| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
३३. अरणविहारञाणनिद्देसो
33. Araṇavihārañāṇaniddeso
८२. कथं दस्सनाधिपतेय्यं सन्तो च विहाराधिगमो पणीताधिमुत्तता पञ्ञा अरणविहारे ञाणं? दस्सनाधिपतेय्यन्ति अनिच्चानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, दुक्खानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, अनत्तानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, रूपे अनिच्चानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, रूपे दुक्खानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, रूपे अनत्तानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं; वेदनाय…पे॰… सञ्ञाय… सङ्खारेसु… विञ्ञाणे… चक्खुस्मिं…पे॰… जरामरणे अनिच्चानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, जरामरणे दुक्खानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं, जरामरणे अनत्तानुपस्सना दस्सनाधिपतेय्यं।
82. Kathaṃ dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ? Dassanādhipateyyanti aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ; vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ.
सन्तो च विहाराधिगमोति सुञ्ञतो विहारो सन्तो विहाराधिगमो। अनिमित्तो विहारो सन्तो विहाराधिगमो। अप्पणिहितो विहारो सन्तो विहाराधिगमो।
Santoca vihārādhigamoti suññato vihāro santo vihārādhigamo. Animitto vihāro santo vihārādhigamo. Appaṇihito vihāro santo vihārādhigamo.
पणीताधिमुत्तताति सुञ्ञते अधिमुत्तता पणीताधिमुत्तता। अनिमित्ते अधिमुत्तता पणीताधिमुत्तता। अप्पणिहिते अधिमुत्तता पणीताधिमुत्तता।
Paṇītādhimuttatāti suññate adhimuttatā paṇītādhimuttatā. Animitte adhimuttatā paṇītādhimuttatā. Appaṇihite adhimuttatā paṇītādhimuttatā.
अरणविहारोति पठमं झानं अरणविहारो। दुतियं झानं अरणविहारो। ततियं झानं अरणविहारो। चतुत्थं झानं अरणविहारो। आकासानञ्चायतनसमापत्ति अरणविहारो…पे॰… नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्ति अरणविहारो।
Araṇavihāroti paṭhamaṃ jhānaṃ araṇavihāro. Dutiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro. Tatiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro. Catutthaṃ jhānaṃ araṇavihāro. Ākāsānañcāyatanasamāpatti araṇavihāro…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti araṇavihāro.
अरणविहारोति केनट्ठेन अरणविहारो? पठमेन झानेन नीवरणे हरतीति – अरणविहारो। दुतियेन झानेन वितक्कविचारे हरतीति – अरणविहारो। ततियेन झानेन पीतिं हरतीति – अरणविहारो। चतुत्थेन झानेन सुखदुक्खे हरतीति – अरणविहारो। आकासानञ्चायतनसमापत्तिया रूपसञ्ञं पटिघसञ्ञं नानत्तसञ्ञं हरतीति – अरणविहारो। विञ्ञाणञ्चायतनसमापत्तिया आकासानञ्चायतनसञ्ञं हरतीति – अरणविहारो। आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तिया विञ्ञाणञ्चायतनसञ्ञं हरतीति – अरणविहारो। नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिया आकिञ्चञ्ञायतनसञ्ञं हरतीति – अरणविहारो। अयं अरणविहारो। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘दस्सनाधिपतेय्यं सन्तो च विहाराधिगमो पणीताधिमुत्तता पञ्ञा अरणविहारे ञाणं’’।
Araṇavihāroti kenaṭṭhena araṇavihāro? Paṭhamena jhānena nīvaraṇe haratīti – araṇavihāro. Dutiyena jhānena vitakkavicāre haratīti – araṇavihāro. Tatiyena jhānena pītiṃ haratīti – araṇavihāro. Catutthena jhānena sukhadukkhe haratīti – araṇavihāro. Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ haratīti – araṇavihāro. Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro. Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro. Ayaṃ araṇavihāro. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ’’.
अरणविहारञाणनिद्देसो तेत्तिंसतिमो।
Araṇavihārañāṇaniddeso tettiṃsatimo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ३३. अरणविहारञाणनिद्देसवण्णना • 33. Araṇavihārañāṇaniddesavaṇṇanā
