Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā

    ఆరమ్మణపటిపదామిస్సకం

    Ārammaṇapaṭipadāmissakaṃ

    ౧౮౬. ఇదాని ఆరమ్మణపటిపదామిస్సకం సోళసక్ఖత్తుకనయం దస్సేతుం పున కతమే ధమ్మా కుసలాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ పఠమనయే వుత్తజ్ఝానం దుక్ఖపటిపదత్తా దన్ధాభిఞ్ఞత్తా పరిత్తత్తా పరిత్తారమ్మణత్తాతి చతూహి కారణేహి హీనం, సోళసమనయే వుత్తజ్ఝానం సుఖపటిపదత్తా ఖిప్పాభిఞ్ఞత్తా అప్పమాణత్తా అప్పమాణారమ్మణత్తాతి చతూహి కారణేహి పణీతం. సేసేసు చుద్దససు ఏకేన ద్వీహి తీహి చ కారణేహి హీనప్పణీతతా వేదితబ్బా.

    186. Idāni ārammaṇapaṭipadāmissakaṃ soḷasakkhattukanayaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha paṭhamanaye vuttajjhānaṃ dukkhapaṭipadattā dandhābhiññattā parittattā parittārammaṇattāti catūhi kāraṇehi hīnaṃ, soḷasamanaye vuttajjhānaṃ sukhapaṭipadattā khippābhiññattā appamāṇattā appamāṇārammaṇattāti catūhi kāraṇehi paṇītaṃ. Sesesu cuddasasu ekena dvīhi tīhi ca kāraṇehi hīnappaṇītatā veditabbā.

    కస్మా పనాయం నయో దేసితోతి? ఝానుప్పత్తికారణత్తా. సమ్మాసమ్బుద్ధేన హి పథవీకసిణే సుద్ధికజ్ఝానం చతుక్కనయవసేన పఞ్చకనయవసేన చ దస్సితం; తథా సుద్ధికపటిపదా, తథా సుద్ధికారమ్మణం. తత్థ యా దేవతా పథవీకసిణే సుద్ధికజ్ఝానం చతుక్కనయవసేన దేసియమానం బుజ్ఝితుం సక్కోన్తి, తాసం సప్పాయవసేన సుద్ధికజ్ఝానే చతుక్కనయో దేసితో. యా పఞ్చకనయవసేన దేసియమానం బుజ్ఝితుం సక్కోన్తి, తాసం సప్పాయవసేన పఞ్చకనయో. యా సుద్ధికపటిపదాయ , సుద్ధికారమ్మణే చతుక్కనయవసేన దేసియమానం బుజ్ఝితుం సక్కోన్తి, తాసం సప్పాయవసేన సుద్ధికపటిపదాయ సుద్ధికారమ్మణే చతుక్కనయో దేసితో. యా పఞ్చకనయవసేన దేసియమానం బుజ్ఝితుం సక్కోన్తి తాసం సప్పాయవసేన పఞ్చకనయో. ఇతి హేట్ఠా పుగ్గలజ్ఝాసయవసేన దేసనా కతా.

    Kasmā panāyaṃ nayo desitoti? Jhānuppattikāraṇattā. Sammāsambuddhena hi pathavīkasiṇe suddhikajjhānaṃ catukkanayavasena pañcakanayavasena ca dassitaṃ; tathā suddhikapaṭipadā, tathā suddhikārammaṇaṃ. Tattha yā devatā pathavīkasiṇe suddhikajjhānaṃ catukkanayavasena desiyamānaṃ bujjhituṃ sakkonti, tāsaṃ sappāyavasena suddhikajjhāne catukkanayo desito. Yā pañcakanayavasena desiyamānaṃ bujjhituṃ sakkonti, tāsaṃ sappāyavasena pañcakanayo. Yā suddhikapaṭipadāya , suddhikārammaṇe catukkanayavasena desiyamānaṃ bujjhituṃ sakkonti, tāsaṃ sappāyavasena suddhikapaṭipadāya suddhikārammaṇe catukkanayo desito. Yā pañcakanayavasena desiyamānaṃ bujjhituṃ sakkonti tāsaṃ sappāyavasena pañcakanayo. Iti heṭṭhā puggalajjhāsayavasena desanā katā.

