Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၁၀. အရကသုတ္တံ
10. Arakasuttaṃ
၇၄. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အရကော နာမ သတ္ထာ အဟောသိ တိတ္ထကရော ကာမေသု ဝီတရာဂော။ အရကသ္သ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထုနော အနေကာနိ သာဝကသတာနိ အဟေသုံ။ အရကော သတ္ထာ သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – အပ္ပကံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ 1 ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ 2 ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ , ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
74. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, arako nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo. Arakassa kho pana, bhikkhave, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ. Arako satthā sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – appakaṃ, brāhmaṇa, jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ 3 bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ 4 boddhabbaṃ , kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ , ဗ္ရာဟ္မဏ, တိဏဂ္ဂေ ဥသ္သာဝဗိန္ဒု သူရိယေ ဥဂ္ဂစ္ဆန္တေ ခိပ္ပံယေဝ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ, န စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဥသ္သာဝဗိန္ဒူပမံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
‘‘Seyyathāpi , brāhmaṇa, tiṇagge ussāvabindu sūriye uggacchante khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, ussāvabindūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ထုလ္လဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဥဒကဗုဗ္ဗုဠံ 5 ခိပ္ပံယေဝ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ, န စိရဋ္ဌိတိကံ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဥဒကဗုဗ္ဗုဠူပမံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, thullaphusitake deve vassante udakabubbuḷaṃ 6 khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, udakabubbuḷūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဥဒကေ ဒဏ္ဍရာဇိ ခိပ္ပံယေဝ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ, န စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဥဒကေ ဒဏ္ဍရာဇူပမံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ။ပေ.။ နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, udake daṇḍarāji khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, udake daṇḍarājūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဗလဝာ ပုရိသော ဇိဝ္ဟဂ္ဂေ ခေဠပိဏ္ဍံ သံယူဟိတ္ဝာ အကသိရေနေဝ ဝမေယ္ယ 11; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ခေဠပိဏ္ဍူပမံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ။ပေ.။ နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, balavā puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saṃyūhitvā akasireneva vameyya 12; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, kheḷapiṇḍūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဒိဝသံသန္တတ္တေ အယောကဋာဟေ မံသပေသိ 13 ပက္ခိတ္တာ ခိပ္ပံယေဝ ပဋိဝိဂစ္ဆတိ, န စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, မံသပေသူပမံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ။ပေ.။ နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏံ။
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, divasaṃsantatte ayokaṭāhe maṃsapesi 14 pakkhittā khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, maṃsapesūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ…pe… natthi jātassa amaraṇaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဂာဝီ ဝဇ္ဈာ အာဃာတနံ နီယမာနာ ယံ ယဒေဝ ပာဒံ ဥဒ္ဓရတိ, သန္တိကေဝ ဟောတိ ဝဓသ္သ သန္တိကေဝ မရဏသ္သ; ဧဝမေဝံ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဂောဝဇ္ဈူပမံ 15 ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏ’’န္တိ။
‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇa, gāvī vajjhā āghātanaṃ nīyamānā yaṃ yadeva pādaṃ uddharati, santikeva hoti vadhassa santikeva maraṇassa; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, govajjhūpamaṃ 16 jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’’nti.
‘‘တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန မနုသ္သာနံ သဋ္ဌိဝသ္သသဟသ္သာနိ အာယုပ္ပမာဏံ အဟောသိ, ပဉ္စဝသ္သသတိကာ ကုမာရိကာ အလံပတေယ္ယာ အဟောသိ။ တေန ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သမယေန မနုသ္သာနံ ဆဠေဝ အာဗာဓာ အဟေသုံ – သီတံ, ဥဏ္ဟံ, ဇိဃစ္ဆာ, ပိပာသာ, ဥစ္စာရော, ပသ္သာဝော။ သော ဟိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, အရကော သတ္ထာ ဧဝံ ဒီဃာယုကေသု မနုသ္သေသု ဧဝံ စိရဋ္ဌိတိကေသု ဧဝံ အပ္ပာဗာဓေသု သာဝကာနံ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသေသ္သတိ – ‘အပ္ပကံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏ’’’န္တိ။
‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena manussānaṃ saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi, pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā ahosi. Tena kho pana, bhikkhave, samayena manussānaṃ chaḷeva ābādhā ahesuṃ – sītaṃ, uṇhaṃ, jighacchā, pipāsā, uccāro, passāvo. So hi nāma, bhikkhave, arako satthā evaṃ dīghāyukesu manussesu evaṃ ciraṭṭhitikesu evaṃ appābādhesu sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desessati – ‘appakaṃ, brāhmaṇa, jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’’’nti.
