| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
២. អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
2. Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā
២. អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសេ រូបាយតនន្តិ រូបសង្ខាតំ អាយតនំ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ចក្ខុវិញ្ញាណធាតុយាតិ ចក្ខុវិញ្ញាណសង្ខាតាយ ធាតុយា។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ តំសម្បយុត្តកានន្តិ តាយ ចក្ខុវិញ្ញាណធាតុយា សម្បយុត្តកានំ តិណ្ណំ ខន្ធានំ, សព្ពេសម្បិ ចក្ខុបសាទវត្ថុកានំ ចតុន្នំ ខន្ធានំ រូបាយតនំ អារម្មណបច្ចយេន បច្ចយោតិ អត្ថោ។ ឥតោ បរេសុបិ ឯសេវ នយោ។ មនោធាតុយាតិ សសម្បយុត្តធម្មាយ តិវិធាយបិ មនោធាតុយា រូបាយតនាទីនិ បញ្ច អារម្មណបច្ចយេន បច្ចយោ, នោ ច ខោ ឯកក្ខណេ។ សព្ពេ ធម្មាតិ ឯតានិ ច រូបាយតនាទីនិ បញ្ច អវសេសា ច សព្ពេបិ ញេយ្យធម្មា ឥមា ឆ ធាតុយោ ឋបេត្វា សេសាយ សសម្បយុត្តធម្មាយ មនោវិញ្ញាណធាតុយា អារម្មណបច្ចយេន បច្ចយោតិ អត្ថោ។ យំ យំ ធម្មំ អារព្ភាតិ ឥមិនា យេ ឯតេ ឯតាសំ សត្តន្នំ វិញ្ញាណធាតូនំ អារម្មណធម្មា វុត្តា, តេ តាសំ ធាតូនំ អារម្មណំ កត្វា ឧប្បជ្ជនក្ខណេយេវ អារម្មណបច្ចយោ ហោន្តីតិ ទីបេតិ។ ឯវំ ហោន្តាបិ ច ន ឯកតោ ហោន្តិ, យំ យំ អារព្ភ យេ យេ ឧប្បជ្ជន្តិ, តេសំ តេសំ តេ តេ វិសុំ វិសុំ អារម្មណបច្ចយោ ហោន្តីតិបិ ទីបេតិ។ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ឥទំ យថា នជ្ជោ សន្ទន្តិ, បព្ពតា តិដ្ឋន្តីតិ សព្ពកាលសង្គហវសេន, ឯវំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ តេន យេបិ អារព្ភ យេ ឧប្បជ្ជិំសុ, យេបិ ឧប្បជ្ជិស្សន្តិ, តេ សព្ពេ អារម្មណបច្ចយេនេវ ឧប្បជ្ជិំសុ ច ឧប្បជ្ជិស្សន្តិ ចាតិ សិទ្ធំ ហោតិ។ ចិត្តចេតសិកា ធម្មាតិ ឥទំ ‘‘យេ យេ ធម្មា’’តិ វុត្តានំ សរូបតោ និទស្សនំ។ តេ តេ ធម្មាតិ តេ តេ អារម្មណធម្មា។ តេសំ តេសន្តិ តេសំ តេសំ ចិត្តចេតសិកធម្មានំ។ អយំ តាវេត្ថ បាឡិវណ្ណនា។
2. Ārammaṇapaccayaniddese rūpāyatananti rūpasaṅkhātaṃ āyatanaṃ. Sesesupi eseva nayo. Cakkhuviññāṇadhātuyāti cakkhuviññāṇasaṅkhātāya dhātuyā. Sesapadesupi eseva nayo. Taṃsampayuttakānanti tāya cakkhuviññāṇadhātuyā sampayuttakānaṃ tiṇṇaṃ khandhānaṃ, sabbesampi cakkhupasādavatthukānaṃ catunnaṃ khandhānaṃ rūpāyatanaṃ ārammaṇapaccayena paccayoti attho. Ito paresupi eseva nayo. Manodhātuyāti sasampayuttadhammāya tividhāyapi manodhātuyā rūpāyatanādīni pañca ārammaṇapaccayena paccayo, no ca kho ekakkhaṇe. Sabbe dhammāti etāni ca rūpāyatanādīni pañca avasesā ca sabbepi ñeyyadhammā imā cha dhātuyo ṭhapetvā sesāya sasampayuttadhammāya manoviññāṇadhātuyā ārammaṇapaccayena paccayoti attho. Yaṃ yaṃ dhammaṃ ārabbhāti iminā ye ete etāsaṃ sattannaṃ viññāṇadhātūnaṃ ārammaṇadhammā vuttā, te tāsaṃ dhātūnaṃ ārammaṇaṃ katvā uppajjanakkhaṇeyeva ārammaṇapaccayo hontīti dīpeti. Evaṃ hontāpi ca na ekato honti, yaṃ yaṃ ārabbha ye ye uppajjanti, tesaṃ tesaṃ te te visuṃ visuṃ ārammaṇapaccayo hontītipi dīpeti. Uppajjantīti idaṃ yathā najjo sandanti, pabbatā tiṭṭhantīti sabbakālasaṅgahavasena, evaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tena yepi ārabbha ye uppajjiṃsu, yepi uppajjissanti, te sabbe ārammaṇapaccayeneva uppajjiṃsu ca uppajjissanti cāti siddhaṃ hoti. Cittacetasikā dhammāti idaṃ ‘‘ye ye dhammā’’ti vuttānaṃ sarūpato nidassanaṃ. Te te dhammāti te te ārammaṇadhammā. Tesaṃ tesanti tesaṃ tesaṃ cittacetasikadhammānaṃ. Ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
