| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၉. အရဏဝိဘင္ဂသုတ္တံ
9. Araṇavibhaṅgasuttaṃ
၃၂၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘အရဏဝိဘင္ဂံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဒေသေသ္သာမိ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
323. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘araṇavibhaṅgaṃ vo, bhikkhave, desessāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘န ကာမသုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, န စ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ။ ဧတေ ခော, ဘိက္ခဝေ 1, ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓာ, စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။ ဥသ္သာဒနဉ္စ ဇညာ, အပသာဒနဉ္စ ဇညာ; ဥသ္သာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ အပသာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ နေဝုသ္သာဒေယ္ယ, န အပသာဒေယ္ယ 2, ဓမ္မမေဝ ဒေသေယ္ယ။ သုခဝိနိစ္ဆယံ ဇညာ; သုခဝိနိစ္ဆယံ ဉတ္ဝာ အဇ္ဈတ္တံ သုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယ။ ရဟောဝာဒံ န ဘာသေယ္ယ, သမ္မုခာ န ခီဏံ 3 ဘဏေ။ အတရမာနောဝ ဘာသေယ္ယ, နော တရမာနော။ ဇနပဒနိရုတ္တိံ နာဘိနိဝေသေယ္ယ, သမညံ နာတိဓာဝေယ္ယာတိ – အယမုဒ္ဒေသော အရဏဝိဘင္ဂသ္သ။
‘‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogamanuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ. Ete kho, bhikkhave 4, ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya 5, dhammameva deseyya. Sukhavinicchayaṃ jaññā; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyya. Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ 6 bhaṇe. Ataramānova bhāseyya, no taramāno. Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya, samaññaṃ nātidhāveyyāti – ayamuddeso araṇavibhaṅgassa.
၃၂၄. ‘‘‘န ကာမသုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, န စ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတ’န္တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ယော ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂော ဟီနော ဂမ္မော ပောထုဇ္ဇနိကော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ ယော ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနနုယောဂော ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ ယော အတ္တကိလမထာနုယောဂော ဒုက္ခော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ ယော အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနနုယောဂော ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ ‘န ကာမသုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, န စ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနုယုဉ္ဇေယ္ယ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတ’န္တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
324. ‘‘‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogamanuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ; kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyogo hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Yo attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. ‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogaṃ anuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၂၅. ‘‘‘ဧတေ ခော ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓာ, စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတီ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ , သမ္မာသင္ကပ္ပော, သမ္မာဝာစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝော, သမ္မာဝာယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။ ‘ဧတေ ခော ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓာ, စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
325. ‘‘‘Ete kho ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi , sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. ‘Ete kho ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၂၆. ‘‘‘ဥသ္သာဒနဉ္စ ဇညာ, အပသာဒနဉ္စ ဇညာ; ဥသ္သာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ အပသာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ နေဝုသ္သာဒေယ္ယ, န အပသာဒေယ္ယ, ဓမ္မမေဝ ဒေသေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဥသ္သာဒနာ စ ဟောတိ အပသာဒနာ စ, နော စ ဓမ္မဒေသနာ? ‘ယေ ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ 7 ဣတ္ထေကေ အပသာဒေတိ။
326. ‘‘‘Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya, dhammameva deseyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā? ‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ 8 ittheke apasādeti.
‘‘‘ယေ ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနနုယုတ္တာ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဣတ္ထေကေ ဥသ္သာဒေတိ။
‘‘‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti.
‘‘‘ယေ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဣတ္ထေကေ အပသာဒေတိ။
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke apasādeti.
‘‘‘ယေ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနနုယုတ္တာ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဣတ္ထေကေ ဥသ္သာဒေတိ။
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ ananuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti.
‘‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ ဘဝသံယောဇနံ အပ္ပဟီနံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဣတ္ထေကေ အပသာဒေတိ။
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke apasādeti.
‘‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ ဘဝသံယောဇနံ ပဟီနံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဣတ္ထေကေ ဥသ္သာဒေတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဥသ္သာဒနာ စ ဟောတိ အပသာဒနာ စ, နော စ ဓမ္မဒေသနာ။
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ pahīnaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti. Evaṃ kho, bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā.