    దేసనావిలాసప్పత్తో చేస పభిన్నపటిసమ్భిదో దసబలచతువేసారజ్జవిసదఞాణో ధమ్మానం యాథావసరసలక్ఖణస్స సుప్పటివిద్ధత్తా ధమ్మపఞ్ఞత్తికుసలతాయ యో యో నయో లబ్భతి తస్స తస్స వసేన దేసనం నియమేతుం సక్కోతి, తస్మా ఇమాయ దేసనావిలాసప్పత్తియాపి తేన ఏసా పథవీకసిణే సుద్ధికచతుక్కనయాదివసేన దేసనా కతా.

    Desanāvilāsappatto cesa pabhinnapaṭisambhido dasabalacatuvesārajjavisadañāṇo dhammānaṃ yāthāvasarasalakkhaṇassa suppaṭividdhattā dhammapaññattikusalatāya yo yo nayo labbhati tassa tassa vasena desanaṃ niyametuṃ sakkoti, tasmā imāya desanāvilāsappattiyāpi tena esā pathavīkasiṇe suddhikacatukkanayādivasena desanā katā.

    యస్మా పన యే కేచి ఝానం ఉప్పాదేన్తి నామ న తే ఆరమ్మణపటిపదాహి వినా ఉప్పాదేతుం సక్కోన్తి, తస్మా నియమతో ఝానుప్పత్తికారణత్తా అయం సోళసక్ఖత్తుకనయో కథితో.

    Yasmā pana ye keci jhānaṃ uppādenti nāma na te ārammaṇapaṭipadāhi vinā uppādetuṃ sakkonti, tasmā niyamato jhānuppattikāraṇattā ayaṃ soḷasakkhattukanayo kathito.

    ఏత్తావతా సుద్ధికనవకో, చత్తారో పటిపదానవకా, చత్తారో ఆరమ్మణనవకా, ఇమే చ సోళస నవకాతి పఞ్చవీసతి నవకా కథితా హోన్తి. తత్థ ఏకేకస్మిం నవకే చతుక్కపఞ్చకవసేన ద్వే ద్వే నయాతి పఞ్ఞాస నయా. తత్థ ‘‘పఞ్చవీసతియా చతుక్కనయేసు సతం, పఞ్చకనయేసు పఞ్చవీససత’’న్తి పాఠతో పఞ్చవీసాధికాని ద్వే ఝానచిత్తసతాని హోన్తి. పఞ్చకనయే పన చతుక్కనయస్స పవిట్ఠత్తా అత్థతో పఞ్చవీసాధికమేవ చిత్తసతం హోతి. యాని చేతాని పాఠే పఞ్చవీసాధికాని ద్వే చిత్తసతాని తేసు ఏకేకస్స నిద్దేసే ధమ్మవవత్థానాదయో తయో తయో మహావారా హోన్తి. తే పన తత్థ తత్థ నయమత్తమేవ దస్సేత్వా సంఖిత్తాతి.

    Ettāvatā suddhikanavako, cattāro paṭipadānavakā, cattāro ārammaṇanavakā, ime ca soḷasa navakāti pañcavīsati navakā kathitā honti. Tattha ekekasmiṃ navake catukkapañcakavasena dve dve nayāti paññāsa nayā. Tattha ‘‘pañcavīsatiyā catukkanayesu sataṃ, pañcakanayesu pañcavīsasata’’nti pāṭhato pañcavīsādhikāni dve jhānacittasatāni honti. Pañcakanaye pana catukkanayassa paviṭṭhattā atthato pañcavīsādhikameva cittasataṃ hoti. Yāni cetāni pāṭhe pañcavīsādhikāni dve cittasatāni tesu ekekassa niddese dhammavavatthānādayo tayo tayo mahāvārā honti. Te pana tattha tattha nayamattameva dassetvā saṃkhittāti.

    పథవీకసిణం.

    Pathavīkasiṇaṃ.

    ౨౦౩. ఇదాని యస్మా ఆపోకసిణాదీసుపి ఏతాని ఝానాని ఉప్పజ్జన్తి, తస్మా తేసం దస్సనత్థం పున కతమే ధమ్మా కుసలాతిఆది ఆరద్ధం. తేసు సబ్బో పాళినయో చ అత్థవిభావనా చ చిత్తగణనా చ వారసఙ్ఖేపో చ పథవీకసిణే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో. భావనానయో పన కసిణపరికమ్మం ఆదిం కత్వా సబ్బో విసుద్ధిమగ్గే (విసుద్ధి ౧.౯౧ ఆదయో) పకాసితోయేవ. మహాసకులుదాయిసుత్తే పన దసకసిణాని (మ॰ ని॰ ౨.౨౫౦) వుత్తాని. తేసు విఞ్ఞాణకసిణం ఆకాసే పవత్తితమహగ్గతవిఞ్ఞాణమ్పి తత్థ పరికమ్మం కత్వా నిబ్బత్తా విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసమాపత్తిపి హోతీతి సబ్బప్పకారేన ఆరుప్పదేసనమేవ భజతి, తస్మా ఇమస్మిం ఠానే న కథితం.

    203. Idāni yasmā āpokasiṇādīsupi etāni jhānāni uppajjanti, tasmā tesaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tesu sabbo pāḷinayo ca atthavibhāvanā ca cittagaṇanā ca vārasaṅkhepo ca pathavīkasiṇe vuttanayeneva veditabbo. Bhāvanānayo pana kasiṇaparikammaṃ ādiṃ katvā sabbo visuddhimagge (visuddhi 1.91 ādayo) pakāsitoyeva. Mahāsakuludāyisutte pana dasakasiṇāni (ma. ni. 2.250) vuttāni. Tesu viññāṇakasiṇaṃ ākāse pavattitamahaggataviññāṇampi tattha parikammaṃ katvā nibbattā viññāṇañcāyatanasamāpattipi hotīti sabbappakārena āruppadesanameva bhajati, tasmā imasmiṃ ṭhāne na kathitaṃ.

    ఆకాసకసిణన్తి పన కసిణుగ్ఘాటిమమాకాసమ్పి, తం ఆరమ్మణం కత్వా పవత్తక్ఖన్ధాపి, భిత్తిచ్ఛిద్దాదీసు అఞ్ఞతరస్మిం గహేతబ్బనిమిత్తపరిచ్ఛేదాకాసమ్పి, తం ఆరమ్మణం కత్వా ఉప్పన్నం చతుక్కపఞ్చకజ్ఝానమ్పి వుచ్చతి. తత్థ పురిమనయో ఆరుప్పదేసనం భజతి, పచ్ఛిమనయో రూపావచరదేసనం. ఇతి మిస్సకత్తా ఇమం రూపావచరదేసనం న ఆరుళ్హం. పరిచ్ఛేదాకాసే నిబ్బత్తజ్ఝానం పన రూపూపపత్తియా మగ్గో హోతి తస్మా తం గహేతబ్బం. తస్మిం పన చతుక్కపఞ్చకజ్ఝానమేవ ఉప్పజ్జతి, అరూపజ్ఝానం నుప్పజ్జతి. కస్మా? కసిణుగ్ఘాటనస్స అలాభతో. తఞ్హి పునప్పునం ఉగ్ఘాటియమానమ్పి ఆకాసమేవ హోతీతి న తత్థ కసిణుగ్ఘాటనం లబ్భతి, తస్మా తత్థుప్పన్నం ఝానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారాయ సంవత్తతి, అభిఞ్ఞాపాదకం హోతి, విపస్సనాపాదకం హోతి, నిరోధపాదకం న హోతి. అనుపుబ్బనిరోధో పనేత్థ యావ పఞ్చమజ్ఝానా లబ్భతి వట్టపాదకం హోతియేవ. యథా చేతం ఏవం పురిమకసిణేసు ఉప్పన్నం ఝానమ్పి. నిరోధపాదకభావో పనేత్థ విసేసో. సేసమేత్థ ఆకాసకసిణే యం వత్తబ్బం సియా తం సబ్బం విసుద్ధిమగ్గే (విసుద్ధి॰ ౧.౯౮-౯౯) వుత్తమేవ.

    Ākāsakasiṇanti pana kasiṇugghāṭimamākāsampi, taṃ ārammaṇaṃ katvā pavattakkhandhāpi, bhitticchiddādīsu aññatarasmiṃ gahetabbanimittaparicchedākāsampi, taṃ ārammaṇaṃ katvā uppannaṃ catukkapañcakajjhānampi vuccati. Tattha purimanayo āruppadesanaṃ bhajati, pacchimanayo rūpāvacaradesanaṃ. Iti missakattā imaṃ rūpāvacaradesanaṃ na āruḷhaṃ. Paricchedākāse nibbattajjhānaṃ pana rūpūpapattiyā maggo hoti tasmā taṃ gahetabbaṃ. Tasmiṃ pana catukkapañcakajjhānameva uppajjati, arūpajjhānaṃ nuppajjati. Kasmā? Kasiṇugghāṭanassa alābhato. Tañhi punappunaṃ ugghāṭiyamānampi ākāsameva hotīti na tattha kasiṇugghāṭanaṃ labbhati, tasmā tatthuppannaṃ jhānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati, abhiññāpādakaṃ hoti, vipassanāpādakaṃ hoti, nirodhapādakaṃ na hoti. Anupubbanirodho panettha yāva pañcamajjhānā labbhati vaṭṭapādakaṃ hotiyeva. Yathā cetaṃ evaṃ purimakasiṇesu uppannaṃ jhānampi. Nirodhapādakabhāvo panettha viseso. Sesamettha ākāsakasiṇe yaṃ vattabbaṃ siyā taṃ sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.98-99) vuttameva.

    ‘ఏకోపి హుత్వా బహుధా హోతీ’తిఆదినయం (దీ॰ ని॰ ౧.౨౩౯; పటి॰ మ॰ ౧.౧౦౨) పన వికుబ్బనం ఇచ్ఛన్తేన పురిమేసు అట్ఠసు కసిణేసు అట్ఠ సమాపత్తియో నిబ్బత్తేత్వా కసిణానులోమతో కసిణపటిలోమతో, కసిణానులోమపటిలోమతో; ఝానానులోమతో, ఝానపటిలోమతో, ఝానానులోమపటిలోమతో; ఝానుక్కన్తికతో, కసిణుక్కన్తికతో, ఝానకసిణుక్కన్తికతో; అఙ్గసఙ్కన్తికతో, ఆరమ్మణసఙ్కన్తికతో, అఙ్గారమ్మణసఙ్కన్తికతో; అఙ్గవవత్థానతో, ఆరమ్మణవవత్థానతోతి ఇమేహి చుద్దసహాకారేహి చిత్తం పరిదమేతబ్బం. తేసం విత్థారకథా విసుద్ధిమగ్గే (విసుద్ధి॰ ౨.౩౬౫-౩౬౬) వుత్తాయేవ.

    ‘Ekopi hutvā bahudhā hotī’tiādinayaṃ (dī. ni. 1.239; paṭi. ma. 1.102) pana vikubbanaṃ icchantena purimesu aṭṭhasu kasiṇesu aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā kasiṇānulomato kasiṇapaṭilomato, kasiṇānulomapaṭilomato; jhānānulomato, jhānapaṭilomato, jhānānulomapaṭilomato; jhānukkantikato, kasiṇukkantikato, jhānakasiṇukkantikato; aṅgasaṅkantikato, ārammaṇasaṅkantikato, aṅgārammaṇasaṅkantikato; aṅgavavatthānato, ārammaṇavavatthānatoti imehi cuddasahākārehi cittaṃ paridametabbaṃ. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 2.365-366) vuttāyeva.

    ఏవం పన చుద్దసహాకారేహి చిత్తం అపరిదమేత్వా, పుబ్బే అభావితభావనో ఆదికమ్మికో యోగావచరో ఇద్ధివికుబ్బనం సమ్పాదేస్సతీతి నేతం ఠానం విజ్జతి. ఆదికమ్మికస్స హి కసిణపరికమ్మమ్పి భారో; సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ సక్కోతి. కతకసిణపరికమ్మస్స నిమిత్తుప్పాదనం భారో; సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ సక్కోతి. ఉప్పన్నే నిమిత్తే తం వడ్ఢేత్వా అప్పనాధిగమో భారో, సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ సక్కోతి. అధిగతప్పనస్స చుద్దసహాకారేహి చిత్తపరిదమనం భారో; సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ సక్కోతి. చుద్దసహాకారేహి పరిదమితచిత్తస్సాపి ఇద్ధివికుబ్బనం నామ భారో, సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ సక్కోతి. వికుబ్బనప్పత్తస్సాపి ఖిప్పనిసన్తిభావో నామ భారో; సతేసు సహస్సేసు వా ఏకోవ ఖిప్పనిసన్తి హోతి. థేరమ్బత్థలే మహారోహనగుత్తత్థేరస్స గిలానుపట్ఠానం ఆగతేసు తింసమత్తేసు ఇద్ధిమన్తసహస్సేసు ఉపసమ్పదాయ అట్ఠవస్సికో రక్ఖితత్థేరో వియ. సబ్బం వత్థు విసుద్ధిమగ్గే (విసుద్ధి॰ ౨.౩౬౭) విత్థారితమేవాతి.

    Evaṃ pana cuddasahākārehi cittaṃ aparidametvā, pubbe abhāvitabhāvano ādikammiko yogāvacaro iddhivikubbanaṃ sampādessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ādikammikassa hi kasiṇaparikammampi bhāro; satesu sahassesu vā ekova sakkoti. Katakasiṇaparikammassa nimittuppādanaṃ bhāro; satesu sahassesu vā ekova sakkoti. Uppanne nimitte taṃ vaḍḍhetvā appanādhigamo bhāro, satesu sahassesu vā ekova sakkoti. Adhigatappanassa cuddasahākārehi cittaparidamanaṃ bhāro; satesu sahassesu vā ekova sakkoti. Cuddasahākārehi paridamitacittassāpi iddhivikubbanaṃ nāma bhāro, satesu sahassesu vā ekova sakkoti. Vikubbanappattassāpi khippanisantibhāvo nāma bhāro; satesu sahassesu vā ekova khippanisanti hoti. Therambatthale mahārohanaguttattherassa gilānupaṭṭhānaṃ āgatesu tiṃsamattesu iddhimantasahassesu upasampadāya aṭṭhavassiko rakkhitatthero viya. Sabbaṃ vatthu visuddhimagge (visuddhi. 2.367) vitthāritamevāti.

    కసిణకథా.

    Kasiṇakathā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / రూపావచరకుసలం • Rūpāvacarakusalaṃ

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā
    ఆరమ్మణపటిపదామిస్సకవణ్ణనా • Ārammaṇapaṭipadāmissakavaṇṇanā
    కసిణకథావణ్ణనా • Kasiṇakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā
    పటిపదాచతుక్కాదివణ్ణనా • Paṭipadācatukkādivaṇṇanā
    కసిణకథావణ్ణనా • Kasiṇakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact