| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១០. អរកសុត្តវណ្ណនា
10. Arakasuttavaṇṇanā
៧៤. ទសមេ បរិត្តន្តិ ឥត្តរំ។ តេនាហ ‘‘អប្បំ ថោក’’ន្តិ។ បពន្ធានុបច្ឆេទស្ស បច្ចយភាវោ ឥធ ជីវិតស្ស រសោ កិច្ចន្តិ អធិប្បេតន្តិ អាហ ‘‘សរសបរិត្តតាយបី’’តិ។ តទធីនវុត្តិតាយបិ ហិ ‘‘យោ, ភិក្ខវេ, ចិរំ ជីវតិ, សោ វស្សសតំ អប្បំ វា ភិយ្យោ’’តិ វចនតោ បរិត្តំ ខណបរិត្តតាយបិ។ បរមត្ថតោ ហិ អតិបរិត្តោ សត្តានំ ជីវិតក្ខណោ ឯកចិត្តក្ខណប្បវត្តិមត្តោយេវ។ យថា នាម រថចក្កំ បវត្តមានម្បិ ឯកេនេវ នេមិប្បទេសេន បវត្តតិ, តិដ្ឋមានម្បិ ឯកេនេវ តិដ្ឋតិ, ឯវមេវំ ឯកចិត្តក្ខណិកំ សត្តានំ ជីវិតំ តស្មិំ ចិត្តេ និរុទ្ធមត្តេ សត្តោ និរុទ្ធោតិ វុច្ចតិ។ យថាហ ‘‘អតីតេ ចិត្តក្ខណេ ជីវិត្ថ ន ជីវតិ ន ជីវិស្សតិ។ អនាគតេ ចិត្តក្ខណេ ន ជីវិត្ថ ន ជីវតិ ជីវិស្សតិ។ បច្ចុប្បន្នេ ចិត្តក្ខណេ ន ជីវិត្ថ ជីវតិ ន ជីវិស្សតិ។
74. Dasame parittanti ittaraṃ. Tenāha ‘‘appaṃ thoka’’nti. Pabandhānupacchedassa paccayabhāvo idha jīvitassa raso kiccanti adhippetanti āha ‘‘sarasaparittatāyapī’’ti. Tadadhīnavuttitāyapi hi ‘‘yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti vacanato parittaṃ khaṇaparittatāyapi. Paramatthato hi atiparitto sattānaṃ jīvitakkhaṇo ekacittakkhaṇappavattimattoyeva. Yathā nāma rathacakkaṃ pavattamānampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiṭṭhamānampi ekeneva tiṭṭhati, evamevaṃ ekacittakkhaṇikaṃ sattānaṃ jīvitaṃ tasmiṃ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yathāha ‘‘atīte cittakkhaṇe jīvittha na jīvati na jīvissati. Anāgate cittakkhaṇe na jīvittha na jīvati jīvissati. Paccuppanne cittakkhaṇe na jīvittha jīvati na jīvissati.
‘‘ជីវិតំ អត្តភាវោ ច, សុខទុក្ខា ច កេវលា;
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ឯកចិត្តសមាយុត្តា, លហុសោ វត្តតេ ខណោ។
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.
‘‘យេ និរុទ្ធា មរន្តស្ស, តិដ្ឋមានស្ស វា ឥធ;
‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;
សព្ពេបិ សទិសា ខន្ធា, គតា អប្បដិសន្ធិកា។
Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.
‘‘អនិព្ពត្តេន ន ជាតោ, បច្ចុប្បន្នេន ជីវតិ;
‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;
ចិត្តភង្គា មតោ លោកោ, បញ្ញត្តិ បរមត្ថិយា’’តិ។ (មហានិ. ១០);
Cittabhaṅgā mato loko, paññatti paramatthiyā’’ti. (mahāni. 10);
លហុសន្តិ លហុកំ។ តេនាហ ‘‘លហុំ ឧប្បជ្ជិត្វា និរុជ្ឈនតោ លហុស’’ន្តិ។ បរិត្តំ លហុសន្តិ ឧភយំ បនេតំ អប្បកស្ស វេវចនំ។ យញ្ហិ អប្បកំ, តំ បរិត្តញ្ចេវ លហុកញ្ច ហោតិ។ ឥធ បន អាយុនោ អធិប្បេតត្តា រស្សន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ មន្តាយន្តិ ករណត្ថេ ឯតំ ភុម្មវចនន្តិ អាហ ‘‘មន្តាយ ពោទ្ធព្ពំ, បញ្ញាយ ជានិតព្ពន្តិ អត្ថោ’’តិ។ មន្តាយន្តិ វា មន្តេយ្យន្តិ វុត្តំ ហោតិ, មន្តេតព្ពំ មន្តាយ ឧបបរិក្ខិតព្ពន្តិ អត្ថោ។ បញ្ញាយ ជានិតព្ពន្តិ ជានិតព្ពំ ជីវិតស្ស បរិត្តភាវោ ពហុទុក្ខាទិភាវោ។ ជានិត្វា ច បន សព្ពបលិពោធេ ឆិន្ទិត្វា កត្តព្ពំ កុសលំ, ចរិតព្ពំ ព្រហ្មចរិយំ។ យស្មា ឥត្ថិ ជាតស្ស អមរណំ, អប្បំ វា ភិយ្យោ វស្សសតតោ ឧបរិ អប្បំ អញ្ញំ វស្សសតំ អប្បត្វា វីសំ វា តិំសំ វា ចត្តាលីសំ វា បណ្ណាសំ វា សដ្ឋិ វា វស្សានិ ជីវតិ, ឯវំទីឃាយុកោ បន អតិទុល្លភោ។ ‘‘អសុកោ ហិ ឯវំ ចិរំ ជីវតី’’តិ តត្ថ តត្ថ គន្ត្វា ទដ្ឋព្ពោ ហោតិ។ តត្ថ វិសាខា ឧបាសិកា វីសសតំ ជីវតិ, តថា បោក្ខរសាតិព្រាហ្មណោ, ព្រហ្មាយុព្រាហ្មណោ, ពាវរិយព្រាហ្មណោ, អានន្ទត្ថេរោ, មហាកស្សបត្ថេរោតិ ។ អនុរុទ្ធត្ថេរោ បន វស្សសតញ្ចេវ បណ្ណាសញ្ច វស្សានិ។ ពាកុលត្ថេរោ វស្សសតញ្ចេវ សដ្ឋិ ច វស្សានិ, អយំ សព្ពទីឃាយុកោ, សោបិ ទ្វេ វស្សសតានិ ន ជីវិ។
Lahusanti lahukaṃ. Tenāha ‘‘lahuṃ uppajjitvā nirujjhanato lahusa’’nti. Parittaṃ lahusanti ubhayaṃ panetaṃ appakassa vevacanaṃ. Yañhi appakaṃ, taṃ parittañceva lahukañca hoti. Idha pana āyuno adhippetattā rassanti vuttaṃ hoti. Mantāyanti karaṇatthe etaṃ bhummavacananti āha ‘‘mantāya boddhabbaṃ, paññāya jānitabbanti attho’’ti. Mantāyanti vā manteyyanti vuttaṃ hoti, mantetabbaṃ mantāya upaparikkhitabbanti attho. Paññāya jānitabbanti jānitabbaṃ jīvitassa parittabhāvo bahudukkhādibhāvo. Jānitvā ca pana sabbapalibodhe chinditvā kattabbaṃ kusalaṃ, caritabbaṃ brahmacariyaṃ. Yasmā itthi jātassa amaraṇaṃ, appaṃ vā bhiyyo vassasatato upari appaṃ aññaṃ vassasataṃ appatvā vīsaṃ vā tiṃsaṃ vā cattālīsaṃ vā paṇṇāsaṃ vā saṭṭhi vā vassāni jīvati, evaṃdīghāyuko pana atidullabho. ‘‘Asuko hi evaṃ ciraṃ jīvatī’’ti tattha tattha gantvā daṭṭhabbo hoti. Tattha visākhā upāsikā vīsasataṃ jīvati, tathā pokkharasātibrāhmaṇo, brahmāyubrāhmaṇo, bāvariyabrāhmaṇo, ānandatthero, mahākassapattheroti . Anuruddhatthero pana vassasatañceva paṇṇāsañca vassāni. Bākulatthero vassasatañceva saṭṭhi ca vassāni, ayaṃ sabbadīghāyuko, sopi dve vassasatāni na jīvi.
អរកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Arakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
មហាវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. អរកសុត្តំ • 10. Arakasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. អរកសុត្តវណ្ណនា • 10. Arakasuttavaṇṇanā
