| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
9. අරණවිභඞ්‌ගසුත්‌තං
9. Araṇavibhaṅgasuttaṃ
323. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘අරණවිභඞ්‌ගං වො, භික්‌ඛවෙ, දෙසෙස්‌සාමි. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
323. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘araṇavibhaṅgaṃ vo, bhikkhave, desessāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘න කාමසුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, න ච අත්‌තකිලමථානුයොගමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං. එතෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ 1, උභො අන්‌තෙ අනුපගම්‌ම මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා, චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. උස්‌සාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා, අපසාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා; උස්‌සාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා අපසාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා නෙවුස්‌සාදෙය්‍ය, න අපසාදෙය්‍ය 2, ධම්‌මමෙව දෙසෙය්‍ය. සුඛවිනිච්‌ඡයං ජඤ්‌ඤා; සුඛවිනිච්‌ඡයං ඤත්‌වා අජ්‌ඣත්‌තං සුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය. රහොවාදං න භාසෙය්‍ය, සම්‌මුඛා න ඛීණං 3 භණෙ. අතරමානොව භාසෙය්‍ය, නො තරමානො. ජනපදනිරුත්‌තිං නාභිනිවෙසෙය්‍ය, සමඤ්‌ඤං නාතිධාවෙය්‍යාති – අයමුද්‌දෙසො අරණවිභඞ්‌ගස්‌ස.
‘‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogamanuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ. Ete kho, bhikkhave 4, ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya 5, dhammameva deseyya. Sukhavinicchayaṃ jaññā; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyya. Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ 6 bhaṇe. Ataramānova bhāseyya, no taramāno. Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya, samaññaṃ nātidhāveyyāti – ayamuddeso araṇavibhaṅgassa.
324. ‘‘‘න කාමසුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, න ච අත්‌තකිලමථානුයොගමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිත’න්‌ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං; කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? යො කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගො හීනො ගම්‌මො පොථුජ්‌ජනිකො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. යො කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනනුයොගො හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. යො අත්‌තකිලමථානුයොගො දුක්‌ඛො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. යො අත්‌තකිලමථානුයොගං අනනුයොගො දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. ‘න කාමසුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, න ච අත්‌තකිලමථානුයොගං අනුයුඤ්‌ජෙය්‍ය දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිත’න්‌ති – ඉති යං තං වුත්‌තං ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
324. ‘‘‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogamanuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ; kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyogo hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Yo attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. ‘Na kāmasukhamanuyuñjeyya hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, na ca attakilamathānuyogaṃ anuyuñjeyya dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhita’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
325. ‘‘‘එතෙ ඛො උභො අන්‌තෙ අනුපගම්‌ම මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා, චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තතී’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි , සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො, සම්‌මාවාචා, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො, සම්‌මාආජීවො, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති, සම්‌මාසමාධි. ‘එතෙ ඛො උභො අන්‌තෙ අනුපගම්‌ම මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා, චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තතී’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
325. ‘‘‘Ete kho ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi , sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. ‘Ete kho ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
326. ‘‘‘උස්‌සාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා, අපසාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා; උස්‌සාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා අපසාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා නෙවුස්‌සාදෙය්‍ය, න අපසාදෙය්‍ය, ධම්‌මමෙව දෙසෙය්‍යා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, උස්‌සාදනා ච හොති අපසාදනා ච, නො ච ධම්‌මදෙසනා? ‘යෙ කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනුයුත්‌තා හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං 7 ඉත්‌ථෙකෙ අපසාදෙති.
326. ‘‘‘Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya, dhammameva deseyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā? ‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ 8 ittheke apasādeti.
‘‘‘යෙ කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනනුයුත්‌තා හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං ඉත්‌ථෙකෙ උස්‌සාදෙති.
‘‘‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti.
