| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
២. អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
2. Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā
២. ឧប្បជ្ជនក្ខណេយេវាតិ ឯត្ថ ឧប្បាទតោ បដ្ឋាយ យាវ ភង្គា ឧទ្ធំ បជ្ជនំ គមនំ បវត្តនំ ឧប្បជ្ជនំ, តស្ស ខណោ, តស្មិំ ឧប្បជ្ជនក្ខណេតិ ឯវំ វា អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ ឯវញ្ហិ សតិ ឧប្បជ្ជនសទ្ទេន ឧប្បន្នសទ្ទេន វិយ សព្ពេ បវត្តមានភាវា សង្គហិតា ហោន្តិ, ន ឧប្បាទមត្តំ។ តេនាតិ ចក្ខុវិញ្ញាណាទីនំ វត្តមានក្ខណេយេវ រូបាទីនំ អារម្មណបច្ចយត្តេន។ អនាលម្ពិយមានានន្តិ សព្ពេន សព្ពំ នាលម្ពិយមានានន្តិ អត្ថោ។ អញ្ញថា ហិ យថាវុត្តានំ រូបាទីនំ យទា អារម្មណបច្ចយត្តាភាវោ, តទា អនាលម្ពិយមានតាវាតិ។ សព្ពរូបានីតិ សព្ពានិ រូបាយតនានិ, យត្តកានិ តានិ អាបាថគតានិ យោគ្យទេសេ ឋិតានិ, តានិ សព្ពានីតិ អត្ថោ។ សហ ន ហោន្តីតិ ឯកជ្ឈំ អារម្មណំ ន ហោន្តិ។ សតិបិ ហិ អនេកេសំ ឯកជ្ឈំ អាបាថគមនេ យត្ថ យត្ថ បុព្ពាភោគោ, តំ តំយេវ អារម្មណំ ហោតិ, ន សព្ពំ។ នីលាទិសង្ឃាតវសេន ចេតំ វុត្តំ, ន បច្ចេកំ នីលាទិរូបាយតនមត្តវសេន។ សមុទិតានិយេវ ហិ រូបាយតនានិ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស អារម្មណំ, ន វិសុំ វិសុន្តិ ធាតុវិភង្គវណ្ណនាយំ ទស្សិតោយំ នយោ។ យំ បន អដ្ឋកថាយំ ‘‘តេ តេ វិសុំ វិសុំ អារម្មណបច្ចយោ ហោន្តី’’តិបិ វុត្តំ, តម្បិ យថាវុត្តមេវត្ថំ សន្ធាយ វុត្តំ។ អញ្ញថា រូបាយតនំ មនិន្ទ្រិយគោចរំ នាម ន សិយា។ សទ្ទាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ តេនេវាហ ‘‘តថា សទ្ទាទយោបី’’តិ។ ‘‘សហ ន ហោន្តី’’តិ វុត្តមត្ថំ បាឡិយា វិភាវេតុំ ‘‘យំ យន្តិ ហិ វចនំ រូបាទីនិ ភិន្ទតី’’តិ អាហ។
2. Uppajjanakkhaṇeyevāti ettha uppādato paṭṭhāya yāva bhaṅgā uddhaṃ pajjanaṃ gamanaṃ pavattanaṃ uppajjanaṃ, tassa khaṇo, tasmiṃ uppajjanakkhaṇeti evaṃ vā attho daṭṭhabbo. Evañhi sati uppajjanasaddena uppannasaddena viya sabbe pavattamānabhāvā saṅgahitā honti, na uppādamattaṃ. Tenāti cakkhuviññāṇādīnaṃ vattamānakkhaṇeyeva rūpādīnaṃ ārammaṇapaccayattena. Anālambiyamānānanti sabbena sabbaṃ nālambiyamānānanti attho. Aññathā hi yathāvuttānaṃ rūpādīnaṃ yadā ārammaṇapaccayattābhāvo, tadā anālambiyamānatāvāti. Sabbarūpānīti sabbāni rūpāyatanāni, yattakāni tāni āpāthagatāni yogyadese ṭhitāni, tāni sabbānīti attho. Saha na hontīti ekajjhaṃ ārammaṇaṃ na honti. Satipi hi anekesaṃ ekajjhaṃ āpāthagamane yattha yattha pubbābhogo, taṃ taṃyeva ārammaṇaṃ hoti, na sabbaṃ. Nīlādisaṅghātavasena cetaṃ vuttaṃ, na paccekaṃ nīlādirūpāyatanamattavasena. Samuditāniyeva hi rūpāyatanāni cakkhuviññāṇassa ārammaṇaṃ, na visuṃ visunti dhātuvibhaṅgavaṇṇanāyaṃ dassitoyaṃ nayo. Yaṃ pana aṭṭhakathāyaṃ ‘‘te te visuṃ visuṃ ārammaṇapaccayo hontī’’tipi vuttaṃ, tampi yathāvuttamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññathā rūpāyatanaṃ manindriyagocaraṃ nāma na siyā. Saddādīsupi eseva nayo. Tenevāha ‘‘tathā saddādayopī’’ti. ‘‘Saha na hontī’’ti vuttamatthaṃ pāḷiyā vibhāvetuṃ ‘‘yaṃ yanti hi vacanaṃ rūpādīni bhindatī’’ti āha.