‘‘ဧတရဟိ တံ, ဘိက္ခဝေ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယ္ယ – ‘အပ္ပကံ ဇီဝိတံ မနုသ္သာနံ ပရိတ္တံ လဟုကံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟုပာယာသံ မန္တာယံ ဗောဒ္ဓဗ္ဗံ, ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ, စရိတဗ္ဗံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, နတ္ထိ ဇာတသ္သ အမရဏ’န္တိ။ ဧတရဟိ, ဘိက္ခဝေ , ယော စိရံ ဇီဝတိ သော ဝသ္သသတံ အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော။ ဝသ္သသတံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဇီဝန္တော တီဏိယေဝ ဥတုသတာနိ ဇီဝတိ – ဥတုသတံ ဟေမန္တာနံ, ဥတုသတံ ဂိမ္ဟာနံ, ဥတုသတံ ဝသ္သာနံ။ တီဏိ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဥတုသတာနိ ဇီဝန္တော ဒ္ဝာဒသ 17 ယေဝ မာသသတာနိ ဇီဝတိ – စတ္တာရိ မာသသတာနိ ဟေမန္တာနံ , စတ္တာရိ မာသသတာနိ ဂိမ္ဟာနံ, စတ္တာရိ မာသသတာနိ ဝသ္သာနံ။ ဒ္ဝာဒသ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, မာသသတာနိ ဇီဝန္တော စတုဝီသတိယေဝ အဒ္ဓမာသသတာနိ ဇီဝတိ – အဋ္ဌဒ္ဓမာသသတာနိ ဟေမန္တာနံ, အဋ္ဌဒ္ဓမာသသတာနိ ဂိမ္ဟာနံ, အဋ္ဌဒ္ဓမာသသတာနိ ဝသ္သာနံ။ စတုဝီသတိ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, အဒ္ဓမာသသတာနိ ဇီဝန္တော ဆတ္တိံသံယေဝ ရတ္တိသဟသ္သာနိ ဇီဝတိ – ဒ္ဝာဒသ ရတ္တိသဟသ္သာနိ ဟေမန္တာနံ, ဒ္ဝာဒသ ရတ္တိသဟသ္သာနိ ဂိမ္ဟာနံ, ဒ္ဝာဒသ ရတ္တိသဟသ္သာနိ ဝသ္သာနံ။ ဆတ္တိံသံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တိသဟသ္သာနိ ဇီဝန္တော ဒ္ဝေသတ္တတိယေဝ 18 ဘတ္တသဟသ္သာနိ ဘုဉ္ဇတိ – စတုဝီသတိ ဘတ္တသဟသ္သာနိ ဟေမန္တာနံ, စတုဝီသတိ ဘတ္တသဟသ္သာနိ ဂိမ္ဟာနံ, စတုဝီသတိ ဘတ္တသဟသ္သာနိ ဝသ္သာနံ သဒ္ဓိံ မာတုထညာယ သဒ္ဓိံ ဘတ္တန္တရာယေန။
‘‘Etarahi taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘appakaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahupāyāsaṃ mantāyaṃ boddhabbaṃ, kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ, natthi jātassa amaraṇa’nti. Etarahi, bhikkhave , yo ciraṃ jīvati so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo. Vassasataṃ kho pana, bhikkhave, jīvanto tīṇiyeva utusatāni jīvati – utusataṃ hemantānaṃ, utusataṃ gimhānaṃ, utusataṃ vassānaṃ. Tīṇi kho pana, bhikkhave, utusatāni jīvanto dvādasa 19 yeva māsasatāni jīvati – cattāri māsasatāni hemantānaṃ , cattāri māsasatāni gimhānaṃ, cattāri māsasatāni vassānaṃ. Dvādasa kho pana, bhikkhave, māsasatāni jīvanto catuvīsatiyeva addhamāsasatāni jīvati – aṭṭhaddhamāsasatāni hemantānaṃ, aṭṭhaddhamāsasatāni gimhānaṃ, aṭṭhaddhamāsasatāni vassānaṃ. Catuvīsati kho pana, bhikkhave, addhamāsasatāni jīvanto chattiṃsaṃyeva rattisahassāni jīvati – dvādasa rattisahassāni hemantānaṃ, dvādasa rattisahassāni gimhānaṃ, dvādasa rattisahassāni vassānaṃ. Chattiṃsaṃ kho pana, bhikkhave, rattisahassāni jīvanto dvesattatiyeva 20 bhattasahassāni bhuñjati – catuvīsati bhattasahassāni hemantānaṃ, catuvīsati bhattasahassāni gimhānaṃ, catuvīsati bhattasahassāni vassānaṃ saddhiṃ mātuthaññāya saddhiṃ bhattantarāyena.
