| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
အရညဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနာ
Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā
၁၀၇. အရညဋ္ဌကထာယံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတ္ဝာတိ ဥဇုကမေဝ ဝိနိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ။ လက္ခဏစ္ဆိန္နသ္သာတိ အရညသာမိကာနံ ဟတ္ထတော ကိဏိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တေဟိ ကတအက္ခရာဒိသညာဏသ္သ။ ဆလ္လိယာ ပရိယောနဒ္ဓန္တိ ဣမိနာ သာမိကာနံ နိရာပေက္ခတာယ စိရဆဍ္ဍိတဘာဝံ ဒီပေတိ, တေနာဟ ‘‘ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ယဒိ သာမိကာနံ သာပေက္ခတာ အတ္ထိ, န ဝဋ္ဋတိ။ တာနိ ကတာနိ အဇ္ဈာဝုတ္ထာနိ စ ဟောန္တီတိ တာနိ ဂေဟာဒီနိ ကတာနိ ပရိနိဋ္ဌိတာနိ မနုသ္သေဟိ စ အဇ္ဈာဝုတ္ထာနိ စ ဟောန္တိ။ ဒာရူနီတိ ဂေဟာဒီနံ ကတတ္တာ အဝသိဋ္ဌဒာရူနိ။ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ သာမိကာနံ အနာလယတ္တာ ဝုတ္တံ, တေ စ ယဒိ ဂဟဏကာလေ ဒိသ္ဝာ သာလယာ ဟုတ္ဝာ ဝာရေန္တိ, ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဒာတဗ္ဗမေဝာတိ ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဒသ္သာမီ’’တိ အာဘောဂံ ကတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တသ္သ ‘‘ဒေဟီ’’တိ အဝုတ္တေ အဒတ္ဝာ ဂမနေ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ ပစ္ဆာပိ တေဟိ စောဒိတေ ဒာတဗ္ဗမေဝ။
107. Araññaṭṭhakathāyaṃ vinivijjhitvāti ujukameva vinivijjhitvā. Lakkhaṇacchinnassāti araññasāmikānaṃ hatthato kiṇitvā gaṇhantehi kataakkharādisaññāṇassa. Challiyā pariyonaddhanti iminā sāmikānaṃ nirāpekkhatāya cirachaḍḍitabhāvaṃ dīpeti, tenāha ‘‘gahetuṃ vaṭṭatī’’ti. Yadi sāmikānaṃ sāpekkhatā atthi, na vaṭṭati. Tāni katāni ajjhāvutthāni ca hontīti tāni gehādīni katāni pariniṭṭhitāni manussehi ca ajjhāvutthāni ca honti. Dārūnīti gehādīnaṃ katattā avasiṭṭhadārūni. Gahetuṃ vaṭṭatīti sāmikānaṃ anālayattā vuttaṃ, te ca yadi gahaṇakāle disvā sālayā hutvā vārenti, gahetuṃ na vaṭṭatiyeva. ‘‘Dehī’’ti vutte dātabbamevāti ‘‘dehī’’ti vutte ‘‘dassāmī’’ti ābhogaṃ katvā gacchantassa ‘‘dehī’’ti avutte adatvā gamane āpatti natthi. Pacchāpi tehi codite dātabbameva.
အဒိသ္ဝာ ဂစ္ဆတိ, ဘဏ္ဍဒေယ္ယန္တိ သုဒ္ဓစိတ္တေန ဂတသ္သ ဘဏ္ဍဒေယ္ယံ။ အာရက္ခဋ္ဌာနမ္ပိ သုဒ္ဓစိတ္တေန အတိက္ကမိတ္ဝာ ထေယ္ယစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေပိ အဝဟာရော နတ္ထိ အာရက္ခဋ္ဌာနသ္သ အတိက္ကန္တတ္တာ။ ကေစိ ပန ‘‘ယတ္ထ ကတ္ထစိ နီတာနမ္ပိ ဒာရူနံ အရညသာမိကာနညေဝ သန္တကတ္တာ ပုန ထေယ္ယစိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဂစ္ဆတိ, ပာရာဇိကမေဝာ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န ယုတ္တံ ‘‘အာရက္ခဋ္ဌာနံ ပတ္ဝာ။ပေ.။ အသ္သတိယာ အတိက္ကမတီ’’တိ, သဟသာ တံ ဌာနံ အတိက္ကမတီတိအာဒိနာ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.