ឥទំ បន អារម្មណំ នាម រូបារម្មណំ សទ្ទគន្ធរសផោដ្ឋព្ពធម្មារម្មណន្តិ កោដ្ឋាសតោ ឆព្ពិធំ ហោតិ។ តត្ថ ឋបេត្វា បញ្ញត្តិំ អវសេសំ ភូមិតោ កាមាវចរំ…បេ.… អបរិយាបន្នន្តិ ចតុព្ពិធំ ហោតិ។ តត្ថ កាមាវចរំ កុសលាកុសលវិបាកកិរិយរូបភេទតោ បញ្ចវិធំ; រូបាវចរំ កុសលវិបាកកិរិយតោ តិវិធំ, តថា អរូបាវចរំ, អបរិយាបន្នំ កុសលវិបាកនិព្ពានវសេន តិវិធំ ហោតិ។ សព្ពមេវ វា ឯតំ កុសលាកុសលវិបាកកិរិយរូបនិព្ពានបញ្ញត្តិភេទតោ សត្តវិធំ ហោតិ។ តត្ថ កុសលំ ភូមិភេទតោ ចតុព្ពិធំ ហោតិ, អកុសលំ កាមាវចរមេវ, វិបាកំ ចតុភូមកំ, កិរិយំ តិភូមកំ, រូបំ ឯកភូមកំ កាមាវចរមេវ, និព្ពានម្បិ ឯកភូមកំ អបរិយាបន្នមេវ, បញ្ញត្តិ ភូមិវិនិមុត្តាតិ ឯវមេត្ថ នានប្បការភេទតោ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោ។
Idaṃ pana ārammaṇaṃ nāma rūpārammaṇaṃ saddagandharasaphoṭṭhabbadhammārammaṇanti koṭṭhāsato chabbidhaṃ hoti. Tattha ṭhapetvā paññattiṃ avasesaṃ bhūmito kāmāvacaraṃ…pe… apariyāpannanti catubbidhaṃ hoti. Tattha kāmāvacaraṃ kusalākusalavipākakiriyarūpabhedato pañcavidhaṃ; rūpāvacaraṃ kusalavipākakiriyato tividhaṃ, tathā arūpāvacaraṃ, apariyāpannaṃ kusalavipākanibbānavasena tividhaṃ hoti. Sabbameva vā etaṃ kusalākusalavipākakiriyarūpanibbānapaññattibhedato sattavidhaṃ hoti. Tattha kusalaṃ bhūmibhedato catubbidhaṃ hoti, akusalaṃ kāmāvacarameva, vipākaṃ catubhūmakaṃ, kiriyaṃ tibhūmakaṃ, rūpaṃ ekabhūmakaṃ kāmāvacarameva, nibbānampi ekabhūmakaṃ apariyāpannameva, paññatti bhūmivinimuttāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
ឯវំ ភិន្នេ បនេតស្មិំ អារម្មណេ កាមាវចរកុសលារម្មណំ កាមាវចរកុសលស្ស, រូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, កាមាវចរវិបាកស្ស, កាមាវចរកិរិយស្ស, រូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ រូបាវចរកុសលារម្មណំ តេសុ ឆសុ រាសីសុ កាមាវចរវិបាកវជ្ជានំ បញ្ចន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អរូបាវចរកុសលារម្មណំ កាមាវចរកុសលស្ស, រូបាវចរកុសលស្ស, អរូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, អរូបាវរចរវិបាកស្ស, កាមាវចរកិរិយស្ស, រូបាវចរកិរិយស្ស, អរូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ អដ្ឋន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អបរិយាបន្នកុសលារម្មណំ កាមាវចររូបាវចរតោ កុសលកិរិយានមេវ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អកុសលារម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, កាមាវចរវិបាកស្ស, កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។
Evaṃ bhinne panetasmiṃ ārammaṇe kāmāvacarakusalārammaṇaṃ kāmāvacarakusalassa, rūpāvacarakusalassa, akusalassa, kāmāvacaravipākassa, kāmāvacarakiriyassa, rūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Rūpāvacarakusalārammaṇaṃ tesu chasu rāsīsu kāmāvacaravipākavajjānaṃ pañcannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Arūpāvacarakusalārammaṇaṃ kāmāvacarakusalassa, rūpāvacarakusalassa, arūpāvacarakusalassa, akusalassa, arūpāvaracaravipākassa, kāmāvacarakiriyassa, rūpāvacarakiriyassa, arūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ aṭṭhannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Apariyāpannakusalārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarato kusalakiriyānameva ārammaṇapaccayo hoti. Akusalārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa, akusalassa, kāmāvacaravipākassa, kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti.
កាមាវចរវិបាការម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, កាមាវចរវិបាកស្ស, កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ រូបាវចរវិបាការម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អរូបាវចរវិបាការម្មណម្បិ ឥមេសំយេវ បញ្ចន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អបរិយាបន្នវិបាការម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលកិរិយានញ្ញេវ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។
Kāmāvacaravipākārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa, akusalassa, kāmāvacaravipākassa, kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Rūpāvacaravipākārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa, akusalassa, kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ pañcannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Arūpāvacaravipākārammaṇampi imesaṃyeva pañcannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Apariyāpannavipākārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalakiriyānaññeva ārammaṇapaccayo hoti.
កាមាវចរកិរិយារម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស, អកុសលស្ស, កាមាវចរវិបាកស្ស, កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ រូបាវចរកិរិយារម្មណំ ឥមេសុ ឆសុ រាសីសុ កាមាវចរវិបាកវជ្ជានំ បញ្ចន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ អរូបាវចរកិរិយារម្មណំ តេសំ បញ្ចន្នំ អរូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ ចតុសមុដ្ឋានំ រូបក្ខន្ធសង្ខាតំ រូបារម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស អកុសលស្ស កាមាវចរវិបាកស្ស កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ និព្ពានារម្មណំ កាមាវចររូបាវចរកុសលស្ស, អបរិយាបន្នតោ កុសលវិបាកស្ស, កាមាវចររូបាវចរកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ ឆន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ រូបាវចរកុសលកិរិយានំ កេចិ និច្ឆន្តិ, តំ យុត្តិតោ ឧបធារេតព្ពំ។ នានប្បការកំ បន បញ្ញត្តិអារម្មណំ តេភូមកកុសលស្ស, អកុសលស្ស, រូបាវចរវិបាកស្ស, អរូបាវចរវិបាកស្ស, តេភូមកកិរិយស្ស ចាតិ ឥមេសំ នវន្នំ រាសីនំ អារម្មណបច្ចយោ ហោតិ។ តត្ថ យំ យំ អារម្មណំ យេសំ យេសំ បច្ចយោ, តេ តេ តំតំបច្ចយុប្បន្នា នាម ហោន្តីតិ ឯវមេត្ថ បច្ចយុប្បន្នតោបិ វិញ្ញាតព្ពោ វិនិច្ឆយោតិ។
Kāmāvacarakiriyārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa, akusalassa, kāmāvacaravipākassa, kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Rūpāvacarakiriyārammaṇaṃ imesu chasu rāsīsu kāmāvacaravipākavajjānaṃ pañcannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Arūpāvacarakiriyārammaṇaṃ tesaṃ pañcannaṃ arūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Catusamuṭṭhānaṃ rūpakkhandhasaṅkhātaṃ rūpārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa akusalassa kāmāvacaravipākassa kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Nibbānārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa, apariyāpannato kusalavipākassa, kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Rūpāvacarakusalakiriyānaṃ keci nicchanti, taṃ yuttito upadhāretabbaṃ. Nānappakārakaṃ pana paññattiārammaṇaṃ tebhūmakakusalassa, akusalassa, rūpāvacaravipākassa, arūpāvacaravipākassa, tebhūmakakiriyassa cāti imesaṃ navannaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hoti. Tattha yaṃ yaṃ ārammaṇaṃ yesaṃ yesaṃ paccayo, te te taṃtaṃpaccayuppannā nāma hontīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា។
Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