‘‘တတ္ရိမေ ဘတ္တန္တရာယာ ကပိမိဒ္ဓောပိ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ, ဒုက္ခိတောပိ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ, ဗ္ယာဓိတောပိ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ, ဥပောသထိကောပိ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ , အလာဘကေနပိ ဘတ္တံ န ဘုဉ္ဇတိ။ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဝသ္သသတာယုကသ္သ မနုသ္သသ္သ အာယုပိ သင္ခာတော 21, အာယုပ္ပမာဏမ္ပိ သင္ခာတံ, ဥတူပိ သင္ခာတာ, သံဝစ္ဆရာပိ သင္ခာတာ, မာသာပိ သင္ခာတာ, အဒ္ဓမာသာပိ သင္ခာတာ, ရတ္တိပိ သင္ခာတာ, ဒိဝာပိ သင္ခာတာ, ဘတ္တာပိ သင္ခာတာ, ဘတ္တန္တရာယာပိ သင္ခာတာ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရာ ကရဏီယံ သာဝကာနံ ဟိတေသိနာ အနုကမ္ပကေန အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယ; ကတံ ဝော တံ မယာ ဧတာနိ, ဘိက္ခဝေ, ရုက္ခမူလာနိ ဧတာနိ သုညာဂာရာနိ။ ဈာယထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ပမာဒတ္ထ; မာ ပစ္ဆာ ဝိပ္ပဋိသာရိနော အဟုဝတ္ထ။ အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ’’တိ။ ဒသမံ။
‘‘Tatrime bhattantarāyā kapimiddhopi bhattaṃ na bhuñjati, dukkhitopi bhattaṃ na bhuñjati, byādhitopi bhattaṃ na bhuñjati, uposathikopi bhattaṃ na bhuñjati , alābhakenapi bhattaṃ na bhuñjati. Iti kho, bhikkhave, mayā vassasatāyukassa manussassa āyupi saṅkhāto 22, āyuppamāṇampi saṅkhātaṃ, utūpi saṅkhātā, saṃvaccharāpi saṅkhātā, māsāpi saṅkhātā, addhamāsāpi saṅkhātā, rattipi saṅkhātā, divāpi saṅkhātā, bhattāpi saṅkhātā, bhattantarāyāpi saṅkhātā. Yaṃ, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya; kataṃ vo taṃ mayā etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni etāni suññāgārāni. Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti. Dasamaṃ.
မဟာဝဂ္ဂော သတ္တမော။
Mahāvaggo sattamo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
ဟိရီသူရိယံ ဥပမာ၊ ဓမ္မညူ ပာရိဆတ္တကံ။
Hirīsūriyaṃ upamā, dhammaññū pārichattakaṃ;
သက္ကစ္စံ ဘာဝနာ အဂ္ဂိ၊ သုနေတ္တအရကေန စာတိ။
Sakkaccaṃ bhāvanā aggi, sunettaarakena cāti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. အရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Arakasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. အရကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Arakasuttavaṇṇanā