‘‘‘යෙ අත්‌තකිලමථානුයොගං අනුයුත්‌තා දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං ඉත්‌ථෙකෙ අපසාදෙති.
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke apasādeti.
‘‘‘යෙ අත්‌තකිලමථානුයොගං අනනුයුත්‌තා දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං ඉත්‌ථෙකෙ උස්‌සාදෙති.
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ ananuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti.
‘‘‘යෙසං කෙසඤ්‌චි භවසංයොජනං අප්‌පහීනං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං ඉත්‌ථෙකෙ අපසාදෙති.
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke apasādeti.
‘‘‘යෙසං කෙසඤ්‌චි භවසංයොජනං පහීනං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – ඉති වදං ඉත්‌ථෙකෙ උස්‌සාදෙති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, උස්‌සාදනා ච හොති අපසාදනා ච, නො ච ධම්‌මදෙසනා.
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ pahīnaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – iti vadaṃ ittheke ussādeti. Evaṃ kho, bhikkhave, ussādanā ca hoti apasādanā ca, no ca dhammadesanā.
327. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, නෙවුස්‌සාදනා හොති න අපසාදනා, ධම්‌මදෙසනා ච 9? ‘යෙ කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනුයුත්‌තා හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ. ‘අනුයොගො ච ඛො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති.
327. ‘‘Kathañca, bhikkhave, nevussādanā hoti na apasādanā, dhammadesanā ca 10? ‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ anuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Anuyogo ca kho, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘යෙ කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනනුයුත්‌තා හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ. ‘අනනුයොගො ච ඛො, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති.
‘‘‘Ye kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyuttā hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Ananuyogo ca kho, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘යෙ අත්‌තකිලමථානුයොගං අනුයුත්‌තා දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ. ‘අනුයොගො ච ඛො , සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති.
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ anuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Anuyogo ca kho , sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘යෙ අත්‌තකිලමථානුයොගං අනනුයුත්‌තා දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ. ‘අනනුයොගො ච ඛො, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති.
‘‘‘Ye attakilamathānuyogaṃ ananuyuttā dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Ananuyogo ca kho, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘යෙසං කෙසඤ්‌චි භවසංයොජනං අප්‌පහීනං, සබ්‌බෙ තෙ සදුක්‌ඛා සඋපඝාතා සඋපායාසා සපරිළාහා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ . ‘භවසංයොජනෙ ච ඛො අප්‌පහීනෙ භවොපි අප්‌පහීනො හොතී’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති.
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ appahīnaṃ, sabbe te sadukkhā saupaghātā saupāyāsā sapariḷāhā micchāpaṭipannā’ti – na evamāha . ‘Bhavasaṃyojane ca kho appahīne bhavopi appahīno hotī’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti.
‘‘‘යෙසං කෙසඤ්‌චි භවසංයොජනං පහීනං, සබ්‌බෙ තෙ අදුක්‌ඛා අනුපඝාතා අනුපායාසා අපරිළාහා සම්‌මාපටිපන්‌නා’ති – න එවමාහ. ‘භවසංයොජනෙ ච ඛො පහීනෙ භවොපි පහීනො හොතී’ති – ඉති වදං ධම්‌මමෙව දෙසෙති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, නෙවුස්‌සාදනා හොති න අපසාදනා, ධම්‌මදෙසනා ච. ‘උස්‌සාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා, අපසාදනඤ්‌ච ජඤ්‌ඤා; උස්‌සාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා අපසාදනඤ්‌ච ඤත්‌වා නෙවුස්‌සාදෙය්‍ය, න අපසාදෙය්‍ය, ධම්‌මමෙව දෙසෙය්‍යා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
‘‘‘Yesaṃ kesañci bhavasaṃyojanaṃ pahīnaṃ, sabbe te adukkhā anupaghātā anupāyāsā apariḷāhā sammāpaṭipannā’ti – na evamāha. ‘Bhavasaṃyojane ca kho pahīne bhavopi pahīno hotī’ti – iti vadaṃ dhammameva deseti. Evaṃ kho, bhikkhave, nevussādanā hoti na apasādanā, dhammadesanā ca. ‘Ussādanañca jaññā, apasādanañca jaññā; ussādanañca ñatvā apasādanañca ñatvā nevussādeyya, na apasādeyya, dhammameva deseyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
328. ‘‘‘සුඛවිනිච්‌ඡයං ජඤ්‌ඤා; සුඛවිනිච්‌ඡයං ඤත්‌වා අජ්‌ඣත්‌තං සුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍යා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? පඤ්‌චිමෙ, භික්‌ඛවෙ, කාමගුණා. කතමෙ පඤ්‌ච? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යා රූපා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා, සොතවිඤ්‌ඤෙය්‍යා සද්‌දා… ඝානවිඤ්‌ඤෙය්‍යා ගන්‌ධා… ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤෙය්‍යා රසා… කායවිඤ්‌ඤෙය්‍යා ඵොට්‌ඨබ්‌බා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා – ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌ච කාමගුණා. යං ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඉමෙ පඤ්‌ච කාමගුණෙ පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛං සොමනස්‌සං ඉදං වුච්‌චති කාමසුඛං මීළ්‌හසුඛං පුථුජ්‌ජනසුඛං අනරියසුඛං. ‘න ආසෙවිතබ්‌බං, න භාවෙතබ්‌බං, න බහුලීකාතබ්‌බං, භායිතබ්‌බං එතස්‌ස සුඛස්‌සා’ති – වදාමි. ඉධ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. පීතියා ච විරාගා උපෙක්‌ඛකො ච විහරති…පෙ.… තතියං ඣානං… චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. ඉදං වුච්‌චති නෙක්‌ඛම්‌මසුඛං පවිවෙකසුඛං උපසමසුඛං සම්‌බොධිසුඛං. ‘ආසෙවිතබ්‌බං, භාවෙතබ්‌බං, බහුලීකාතබ්‌බං, න භායිතබ්‌බං එතස්‌ස සුඛස්‌සා’ති – වදාමි . ‘සුඛවිනිච්‌ඡයං ජඤ්‌ඤා ; සුඛවිනිච්‌ඡයං ඤත්‌වා අජ්‌ඣත්‌තං සුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍යා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
328. ‘‘‘Sukhavinicchayaṃ jaññā; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ. ‘Na āsevitabbaṃ, na bhāvetabbaṃ, na bahulīkātabbaṃ, bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti – vadāmi. Idha , bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ vuccati nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ. ‘Āsevitabbaṃ, bhāvetabbaṃ, bahulīkātabbaṃ, na bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti – vadāmi . ‘Sukhavinicchayaṃ jaññā ; sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
329. ‘‘‘රහොවාදං න භාසෙය්‍ය, සම්‌මුඛා න ඛීණං භණෙ’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යං ජඤ්‌ඤා රහොවාදං අභූතං අතච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සසක්‌කං 11 තං රහොවාදං න භාසෙය්‍ය. යම්‌පි ජඤ්‌ඤා රහොවාදං භූතං තච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං තස්‌සපි සික්‌ඛෙය්‍ය අවචනාය. යඤ්‌ච ඛො ජඤ්‌ඤා රහොවාදං භූතං තච්‌ඡං අත්‌ථසංහිතං තත්‍ර කාලඤ්‌ඤූ අස්‌ස තස්‌ස රහොවාදස්‌ස වචනාය. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යං ජඤ්‌ඤා සම්‌මුඛා ඛීණවාදං අභූතං අතච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සසක්‌කං තං සම්‌මුඛා ඛීණවාදං න භාසෙය්‍ය. යම්‌පි ජඤ්‌ඤා සම්‌මුඛා ඛීණවාදං භූතං තච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං තස්‌සපි සික්‌ඛෙය්‍ය අවචනාය. යඤ්‌ච ඛො ජඤ්‌ඤා සම්‌මුඛා ඛීණවාදං භූතං තච්‌ඡං අත්‌ථසංහිතං තත්‍ර කාලඤ්‌ඤූ අස්‌ස තස්‌ස සම්‌මුඛා ඛීණවාදස්‌ස වචනාය. ‘රහොවාදං න භාසෙය්‍ය, සම්‌මුඛා න ඛීණං භණෙ’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
