Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
൨. ആരമ്മണപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ
2. Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā
൨. ഉപ്പജ്ജനക്ഖണേയേവാതി ഏതേന വത്തമാനക്ഖണേകദേസേന സബ്ബം വത്തമാനക്ഖണം ഗയ്ഹതീതി ദട്ഠബ്ബം. ന ഹി ഉപ്പജ്ജനക്ഖണേയേവ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദീനം രൂപാദീനി ആരമ്മണപച്ചയോ, അഥ ഖോ സബ്ബസ്മിം വത്തമാനക്ഖണേതി. തേന ആലമ്ബിയമാനാനമ്പി രൂപാദീനം ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദിവത്തമാനതായ പുരേ പച്ഛാ ച വിജ്ജമാനാനം ആരമ്മണപച്ചയത്താഭാവം ദസ്സേതി, കോ പന വാദോ അനാലമ്ബിയമാനാനം. ന ഏകതോ ഹോന്തീതി നീലാദീനി സബ്ബരൂപാനി സഹ ന ഹോന്തി, തഥാ സദ്ദാദയോപീതി അത്ഥോ. ‘‘യം യ’’ന്തി ഹി വചനം രൂപാദീനി ഭിന്ദതീതി. തത്ഥ പുരിമേനത്ഥേന ‘‘ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി വചനേന ആരമ്മണപച്ചയഭാവലക്ഖണദീപനത്ഥം ‘‘യം യം ധമ്മ’’ന്തിആദി വുത്തന്തി ദസ്സേതി, പച്ഛിമേന ‘‘യം യ’’ന്തി വചനേന രൂപാദിഭേദദീപനത്ഥന്തി. ‘‘യം യം വാ പനാരബ്ഭാ’’തി ഏതസ്സ വണ്ണനായം ദസ്സിതസബ്ബാരമ്മണാദിവസേന വാ ഇധാപി അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോതി.
2. Uppajjanakkhaṇeyevāti etena vattamānakkhaṇekadesena sabbaṃ vattamānakkhaṇaṃ gayhatīti daṭṭhabbaṃ. Na hi uppajjanakkhaṇeyeva cakkhuviññāṇādīnaṃ rūpādīni ārammaṇapaccayo, atha kho sabbasmiṃ vattamānakkhaṇeti. Tena ālambiyamānānampi rūpādīnaṃ cakkhuviññāṇādivattamānatāya pure pacchā ca vijjamānānaṃ ārammaṇapaccayattābhāvaṃ dasseti, ko pana vādo anālambiyamānānaṃ. Na ekato hontīti nīlādīni sabbarūpāni saha na honti, tathā saddādayopīti attho. ‘‘Yaṃ ya’’nti hi vacanaṃ rūpādīni bhindatīti. Tattha purimenatthena ‘‘uppajjantī’’ti vacanena ārammaṇapaccayabhāvalakkhaṇadīpanatthaṃ ‘‘yaṃ yaṃ dhamma’’ntiādi vuttanti dasseti, pacchimena ‘‘yaṃ ya’’nti vacanena rūpādibhedadīpanatthanti. ‘‘Yaṃ yaṃ vā panārabbhā’’ti etassa vaṇṇanāyaṃ dassitasabbārammaṇādivasena vā idhāpi attho gahetabboti.
ഏവം വുത്തന്തി യഥാ നദീപബ്ബതാനം സന്ദനം ഠാനഞ്ച പവത്തം അവിരതം അവിച്ഛിന്നന്തി സന്ദന്തി തിട്ഠന്തീതി വത്തമാനവചനം വുത്തം, ഏവം ‘‘യേ യേ ധമ്മാ’’തി അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം സബ്ബസങ്ഗഹസമുദായവസേന ഗഹിതത്താ തേസം ഉപ്പജ്ജനം പവത്തനം അവിരതന്തി ഉപ്പജ്ജന്തീതി വത്തമാനവചനം വുത്തന്തി അധിപ്പായോ. ഇമേ പന ന ഹേതാദിപച്ചയാ സബ്ബേപി അതീതാനാഗതാനം ഹോന്തി. ന ഹി അതീതോ ച അനാഗതോ ച അത്ഥി, യസ്സേതേ പച്ചയാ സിയും. ഏവഞ്ച കത്വാ അതീതത്തികേ അതീതാനാഗതാനം ന കോചി പച്ചയോ വുത്തോ, തസ്മാ ഇധാപി ‘‘ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി വചനേന യേസം രൂപാദയോ ആരമ്മണധമ്മാ ആരമ്മണപച്ചയാ ഹോന്തി, തേ പച്ചുപ്പന്നാവ ദസ്സിതാതി ദട്ഠബ്ബാ. തേസു ഹി ദസ്സിതേസു അതീതാനാഗതേസു തംതംപച്ചയാ അഹേസും ഭവിസ്സന്തി ചാതി അയമത്ഥോ ദസ്സിതോ ഹോതി, ന പന തംതംപച്ചയവന്തതാ. പച്ചയവന്തോ ഹി പച്ചുപ്പന്നായേവാതി.