၁၀၇) စ အာရက္ခဋ္ဌာနာတိက္ကမေယေဝ အာပတ္တိယာ ဝုစ္စမာနတ္တာ, အာရက္ခဋ္ဌာနာတိက္ကမမေဝ သန္ဓာယ ‘‘ဣဒံ ပန ထေယ္ယစိတ္တေန ပရိဟရန္တသ္သ အာကာသေန ဂစ္ဆတောပိ ပာရာဇိကမေဝာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယဉ္စ ‘‘ယတ္ထ ကတ္ထစိ နီတာနမ္ပိ ဒာရူနံ အရညသာမိကာနညေဝ သန္တကတ္တာ’’တိ ကာရဏံ ဝုတ္တံ, တမ္ပိ အာရက္ခဋ္ဌာနတော ဗဟိ ပာရာဇိကာပဇ္ဇနသ္သ ကာရဏံ န ဟောတိ ဘဏ္ဍဒေယ္ယဘာဝသ္သေဝ ကာရဏတ္တာ။ တေသံ သန္တကတ္တေနေဝ ဟိ ဗဟိ ကတသ္သာပိ ဘဏ္ဍဒေယ္ယံ ဇာတံ, ဣတရထာ စ ဘဏ္ဍဒေယ္ယမ္ပိ န သိယာ သုင္ကဃာတာတိက္ကမေ ဝိယ။ အဒ္ဓိကေဟိ ဒိန္နမေဝ သုင္ကိကာနံ သန္တကံ ဟောတိ, နာဒိန္နံ, တေန တံ ဌာနံ ယတော ကုတောစိ ပစ္စယတော သုဒ္ဓစိတ္တေန အတိက္ကန္တသ္သ ဘဏ္ဍဒေယ္ယမ္ပိ န ဟောတိ။ ဣဓ ပန အရညသာမိကာနံ သန္တကတ္တာ သဗ္ဗတ္ထာပိ ဘဏ္ဍဒေယ္ယမေဝ ဟောတိ, တေနေဝေတံ အရညေ အာရက္ခဋ္ဌာနံ သုင္ကဃာတတောပိ ဂရုတရံ ဇာတံ။ ယဒိ ဟိ အာရက္ခဋ္ဌာနတော ဗဟိပိ ထေယ္ယစိတ္တေ သတိ အဝဟာရော ဘဝေယ္ယ, အာရက္ခဋ္ဌာနံ ပတ္ဝာတိအာဒိနာ ဌာနနိယမော နိရတ္ထကော သိယာ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ထေယ္ယစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ပာရာဇိကန္တိ ဝတ္တဗ္ဗတော။ တသ္မာ အာရက္ခဋ္ဌာနတော ဗဟိ ထေယ္ယစိတ္တေန ဂစ္ဆန္တသ္သ အဝဟာရော န ဘဝတိ ဧဝာတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဣဒံ ပန ထေယ္ယစိတ္တေန ပရိဟရန္တသ္သာတိ ယသ္မိံ ပဒေသေ အတိက္ကန္တေ တေသံ အရညံ အာရက္ခဋ္ဌာနဉ္စ အတိက္ကန္တော နာမ ဟောတိ, တံ ပဒေသံ အာကာသေနာပိ အတိက္ကမနဝသေန ဂစ္ဆန္တသ္သာပီတိ အတ္ထော။
Adisvā gacchati, bhaṇḍadeyyanti suddhacittena gatassa bhaṇḍadeyyaṃ. Ārakkhaṭṭhānampi suddhacittena atikkamitvā theyyacitte uppannepi avahāro natthi ārakkhaṭṭhānassa atikkantattā. Keci pana ‘‘yattha katthaci nītānampi dārūnaṃ araññasāmikānaññeva santakattā puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati, pārājikamevā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ ‘‘ārakkhaṭṭhānaṃ patvā…pe… assatiyā atikkamatī’’ti, sahasā taṃ ṭhānaṃ atikkamatītiādinā (pārā. aṭṭha. 1.107) ca ārakkhaṭṭhānātikkameyeva āpattiyā vuccamānattā, ārakkhaṭṭhānātikkamameva sandhāya ‘‘idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikamevā’’ti vuttaṃ. Yañca ‘‘yattha katthaci nītānampi dārūnaṃ araññasāmikānaññeva santakattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ, tampi ārakkhaṭṭhānato bahi pārājikāpajjanassa kāraṇaṃ na hoti bhaṇḍadeyyabhāvasseva kāraṇattā. Tesaṃ santakatteneva hi bahi katassāpi bhaṇḍadeyyaṃ jātaṃ, itarathā ca bhaṇḍadeyyampi na siyā suṅkaghātātikkame viya. Addhikehi dinnameva suṅkikānaṃ santakaṃ hoti, nādinnaṃ, tena taṃ ṭhānaṃ yato kutoci paccayato suddhacittena atikkantassa bhaṇḍadeyyampi na hoti. Idha pana araññasāmikānaṃ santakattā sabbatthāpi bhaṇḍadeyyameva hoti, tenevetaṃ araññe ārakkhaṭṭhānaṃ suṅkaghātatopi garutaraṃ jātaṃ. Yadi hi ārakkhaṭṭhānato bahipi theyyacitte sati avahāro bhaveyya, ārakkhaṭṭhānaṃ patvātiādinā ṭhānaniyamo niratthako siyā yattha katthaci theyyacitte uppanne pārājikanti vattabbato. Tasmā ārakkhaṭṭhānato bahi theyyacittena gacchantassa avahāro na bhavati evāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Idaṃ pana theyyacittena pariharantassāti yasmiṃ padese atikkante tesaṃ araññaṃ ārakkhaṭṭhānañca atikkanto nāma hoti, taṃ padesaṃ ākāsenāpi atikkamanavasena gacchantassāpīti attho.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၂. ဒုတိယပာရာဇိကံ • 2. Dutiyapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၂. ဒုတိယပာရာဇိကံ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အရညဋ္ဌကထာဝဏ္ဏနာ • Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဘူမဋ္ဌကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