၃၂၇. ‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, နေဝုသ္သာဒနာ ဟောတိ န အပသာဒနာ, ဓမ္မဒေသနာ စ 9? ‘ယေ ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ။ ‘အနုယောဂော စ ခော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။
327. ‘‘Kathañca, bhikkhave, nevussādanā hoti na apasādanā, dhammadesanā ca 10? ‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Anuyogo ca kho, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘ယေ ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနနုယုတ္တာ ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ။ ‘အနနုယောဂော စ ခော, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။
‘‘‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Ananuyogo ca kho, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘ယေ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ။ ‘အနုယောဂော စ ခော , သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Anuyogo ca kho , sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘ယေ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနနုယုတ္တာ ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ။ ‘အနနုယောဂော စ ခော, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ ananuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Ananuyogo ca kho, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ ဘဝသံယောဇနံ အပ္ပဟီနံ, သဗ္ဗေ တေ သဒုက္ခာ သဥပဃာတာ သဥပာယာသာ သပရိဠာဟာ မိစ္ဆာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ ။ ‘ဘဝသံယောဇနေ စ ခော အပ္ပဟီနေ ဘဝောပိ အပ္ပဟီနော ဟောတီ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha . ‘Bhavasaṃyojane ca kho appahīne bhavopi appahīno hotī’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘ယေသံ ကေသဉ္စိ ဘဝသံယောဇနံ ပဟီနံ, သဗ္ဗေ တေ အဒုက္ခာ အနုပဃာတာ အနုပာယာသာ အပရိဠာဟာ သမ္မာပဋိပန္နာ’တိ – န ဧဝမာဟ။ ‘ဘဝသံယောဇနေ စ ခော ပဟီနေ ဘဝောပိ ပဟီနော ဟောတီ’တိ – ဣတိ ဝဒံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, နေဝုသ္သာဒနာ ဟောတိ န အပသာဒနာ, ဓမ္မဒေသနာ စ။ ‘ဥသ္သာဒနဉ္စ ဇညာ, အပသာဒနဉ္စ ဇညာ; ဥသ္သာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ အပသာဒနဉ္စ ဉတ္ဝာ နေဝုသ္သာဒေယ္ယ, န အပသာဒေယ္ယ, ဓမ္မမေဝ ဒေသေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ pahīnaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Bhavasaṃyojane ca kho pahīne bhavopi pahīno hotī’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti. Evaṃ kho, bhikkhave, nevussādanā hoti na apasādanā, dhammadesanā ca. ‘Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya, dhammameva deseyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၂၈. ‘‘‘သုခဝိနိစ္ဆယံ ဇညာ; သုခဝိနိစ္ဆယံ ဉတ္ဝာ အဇ္ဈတ္တံ သုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ – ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနသ္သံ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ မီဠ္ဟသုခံ ပုထုဇ္ဇနသုခံ အနရိယသုခံ။ ‘န အာသေဝိတဗ္ဗံ, န ဘာဝေတဗ္ဗံ, န ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ, ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတသ္သ သုခသ္သာ’တိ – ဝဒာမိ။ ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ။ ‘အာသေဝိတဗ္ဗံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ, ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ, န ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတသ္သ သုခသ္သာ’တိ – ဝဒာမိ ။ ‘သုခဝိနိစ္ဆယံ ဇညာ ; သုခဝိနိစ္ဆယံ ဉတ္ဝာ အဇ္ဈတ္တံ သုခမနုယုဉ္ဇေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
328. ‘‘‘Sukhavinicchayaṃ jaññā; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ. ‘Na āsevitabbaṃ, na bhāvetabbaṃ, na bahulīkātabbaṃ, bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti – vadāmi. Idha , bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ vuccati nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ. ‘Āsevitabbaṃ, bhāvetabbaṃ, bahulīkātabbaṃ, na bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti – vadāmi . ‘Sukhavinicchayaṃ jaññā ; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၂၉. ‘‘‘ရဟောဝာဒံ န ဘာသေယ္ယ, သမ္မုခာ န ခီဏံ ဘဏေ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဇညာ ရဟောဝာဒံ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သသက္ကံ 11 တံ ရဟောဝာဒံ န ဘာသေယ္ယ။ ယမ္ပိ ဇညာ ရဟောဝာဒံ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ တသ္သပိ သိက္ခေယ္ယ အဝစနာယ။ ယဉ္စ ခော ဇညာ ရဟောဝာဒံ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ တတ္ရ ကာလညူ အသ္သ တသ္သ ရဟောဝာဒသ္သ ဝစနာယ။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဇညာ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒံ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သသက္ကံ တံ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒံ န ဘာသေယ္ယ။ ယမ္ပိ ဇညာ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒံ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ တသ္သပိ သိက္ခေယ္ယ အဝစနာယ။ ယဉ္စ ခော ဇညာ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒံ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ တတ္ရ ကာလညူ အသ္သ တသ္သ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒသ္သ ဝစနာယ။ ‘ရဟောဝာဒံ န ဘာသေယ္ယ, သမ္မုခာ န ခီဏံ ဘဏေ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
329. ‘‘‘Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tatra, bhikkhave, yaṃ jaññā rahovādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sasakkaṃ 12 taṃ rahovādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ tatra kālaññū assa tassa rahovādassa vacanāya. Tatra, bhikkhave, yaṃ jaññā sammukhā khīṇavādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sasakkaṃ taṃ sammukhā khīṇavādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā sammukhā khīṇavādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā sammukhā khīṇavādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ tatra kālaññū assa tassa sammukhā khīṇavādassa vacanāya. ‘Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၃၀. ‘‘‘အတရမာနောဝ ဘာသေယ္ယ နော တရမာနော’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, တရမာနသ္သ ဘာသတော ကာယောပိ ကိလမတိ, စိတ္တမ္ပိ ဥပဟညတိ 13, သရောပိ ဥပဟညတိ 14, ကဏ္ဌောပိ အာတုရီယတိ, အဝိသဋ္ဌမ္ပိ ဟောတိ အဝိညေယ္ယံ တရမာနသ္သ ဘာသိတံ။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, အတရမာနသ္သ ဘာသတော ကာယောပိ န ကိလမတိ, စိတ္တမ္ပိ န ဥပဟညတိ, သရောပိ န ဥပဟညတိ, ကဏ္ဌောပိ န အာတုရီယတိ, ဝိသဋ္ဌမ္ပိ ဟောတိ ဝိညေယ္ယံ အတရမာနသ္သ ဘာသိတံ။ ‘အတရမာနောဝ ဘာသေယ္ယ, နော တရမာနော’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
330. ‘‘‘Ataramānova bhāseyya no taramāno’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tatra, bhikkhave, taramānassa bhāsato kāyopi kilamati, cittampi upahaññati 15, saropi upahaññati 16, kaṇṭhopi āturīyati, avisaṭṭhampi hoti aviññeyyaṃ taramānassa bhāsitaṃ. Tatra, bhikkhave, ataramānassa bhāsato kāyopi na kilamati, cittampi na upahaññati, saropi na upahaññati, kaṇṭhopi na āturīyati, visaṭṭhampi hoti viññeyyaṃ ataramānassa bhāsitaṃ. ‘Ataramānova bhāseyya, no taramāno’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၃၁. ‘‘‘ဇနပဒနိရုတ္တိံ နာဘိနိဝေသေယ္ယ, သမညံ နာတိဓာဝေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အဘိနိဝေသော ဟောတိ သမညာယ စ အတိသာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တဒေဝေကစ္စေသု ဇနပဒေသု ‘ပာတီ’တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပတ္တ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ , ‘ဝိတ္တ’န္တိ 17 သဉ္ဇာနန္တိ, ‘သရာဝ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ ‘ဓာရောပ’န္တိ 18 သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပောဏ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပိသီလဝ’န္တိ 19 သဉ္ဇာနန္တိ။ ဣတိ ယထာ ယထာ နံ တေသု တေသု ဇနပဒေသု သဉ္ဇာနန္တိ တထာ တထာ ထာမသာ ပရာမာသာ 20 အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘ဣဒမေဝ သစ္စံ , မောဃမည’န္တိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အဘိနိဝေသော ဟောတိ သမညာယ စ အတိသာရော။
331. ‘‘‘Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya, samaññaṃ nātidhāveyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca atisāro? Idha, bhikkhave, tadevekaccesu janapadesu ‘pātī’ti sañjānanti, ‘patta’nti sañjānanti , ‘vitta’nti 21 sañjānanti, ‘sarāva’nti sañjānanti ‘dhāropa’nti 22 sañjānanti, ‘poṇa’nti sañjānanti, ‘pisīlava’nti 23 sañjānanti. Iti yathā yathā naṃ tesu tesu janapadesu sañjānanti tathā tathā thāmasā parāmāsā 24 abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ , moghamañña’nti. Evaṃ kho, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca atisāro.