Evaṃ vuttanti yathā nadīpabbatānaṃ sandanaṃ ṭhānañca pavattaṃ avirataṃ avicchinnanti sandanti tiṭṭhantīti vattamānavacanaṃ vuttaṃ, evaṃ ‘‘ye ye dhammā’’ti atītānāgatapaccuppannānaṃ sabbasaṅgahasamudāyavasena gahitattā tesaṃ uppajjanaṃ pavattanaṃ aviratanti uppajjantīti vattamānavacanaṃ vuttanti adhippāyo. Ime pana na hetādipaccayā sabbepi atītānāgatānaṃ honti. Na hi atīto ca anāgato ca atthi, yassete paccayā siyuṃ. Evañca katvā atītattike atītānāgatānaṃ na koci paccayo vutto, tasmā idhāpi ‘‘uppajjantī’’ti vacanena yesaṃ rūpādayo ārammaṇadhammā ārammaṇapaccayā honti, te paccuppannāva dassitāti daṭṭhabbā. Tesu hi dassitesu atītānāgatesu taṃtaṃpaccayā ahesuṃ bhavissanti cāti ayamattho dassito hoti, na pana taṃtaṃpaccayavantatā. Paccayavanto hi paccuppannāyevāti.
ഏത്ഥ ച ‘‘യം യം ധമ്മം ആരബ്ഭാ’’തി ഏകവചനനിദ്ദേസം കത്വാ പുന ‘‘തേ തേ ധമ്മാ’’തി ബഹുവചനനിദ്ദേസോ ‘‘യം യ’’ന്തി വുത്തസ്സ ആരമ്മണധമ്മസ്സ അനേകഭാവോപി അത്ഥീതി ദസ്സനത്ഥോ. ചത്താരോ ഹി ഖന്ധാ സഹേവ ആരമ്മണപച്ചയാ ഹോന്തി, തേ സബ്ബേപി ആരബ്ഭ ഉപ്പജ്ജമാനമ്പി തേസു ഏകേകം ആരബ്ഭ ഉപ്പജ്ജമാനം ന ന ഹോതി, തസ്മാ വേദനാദീസു ഫസ്സാദീസു ച ഏകേകസ്സപി ആരമ്മണപച്ചയഭാവദസ്സനത്ഥം ‘‘യം യ’’ന്തി വുത്തം, സബ്ബേസം ഏകചിത്തുപ്പാദപരിയാപന്നാനം ആരമ്മണപച്ചയഭാവദസ്സനത്ഥം ‘‘തേ തേ’’തി. തത്ഥ യോ ച രൂപാദികോ ഏകേകോവ യംയം-സദ്ദേന വുത്തോ, യേ ച അനേകേ ഫസ്സാദയോ ഏകേകവസേന യംയം-സദ്ദേന വുത്താ, തേ സബ്ബേ ഗഹേത്വാ ‘‘തേ തേ’’തി വുത്തന്തി ദട്ഠബ്ബം. അഥ വാ യസ്മിം കാലേ ആരബ്ഭ ഉപ്പജ്ജന്തി, തസ്മിം കാലേ നീലാദീസു ചിത്തുപ്പാദേസു ച ഏകേകമേവ ആരബ്ഭ ഉപ്പജ്ജന്തീതി ദസ്സനത്ഥം ‘‘യം യ’’ന്തി വുത്തം, തേ പന ആലമ്ബിയമാനാ രൂപാരമ്മണധമ്മാ ച അനേകേ, തഥാ സദ്ദാദിആരമ്മണധമ്മാ ചാതി ദസ്സനത്ഥം ‘‘തേ തേ’’തി.
Ettha ca ‘‘yaṃ yaṃ dhammaṃ ārabbhā’’ti ekavacananiddesaṃ katvā puna ‘‘te te dhammā’’ti bahuvacananiddeso ‘‘yaṃ ya’’nti vuttassa ārammaṇadhammassa anekabhāvopi atthīti dassanattho. Cattāro hi khandhā saheva ārammaṇapaccayā honti, te sabbepi ārabbha uppajjamānampi tesu ekekaṃ ārabbha uppajjamānaṃ na na hoti, tasmā vedanādīsu phassādīsu ca ekekassapi ārammaṇapaccayabhāvadassanatthaṃ ‘‘yaṃ ya’’nti vuttaṃ, sabbesaṃ ekacittuppādapariyāpannānaṃ ārammaṇapaccayabhāvadassanatthaṃ ‘‘te te’’ti. Tattha yo ca rūpādiko ekekova yaṃyaṃ-saddena vutto, ye ca aneke phassādayo ekekavasena yaṃyaṃ-saddena vuttā, te sabbe gahetvā ‘‘te te’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā yasmiṃ kāle ārabbha uppajjanti, tasmiṃ kāle nīlādīsu cittuppādesu ca ekekameva ārabbha uppajjantīti dassanatthaṃ ‘‘yaṃ ya’’nti vuttaṃ, te pana ālambiyamānā rūpārammaṇadhammā ca aneke, tathā saddādiārammaṇadhammā cāti dassanatthaṃ ‘‘te te’’ti.