‘‘យេ ឯតេ’’តិអាទិកោ បុរិមោ អត្ថោ, ‘‘ន ឯកតោ ហោន្តី’’តិអាទិកោ បន បច្ឆិមោ, ‘‘សព្ពារម្មណតាទិវសេន វា ឥធាបិ អត្ថោ គហេតព្ពោ’’តិ កស្មា វុត្តំ។ ន ហិ ‘‘យំ យំ វា បនារព្ភា’’តិ ឥមិស្សា បាឡិយា វិយ ‘‘យំ យំ ធម្មំ អារព្ភា’’តិ ឥមស្ស បាឋស្ស បុរតោ មនោវិញ្ញាណស្ស សព្ពារម្មណតា នាគតា។ វុត្តញ្ហិ ‘‘សព្ពេ ធម្មា មនោវិញ្ញាណធាតុយា តំសម្បយុត្តកានញ្ច ធម្មានំ អារម្មណបច្ចយេន បច្ចយោ’’តិ។ ន ហិ អនន្តរមេវ បាឡិយំ សរូបតោ អាគតមត្ថំ គហេត្វា បទន្តរំ សំវណ្ណេតព្ពំ។ តត្ថ ហិ ‘‘រូបារម្មណំ វា’’តិអាទិនា និយមវសេន ឆ អារម្មណានិ វត្វា ‘‘យំ យំ វា បនារព្ភា’’តិ វចនំ សព្ពារម្មណតាទិទស្សនន្តិ យុត្តមេវេតន្តិ, ឥធ បន សព្ពារម្មណតំ វត្វា បុន ‘‘យំ យំ ធម្មំ អារព្ភា’’តិ វុច្ចមានំ សព្ពារម្មណតាទស្សនន្តិ កថមិទំ យុជ្ជេយ្យ? កមាភាវោបិ ‘‘សព្ពេ ធម្មា’’តិ អវិសេសវចនេនេវ សិទ្ធោ អារម្មណានុបុព្ពិយាវ អគ្គហិតត្តា។ ន ហិ មនោធាតុយា វិយ មនោវិញ្ញាណធាតុយា ឥធ អារម្មណានិ អនុបុព្ពតោ គហិតានិ, តត្ថ វិយ វា ឯតេនេវ និយមាភាវោបិ សំវណ្ណិតោតិ វេទិតព្ពោ។ តស្មា អដ្ឋកថាយំ វុត្តនយេនេវេត្ថ អត្ថោ គហេតព្ពោ។
‘‘Ye ete’’tiādiko purimo attho, ‘‘na ekato hontī’’tiādiko pana pacchimo, ‘‘sabbārammaṇatādivasena vā idhāpi attho gahetabbo’’ti kasmā vuttaṃ. Na hi ‘‘yaṃ yaṃ vā panārabbhā’’ti imissā pāḷiyā viya ‘‘yaṃ yaṃ dhammaṃ ārabbhā’’ti imassa pāṭhassa purato manoviññāṇassa sabbārammaṇatā nāgatā. Vuttañhi ‘‘sabbe dhammā manoviññāṇadhātuyā taṃsampayuttakānañca dhammānaṃ ārammaṇapaccayena paccayo’’ti. Na hi anantarameva pāḷiyaṃ sarūpato āgatamatthaṃ gahetvā padantaraṃ saṃvaṇṇetabbaṃ. Tattha hi ‘‘rūpārammaṇaṃ vā’’tiādinā niyamavasena cha ārammaṇāni vatvā ‘‘yaṃ yaṃ vā panārabbhā’’ti vacanaṃ sabbārammaṇatādidassananti yuttamevetanti, idha pana sabbārammaṇataṃ vatvā puna ‘‘yaṃ yaṃ dhammaṃ ārabbhā’’ti vuccamānaṃ sabbārammaṇatādassananti kathamidaṃ yujjeyya? Kamābhāvopi ‘‘sabbe dhammā’’ti avisesavacaneneva siddho ārammaṇānupubbiyāva aggahitattā. Na hi manodhātuyā viya manoviññāṇadhātuyā idha ārammaṇāni anupubbato gahitāni, tattha viya vā eteneva niyamābhāvopi saṃvaṇṇitoti veditabbo. Tasmā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayenevettha attho gahetabbo.
បវត្តន្តិ បវត្តនំ។ នទិយា សន្ទនំ បព្ពតស្ស ឋានន្តិ ហិ វុត្តា អវិរតមវិច្ឆេទនាយំ តថាបវត្តិកិរិយាវ។ តេនាហ ‘‘អវិរតំ អវិច្ឆិន្នំ សន្ទន្តី’’តិ។ ឯវន្តិ យថា ‘‘សន្ទន្តី’’តិ វត្តមានវចនំ វុត្តំ, ឯវំ ‘‘យេ យេ ធម្មា ឧប្បជ្ជន្តី’’តិ សព្ពសង្គហវសេន ឧប្បជ្ជនស្ស គហិតត្តា អារម្មណបវគ្គតោ ‘‘ឧប្បជ្ជន្តី’’តិ វត្តមានវចនំ វុត្តន្តិ អត្ថោ។ តេនាហ អដ្ឋកថាយំ ‘‘សព្ពកាលសង្គហវសេនា’’តិអាទិ។ តថា ច វុត្តំ ‘‘អតីតានាគត…បេ.… អធិប្បាយោ’’តិ, អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ ចិត្តចេតសិកានន្តិ អត្ថោ។ សមុទាយវសេនាតិ ចិត្តេន រាសីករណវសេន។ អធិប្បាយោតិ ឥមិនា វត្តមានុបចារេន វិនាវ ‘‘យេ យេ ធម្មា ឧប្បជ្ជន្តី’’តិ ឯត្ថ វត្តមានត្ថំ សក្កា យោជេតុន្តិ ឥមមត្ថំ ឧល្លិង្គេតិ។ តេនាហ ‘‘ឥមេ បនា’’តិអាទិ។ យទិបិ បច្ចយធម្មា កេចិ អតីតា អនាគតាបិ ហោន្តិ, បច្ចយុប្បន្នធម្មោ បន បច្ចុប្បន្នោ ឯវាតិ អាហ ‘‘អតីតានាគតានំ ន ហោន្តី’’តិ។ ឧប្បាទេ វា ហិ បច្ចយុប្បន្នស្ស បច្ចយេន ភវិតព្ពំ ឋិតិយំ វាតិ។ តស្មាតិ យស្មា អតីតានាគតា បរមត្ថតោ នត្ថិ, តស្មា។ តេសូតិ បច្ចយុប្បន្នេសុ។ តំតំបច្ចយាតិ តំ តំ រូបាទិអារម្មណំ បច្ចយោ ឯតេសន្តិ តំតំបច្ចយា។ អយមត្ថោ ទស្សិតោ ហោតិ សមានសភាវត្តា។ ន ហិ អត្ថាភេទេន សភាវភេទោ អត្ថិ។ ន បន តំតំបច្ចយវន្តតា ទស្សិតា ហោតិ អតីតានាគតេសុ និប្បរិយាយេន តទភាវតោ។ យស្មា បច្ចយវន្តោ បច្ចយុប្បន្នាយេវ, តេ ច បច្ចុប្បន្នាយេវាតិ។
Pavattanti pavattanaṃ. Nadiyā sandanaṃ pabbatassa ṭhānanti hi vuttā aviratamavicchedanāyaṃ tathāpavattikiriyāva. Tenāha ‘‘avirataṃ avicchinnaṃ sandantī’’ti. Evanti yathā ‘‘sandantī’’ti vattamānavacanaṃ vuttaṃ, evaṃ ‘‘ye ye dhammā uppajjantī’’ti sabbasaṅgahavasena uppajjanassa gahitattā ārammaṇapavaggato ‘‘uppajjantī’’ti vattamānavacanaṃ vuttanti attho. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbakālasaṅgahavasenā’’tiādi. Tathā ca vuttaṃ ‘‘atītānāgata…pe… adhippāyo’’ti, atītānāgatapaccuppannānaṃ cittacetasikānanti attho. Samudāyavasenāti cittena rāsīkaraṇavasena. Adhippāyoti iminā vattamānupacārena vināva ‘‘ye ye dhammā uppajjantī’’ti ettha vattamānatthaṃ sakkā yojetunti imamatthaṃ ulliṅgeti. Tenāha ‘‘ime panā’’tiādi. Yadipi paccayadhammā keci atītā anāgatāpi honti, paccayuppannadhammo pana paccuppanno evāti āha ‘‘atītānāgatānaṃ na hontī’’ti. Uppāde vā hi paccayuppannassa paccayena bhavitabbaṃ ṭhitiyaṃ vāti. Tasmāti yasmā atītānāgatā paramatthato natthi, tasmā. Tesūti paccayuppannesu. Taṃtaṃpaccayāti taṃ taṃ rūpādiārammaṇaṃ paccayo etesanti taṃtaṃpaccayā. Ayamattho dassito hoti samānasabhāvattā. Na hi atthābhedena sabhāvabhedo atthi. Na pana taṃtaṃpaccayavantatā dassitā hoti atītānāgatesu nippariyāyena tadabhāvato. Yasmā paccayavanto paccayuppannāyeva, te ca paccuppannāyevāti.
យំ យំ ធម្មំ តេ តេ ធម្មាតិ យំនិមិត្តាយំវចនភេទោ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘ឯត្ថ ចា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ រូបារូបធម្មា ហិ កលាបតោ បវត្តមានាបិ ចិត្តចេតសិកានំ កទាចិ វិសុំ វិសុំ អារម្មណំ ហោន្តិ, កទាចិ ឯកជ្ឈំ, ន ឯត្ថ និយមោ អត្ថិ, បុរិមាភោគោយេវ បន តថាគហណេ ការណំ។ តយិមំ ទីបេតុំ ភគវតា យំវចនភេទោ កតោតិ ច សក្កា វត្តុំ, យស្មា បន ឯកកលាបបរិយាបន្នានម្បិ ធម្មានំ ឯកជ្ឈំ គហណេ ន សមុទាយោ គយ្ហតិ តទាភោគាភាវតោ, អថ ខោ សមុទិតា ធម្មា ឯវាតិ សហគ្គហណម្បិ វិសុំគហណគតិកំ, តស្មា វិសុំគហណសព្ភាវទីបនត្ថំ ‘‘យំ យ’’ន្តិ វត្វា សតិបិ វិសុំគហណេ តេ សព្ពេ ឯកជ្ឈំ អារម្មណបច្ចយោ ហោន្តីតិ ទស្សនត្ថំ ‘‘តេ តេ’’តិ វុត្តន្តិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘ចត្តារោ ហិ ខន្ធា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ វេទនាទីសូតិ វេទនាទីសុ ចតូសុ ខន្ធេសុ អភិន្ទិត្វា គហណវសេន, ភិន្ទិត្វា បន គហណវសេន ផស្សាទីសុ។ យោ ច រូបាទិកោតិ ឥទំ វិញ្ញាណន្តរស្ស សាធារណារម្មណវសេន វុត្តំ, យេ ច អនេកេ ផស្សាទយោតិ ឥទំ អសាធារណារម្មណវសេន។ តេ សព្ពេតិ តេ សាធារណាសាធារណប្បភេទេ សព្ពេបិ អារម្មណធម្មេ។ ឯកេកមេវ អារព្ភ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ឯត្ថ យំ វត្តព្ពំ, តំ ហេដ្ឋា វុត្តមេវ។ រូបារម្មណធម្មា ច អនេកេ នីលាទិភេទតោ។ តថាតិ អនេកេ។ តេន ភេរិសទ្ទាទិកេ, មូលគន្ធាទិកេ, មូលរសាទិកេ, កថិនសម្ផស្សាទិកេ, វេទនាទិកេ ច សង្គណ្ហាតិ។ អនេកេតិ ហិ ឥមិនា អនេកកលាបគតានំយេវ វណ្ណាទីនំ ឥន្ទ្រិយវិញ្ញាណារម្មណភាវមាហ។ សាមញ្ញតោ ហិ វុត្តំ យថារហំ ភិន្ទិត្វា និទស្សិតព្ពំ ហោតីតិ។
Yaṃyaṃ dhammaṃ te te dhammāti yaṃnimittāyaṃvacanabhedo, taṃ dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi āraddhaṃ. Rūpārūpadhammā hi kalāpato pavattamānāpi cittacetasikānaṃ kadāci visuṃ visuṃ ārammaṇaṃ honti, kadāci ekajjhaṃ, na ettha niyamo atthi, purimābhogoyeva pana tathāgahaṇe kāraṇaṃ. Tayimaṃ dīpetuṃ bhagavatā yaṃvacanabhedo katoti ca sakkā vattuṃ, yasmā pana ekakalāpapariyāpannānampi dhammānaṃ ekajjhaṃ gahaṇe na samudāyo gayhati tadābhogābhāvato, atha kho samuditā dhammā evāti sahaggahaṇampi visuṃgahaṇagatikaṃ, tasmā visuṃgahaṇasabbhāvadīpanatthaṃ ‘‘yaṃ ya’’nti vatvā satipi visuṃgahaṇe te sabbe ekajjhaṃ ārammaṇapaccayo hontīti dassanatthaṃ ‘‘te te’’ti vuttanti imamatthaṃ dassento ‘‘cattāro hi khandhā’’tiādimāha. Tattha vedanādīsūti vedanādīsu catūsu khandhesu abhinditvā gahaṇavasena, bhinditvā pana gahaṇavasena phassādīsu. Yoca rūpādikoti idaṃ viññāṇantarassa sādhāraṇārammaṇavasena vuttaṃ, ye ca aneke phassādayoti idaṃ asādhāraṇārammaṇavasena. Te sabbeti te sādhāraṇāsādhāraṇappabhede sabbepi ārammaṇadhamme. Ekekameva ārabbha uppajjantīti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Rūpārammaṇadhammā ca aneke nīlādibhedato. Tathāti aneke. Tena bherisaddādike, mūlagandhādike, mūlarasādike, kathinasamphassādike, vedanādike ca saṅgaṇhāti. Aneketi hi iminā anekakalāpagatānaṃyeva vaṇṇādīnaṃ indriyaviññāṇārammaṇabhāvamāha. Sāmaññato hi vuttaṃ yathārahaṃ bhinditvā nidassitabbaṃ hotīti.
កុសលវិបាកស្សាតិ កុសលស្ស វិបាកស្ស ច។ ន ហិ និព្ពានំ បុព្ពេ និវុត្ថន្តិ ឥទំ ‘‘ទិដ្ឋនិព្ពានោយេវា’’តិអាទិនា វក្ខមានមេវ អត្ថំ ហទយេ ឋបេត្វា វុត្តំ។ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណេន ហិ និព្ពានវិភាវនំ អទិដ្ឋសច្ចស្ស វា សិយា ទិដ្ឋសច្ចស្សបិ វា។ តត្ថ អទិដ្ឋសច្ចេន តាវ តំ វិភាវេតុមេវ ន សក្កា អប្បដិវិទ្ធត្តា, ឥតរស្ស បន បគេវ វិភូតមេវាតិ តំ តេន វិភាវិតំ នាម ហោតីតិ អធិប្បាយោ។ ឯត្ថ ច ‘‘ន ច តំ វុត្ត’’ន្តិ ឥមិនា បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណស្ស និព្ពានារម្មណករណាភាវំ អាគមតោ ទស្សេត្វា ‘‘ន ហិ និព្ពាន’’ន្តិអាទិនា យុត្តិតោ ទស្សេតិ។ តត្ថ ‘‘ន បុព្ពេ និវុត្ថំ អសង្ខតត្តា’’តិ កស្មា វុត្តំ? គោចរាសេវនាយ អាសេវិតស្សបិ និវុត្ថន្តិ ឥច្ឆិតត្តា។ ទិដ្ឋសច្ចោយេវ ហិ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណេន និព្ពានំ វិភាវេតិ, ន អទិដ្ឋសច្ចោ។ តំ បន ញាណំ ខន្ធេ វិយ ខន្ធបដិពទ្ធេបិ វិភាវេតីតិ និព្ពានារម្មណខន្ធវិភាវនេ និព្ពានម្បិ វិភាវេតីតិ សក្កា វិញ្ញាតុំ។ ឯតេន បយោជនាភាវចោទនា បដិក្ខិត្តាតិ ទដ្ឋព្ពា។ ឯវំ អនាគតំសញាណេបិ យោជេតព្ពន្តិ យថា បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណស្ស និព្ពានារម្មណតា ទស្សិតា, ឯវំ អនាគតំសញាណេបិ យថារហំ យោជេតព្ពំ។ តត្ថ បន ‘‘ខន្ធបដិពទ្ធវិភាវនកាលេ’’តិអាទិនា យោជនា វេទិតព្ពា។ តេន វុត្តំ ‘‘យថារហ’’ន្តិ។ កស្សចិ អភិញ្ញាប្បត្តស្សបិ រូបាវចរស្ស, បគេវ ឥតរស្ស។
Kusalavipākassāti kusalassa vipākassa ca. Na hi nibbānaṃ pubbe nivutthanti idaṃ ‘‘diṭṭhanibbānoyevā’’tiādinā vakkhamānameva atthaṃ hadaye ṭhapetvā vuttaṃ. Pubbenivāsānussatiñāṇena hi nibbānavibhāvanaṃ adiṭṭhasaccassa vā siyā diṭṭhasaccassapi vā. Tattha adiṭṭhasaccena tāva taṃ vibhāvetumeva na sakkā appaṭividdhattā, itarassa pana pageva vibhūtamevāti taṃ tena vibhāvitaṃ nāma hotīti adhippāyo. Ettha ca ‘‘na ca taṃ vutta’’nti iminā pubbenivāsānussatiñāṇassa nibbānārammaṇakaraṇābhāvaṃ āgamato dassetvā ‘‘na hi nibbāna’’ntiādinā yuttito dasseti. Tattha ‘‘na pubbe nivutthaṃ asaṅkhatattā’’ti kasmā vuttaṃ? Gocarāsevanāya āsevitassapi nivutthanti icchitattā. Diṭṭhasaccoyeva hi pubbenivāsānussatiñāṇena nibbānaṃ vibhāveti, na adiṭṭhasacco. Taṃ pana ñāṇaṃ khandhe viya khandhapaṭibaddhepi vibhāvetīti nibbānārammaṇakhandhavibhāvane nibbānampi vibhāvetīti sakkā viññātuṃ. Etena payojanābhāvacodanā paṭikkhittāti daṭṭhabbā. Evaṃ anāgataṃsañāṇepi yojetabbanti yathā pubbenivāsānussatiñāṇassa nibbānārammaṇatā dassitā, evaṃ anāgataṃsañāṇepi yathārahaṃ yojetabbaṃ. Tattha pana ‘‘khandhapaṭibaddhavibhāvanakāle’’tiādinā yojanā veditabbā. Tena vuttaṃ ‘‘yathāraha’’nti. Kassaci abhiññāppattassapi rūpāvacarassa, pageva itarassa.
អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ២. អារម្មណបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា • 2. Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā
