saṅkhātā, addhamāsāpi saṅkhātā, rattipi saṅkhātā, divāpi saṅkhātā, bhattāpi saṅkhātā, bhattantarāyāpi saṅkhātā. Yaṃ, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya; kataṃ vo taṃ mayā etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti. Dasamaṃ.

    महावग्गो सत्तमो।

    Mahāvaggo sattamo.

    तस्सुद्दानं –

    Tassuddānaṃ –

    हिरीसूरियं उपमा, धम्मञ्‍ञू पारिछत्तकं।

    Hirīsūriyaṃ upamā, dhammaññū pārichattakaṃ;

    सक्‍कच्‍चं भावना अग्गि, सुनेत्तअरकेन चाति॥

    Sakkaccaṃ bhāvanā aggi, sunettaarakena cāti.




    Next: ८. विनयवग्गो • 8. Vinayavaggo




    Footnotes:
    1. लहुसं (टीका)
    2. मन्ताय (सब्बत्थ) टीका पस्सितब्बा
    3. lahusaṃ (ṭīkā)
    4. mantāya (sabbattha) ṭīkā passitabbā
    5. उदकपुप्फुळं (क॰)
    6. udakapupphuḷaṃ (ka.)
    7. याय (क॰)
    8. थरति (सी॰), धरति (स्या॰), अवतिट्ठेय्य (?)
    9. yāya (ka.)
    10. tharati (sī.), dharati (syā.), avatiṭṭheyya (?)
    11. पतापेय्य (क॰)
    12. patāpeyya (ka.)
    13. मंसपेसी (सी॰ स्या॰)
    14. maṃsapesī (sī. syā.)
    15. गावीवज्झूपमं (सी॰ स्या॰)
    16. gāvīvajjhūpamaṃ (sī. syā.)
    17. द्वादसं (सी॰ क॰)
    18. द्वेसत्ततिञ्‍ञेव (स्या॰), द्वेसत्ततिञ्‍चेव (क॰)
    19. dvādasaṃ (sī. ka.)
    20. dvesattatiññeva (syā.), dvesattatiñceva (ka.)
    21. सङ्खातं (?)
    22. saṅkhātaṃ (?)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १०. अरकसुत्तवण्णना • 10. Arakasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. अरकसुत्तवण्णना • 10. Arakasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact