| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
อารามฎฺฐกถาวณฺณนา
Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā
๑๐๒. อารามฎฺฐกถายํ พนฺธนนฺติ ปุปฺผานํ วเณฺฎ ปติฎฺฐิตฎฺฐานํฯ อภิยุญฺชตีติ โจเทติ อฑฺฑํ กโรติฯ อทินฺนาทานสฺส ปโยคตฺตาติ สหปโยคมาห วตฺถุมฺหิเยว กตปโยคตฺตาฯ สหปโยควเสน เหตํ ทุกฺกฎํฯ วินิจฺฉยปฺปสุตนฺติ วินิจฺฉเย นิยุตฺตํฯ กกฺขโฬติ ทารุโณฯ ธุรํ นิกฺขิปตีติ อุสฺสาหํ ฐเปติ, อตฺตโน สนฺตกกรเณ นิรุสฺสาโห โหตีติ อโตฺถฯ กูฎฑฺฑการโกปิ สเจ ธุรํ น นิกฺขิปติ, นตฺถิ อวหาโรติ อาห ‘‘สเจ สยมฺปิ กตธุรนิเกฺขโป โหตี’’ติฯ สยมฺปีติ อภิยุญฺชโกปิฯ กตธุรนิเกฺขโปติ ‘‘น ทานิ นํ อิมสฺส ทสฺสามี’’ติ เอวํ ตสฺส ทาเน กตธุรนิเกฺขโปฯ กิงฺการปฺปฎิสฺสาวิภาเวติ ‘‘กิํ กโรมิ กิํ กโรมี’’ติ เอวํ กิงฺการเมว ปฎิสฺสุณโนฺต วิจรตีติ กิงฺการปฎิสฺสาวี, ตสฺส ภาโว กิงฺการปฎิสฺสาวิภาโว, ตสฺมิํ, อตฺตโน วสวตฺติภาเวติ วุตฺตํ โหติฯ
102. Ārāmaṭṭhakathāyaṃ bandhananti pupphānaṃ vaṇṭe patiṭṭhitaṭṭhānaṃ. Abhiyuñjatīti codeti aḍḍaṃ karoti. Adinnādānassa payogattāti sahapayogamāha vatthumhiyeva katapayogattā. Sahapayogavasena hetaṃ dukkaṭaṃ. Vinicchayappasutanti vinicchaye niyuttaṃ. Kakkhaḷoti dāruṇo. Dhuraṃ nikkhipatīti ussāhaṃ ṭhapeti, attano santakakaraṇe nirussāho hotīti attho. Kūṭaḍḍakārakopi sace dhuraṃ na nikkhipati, natthi avahāroti āha ‘‘sace sayampi katadhuranikkhepo hotī’’ti. Sayampīti abhiyuñjakopi. Katadhuranikkhepoti ‘‘na dāni naṃ imassa dassāmī’’ti evaṃ tassa dāne katadhuranikkhepo. Kiṅkārappaṭissāvibhāveti ‘‘kiṃ karomi kiṃ karomī’’ti evaṃ kiṅkārameva paṭissuṇanto vicaratīti kiṅkārapaṭissāvī, tassa bhāvo kiṅkārapaṭissāvibhāvo, tasmiṃ, attano vasavattibhāveti vuttaṃ hoti.
อุโกฺกจํ ทตฺวาติ ลญฺชํ ทตฺวาฯ กูฎวินิจฺฉยิกานนฺติ กูฎวินิจฺฉเย นิยุตฺตานํ วินยธรานํฯ ‘‘คณฺหา’’ติ อวตฺวา ‘‘อสามิกสฺส สามิโก อย’’นฺติอาทินา ปริยาเยน วุเตฺตปิ ตสฺส สนฺตกภาวํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา ปวตฺตวจนตฺตา กูฎวินิจฺฉยํ กโรนฺตานํ กูฎสกฺขีนญฺจ ปาราชิกเมวฯ อสติปิ เจตฺถ ฐานาจาวเน อุภินฺนํ ธุรนิเกฺขโปเยว ฐานาจาวนฎฺฐาเน ติฎฺฐติฯ อิมสฺมิํ ธุรนิเกฺขเป ปาราชิเก สามิกสฺส วิมตุปฺปาทนปโยเค กเต ถุลฺลจฺจยํ, ตเสฺสว ธุรนิเกฺขปปโยเค นิปฺผาทิเต ปาราชิกํฯ สยํ ปราชยํ ปาปุณาตีติ กูฎฑฺฑการโก ปราชยํ ปาปุณาติฯ
Ukkocaṃ datvāti lañjaṃ datvā. Kūṭavinicchayikānanti kūṭavinicchaye niyuttānaṃ vinayadharānaṃ. ‘‘Gaṇhā’’ti avatvā ‘‘asāmikassa sāmiko aya’’ntiādinā pariyāyena vuttepi tassa santakabhāvaṃ paricchinditvā pavattavacanattā kūṭavinicchayaṃ karontānaṃ kūṭasakkhīnañca pārājikameva. Asatipi cettha ṭhānācāvane ubhinnaṃ dhuranikkhepoyeva ṭhānācāvanaṭṭhāne tiṭṭhati. Imasmiṃ dhuranikkhepe pārājike sāmikassa vimatuppādanapayoge kate thullaccayaṃ, tasseva dhuranikkhepapayoge nipphādite pārājikaṃ. Sayaṃ parājayaṃ pāpuṇātīti kūṭaḍḍakārako parājayaṃ pāpuṇāti.
อารามฎฺฐกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อารามฎฺฐกถาวณฺณนา • Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā
