Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൨. അരതിസുത്തം
2. Aratisuttaṃ
൨൧൦. ഏകം സമയം…പേ॰… ആയസ്മാ വങ്ഗീസോ ആളവിയം വിഹരതി അഗ്ഗാളവേ ചേതിയേ ആയസ്മതാ നിഗ്രോധകപ്പേന ഉപജ്ഝായേന സദ്ധിം. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ നിഗ്രോധകപ്പോ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ വിഹാരം പവിസതി, സായം വാ നിക്ഖമതി അപരജ്ജു വാ കാലേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മതോ വങ്ഗീസസ്സ അനഭിരതി ഉപ്പന്നാ ഹോതി, രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേതി. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ വങ്ഗീസസ്സ ഏതദഹോസി – ‘‘അലാഭാ വത മേ, ന വത മേ ലാഭാ; ദുല്ലദ്ധം വത മേ, ന വത മേ സുലദ്ധം; യസ്സ മേ അനഭിരതി ഉപ്പന്നാ, രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേതി; തം കുതേത്ഥ ലബ്ഭാ, യം മേ പരോ അനഭിരതിം വിനോദേത്വാ അഭിരതിം ഉപ്പാദേയ്യ. യംനൂനാഹം അത്തനാവ അത്തനോ അനഭിരതിം വിനോദേത്വാ അഭിരതിം ഉപ്പാദേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ വങ്ഗീസോ അത്തനാവ അത്തനോ അനഭിരതിം വിനോദേത്വാ അഭിരതിം ഉപ്പാദേത്വാ തായം വേലായം ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസി –
210. Ekaṃ samayaṃ…pe… āyasmā vaṅgīso āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye āyasmatā nigrodhakappena upajjhāyena saddhiṃ. Tena kho pana samayena āyasmā nigrodhakappo pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto vihāraṃ pavisati, sāyaṃ vā nikkhamati aparajju vā kāle. Tena kho pana samayena āyasmato vaṅgīsassa anabhirati uppannā hoti, rāgo cittaṃ anuddhaṃseti. Atha kho āyasmato vaṅgīsassa etadahosi – ‘‘alābhā vata me, na vata me lābhā; dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ; yassa me anabhirati uppannā, rāgo cittaṃ anuddhaṃseti; taṃ kutettha labbhā, yaṃ me paro anabhiratiṃ vinodetvā abhiratiṃ uppādeyya. Yaṃnūnāhaṃ attanāva attano anabhiratiṃ vinodetvā abhiratiṃ uppādeyya’’nti. Atha kho āyasmā vaṅgīso attanāva attano anabhiratiṃ vinodetvā abhiratiṃ uppādetvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –
‘‘അരതിഞ്ച രതിഞ്ച പഹായ, സബ്ബസോ ഗേഹസിതഞ്ച വിതക്കം;
‘‘Aratiñca ratiñca pahāya, sabbaso gehasitañca vitakkaṃ;
വനഥം ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി, നിബ്ബനഥോ അരതോ സ ഹി ഭിക്ഖു 1.
Vanathaṃ na kareyya kuhiñci, nibbanatho arato sa hi bhikkhu 2.
‘‘യമിധ പഥവിഞ്ച വേഹാസം, രൂപഗതഞ്ച ജഗതോഗധം;
‘‘Yamidha pathaviñca vehāsaṃ, rūpagatañca jagatogadhaṃ;
കിഞ്ചി പരിജീയതി സബ്ബമനിച്ചം, ഏവം സമേച്ച ചരന്തി മുതത്താ.
Kiñci parijīyati sabbamaniccaṃ, evaṃ samecca caranti mutattā.
‘‘ഉപധീസു ജനാ ഗധിതാസേ 3, ദിട്ഠസുതേ പടിഘേ ച മുതേ ച;
‘‘Upadhīsu janā gadhitāse 4, diṭṭhasute paṭighe ca mute ca;
ഏത്ഥ വിനോദയ ഛന്ദമനേജോ, യോ ഏത്ഥ ന ലിമ്പതി തം മുനിമാഹു.
Ettha vinodaya chandamanejo, yo ettha na limpati taṃ munimāhu.
‘‘അഥ സട്ഠിനിസ്സിതാ സവിതക്കാ, പുഥൂ ജനതായ അധമ്മാ നിവിട്ഠാ;
‘‘Atha saṭṭhinissitā savitakkā, puthū janatāya adhammā niviṭṭhā;
ന ച വഗ്ഗഗതസ്സ കുഹിഞ്ചി, നോ പന ദുട്ഠുല്ലഭാണീ സ ഭിക്ഖു.
Na ca vaggagatassa kuhiñci, no pana duṭṭhullabhāṇī sa bhikkhu.
‘‘ദബ്ബോ ചിരരത്തസമാഹിതോ, അകുഹകോ നിപകോ അപിഹാലു;
‘‘Dabbo cirarattasamāhito, akuhako nipako apihālu;
സന്തം പദം അജ്ഝഗമാ മുനി പടിച്ച, പരിനിബ്ബുതോ കങ്ഖതി കാല’’ന്ത്ന്ത്തി.
Santaṃ padaṃ ajjhagamā muni paṭicca, parinibbuto kaṅkhati kāla’’ntntti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൨. അരതീസുത്തവണ്ണനാ • 2. Aratīsuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൨. അരതിസുത്തവണ്ണനാ • 2. Aratisuttavaṇṇanā