329. ‘‘‘Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tatra, bhikkhave, yaṃ jaññā rahovādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sasakkaṃ 12 taṃ rahovādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā rahovādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ tatra kālaññū assa tassa rahovādassa vacanāya. Tatra, bhikkhave, yaṃ jaññā sammukhā khīṇavādaṃ abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sasakkaṃ taṃ sammukhā khīṇavādaṃ na bhāseyya. Yampi jaññā sammukhā khīṇavādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ tassapi sikkheyya avacanāya. Yañca kho jaññā sammukhā khīṇavādaṃ bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ tatra kālaññū assa tassa sammukhā khīṇavādassa vacanāya. ‘Rahovādaṃ na bhāseyya, sammukhā na khīṇaṃ bhaṇe’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
330. ‘‘‘අතරමානොව භාසෙය්‍ය නො තරමානො’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, තරමානස්‌ස භාසතො කායොපි කිලමති, චිත්‌තම්‌පි උපහඤ්‌ඤති 13, සරොපි උපහඤ්‌ඤති 14, කණ්‌ඨොපි ආතුරීයති, අවිසට්‌ඨම්‌පි හොති අවිඤ්‌ඤෙය්‍යං තරමානස්‌ස භාසිතං. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, අතරමානස්‌ස භාසතො කායොපි න කිලමති, චිත්‌තම්‌පි න උපහඤ්‌ඤති, සරොපි න උපහඤ්‌ඤති, කණ්‌ඨොපි න ආතුරීයති, විසට්‌ඨම්‌පි හොති විඤ්‌ඤෙය්‍යං අතරමානස්‌ස භාසිතං. ‘අතරමානොව භාසෙය්‍ය, නො තරමානො’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
330. ‘‘‘Ataramānova bhāseyya no taramāno’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Tatra, bhikkhave, taramānassa bhāsato kāyopi kilamati, cittampi upahaññati 15, saropi upahaññati 16, kaṇṭhopi āturīyati, avisaṭṭhampi hoti aviññeyyaṃ taramānassa bhāsitaṃ. Tatra, bhikkhave, ataramānassa bhāsato kāyopi na kilamati, cittampi na upahaññati, saropi na upahaññati, kaṇṭhopi na āturīyati, visaṭṭhampi hoti viññeyyaṃ ataramānassa bhāsitaṃ. ‘Ataramānova bhāseyya, no taramāno’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
331. ‘‘‘ජනපදනිරුත්‌තිං නාභිනිවෙසෙය්‍ය, සමඤ්‌ඤං නාතිධාවෙය්‍යා’ති – ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, ජනපදනිරුත්‌තියා ච අභිනිවෙසො හොති සමඤ්‌ඤාය ච අතිසාරො? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, තදෙවෙකච්‌චෙසු ජනපදෙසු ‘පාතී’ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පත්‌ත’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති , ‘විත්‌ත’න්‌ති 17 සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘සරාව’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති ‘ධාරොප’න්‌ති 18 සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පොණ’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පිසීලව’න්‌ති 19 සඤ්‌ජානන්‌ති. ඉති යථා යථා නං තෙසු තෙසු ජනපදෙසු සඤ්‌ජානන්‌ති තථා තථා ථාමසා පරාමාසා 20 අභිනිවිස්‌ස වොහරති – ‘ඉදමෙව සච්‌චං , මොඝමඤ්‌ඤ’න්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, ජනපදනිරුත්‌තියා ච අභිනිවෙසො හොති සමඤ්‌ඤාය ච අතිසාරො.
331. ‘‘‘Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya, samaññaṃ nātidhāveyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca atisāro? Idha, bhikkhave, tadevekaccesu janapadesu ‘pātī’ti sañjānanti, ‘patta’nti sañjānanti , ‘vitta’nti 21 sañjānanti, ‘sarāva’nti sañjānanti ‘dhāropa’nti 22 sañjānanti, ‘poṇa’nti sañjānanti, ‘pisīlava’nti 23 sañjānanti. Iti yathā yathā naṃ tesu tesu janapadesu sañjānanti tathā tathā thāmasā parāmāsā 24 abhinivissa voharati – ‘idameva saccaṃ , moghamañña’nti. Evaṃ kho, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca abhiniveso hoti samaññāya ca atisāro.
332. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, ජනපදනිරුත්‌තියා ච අනභිනිවෙසො හොති සමඤ්‌ඤාය ච අනතිසාරො? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, තදෙවෙකච්‌චෙසු ජනපදෙසු ‘පාතී’ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පත්‌ත’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘විත්‌ත’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘සරාව’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘ධාරොප’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පොණ’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති, ‘පිසීලව’න්‌ති සඤ්‌ජානන්‌ති. ඉති යථා යථා නං තෙසු තෙසු ජනපදෙසු සඤ්‌ජානන්‌ති ‘ඉදං කිර මෙ 25 ආයස්‌මන්‌තො සන්‌ධාය වොහරන්‌තී’ති තථා තථා වොහරති අපරාමසං. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, ජනපදනිරුත්‌තියා ච අනභිනිවෙසො හොති, සමඤ්‌ඤාය ච අනතිසාරො. ‘ජනපදනිරුත්‌තිං නාභිනිවෙසෙය්‍ය සමඤ්‌ඤං නාතිධාවෙය්‍යා’ති – ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
332. ‘‘Kathañca, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti samaññāya ca anatisāro? Idha, bhikkhave, tadevekaccesu janapadesu ‘pātī’ti sañjānanti, ‘patta’nti sañjānanti, ‘vitta’nti sañjānanti, ‘sarāva’nti sañjānanti, ‘dhāropa’nti sañjānanti, ‘poṇa’nti sañjānanti, ‘pisīlava’nti sañjānanti. Iti yathā yathā naṃ tesu tesu janapadesu sañjānanti ‘idaṃ kira me 26 āyasmanto sandhāya voharantī’ti tathā tathā voharati aparāmasaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, janapadaniruttiyā ca anabhiniveso hoti, samaññāya ca anatisāro. ‘Janapadaniruttiṃ nābhiniveseyya samaññaṃ nātidhāveyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
333. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යො කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගො හීනො ගම්‌මො පොථුජ්‌ජනිකො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යො කාමපටිසන්‌ධිසුඛිනො සොමනස්‌සානුයොගං අනනුයොගො හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
333. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yo kāmapaṭisandhisukhino somanassānuyogaṃ ananuyogo hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
334. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යො අත්‌තකිලමථානුයොගො දුක්‌ඛො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යො අත්‌තකිලමථානුයොගං අනනුයොගො දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
334. ‘‘Tatra, bhikkhave, yo attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathānuyogaṃ ananuyogo dukkhaṃ anariyaṃ anatthasaṃhitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
335. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යායං මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා, චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා . තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
335. ‘‘Tatra, bhikkhave, yāyaṃ majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā, cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā . Tasmā eso dhammo araṇo.
336. ‘‘තත්‍ර , භික්‌ඛවෙ, යායං උස්‌සාදනා ච අපසාදනා ච නො ච ධම්‌මදෙසනා, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යායං නෙවුස්‌සාදනා ච න අපසාදනා ච ධම්‌මදෙසනා ච, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
336. ‘‘Tatra , bhikkhave, yāyaṃ ussādanā ca apasādanā ca no ca dhammadesanā, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yāyaṃ nevussādanā ca na apasādanā ca dhammadesanā ca, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
337. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යමිදං කාමසුඛං මීළ්‌හසුඛං පොථුජ්‌ජනසුඛං අනරියසුඛං , සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යමිදං නෙක්‌ඛම්‌මසුඛං පවිවෙකසුඛං උපසමසුඛං සම්‌බොධිසුඛං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
337. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ kāmasukhaṃ mīḷhasukhaṃ pothujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ , sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yamidaṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
338. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං රහොවාදො අභූතො අතච්‌ඡො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං රහොවාදො භූතො තච්‌ඡො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං රහොවාදො භූතො තච්‌ඡො අත්‌ථසංහිතො, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
338. ‘‘Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ rahovādo bhūto taccho atthasaṃhito, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
339. ‘‘තත්‍ර , භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං සම්‌මුඛා ඛීණවාදො අභූතො අතච්‌ඡො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං සම්‌මුඛා ඛීණවාදො භූතො තච්‌ඡො අනත්‌ථසංහිතො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං සම්‌මුඛා ඛීණවාදො භූතො තච්‌ඡො අත්‌ථසංහිතො, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
339. ‘‘Tatra , bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo abhūto ataccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo bhūto taccho anatthasaṃhito, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ sammukhā khīṇavādo bhūto taccho atthasaṃhito, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
340. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යමිදං තරමානස්‌ස භාසිතං, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ , යමිදං අතරමානස්‌ස භාසිතං, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
340. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ taramānassa bhāsitaṃ, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra, bhikkhave , yamidaṃ ataramānassa bhāsitaṃ, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
341. ‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං ජනපදනිරුත්‌තියා ච අභිනිවෙසො සමඤ්‌ඤාය ච අතිසාරො, සදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො සඋපඝාතො සඋපායාසො සපරිළාහො; මිච්‌ඡාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො සරණො. තත්‍ර භික්‌ඛවෙ, ය්‌වායං ජනපදනිරුත්‌තියා ච අනභිනිවෙසො සමඤ්‌ඤාය ච අනතිසාරො, අදුක්‌ඛො එසො ධම්‌මො අනුපඝාතො අනුපායාසො අපරිළාහො; සම්‌මාපටිපදා. තස්‌මා එසො ධම්‌මො අරණො.
341. ‘‘Tatra, bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca abhiniveso samaññāya ca atisāro, sadukkho eso dhammo saupaghāto saupāyāso sapariḷāho; micchāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo saraṇo. Tatra bhikkhave, yvāyaṃ janapadaniruttiyā ca anabhiniveso samaññāya ca anatisāro, adukkho eso dhammo anupaghāto anupāyāso apariḷāho; sammāpaṭipadā. Tasmā eso dhammo araṇo.
‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, ‘සරණඤ්‌ච ධම්‌මං ජානිස්‌සාම, අරණඤ්‌ච ධම්‌මං ජානිස්‌සාම; සරණඤ්‌ච ධම්‌මං ඤත්‌වා අරණඤ්‌ච ධම්‌මං ඤත්‌වා අරණපටිපදං පටිපජ්‌ජිස්‌සාමා’ති එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං. සුභූති ච පන, භික්‌ඛවෙ, කුලපුත්‌තො අරණපටිපදං පටිපන්‌නො’’ති.
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, ‘saraṇañca dhammaṃ jānissāma, araṇañca dhammaṃ jānissāma; saraṇañca dhammaṃ ñatvā araṇañca dhammaṃ ñatvā araṇapaṭipadaṃ paṭipajjissāmā’ti evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ. Subhūti ca pana, bhikkhave, kulaputto araṇapaṭipadaṃ paṭipanno’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
අරණවිභඞ්‌ගසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං නවමං.
Araṇavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 9. අරණවිභඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Araṇavibhaṅgasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 9. අරණවිභඞ්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Araṇavibhaṅgasuttavaṇṇanā