നിബ്ബാനാരമ്മണം കാമാവചരരൂപാവചരകുസലസ്സ അപരിയാപന്നതോ കുസലവിപാകസ്സ കാമാവചരരൂപാവചരകിരിയസ്സ ചാതി ഇമേസം ഛന്നം രാസീനം ആരമ്മണപച്ചയോ ഹോതീതി ഇദം പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണേന ഖന്ധപടിബദ്ധാനുസ്സരണകാലേ നിബ്ബാനമ്പി രൂപാവചരകുസലകിരിയാനം ആരമ്മണം ഹോതീതി ഇമിനാ അധിപ്പായേന വുത്തം. ഏവം സതി യഥാ ‘‘അപ്പമാണാ ഖന്ധാ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണസ്സ ആരമ്മണപച്ചയേന പച്ചയോ’’തി (പട്ഠാ॰ ൨.൧൨.൫൮) വുത്തം, ഏവം ‘‘നിബ്ബാന’’ന്തി ച വത്തബ്ബം സിയാ, ന ച തം വുത്തം. ന ഹി നിബ്ബാനം പുബ്ബേ നിവുട്ഠം അസങ്ഖതത്താ, ന ച പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണേന പുബ്ബേ നിവുട്ഠേസു അപ്പമാണക്ഖന്ധേസു ഞാതേസു നിബ്ബാനജാനനേ ന തേന പയോജനം അത്ഥി. യഥാ ഹി ചേതോപരിയഞാണം ചിത്തം വിഭാവേന്തമേവ ചിത്താരമ്മണജാനനസ്സ കാമാവചരസ്സ പച്ചയോ ഹോതി, ഏവമിദമ്പി അപ്പമാണക്ഖന്ധേ വിഭാവേന്തമേവ തദാരമ്മണജാനനസ്സ കാമാവചരസ്സ പച്ചയോ ഹോതീതി. ദിട്ഠനിബ്ബാനോയേവ ച പുബ്ബേ നിവുട്ഠേ അപ്പമാണക്ഖന്ധേ അനുസ്സരതി, തേന യഥാദിട്ഠമേവ നിബ്ബാനം തേസം ഖന്ധാനം ആരമ്മണന്തി ദട്ഠബ്ബം, ന പന പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണേന തദാരമ്മണവിഭാവനം കാതബ്ബം. വിഭൂതമേവ ഹി തം തസ്സാതി. ഏവം അനാഗതംസഞാണേപി യഥാരഹം യോജേതബ്ബം, തസ്മാ നിബ്ബാനം ന കസ്സചി രൂപാവചരസ്സ ആരമ്മണന്തി ‘‘ചതുന്നം രാസീന’’ന്തി വത്തും യുത്തം.
Nibbānārammaṇaṃ kāmāvacararūpāvacarakusalassa apariyāpannato kusalavipākassa kāmāvacararūpāvacarakiriyassa cāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ ārammaṇapaccayo hotīti idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇena khandhapaṭibaddhānussaraṇakāle nibbānampi rūpāvacarakusalakiriyānaṃ ārammaṇaṃ hotīti iminā adhippāyena vuttaṃ. Evaṃ sati yathā ‘‘appamāṇā khandhā pubbenivāsānussatiñāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.12.58) vuttaṃ, evaṃ ‘‘nibbāna’’nti ca vattabbaṃ siyā, na ca taṃ vuttaṃ. Na hi nibbānaṃ pubbe nivuṭṭhaṃ asaṅkhatattā, na ca pubbenivāsānussatiñāṇena pubbe nivuṭṭhesu appamāṇakkhandhesu ñātesu nibbānajānane na tena payojanaṃ atthi. Yathā hi cetopariyañāṇaṃ cittaṃ vibhāventameva cittārammaṇajānanassa kāmāvacarassa paccayo hoti, evamidampi appamāṇakkhandhe vibhāventameva tadārammaṇajānanassa kāmāvacarassa paccayo hotīti. Diṭṭhanibbānoyeva ca pubbe nivuṭṭhe appamāṇakkhandhe anussarati, tena yathādiṭṭhameva nibbānaṃ tesaṃ khandhānaṃ ārammaṇanti daṭṭhabbaṃ, na pana pubbenivāsānussatiñāṇena tadārammaṇavibhāvanaṃ kātabbaṃ. Vibhūtameva hi taṃ tassāti. Evaṃ anāgataṃsañāṇepi yathārahaṃ yojetabbaṃ, tasmā nibbānaṃ na kassaci rūpāvacarassa ārammaṇanti ‘‘catunnaṃ rāsīna’’nti vattuṃ yuttaṃ.
ആരമ്മണപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi / (൨) പച്ചയനിദ്ദേസോ • (2) Paccayaniddeso
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ൨. ആരമ്മണപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 2. Ārammaṇapaccayaniddesavaṇṇanā