၃၃၂. ‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အနဘိနိဝေသော ဟောတိ သမညာယ စ အနတိသာရော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တဒေဝေကစ္စေသု ဇနပဒေသု ‘ပာတီ’တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပတ္တ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ဝိတ္တ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘သရာဝ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ဓာရောပ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပောဏ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ, ‘ပိသီလဝ’န္တိ သဉ္ဇာနန္တိ။ ဣတိ ယထာ ယထာ နံ တေသု တေသု ဇနပဒေသု သဉ္ဇာနန္တိ ‘ဣဒံ ကိရ မေ 25 အာယသ္မန္တော သန္ဓာယ ဝောဟရန္တီ’တိ တထာ တထာ ဝောဟရတိ အပရာမသံ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အနဘိနိဝေသော ဟောတိ, သမညာယ စ အနတိသာရော။ ‘ဇနပဒနိရုတ္တိံ နာဘိနိဝေသေယ္ယ သမညံ နာတိဓာဝေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
332. ‘‘Kathañca, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti samaññāya ca anatisāro? Idha, bhikkhave, tadevekaccesu janapadesu ‘pātī’ti sañjānanti, ‘patta’nti sañjānanti, ‘vitta’nti sañjānanti, ‘sarāva’nti sañjānanti, ‘dhāropa’nti sañjānanti, ‘poṇa’nti sañjānanti, ‘pisīlava’nti sañjānanti. Iti yathā yathā naṃ tesu tesu janapadesu sañjānanti ‘idaṃ kira me 26 āyasmanto sandhāya voharantī’ti tathā tathā voharati aparāmasaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti, samaññāya ca anatisāro. ‘Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya samaññaṃ nātidhāveyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
၃၃၃. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယော ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂော ဟီနော ဂမ္မော ပောထုဇ္ဇနိကော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယော ကာမပဋိသန္ဓိသုခိနော သောမနသ္သာနုယောဂံ အနနုယောဂော ဟီနံ ဂမ္မံ ပောထုဇ္ဇနိကံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
333. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyogo hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၄. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယော အတ္တကိလမထာနုယောဂော ဒုက္ခော အနရိယော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယော အတ္တကိလမထာနုယောဂံ အနနုယောဂော ဒုက္ခံ အနရိယံ အနတ္ထသံဟိတံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
334. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၅. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယာယံ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓာ, စက္ခုကရဏီ ဉာဏကရဏီ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
335. ‘‘Tatra, bhikkhave, yāyaṃ majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā . Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၆. ‘‘တတ္ရ , ဘိက္ခဝေ, ယာယံ ဥသ္သာဒနာ စ အပသာဒနာ စ နော စ ဓမ္မဒေသနာ, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယာယံ နေဝုသ္သာဒနာ စ န အပသာဒနာ စ ဓမ္မဒေသနာ စ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
336. ‘‘Tatra , bhikkhave, yāyaṃ ussādanā ca apasādanā ca no ca dhammadesanā, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yāyaṃ nevussādanā ca na apasādanā ca dhammadesanā ca, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၇. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ကာမသုခံ မီဠ္ဟသုခံ ပောထုဇ္ဇနသုခံ အနရိယသုခံ , သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
337. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ pothujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ , sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yamidaṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၈. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ ရဟောဝာဒော အဘူတော အတစ္ဆော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ ရဟောဝာဒော ဘူတော တစ္ဆော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ ရဟောဝာဒော ဘူတော တစ္ဆော အတ္ထသံဟိတော, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
338. ‘‘Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho atthasaṃhito, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၃၉. ‘‘တတ္ရ , ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒော အဘူတော အတစ္ဆော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒော ဘူတော တစ္ဆော အနတ္ထသံဟိတော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ သမ္မုခာ ခီဏဝာဒော ဘူတော တစ္ဆော အတ္ထသံဟိတော, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
339. ‘‘Tatra , bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo bhūto taccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo bhūto taccho atthasaṃhito, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၄၀. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ တရမာနသ္သ ဘာသိတံ, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ , ယမိဒံ အတရမာနသ္သ ဘာသိတံ, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
340. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ taramānassa bhāsitaṃ, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave , yamidaṃ ataramānassa bhāsitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
၃၄၁. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အဘိနိဝေသော သမညာယ စ အတိသာရော, သဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော သဥပဃာတော သဥပာယာသော သပရိဠာဟော; မိစ္ဆာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော သရဏော။ တတ္ရ ဘိက္ခဝေ, ယ္ဝာယံ ဇနပဒနိရုတ္တိယာ စ အနဘိနိဝေသော သမညာယ စ အနတိသာရော, အဒုက္ခော ဧသော ဓမ္မော အနုပဃာတော အနုပာယာသော အပရိဠာဟော; သမ္မာပဋိပဒာ။ တသ္မာ ဧသော ဓမ္မော အရဏော။
341. ‘‘Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca abhiniveso samaññāya ca atisāro, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca anabhiniveso samaññāya ca anatisāro, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘သရဏဉ္စ ဓမ္မံ ဇာနိသ္သာမ, အရဏဉ္စ ဓမ္မံ ဇာနိသ္သာမ; သရဏဉ္စ ဓမ္မံ ဉတ္ဝာ အရဏဉ္စ ဓမ္မံ ဉတ္ဝာ အရဏပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိသ္သာမာ’တိ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။ သုဘူတိ စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော အရဏပဋိပဒံ ပဋိပန္နော’’တိ။
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, ‘saraṇañca dhammaṃ jānissāma, araṇañca dhammaṃ jānissāma; saraṇañca dhammaṃ ñatvā araṇañca dhammaṃ ñatvā araṇapaṭipadaṃ paṭipajjissāmā’ti evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ. Subhūti ca pana, bhikkhave, kulaputto araṇapaṭipadaṃ paṭipanno’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
အရဏဝိဘင္ဂသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
Araṇavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. အရဏဝိဘင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Araṇavibhaṅgasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၉. အရဏဝိဘင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Araṇavibhaṅgasuttavaṇṇanā
